Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Bazuar në jurisprudencën e konsoliduar të Gjykatës Kushtetuese^[1] dhe Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut ^[2], arsyetimi i vendimeve është pjesë e të drejtës për një proces të rregullt ligjor, të parashikuar në nenin 42 të Kushtetutës dhe në nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut^[3]. Vetëm me anë të dhënies së një vendimi të arsyetuar mund të realizohet mbikëqyrja e administrimit të drejtësisë nga publiku.[4]Rëndësia e arsyetimit të vendimeve gjyqësore me të cilët caktohen masat e sigurimit është vlerësuar në praktikën e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut si një ndër elementët kryesorë kundër arbitraritetit,[5] duke qenë se vendimet e arsyetuara e detyrojnë gjykatën që të mbështesë arsyetimet e saj në argumente objektivë.^[6] Mungesa e arsyetimit të vendimit të caktimit të masës sësigurimitështë një ndër elementët që merret parasysh nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut në vlerësimin e ligjshmërisë së kufizimit të lirisë,[7]pasi një vendim i paarsyetuar mund të jetë në kundërshtim me parimin e mbrojtjes nga arbitrariteti i sanksionuar në nenin 5 të Konventës.[8]Për këto arsye, nëpërmjetpërcaktimit të elementëve që duhet të përmbajë vendimi me të cilin caktohet masa e sigurimit, neni 245 i Kodit të Procedurës Penale synon të parandalojë dhënien e vendimeve arbitrare, të rrisë përgjegjshmërinë e gjykatave në vlerësimin e përshtatshmërisë dhe proporcionalitetit të masëssë sigurimit,tëmundësojë një ankim efektiv të personit ndaj të cilit merret masa[9] si dhe të lehtësojë kontrollin e vendimeve nga gjykatat më të larta[10].

     

    [1] Vendimi Nr.53 datë 05.12.2012, GJK;Vendimi Nr.25, datë 10.06.2011, GJK; Vendimi Nr.5, datë 02.03.2011, GJK; Vendimi Nr.11, datë 02.04.2008, GJK; Vendimi Nr.33, datë 08.12.2005, GJK.

    [2]Taxquet kundër Belgjikës, 16.11.2010; Hirvisaari kundër Finlandës, 25.12.2001.

    [3] Detyrimi i gjykatave për të arsyetuar vendimet e tyre nuk parashikohet shprehimisht në as nëKonventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut, as në Deklaratën Universale për të Drejtat e Njeriut dhe as në Paktin Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike, të cilat janë marrëveshjet ndërkombëtare më të rëndësishme në fushën e mbrojtjes së të drejtave dhe lirive të njeriut.

    [4]Ajdaric kundër Kroacisë, 04.06.2012, para 33; Tatishvili kundër Rusisë, 09.07.2007, para 58.

    [5]James, Wells dhe Lee kundër Mbretërisë së Bashkuar, 18.09.2012, para 191-95; Saadi kundër Mbretërisë së Bashkuar, Dhoma e Madhe, 11.07.2006, para 68-74.

    [6]Taxquet kundër Belgjikës, 16.11.2010, para 91.

    [7]S., V. dhe A. kundër Danimarkës, 22.10.2018, Dhoma e Madhe, para 92.

    [8]Khudoyorov kundër Rusisë, Nr.6847/02, 2005, para 157; Stašaitis kundër Lituanisë, 21.03.2002, para 66-67.

    [9] Në praktikën e sajGjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut ka theksuar se çdo person i cili ka të drejtë të kundërshtojë brenda një afati të shkurtër kufizimin e lirisë së tij nuk mund ta ushtrojë në mënyrë efektive këtë të drejtë nëse urdhri apo vendimi është i paarsyetuar. VanderLeerkundër Holandës, 21.02.1990, para 28; Shamayev dhe të tjerë kundër Gjeorgjisë dhe Rusisë, Nr.36378/02, 2005, para 413.

    [10] Në vendimin Nr. 25, datë 10.06.2011, Gjykata Kushtetuese ka arsyetuar se: “Qëndrimet dhe vlerësimet e gjykatës mund të kontrollohen nga një gjykatë më e lartë sipas procedurave përkatëse dhe që kjo të jetë e mundur, duhet bërë arsyetimi i vendimit, nëpërmjet të cilit gjyqtari tregon me qartësi faktet dhe ligjin e zbatueshëm që e kanë çuar në një zgjedhje ndërmjet disa mundësive”.

