Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 171 i Kodit të Procedurës Penale parashikon një ndër burimet e provave e cila mundëson realizimin e njohjes së personit nëpërmjet aktivizimit të kujtesës së personit që duhet të bëjë njohjen. Ky proces kërkon një gjendje psikologjike të qetë duke qenë se në analizë të fundit konsiston në një vlerësim të personit që duhet të bëjë njohjen mbi përputhshmërinë e pamjes vizuale të parë më përpara në kohë dhe të ruajtur në memorien e tij me pamjen e personit që duhet të njihet. Për këtë arsye është e nevojshme të ketë një procedurë me rregulla të përcaktuara për të mundësuar realizimin e njohjes së personit, por duke garantuar njëkohësisht edhe të drejtat e personit që duhet të njihet.
  • Objekti
    1. Neni 171 i Kodit të Procedurës Penale përcakton rregullat që duhet të ndiqen për të realizuar procedurën e njohjes së personit në mënyrë që njohja të jetë e vlefshme dhe të mund të përdoret në cilësinë e provës. Në këtë dispozitë janë parashikuar edhe garancitë procedurale gjatë realizimit të njohjes sikurse është prania e mbrojtësit, prania e psikologut në rastin e të miturve si dhe realizmi i njohjes në një mënyrë të tillë që personi që do të njihet të mos e shohë ose dëgjojë të miturin me qëllim që ky i fundit të mos frikësohet apo ndikohet nga prania e personit që duhet të njihet. Personi që duhet njihet transformohet në këtë rast në “objekt prove” dhe nuk mund të pengojë marrjen e kësaj prove.[1]

     