  • Objekti
    1. Detyrimi për arsyetimin e vendimeve rrjedh së pari nga neni 142 i Kushtetutës, sipas të cilit vendimet gjyqësore duhet të jenëtëarsyetuara,sidhenganeni112/3iKodit tëProcedurësPenale,sipastëcilitvendimiarsyetohet, ndryshe është i pavlefshëm. Në çdo rast gjykata duhet t’u përmbahetkërkesave ligjore lidhur me përmbajtjen e vendimeve. Neni 245 i Kodit të Procedurës Penale është një dispozitë e përcakton standardin minimal tëarsyetimit të vendimit gjyqësor me të cilin caktohet masa e sigurimit duke listuar elementët që duhet të përmbajëdetyrimisht vendimi i gjykatës pasi në të kundërt vendimi do të jetë i pavlefshëm.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Në paragrafin e parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se vendimi që cakton masën e sigurimit përmban, me pasojë pavlefshmërie, elementët e parashikuar në shkronjat “a”-”dh” të këtij neni.Pavlefshmëria e vendimit gjyqësor si pasojë e mungesës së arsyetimit të tij është e parashikuar edhe në nenin 112/3 i Kodit të Procedurës Penale,sipastë cilitvendimiarsyetohet, ndryshe është i pavlefshëm. Por, ndërkohë që rregulli i parashikuar në nenin 112/3 të Kodit të Procedurës Penale përbën një rregull tëpërgjithshëm lidhur me faktin se vendimi duhet të jetë i arsyetuar, neni 245 i Kodit të Procedurës Penalepërbën një konkretizim të këtij rregulli në rastet e vendimeve me të cilët caktohen masat e sigurimit. Duke përcaktuar elementët që duhet të përmbajë vendimi dhe rrjedhimisht elementët e arsyetimit të tij, detyrimi për arsyetimin e vendimitnuk mbetet më në kuadrin e një detyrimi të përgjithshëm dhe rrjedhimisht edhe vlerësimi nëse vendimi plotëson apo jo standardin e arsyetimit është një vlerësim më objektiv.
    2. Duke përcaktuar elementët që duhet të përmbajë vendimi gjyqësor i caktimit të masës së sigurimit dhe që lidhen drejtpërsëdrejti me arsyetimin e vendimit neni 245 i Kodit të Procedurës Penale synon të garantojë edhe faktin që pjesa urdhëruese e vendimit të gjykatës të jetë rezultat i natyrshëm i përfundimeve të arritura në pjesën arsyetuese. Referuar edhe praktikës së Gjykatës Kushtetuese, pjesa urdhëruese e vendimit të gjykatës është sintezë e këtyre përfundimeve dhe si e tillë, në asnjë rast, ajo nuk mund të jetë në kundërshtim me to.^[1]Përcaktimi i elementëve që duhet të përmbajë vendimi i gjykatës që cakton masën e sigurimit ndikon jo vetëm në veprimtarinë e gjykatës, por edhe në atë të organit të akuzës pasi është ky i fundit që do të duhet të argumentojë fillimisht nevojën për caktimin e një mase sigurimi dhe përshtatshmërinëe masës konkrete të sigurimit që kërkohet të caktohet duke parashtruar shkaqete posaçme dhe të dhënat që përligjin masën. Në këtë kuptim, duke përcaktuar elementët që duhet të përmbajë vendimi që cakton masën e sigurimit, neni 245 i Kodit të Procedurës Penale përbën në thelb një dispozitë e cila duhet të mbahet parasysh edhe nga organi i akuzës në formulimin e kërkesës për caktimin e masës së sigurimit.[2]
    3. Sipas shkronjës “a” të paragrafit të parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale vendimi që cakton masën esigurimit duhet të përmbajëgjeneralitetet e personit ndaj të cilit merret masa ose çdo gjë tjetër që vlen për ta identifikuar atë dhe, kur është e mundshme, tregimin e vendit ku ndodhet. Gjeneraliteti i personit ndaj të cilit merret masa është një element formal i domosdoshëm i vendimit, megjithatë duhet të bëhet dallimi midis rasteve kur masa e sigurimit caktohet në mënyrë autonome bazuar në kërkesën e prokurorit për caktimin e masës së sigurimit sipas nenit 244 të Kodit të Procedurës Penale dhe rasteve kur masa e sigurimit caktohet në seancën e vleftësimit të arrestimit ose ndalimit. Nëse masa e sigurimit caktohet në një moment kur është realizuar identifikimi i plotë i personit nën hetim, pa pasur asnjë mundësi për gabim në identitet (sikurse është rasti i vleftësimit)mosdhënia e gjeneraliteteve të plota sikurse mund të jetë vetëm emri dhe mbiemri nuk pasjelle pavlefshmërinë e vendimit me të cilin caktohet masa e sigurimit.[3]