    [1] Vendimi Nr.448, datë13.12.1991, Gjykata e Kasacionit Itali. Në praktikën gjyqësore italiane është pranuar mundësia që të pandehurit ti ulen me forcë duart në rast se ai mbulon fytyrën dhe pengon procesin e njohjes.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Sipas paragrafit të parë të nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale organi procedues fton atë që duhet të bëjë njohjenqë të përshkruajë personin, duke treguar të gjitha shenjat që mban mend.Nga përmbajtja e paragrafit të parë të nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale rezulton se ligji nuk ka vendosur kufizime lidhur me personin që duhet të bëjë njohjen duke u mjaftuar me shprehjen “atë që duhet të bëjë njohjen”.Në praktikë, personi që duhet të bëjë njohjenështë zakonisht personi i dëmtuar nga vepra penale ose personi që ka dijeni për rrethanat e ngjarjes, megjithatë nuk përjashtohet mundësia qëpersoni që duhet të bëjë njohjen të jetë edhe i bashkëpandehuri apo i pandehuri në një procedim të lidhur.[1]Ky qëndrim është pranuar edhe nëpraktikëngjyqësore italiane dhe Gjykata Kushtetuese Itali e ka vlerësuar të pabazuar kërkesën për deklarimin antikushtetues të nenit 213 të Kodi të Procedurës Penale (analog me nenin 171 të Kodit tonë të Procedurës Penale) për faktin që dispozita lejon që në pozitën e njohësit të jetë edhe i bashkëpandehuri apo i pandehuri në një procedim të lidhur ndërkohë që këto të fundit kanë të drejtën për të mos u përgjigjur. Nga natyra deklarative që ka njohja, duke qenë se fillimisht personi duhet të pyetet lidhur me personin që duhet të njihet, rezulton se për pyetjen e të pandehurit në një procedim të lidhur apo të bashkëpandehurit në kuadër të veprimit të njohjes duhet të zbatohen rregullat e parashikuara lidhur me pyetjen e të pandehurit në një procedim të lidhur (neni 167 i Kodit të Procedurës Penale) dhe si rrjedhojë ata kanë të drejtën për të mos u përgjigjur dhe për të mos realizuar njohjen.[2]
    2. Pyetja e personit që duhet të bëjë njohjen do të bëhet sipas rregullave procedurale që lidhen me cilësinë e subjektit, respektivisht sipas rregullave mbi pyetjen e personit qëtregon rrethana të dobishme për qëllimet e hetimit (nenet 155-160 dhe 297 të Kodit të Procedurës Penale)apo rregullave mbi pyetjen e të pandehurit në një procedim të lidhur (neni 167 i Kodit të Procedurës Penale). Kjo për arsye se neni 171 i Kodit të Procedurës Penale parashikon vetëm se organi procedues “fton” atë që duhet të bëjë njohjen që të përshkruajë personin që duhet të njihet, duke mos parashikuar ndonjë rregull tëveçantë mbi pyetjen e personit dhe duke mos deroguar rregullat që zbatohen mbi pyetjen e personit që ka dijeni për veprën penale apo pyetjen e të pandehurit në një procedim të lidhur. Nëse nuk zbatohen këto rregulla,p.sh. nëse të pandehurit në një procedim të lidhur nuk i bëhen të ditura të drejtat e parashikuara në nenin 167 të Kodit të Procedurës Penale përpara se të ftohet për të bërë njohjen e personit, deklarimet e marra do të jenë të papërdorshme dhe rrjedhimisht edhe rezultati i njohjes.[3]
    3. Personi që duhet të bëjë njohjen pyetet rreth personit që duhet të njihetduke treguar të gjitha shenjat që mban mend.Ky parashikim, i cili konsiston në riprodhimin e një perceptimi vizual të personit që duhet të bëjë njohjen, përbën një aspekt shumë të rëndësishëm të procedurës së njohjes pasi nëse personi nuk është në gjendjetë përshkruajë personin qëduhet të njihet atëherë njohja nuk mund të realizohet.Megjithatë, edhe nëse personi që duhet të bëjë njohjen pretendon se është në gjendje të njohë personin, për të vlerësuar rezultatin e njohjes duhet analizuar qëndrimi në vijimësi që nga deklarimi i parë. Kjo për arsye se nëse personi që duhet të bëjë njohjen në mënyrë të vazhdueshme ka deklaruar se nuk ka qenë në gjendje të shohë personin që dyshohet për kryerjen e veprës penale, ndërsa në një moment të caktuar të procedimit pretendon se është në gjendje ta njohë kjo mund të vërë në dyshim vërtetësinë e deklarimeve dhe rrjedhimisht edhe rezultatin e njohjes.[4]
    4. Tregimi i të gjitha shenjave qëpersoni mban mend është shumë i rëndësishëm për organin procedues dhe ndikon drejtpërsëdrejti në procedurën e njohjes duke qenë se sipas nenit 172 të Kodit të Procedurës Penale organi procedues duhet të sigurojë praninë e të paktën dy personave të ngjashëm me atë që duhet të njihet.Ngjashmëria e personaveme atë që duhet të njihet ka të bëjë pikërisht me ngjashmërinëe shenjave që mban mend personi që duhet të bëjë njohjen. Nëse organi procedues nuk merr në konsideratë shenjat që mban mend personi që duhet të bëjë njohjen dhe nuk siguron të paktën dy persona që kanë shenja tëngjashme, atëherë rezultati i njohjes do të jetë i paragjykuar dhe rrjedhimisht i papërdorshëm, qëndrim i cili është mbajtur edhe nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut.[5]
    5. Neni 171 i Kodit të Procedurës Penale nuk e ka kufizuar realizimin e njohjes me ndonjëafat kohor, qëndrim ky i mbajtur edhe nga Gjykata e Lartë e cila është shprehur se nuk ka asnjë dispozitë procedurale penale që ta bëjë të papërdorshme këtë provë vetëm për shkak të kohës kur është kryer paraqitja për njohje.[6] Megjithatë, edhe pse afati kohor në vetvete nuk ndikon në vlefshmërinë e njohjes në kuptimin që njohja duhet të bëhet brenda ndonjë afati kohor të caktuar, mosmarrja parasysh e efekteve të kohës nërealizimin e njohjes mund tëçojë nëcenimin e rezultatit të saj.Në praktikën e saj Gjykata e Lartë ka përcaktuar se edhe pse nga momenti i ndodhjes së ngjarjes e deri në momentin që kryhet paraqitja për njohje i dyshuari mund të marrë masaqëtëkryejëshndërrimefizikemeqëllimfshehjenepërgjegjësisë,organiprocedues,përtëpërfituarnjërezultattëvlefshëmiciliishërbendhëniessë drejtësisë,kadetyrimintërindërtojëportretindheveshjenmundësishtashtusi personi i cili do të kryejë njohjen e ka parë në kohën e kryerjes së ngjarjes.[7]
    6. Organi procedues e pyet personin që duhet të bëjë njohjen nëse ka qenë thirrur më parë për të bërë njohjen, si dhe për rrethana të tjera që mund të ndikojnë në vërtetësinë e njohjes. Ky parashikim ligjor dhe konkretisht pyetja e personit që duhet të bëjë njohjen nëse ka qenë apo jo i thirrur më parë për të bërë njohjen ngre për diskutim çështjen nëse është apo jo njohja një veprim i përsëritshëm. Lidhur me këtë aspekt ka qëndrime të ndryshme në praktikë pasi në disa vendimmarrje të saj Gjykata ka pranuar se njohja është një veprim i përsëritshëm,[8] ndërsa në disa vendimmarrje është mbajtur qëndrimi se njohja është një veprim i papërsëritshëm.[9] Nga këto qëndrime vlerësohet më i drejtë qëndrimi se njohja e personit është e papërsëritshme për arsye se nga përmbajtja e paragrafit të parë të nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale rezulton se fakti që personi mund të ketë qenë i thirrur më parë për të bërë njohjen është një rrethanë e cila është vlerësuar nga vetë ligji si rrethanë që mund të ndikojë vërtetësinë e njohjes, pikërisht për faktin se duke qenë se personi që duhet të bëjë njohjen ka qenë i thirrur më parë për të bërë njohjen ai do të jetë i predispozuar që edhe në rast përsëritje të njohjes të njohë sërish të njëjtin person.
    7. Rregulli sipas të cilit thirrja e mëparshme për të bërë njohjen ndikon në vërtetësinë e njohjes do të zbatohet edhe në rastin kur duhet të njihen dy apo më shumë persona dhe këta të fundit vendosen midis të njëjtëve persona të ngjashëm. Në këtë kuptim nësejanë dy apo më shumë persona që duhet të njihen dhe që mund të kenë edhe ngjashmëri midis tyreatëherëprocedura e njohjes ose duhet të realizohet vetëm një herë duke i vendosur të dy personat njëkohësisht së bashku me persona të tjerë të ngjashëm me to[10] ose nëse do të realizohet njohja më vete për secilin prej tyre atëherë personat e ngjashëm për secilën procedurë njohje duhet të jenë të ndryshëm pasi në të kundërt ndikon drejtpërsëdrejti në vërtetësinë e njohjes. Njohja e dy personave të ndryshëm midis të njëjtëve persona të ngjashëm është vlerësuar nga Gjykata e Lartë në kundërshtim me nenet 171 dhe 172 të Kodit të Procedurës Penale.[11]
    8. Përveç faktit nëse ka qenë thirrur më parë për të bërë njohjen, organi procedues e pyet personin që duhet të bëjë njohjen për rrethana të tjera që mund të ndikojnë në vërtetësinë e njohjes. Njohja sipas nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale presupozon qëpersoni i cili duhet të bëjë njohjen ta realizojëatëgjatë procedurës së njohjes pasi të ketë përballë të paktën dy persona të ngjashëm me atë që duhet të njihet në mënyrë që rezultati të mos jetë i paragjykuar apo i paracaktuar dhe të testohet realisht se sa është në gjendje personi që të dallojë shenjat që mban mend të personit që duhet të njihet. Njohja nuk duhet të ngatërrohet me individualizimin/identifikimine personit të dyshuarpasi janë dy institute krejtësisht të ndryshëm dhe nuk mundet të jenë alternativë e njëri-tjetrit.
    9. Në praktikën gjyqësore është pranuar mundësia e njohjes me anë të fotografisë, por procedura e njohjes është vlerësuar e pavlefshme dhe rrjedhimisht rezultati i saj i papërdorshëm nëse ka qenë vetë personi që duhet të bëjë njohjen ai që ka siguruar fotografinë për vetë faktin se rezultati është i paracaktuar duke qenë se nëçdo rast, edhe nëse do të vendosen fotografi të tjera të personave të ngjashëm, personi do të zgjedhë si personin që duhet të njihet atëtë fotografisë që ka paraqitur vetë,[12]apo nëse organi procedues përpara së të realizohet njohja i tregon personit që duhet të bëjë njohjen një fotografi të personit të dyshuar dhe personi që duhet të bëjë njohjen konfirmon identitetin e tij[13]. Po kështu, edhe nëse deklarimet e tij personi shprehet se ka arritur që ta njohë personin që duhet të njihet apo se e ka parë atë diku me parë, atëherë nuk mund të jemi më në kushtet e njohjes sipas nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale.[14]
    10. Në praktikën gjyqësore italiane identifikimi i të pandehurit me anë të fotografisë konsiderohet në fakt si provë atipike për sa kohë që nuk rregullohet shprehimisht nga ligji dhe nuk përfshihet në procedurën që parashikohet për njohjen e personave. Megjithatë, kjo nuk do të thotë se identifikimi i të pandehurit me anë të fotografisëështë një provë e pavlefshme apo e papërdorshme. Vlera provuese në këtë rast nuk buron nga njohja e personit si burim prove i parashikuar shprehimisht në ligj, por nga besueshmëria e deklarimeve të personit që konfirmon faktin se personi në fotografi ështëpikërisht personi që ka kryer veprën penale.[15] Në rastin e njohjes me anë të fotografisë duhet të mbahet në konsideratë edhe mënyra se si sigurohen pamjet e personit që duhet të njihet pasi në praktikën e saj GJEDNJ ka theksuar se fotot nuk duhet të sigurohen duke cenuar privatësinë e personit nëse ndërhyrja nuk është në përputhje me ligjin.[16]Përdorimi për identifikim/njohje personi i fotove në rastet e aplikimit për pasaportë apo në rastet e arresteve tëmëparshëm nuk është cilësuar si shkelje e të drejtës për jetë private sipas nenit 8 të Konventës.[17]
    11. Sipas paragrafit të dytë të nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale veprimet e parashikuara në paragrafin e parë dhe deklarimet e bëra nga personi që bën njohjen pasqyrohen në procesverbal dhe kur është e mundur, procedura e njohjes fotografohet ose regjistrohet. Sikurse u parashtrua edhe më sipër, procesverbali do të mbahet sipas rregullave që zbatohen në raport me cilësinë e subjektit që do të bëjë njohjen dhe konkretisht do të kemi procesverbal të pyetjes së personit që ka dijeni për veprën penale apo procesverbal të pyetjes së të pandehurit në një procedim të lidhur.Nga ana tjetër, fotografimi apo regjistrimi i procedurës së njohjes vlerësohet një element i rëndësishëm për të dokumentuar zbatimin e procedurës si dhe ngjashmërinë midis personave të pranishëm dhe personit që duhet të njihet pasi në të kundërt është e vështirë të konstatohet respektimi i procedurës për sa kohë njohja konsiston në thelb në riprodhimin e perceptimit vizual të personit që duhet të njihet nga personi që duhet të bëjë njohjen. Fakti që ligji ka parashikuar se procedura e njohjes fotografohet apo regjistrohet nëse është e mundurdo të thotë se mungesa e fotografimit apo e regjistrimit nuk pasjellë pavlefshmërinë e njohjes, por mund të ndikojë në vërtetësinë e rezultatit.[18]
    12. Sipas paragrafit të tretë të nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale, si në rastin kur njohja bëhet nga një i mitur ashtu edhe në rastin kur njohja bëhet ndaj një të mituri, prania e psikologut është e detyrueshme. Ky parashikim është reflektim i parimit të detyrueshmërisë sëndihmës së psikologut në rastin e të miturve pikërisht për shkak të të qenit subjekt vulnerabil dhe ështënë përputhje edhe me dispozitat e tjera si të Kodit të Procedurës Penale ashtu edhe të Kodit të Drejtësisë Penale për të Mitur[19].Edhe pse nëparagrafin e dytë tënenit 35 të Kodit të Procedurës Penale është parashikuar edhe një përjashtim nga rregulli i përgjithshëm lidhur me ndihmën psikologjike,[20] ky përjashtim nuk mund të zbatohet në rastin e njohjes së personit pasi në paragrafin e tretë të nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet shprehimisht se prania e psikologut është e detyrueshme. Për sa kohë dispozita ka përcaktuar në mënyrë eksplicite detyrueshmërinë e pranisë së psikologut nuk mund të ketë asnjë përjashtim nga ky detyrim dhe eventualisht njohja e realizuar nga një i mitur ose ndaj të mituri pa praninë e psikologut do të jetë e pavlefshme.