    4. Nëse një nga të dhënat e gjeneralitetit të personit ndaj të cilit merret masa është shkruar në mënyrë të pasaktë në vendim, ndërkohë që të gjitha të dhënat e tjera janë të sakta (p.sh. emri është shkruar gabim ndërkohë që mbiemri, datëlindja dhe vendlindja janë të sakta) nuk do të jemi përpara pavlefshmërisë së vendimit që cakton masën e sigurimit, por përpara një gabimi material dhe në këtë rast mund të procedohet me ndreqjen e vendimit.[4] Po kështu, në rastet e personave juridikë, nuk do të jetë shkak për pavlefshmërinë e vendimit nëse në vendimin për caktimin e masës së sigurimit nuk citohet se cili është përfaqësuesi ligjor i shoqërisë.[5]
    5. Sipas shkronjës “b” të paragrafit të parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale vendimi që cakton masën esigurimit duhet të përmbajë parashtrimin përmbledhës të fakteve, duke treguar nenet e ligjit që konsiderohen të shkelura. Sipas këtij parashikimi rezulton se në vendimin që cakton masën e sigurimit faktet parashtrohen në mënyrë të përmbledhur që do të thotë më mënyrë sintetike dhe skematike, pa qenëinevojshëmspecifikimi i detajeve pasi fakti penal do ti nënshtrohet më pas debatit gjyqësor në gjykimin në themel. Parashtrimi përmbledhës i fakteve dhe tregimi i neneve që konsiderohen të shkelura ka si funksion që të informojë personin ndaj të cilit kërkohet të merret masa lidhur me veprën penale për tëcilën dyshohetme qëllim që ky i fundit të ketë mundësi të ushtrojë të drejtën e mbrojtjes. Për këtë arsye, detyrimi për të parashtruar në mënyrë të përmbledhur faktin dhe për të treguar nenet e ligjit qëkonsiderohen tëshkelura do të konsiderohet i plotësuar nëse fakti është parashtruar në mënyrë të tillë që të garantojë marrjen dijeni menjëherëtë personit ndaj të cilit merret masa.[6]Përcaktimi i datës në të cilën dyshohet se është kryer vepra penale nuk është një element i domosdoshëm i vendimitveçanërisht të rastet e veprave penale të vazhdueshme që mbulojnë një periudhë të gjatë kohe dhe ku individualizimi rezulton nga elementët strukturorë të faktit.[7] Në të njëjtën mënyrë, mospërcaktimi i vendit të kryerjes së veprës penale nuk përbën shkak për pavlefshmërinë e vendimit të caktimit të masës së sigurimit për sa kohë ligji kërkon vetëm parashtrimin përmbledhës të fakteve.[8]
    6. Edhe pse për efekt të vlefshmërisë së vendimit, dispozita kërkon vetëm një parashtrim përmbledhës të fakteve, gjithsesi fakti duhet të parashtrohet në mënyrë të qartë dhe të saktë pasi në të kundërt cenon të drejtën e personit ndaj të cilit është caktuar masa për t’u mbrojtur dhe për të kundërshtuar faktet.[9] Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut ka theksuar gjithashtu në jurisprudencën e saj rëndësinë e paraqitjes në mënyrë të saktë të fakteve në vendimin gjyqësor.[10]Parashtrimi përmbledhës i fakteve duhet të përmbajë elementët e nevojshëm që pretendohet se formësojnë figurën/figurat e veprës/veprave penale për të cilën/cilat dyshohet personi ndaj të cilit merret masa e sigurimit pasi nëse pasqyrimi është i përgjithshëm, pa referuar elementë konkretë,atëherë vendimi do të jetë i pavlefshëm.[11] Në këtë kuptim, parashtrimi “në mënyrë të përmbledhur” i fakteve nuk do të thotë që të mos përcaktohet apo individualizohet veprimi/mosveprimi i dyshuar i personit ndaj të cilit merret masa dhe që pretendohet se përbën sjelljen e dënueshme nga një dispozitë penale për sa kohëcilësohet si një fakt kyç[12], por se nuk është e nevojshme që të parashtrohen me hollësi të gjitha rrethanat e faktit dhe të analizohen detajet.