    13. Organi procedues kryen njohjen në një mënyrë të tillë që personi që do të njihet të mos e shohë ose dëgjojë të miturin. Ky rregull synon të mbrojë të miturin që do të bëjë njohjen në mënyrë që ky i fundit të mos frikësohet apo të ketë ndikime të tjera nga prania e personit që duhet të njihet. Një parashikim i tillë gjendet edhe në paragrafin e dytë të nenit172 të Kodit të Procedurës Penale, por nëse për personat që nuk janë të mitur ligji e ka parashikuar këtë mundësi vetëm nëse ka arsye për të menduar se personi mund të frikësohet apo të ketë ndikime të tjera nga prania e personit që duhet të njihet, për personat e mitur ekzistenca e një mundësie të tillëështëprezumuar nga vetë ligjidhe për këtë arsye nëçdo rast ku personi që duhet të bëjë njohjen është i miturnjohja duhet të realizohet në një mënyrë të tillë që personi që do të njihet të mos e shohë ose dëgjojë të miturin.
    14. Sipas paragrafit të katërt të nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale njohja bëhet në praninë e mbrojtësit. Prania e avokatit në procesin e paraqitjes për njohje i shërben jo vetëm garantimit të së drejtës së mbrojtjes së personit që duhet të njihet, por edhe kryerjes sipas procedurave që parashikon ligji duke garantuar një mbikëqyrje të pavarur të ligjshmërisë së procedurës së ndjekur nga autoriteti procedues i hetimit dhe mundësinë për të kundërshtuar parregullsitë në momentin e kryerjes. Nëmënyrëqë personi ti nënshtrohet njohjes sipas nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale nuk është e nevojshme që të ketë marrë ndërkohë statusin e personit nën hetim apo të pandehurit, qëndrim ky i mbajtur edhe në praktikën e Gjykatës së Lartë.[21] Megjithatë, pavarësisht kësaj pozite procedurale, sipas praktikës së Gjykatës së Lartëështë e nevojshme që nëçdo rast të garantohet e drejta e mbrojtjes edhe pse mund të pretendohet se përderisa nuk ka cilësinë e personit nën hetim apo cilësinë e të pandehurit atëherë neni 128 i Kodit të Procedurës Penale nuk kërkon praninë e detyrueshme të mbrojtësit.[22]
    15. Realizimi i njohjes në prani të mbrojtësit u parashikua shprehimisht me ndryshimet e nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale me ligjin Nr.35/2017. Edhe përpara këtij ndryshimi, në praktikën gjyqësore është mbajtur qëndrimi se prania e mbrojtësit ishte e nevojshme gjatë njohjes por duke qenë se nuk ishte e parashikuar shprehimisht nga neni 171 i Kodit të Procedurës Penale gjykatat janë kufizuar nëfaktin se mbrojtja varej nga vullneti i personit të dyshuar dhe nuk ishte e detyrueshme. Detyrimi i organit procedues konsistonte vetëm në bërjen më dije personit që duhej të njihej lidhur me të drejtën për tu asistuar nga mbrojtësi dhe i takonte atij vlerësimi nëse dëshironte apo jo mbrojtës.[23] Aktualisht, pas ndryshimit me ligjin Nr.35/2017, duke qenë se prania e mbrojtësit është parashikuar shprehimisht në paragrafin e katërt të nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale, mbrojtja është e detyrueshme dhe nuk varet më nga vullneti i personit që duhet të njihet për të pasur apo jo një mbrojtës por duhet që nëçdo rast organi procedues të sigurojë praninë e mbrojtësit. Një parashikim i tillëështë në përputhje me praktikën e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut e cila ka theksuar praninë e mbrojtësit gjatë procedurës së njohjes[24] si dhe meDirektivën 2013/48/EU[25] e cila në nenin 3, pika 3, shkronja “c”, ka përcaktuar një listë jo shteruese të veprimeve hetimore në kryerjen e të cilave të pandehurit i duhet garantuar e drejta e mbrojtjes ku përfshihet edhe paraqitja për njohje.
    16. Sipas paragrafit të pestë të nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale, mosrespektimi i rregullave të parashikuara në këtë dispozitë përbën shkak për pavlefshmërinë e njohjes.Për të përcaktuar llojin e pavlefshmërisë duhet ti referohemi neneve 128-129 të Kodit të Procedurës Penale pasi në respektim të parimit të taksativitetit do të jemi në kushtet e pavlefshmërisë absolute vetën në rastet e parashikuara shprehimisht në ligj. Nga interpretimi i nenit 171 në raport me nenin 128/a të Kodit të Procedurës Penale rezulton se procesverbali i njohjes do të jetë absolutisht i pavlefshëm vetëm në rastin kur njohja bëhet pa praninë e mbrojtësit (paragrafi i katërt i nenit 171 të Kodit të Procedurës Penale dhe shkronja “c” e pikës 1 të nenit 128/a të Kodit të Procedurës Penale) ndërsa në të gjitha rastet e tjera procesverbali i njohjes do të jetë relativisht i pavlefshëm. Fillimisht, në kushtet kur prania e mbrojtësit nuk ka qenë e parashikuar shprehimisht nga neni 171 i Kodit të Procedurës Penale, realizimi i njohjes pa praninë e mbrojtësitështë vlerësuar si rast i pavlefshmërisë relative,[26] por duke qenë se aktualisht prania e mbrojtësit ështëe parashikuar shprehimisht nuk jemi më përpara pavlefshmërisë relative por përpara pavlefshmërisë absolute sipas nenit 128/a, pika 1, shkronja “c”, të Kodit të Procedurës Penale.
    17. Pyetja e personit që duhet të bëjë njohjen do të bëhet sipas rregullave procedurale që lidhen me cilësinë e subjektitçka do të thotë se nëse personi që duhet të bëjë njohjen ka cilësinë e të pandehurit në një procedim të lidhur për pyetjen e tij duhet të zbatohen rregullat e parashikuara në nenin 167 i Kodit të Procedurës Penale pasi moszbatimi i këtyre rregullave përbën shkak për pavlefshmërinë e njohjes. Megjithatë, ky vlerësimi përket vetëm momentit në të cilin realizohet pyetja pasi nëse personi që ka bërë njohjen merr më pas cilësinë e të pandehurit në një procedim të lidhur kjo nuk ndikon në vlefshmërinë e njohjes si një veprim i papërsëritshëm.[27]
    18. Pavlefshmëriae njohjes për shkak të mosrespektimit të rregullave të parashikuara në nenin 171 të Kodit të Procedurës Penale i referohet rasteve kur njohja formalisht pretendohet të realizohet sipas kësaj procedure. Sipas praktikës gjyqësore italiane nëse p.sh.gjatë pyetjes përpara gjykatës personi i dëmtuar njeh të pandehurin e pranishëm (i quajtur ndryshe si identifikim i drejtpërdrejtë) deklarimi me anë të të cilit personi i dëmtuar konfirmon njohjen do të jetë i vlefshëm dhe i përdorshëm pasi ky lloj identifikimi nuk kërkon ndonjë formalitet të caktuar sikurse parashikohet për njohjen.[28] Në fakt, sipas nenit 153/1 të Kodit të Procedurës Penale dëshmitari pyetet për faktet objekt prove dhe sipas nenit 150 të Kodit të Procedurës Penale do të përbëjë objekt prove edhe fakti nëse dëshmitari ka parë apo ka njohur personin që ka kryer veprën penale.[29]

     

    [1] Vendimi Nr.21, datë 11.02.2015, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Në lidhje me njohjen me fotografi nga i gjykuari Rexhep të të gjykuarit Voda, Kolegji Penal vlerëson se, ndonëse ky element ishte i rëndësishëm për efekt të individualizimit të personit që i atribuohej vepra penale, në vetvete ky fakt nuk mund të shërbejë si provë mbështetëse në funksion të nenit 152 të K. Pr. Penale pasi pranohet nga të gjithë palët se të gjykuarit njiheshin me njëri-tjetrin.

    [2] Vendimi Nr.264, datë 30.06.1994, Gjykata Kushtetuese Itali. Shiko edhe Vendimi datë 18.02.1994, Goddi, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [3] Vendimi Nr.1107, datë 25.10.2000, Larizza, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [4] Vendimi Nr.776, datë 13.09.2013, Gjykata e Apelit Tiranë. Në këtë vendim gjykata ka arsyetuar se: “Dëshmitari E T ka bërë disa herë deklarime në lidhje me ngjarjen e datës 19.11.1996. Konkretisht, ky person ka dhënë deklarime më datë 19.11.1996, 18.12.1996,15.01.2008, dhe dt.05.10.2009 ka deklaruar se “Unë nuk kam arritur të njoh asnjërin nga pesë personat që më grabitën fugonin tim dhe që më pas qëlluan dhe autobusin". Më datë 12.10.2009, vetëm një javë pas deklarimit të fundit, E T ndërron krejtësisht përmbajtjen e deklarimeve të bëra me parë. Gjate këtij deklarimi të bërë para të njëjtit oficer gjyqësor ai flet për gjoja një “person te pamaskuar”...Ky person gjatë gjithë kohës, por sidomos menjëherë pas ngjarjes, ka bërë deklarime që janë fare kontradiktore me ato që ai bën pas rreth 13 vitesh. Gjate katër deklarimeve të mëparshme, ai në vijimësi ka pretenduar për persona të maskuar dhe se nuk ka njohur asnjeri. Ndërsa pas 13 vitesh ai pretendon se ka vendosur të thotë të vërtetën pasi beson ne seriozitetin e hetimit dhe se këtë gjë nuk e kishte bërë më parë edhe për shkak të pasigurisë që kishte...Në lidhje me ngjarjen e datës 19.11.1996, kane dhënë deklarime e kanë dëshmuar para gjykatës edhe një numër i madh personash të tjerë, si R E, P E, H E, B L, A L, M K, M L, N M, G M, L F, Sh T, L L, L V, Xh B, G E, J T, H T, H T, Xh S dhe Q K. E përbashkëta e të gjitha deklarimeve të bëra nga këta persona si gjatë hetimeve paraprake ashtu edhe gjatë gjykimit është se në vjedhjen me pasojë vdekjen e shtetaseve R E dhe A M të datës 19.11.1996 kanë marrë pjesë 5 (pesë) persona. Të gjithë personat kanë qenë të maskuar dhe të armatosur...”.

    [5]Laska dhe Lika kundër Shqipërisë, 20.04.2010, para 66: “Në fillim, ankuesve dhe B.L. iu kërkuan të qëndronin në rresht duke mbajtur veshur kapuça të bardhë dhe blu, të ngjashëm në ngjyrë me ato të veshur nga autorët e krimit. Dy personat e tjerë në rresht mbanin kapuça të zinj, në kontrast të qartë me kapuçat bardhë e blu të veshur nga ankuesit dhe B.L. të cilët akuzoheshin për kryerjen e krimit. Ndryshimi i pozicionit të personave në rresht nuk rezultoi në ndonjë rezultat të ndryshëm për ankuesit, meqenëse atyre vazhdimisht u kërkohej të vishnin të njëjtën ngjyrë kapuçi (bardhë dhe blu). Gjykata konstaton se paraqitja për njohje ishte e barasvlershme me një ftesë të hapur për dëshmitarë për të vënë gishtin mbi të dy ankuesit dhe B.L. si autorë të krimit”.

    [6] Vendimi Nr.575, datë 04.11.2009, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “I pambështetur çmohet nga Kolegji edhe pretendimi i mbrojtjes lidhur me papërdorshmërinë si provë të procesverbalit të paraqitjes për njohje për shkak se është kryer pas më shumë se një viti të ngjarjes. nuk ka asnjë dispozite procedurale penale që ta bëjë të papërdorshme këtë provë vetëm për shkak të kohës kur është kryer paraqitja për njohje”.

    [7] Vendimi Nr.245, datë 26.09.2012,KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Organi procedues ka vepruar në kundërshtim me ligjin kur ka paraqitur për njohje të gjykuarin me flokë të bardhë dhe të shtrirë si dhe duke e vendosur me dy persona me flokë të zinj, ndërkohë që në procesverbalin e njohjes i dëmtuari ka deklaruar se personi i cili e dhunoi seksualisht ishte me flokë të zinj dhe kaçurrela”.

    [8] Vendimi Nr.54, datë 23.03.2016, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Për sa më sipër, Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë çmon se ky është shkak i mjaftueshëm që vendimi i gjykatës të prishet dhe çështja të kthehet për rigjykim, me tjetër trup gjykues, me qëllim që hetimi gjyqësor të plotësohet meripërsëritjen e paraqitjes për njohje të personit, e cila duhet të kryhet duke respektuar rregullat procedurale të parashikuara nga nenet 171 dhe 172 të K.Pr.Penale. Riparimi i të metave procedurale të cilat janë vërejtur për sa i përket mungesës së mbrojtjes në paraqitjen për njohje dhe plotësimi i hetimit gjyqësor në harmoni me provat e tjera të shqyrtuara do ta çonte gjykatën në një konkluzion logjik e ligjor në lidhje në fajësinë e të gjykuarit

    [9] Vendimi Nr.422, datë 24.09.2008, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë e gjen të bazuar në ligj edhe qëndrimin që mban gjykata e apelit në lidhje me mundësinë e përsëritjes e aktit procedural, njohjen e personit. Për shkak të përmbajtjes së veçantë që ka ky veprim procedural e që ka të bëjë me krijimin e një përputhshmërie mes perceptimit viziv të subjektit që kryen njohjen me personin që pretendohet të njihet, në rrethanat konkrete, përsëritja e këtij akti bëhet e pamundur. Këtë situatë juridiko-procedurale e ka marrë në konsiderate dhe vetë ligjvënësi, kur në nenin 131/2 të K. Pr. P. ka parashikuar: “Gjykata që deklaron pavlefshmërinë e një akti urdhëron përsëritjen e tij, kur është e nevojshme dhe e mundshme, duke ia ngarkuar shpenzimet atij që ka shkaktuar pavlefshmërinë me dashje ose nga pakujdesia e rëndë”.

    [10]Selmouni kundër Francës, 28.07.1999, para 38. Në këtë rast midis oficerët e policisë që duhej të njiheshin ishin vendosur në radhë midis 10 personave.

    [11] Vendimi Nr.13, datë 12.04.2010, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Sipas procesverbalit të datës 27.01.2010, ora 19:00 dhe 21:00 rezulton se janë bërë dy paraqitje për njohjedhe në të dy rastet kanë paraqitur të njëjtët persona të pranishëm. Konkretisht në paraqitjen e parë për njohje në orën 19:00 është paraqitur personi nën hetim E. K dhe shtetasit A. H, Sh. Gj dhe A. M, ku dëshmitarja G. Z ka njohur E. K, ndërsa në paraqitjen e dytë për njohje, në atë të orës 21:00, kanë marrë pjesë të tre personat e mëparshëm, por në vend të E. K është vendosur personi tjetër nën hetim, Sh. I. Duke vepruar në këtë mënyrë, kur këta tre persona për rreth 2 orë i kishte përpara dëshmitarja G. Z dhe i kishte përjashtuar nga mundësia e pjesëmarrjes në krim, pak minuta më vonë duke shtuar një të ri në radhët e tyre, personin nën hetim Sh. I, tregon qartë se njohja e këtij të fundit ishte e paracaktuar, e për rrjedhojë vërtetësia dhe vlera e saj provuese është e dyshimtë”.

    [12] Vendimi Nr.106, datë 02.10.2013, GJK. Në këtë vendim është arsyetuar se: “Nga shqyrtimi i materialeve të dosjes gjyqësore, në çështjen konkrete, Gjykata vëren se është lejuar marrja e procesverbaleve për njohje me anë të fotografive të kryera nga shtetasit B. G, A. U dhe A. U. Këto paraqitje për njohje janë bërë në bazë të fotografisë të sjellë nga e ëma e viktimës (B. G) dhe dokumentet fotografike të sjella nga autoritet italiane. Gjykata e Shkallës së Parë Shkodër, bazuar në nenin 151 dhe 172 të KPP-së, e ka gjetur të drejtë kërkesën e mbrojtjes për deklarimin të papërdorshëm të paraqitjes për njohje me anë të fotografisë së të pandehurit, të kryer nga shtetasja B. G, pasi ka qenë ajo që ka dorëzuar këtë fotografi në prokurori. Ndërkohë që ka rrëzuar kërkesën për pavlefshmëri të dy procesverbaleve të tjera, pasi ka rezultuar se veprimi është realizuar konform dispozitave procedurale penale”.

    [13] Vendimi Nr.422, datë 24.09.2008, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Konstatohet se i gjykuari Artan në asnjë moment nuk ka pranuar se ka lidhje me kryerjen e veprës penale në të cilën pretendohet të jetë e dëmtuar shtetasja A. K. Prova e vetme, e cila lidhte subjektin e veprës penale, të gjykuarin A, me kryerjen e saj, ishte njohja e tij prej të dëmtuarës A. K. Duke qene se kjo e fundit gjate seancës së sigurimit të provës ka pranuar shprehimisht se para kryerjes së njohjes së personit, dy punonjës të policisë i ka vënë në dispozicion e i kanë treguarfotografi të të gjykuarit A, organi procedues gjatë kryerjes së procedurës për njohje të personit ka shkelur dispozitën urdhëruese të paragrafit të parë të nenit 171 të K. Pr. P.Ky fakt do të duhej të vlerësohej si shkak pavlefshmërie pasi janë cenuar parimet e parashikuara nga ligjvënësi, që kanë të bëjnë me mosndikimin paraprak e sugjestionimin e subjektit, i cili do të kryeje njohjen, nga përfaqësues të organit, i cili me ligj është i ngarkuar për të siguruar kryerjen e tij”.

    [14] Vendimi Nr.776, datë 13.09.2013, Gjykata e Apelit Tiranë. Në këtë vendim është arsyetuar se: “Kjo provë nuk ka vlerë provuese pasi bie në kundërshtim me kushtet e njohjes së personit. Dëshmitari E T ka deklaruar se e ka njohur më parë të pandehurin H N pasi sipas dëshmisë së tij ai e ka parë atë në vitin 2001-2002, tek lokali i Xh B. Në këto kushte paraqitja për njohje e fotografisë së tij edhe sikur të ishte konform rregullave procedurale nuk ka vlerë provuese, përderisa personi që bën njohjen e ka deklaruar emrin dhe pamjen e personit kohë më parë”.

    [15] Vendimi Nr.85, datë 05.04.2002, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.676, datë 08.10.2003, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.1660, datë 04.02.2004, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.109, datë 18.05.2005, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.257393, datë 28.05.2013,Gjykata e Kasacionit Itali.

    [16]Perry kundër Mbretërisë së Bashkuar, 17.10.2003, para 47-49.Në këtë rast, me qëllim realizimin e njohjes së personit, duke qenë se personi i dyshuar kishte refuzuar disa herë që të merrte pjesë në njohje, punonjësi e policisë realizuan disa filmime në mënyrë të fshehtë dhe fotot nga këto filmime i përdorën për të realizuar më pas njohjen, provë e cila u paraqit edhe në procesin gjyqësor. GJEDNJ konstatoi shkelje të nenit 8 të Konventës pasi ndërhyrja në jetën private nuk u vlerësua në përputhje me ligjin duke qenë se nuk ishte marrë pëlqimi i personit, personit nuk ishte njoftuar për realizimin e filmimit dhe përdorimin e tij në realizimin e procedurës së njohjes dhe nuk i ishte garantuar mbrojtja në momentin që regjistrimi i ishte vënë në dispozicion personit që do të bënte njohjen.

    [17]Lupker kundër Holandës,vendimi i Komisionit datë 07.12.1992.

    [18] Vendimi Nr.13, datë 12.04.2010, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Përveç sa sipër, personat që janë paraqitur për njohje janë në ndryshim të dukshëm në moshë me personat që duhet të njihen (me të ndaluarit), deri në 15 vjet më të rinj. Konkretisht, i ndaluari Sh. I është i datëlindjes 30.08.1968, ndërsa personi i paraqitur për njohje, A. H, është i datëlindjes 25.02.1983, apo personi tjetër A. M i datëlindjes 20.10.1976, etj. Edhe mungesa e dokumentimit të paraqitjes për njohje me fotografi apo filmim  e vënë në dyshim zbatimin e kësaj kërkese ligjore në lidhje me ngjashmërinë e personave”.

    [19] Neni 18 i Kodit të Drejtësisë Penale për të Mitur parashikon se: “Në çdo fazë të procedimit penal me të miturit në konflikt me ligjin, si dhe gjatë pyetjes së të miturit viktimë ose dëshmitar, pavarësisht nga mosha mbi ose nën 14 vjeç, prania e psikologut është e detyrueshme”.

    [20] Neni 35 i Kodit të Procedurës Penale parashikon se: “1. Të pandehurit të mitur i sigurohet ndihmë juridike dhe psikologjike, në çdo gjendje dhe shkallë të procedimit, me praninë e prindit, kujdestarit ligjor ose të personave të tjerë të kërkuar nga i mituri dhe të pranuar nga autoriteti që procedon. 2. Organi procedues mund të kryejë veprime dhe të përpilojë akte, për të cilat kërkohet pjesëmarrja e të miturit, pa praninë e personave të treguar në paragrafin 1, vetëm kur një gjë e tillë është në interes të të miturit ose kur vonesa mund të dëmtojë rëndë procedimin, por gjithmonë në praninë e mbrojtësit”.

    [21] Vendimi Nr.149, datë 10.11.2011, KPGJL.Në kë të vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “...në të kundërt të asaj që pretendon i gjykuari, rezulton se në momentin e kryerjes së njohjes, i gjykuari nuk ka pasur cilësinë e të pandehurit dhe as të personit ndaj të cilit zhvillohen hetime, pasi njohja është kryer në të njëjtën ditë me regjistrimin e procedimit penal”. Shiko edhe vendimin Nr.54, datë 23.03.2016, KPGJ. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Në lidhje me procesverbalin për njohjen e personit dt. 05.12.2011, së të gjykuarit A. H, si prova e vetme që e lidh këtë të gjykuar me ngjarjen, ka rezultuar se, i gjykuari A. H në momentin e kryerjes së këtij veprimi procedural, juridikisht ka patur pozitën e personit që ka dijeni për rrethana të ngjarjes”.

    [22]Vendimi Nr.54, datë 23.03.2016, KPGJ. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, në ndryshim me çfarë kanë vlerësuar dy gjykatat më të ulëta, sipas të cilave, duke qenë se i gjykuari në momentin e kryerjes së këtij veprimi procedural ka patur pozitën e personit që ka dijeni për rrethana të hetimit, prania e mbrojtësit të tij nuk ka qenë e detyrueshme, vlerëson se, pavarësisht se akti i ndalimit të të gjykuarit dhe regjistrimi i emrit të tij janë kryer në të njëjtën ditë, por, pas kryerjes së veprimit procedural të njohjes, “de facto” ai ka patur cilësinë e të dyshuarit dhe jo të personit që ka dijeni për rrethana të hetimit, kjo pasi, ai është ndaluar efektivisht dhe është shoqëruar në ambientet e Komisariatit të Policisë Vlorë për t’iu bërë njohja përpara se të përpilohej akti i ndalimit dhe kjo njohje i është bërë si person që dyshohej si autor i veprës, që mund të njihej nga dëshmitarja okulare e ngjarjes, shtetasja Sh. M. Në këto kushte, duke qenë se i gjykuari ka patur “de facto” statusin e të dyshuarit dhe “de facto” i është kufizuar liria duke e ndaluar dhe shoqëruar në Komisariatin e Policisë Vlorë për të proceduar me njohjen e tij prej dëshmitares okulare si një nga autorët e mundshëm të veprës penale, ky Kolegj vlerëson se duhet t’i ishte garantuar atij e drejta e mbrojtjes”.

    [23]Vendimi Nr.54, datë 23.03.2016, KPGJ; Vendimi Nr.245, datë 26.09.2012, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Në procesverbalin e njohjes para se të fillojë procedura për njohje duhet të pasqyrohet bërja me dije personit që do të kryhet e drejta për të përfituar nga prania e mbrojtjes, si dhe qëndrimi i tij nëse do të përfitojë nga kjo e drejtë. Në këtë kuptim organi procedues ka detyrimin që t’i bëjë me dije të drejtën për t’u asistuar nga mbrojtësi, ndërkohë që prania e mbrojtësit nuk është e detyrueshme por varet nga vullneti i personit të dyshuar për të bërë zgjedhjen e tij nëse do të përfitojë nga kjo e drejtë ose jo. Veprimi procedural i njohjes është i pavlefshëm edhe për shkak se të gjykuarit nuk i është garantuar e drejta për t’u asistuar nga një mbrojtës. Pavarësisht se prania e avokatit nuk del në mënyrë të shprehur në dispozitat që rregullojnë veprimin e paraqitjes për njohje të personit, ky proces është i lidhur ngushtë me të drejtat e personit që dyshohet se ka kryer veprën penale. Në këtë kuptim çdo veprim procedural që ka lidhje me personin që i kufizohet liria si rregull i garantohet e drejta për t’u asistuar nga një mbrojtës i zgjedhur”.

    [24]Mehmet Serif Öner kundër Turqisë, 13.09.2011, para 21-22;Beuze kundër Belgjikës, 09.11.2018, para135.

    [25] Direktiva 2013/48 e Parlamentit Evropian dhe Këshillit, datë 22.10.2013, e cila përcakton garancitë minimale lidhur me të drejtën e personit të dyshuar ose të akuzuar për të pasur një mbrojtës, të drejtën për të informuar një person të tretë mbi kufizimin e lirisë dhe të drejtën për të komunikuar me persona të tretë dhe autoritet konsullore gjatë kohës që i është kufizuar liria.

    [26] Vendimi Nr.54, datë 23.03.2016, KPGJ. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Në kushtet kur veprimi procedural i paraqitjes për njohje të të gjykuarit A. H, nga shtetasja Sh. M, është zhvilluar pa iu bërë e ditur këtij të gjykuari e drejta për t’u asistuar nga një mbrojtës, procesverbali i pasqyrimit të tij, procesverbali i paraqitjes për njohje dt. 05.12.2011 është relativisht i pavlefshëm, ndaj rezultati i tij nuk mund të përdoret”.

    [27] Vendimi Nr.98, datë 30.04.1999, Minucci, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [28] Vendimi Nr.735, datë 23.09.2003, Monaco, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.2694, datë 13.01.2010, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [29] Vendimi Nr.807, datë 11.05.1992, Cannarozzo, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.260593, datë 13.05.2014, Romano, Gjykata e Kasacionit Itali.

  • Konteksti historik
    1. Neni 171 i Kodit të Procedurës Penale u ndryshua me ligjin Nr.35/2017 me anë të të cilit në paragrafin e dytë të nenit u shtua fjalia “Kur është e mundur, procedura e njohjes fotografohet ose regjistrohet” si dhe u shtuan paragrafët tre dhe katër. Ndryshimet e dispozitës me ligjin Nr.35/2017 synojnë ofrimin e garancive në zbatimin e rregullave mbi realizimin e njohjes dhe reflektojnë njëkohësisht edhe standardet ndërkombëtare lidhur me praninë e detyrueshme të mbrojtësit në veprimet të tilla të rëndësishme sikurse është njohja e personit. Po kështu, edhe parashikimi lidhur me praninë e detyrueshme të psikologut në rastin kur njohja duhet të behet nga një i mitur ose ndaj një të mituri është në përputhje edhe me Kodin e Drejtësisë Penale Për të Mitur i cili në nenin 18 të tij parashikon gjithashtu praninë e detyrueshme të psikologut.
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  1. Konventa Evropiane e të Drejtave të Njeriut;
  2. Direktiva 2013/48 e Parlamentit Evropian dhe Këshillit, datë 22.10.2013, e cila përcakton garancitë minimale lidhur me të drejtën e personit të dyshuar ose të akuzuar për të pasur një mbrojtës, të drejtën për të informuar një person të tretë mbi kufizimin e lirisë dhe të drejtën për të komunikuar me persona të tretë dhe autoritet konsullore gjatë kohës që i është kufizuar liria.

  A.    Raporte, opinion, rekomandime

  3. Udhëzues i nenit 6 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut (fusha penale), azhurnuar më datë 30.04.2020.

  B.     Vendime të Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut

  4. Laska dhe Lika kundër Shqipërisë, 20.04.2010;
  5. Beuze kundër Belgjikës, 09.11.2018;
  6. Mehmet Serif Öner kundër Turqisë, 13.09.2011;
  7. Perry kundër Mbretërisë së Bashkuar, 17.10.2003;
  8. Selmouni kundër Francës, 28.07.1999;
  9. Lupker kundër Holandës, vendimi i Komisionit datë 07.12.1992.
• Materiale legjislative
  1. Analiza e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë.
• Dispozita të lidhura
  1. Neni 6i KEDNJ-së;
  2. Kushtetuta;
  3. Kodi i Procedurës Penale;
  4. Kodi i Drejtësisë Penale për të Mitur.
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  A.    Vendime të Gjykatës Kushtetuese

  1. Vendimi Nr.106, datë 02.10.2013, GJK;
  2. Vendimi Nr.264, datë 30.06.1994, Gjykata Kushtetuese Itali.

  B.     Vendime të Gjykatës së Lartë

  3. Vendimi54, datë 23.03.2016, KPGJL;
  4. Vendimi Nr.21, datë 11.02.2015, KPGJL;
  5. Vendimi Nr.245, datë 26.09.2012, KPGJL;
  6. Vendimi Nr.149, datë 10.11.2011, KPGJL;
  7. Vendimi Nr.13, datë 12.04.2010, KPGJL;
  8. Vendimi Nr.575, datë 04.11.2009, KPGJL;
  9. Vendimi Nr.422, datë 24.09.2008, KPGJL;
  10. Vendimi Nr.260593, datë 13.05.2014, Romano, Gjykata e Kasacionit Itali;
  11. Vendimi Nr.257393, datë 28.05.2013,Gjykata e Kasacionit Itali;
  12. Vendimi Nr.2694, datë 13.01.2010, Gjykata e Kasacionit Itali;
  13. Vendimi Nr.109, datë 18.05.2005, Gjykata e Kasacionit Itali;
  14. Vendimi Nr.1660, datë 04.02.2004, Gjykata e Kasacionit Itali;
  15. Vendimi Nr.676, datë 08.10.2003, Gjykata e Kasacionit Itali;
  16. Vendimi Nr.735, datë 23.09.2003, Monaco, Gjykata e Kasacionit Itali;
  17. Vendimi Nr.85, datë 05.04.2002, Gjykata e Kasacionit Itali;
  18. Vendimi Nr.1107, datë 25.10.2000, Larizza, Gjykata e Kasacionit Itali;
  19. Vendimi Nr.98, datë 30.04.1999, Minucci, Gjykata e Kasacionit Itali;
  20. Vendimi datë 18.02.1994, Goddi, Gjykata e Kasacionit Itali;
  21. Vendimi Nr.807, datë 11.05.1992, Cannarozzo, Gjykata e Kasacionit Itali;
  22. Vendimi Nr.448, datë 13.12.1991, Gjykata e Kasacionit Itali.

  C.     Vendime të Gjykatës së Apelit

  23. Vendimi Nr.776, datë 13.09.2013, Gjykata e Apelit Tiranë.
• Bibliografia
  1. Paolo Tonini, “Manuale di procedura penale”, Quindicesima edizione, Giuffre Editore;
  2. Commenatario breve al Codice di Procedura Penale, nona edizione, 2015, Wolters Kluwer, CEDAM.
• Arkiva
  Asnjë koment