    7. Detyrimi për parashtrimin përmbledhës të fakteve dhe tregimin e neneve që konsiderohen të shkelura nuk e pengon gjykatën që për efekt të caktimit të masës së sigurimit të bëjë një cilësim të ndryshëm ligjor të faktit të pretenduar nga akuza.[13] Tregimi i neneve të shkelura presupozon që gjykata të evidentojë dispozitën/dispozitat në të cilat parashikohet/parashikohenvepra/veprat penale për të cilën/cilat dyshohet personi ndaj të cilit merret masa si dhe dispozitat që parashikojnë detyrimin e tij për të kryer apo mos kryer një veprim të caktuar (në rastet kur dispozitat penale janë norma blanket që referojnë në norma të tjera apo ligje të posaçme). Këto norma përcaktohen në radhë të parë nga prokurori në kërkesën për caktimin e masës, por përcaktimi i tyre përbën thjesht një vlerësim paraprak.
    8. Mënyra e parashtrimit të faktit në vendimin e caktimit të masës varet edhe nga momenti në të cilin caktohet masa e sigurimit. Kjo për arsye se nëse kërkesa për caktimin e masëssë sigurimit parashtrohet së bashku me kërkesën për vleftësimin e arrestimit ose ndalimit, atëherë detyrimi për parashtrimin përmbledhës të fakteve dhe tregimin e neneve që konsiderohen të shkelura mund të përmbushet edhe nëpërmjet referimit në kërkesën e prokurorit dhe procesverbalin përkatës të arrestimit apo ndalimit.[14] Në të njëjtën mënyrë, nëse kërkesa për caktimin e masës së sigurimit parashtrohet pasi është dhënë vendimi i dënimit në shkallë të parë, atëherë detyrimi për parashtrimin përmbledhës të fakteve mund të përmbushet edhe duke referuar thjeshtë nëvendimin e dënimit dhe veprat penale për të cilat është dënuar i pandehuri. Kjo për arsye se, në këtë rast i pandehuri është plotësisht në dijeni të faktit penal në ngarkim të tij dhe rrjedhimisht nuk është e nevojshme që ky fakt të parashtrohet nga e para në vendimin e caktimit të masës.[15]
    9. Sipas shkronjës “c” të paragrafit të parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale vendimi që cakton masën esigurimit duhet të përmbajë parashtrimin e shkaqeve të posaçme dhe të të dhënave që përligjin masën e sigurimit. Për caktimin e çdo mase sigurimi gjykata duhet të mbajë parasysh kushtet e përgjithshme, kushtet e posaçme dhe kriteret e përgjithshme e të posaçme të parashikuara në nenet 228-230 të Kodit të Procedurës Penale. Në këtë aspekt duhet patur parasysh që gjykata ka detyrimin të arsyetojë shkaqet dhe të dhënat që ajo vlerëson se përligjin masën e sigurimit të cilat mund të jenë edhe të ndryshme nga ato të pretenduara nga organi i akuzës nëkërkesën për caktimin e masës së sigurimit (p.sh. edhe pse prokurori mund të pretendojë se masa e sigurimit duhet të caktohet për shkak seekzistojnë shkaqe të rëndësishme që vënë në rrezik marrjen ose vërtetësinë e provës, gjykata mund të vlerësojë se masa e sigurimit duhet të caktohet për shkak se personi ndaj të cilit merret masa ka rrezik qëtë kryejë krime të rënda ose të të njëjtit lloj me atë për të cilin procedohet).
    10. Një ndër kushtet e përgjithshme që duhet të plotësohet për caktimin e një mase sigurimi është ekzistenca e dyshimit të arsyeshëm të bazuar në prova (neni 228/1 i Kodit të Procedurës Penale). Për të argumentuar ekzistencën e këtij dyshimi si një ndër shkaqet që përligj masën e sigurimit gjykata nuk duhet të referojë vetëm burimet e provave por duhet të analizojë edhe përmbajtjen e provave mbi bazën e të cilave vlerëson se ekziston dyshimi i arsyeshëm, i cili është edhe një ndër elementët esencialë të ligjshmërisë së kufizimit të lirisë.[16] Në vlerësimin e përmbushjes së këtij kushti gjykata duhet të mbajë parasysh edhe jurisprudencën unifikuese të Gjykatës së Lartë se dyshimi i arsyeshëm i bazuar në prova sipas pikës 1 të nenit 228 të Kodit tëProcedurës Penale nënkupton ekzistencën e atyre elementëve të mjaftueshëm juridikë dhe të rrethanave të faktit që i krijojnë bindje gjykatës në drejtim të mundësisë që personi nën hetim dhe i pandehuri të ketë kryer veprën penale. Për rrjedhojë, për caktimin e masës së sigurimit, është e nevojshme që provat, direkte apo indirekte, të jenë të tilla që të bëjnë të duket e mundshme përgjegjësia e të hetuarit a të gjykuarit në lidhje me akuzën e ngritur ndaj tij.^[17] Në këtë kuptim, në mënyrë që vendimi i caktimit të masës së sigurimit të jetë i vlefshëm gjykata nuk duhet thjesht të citojë burimin e provave apo përmbajtjen e tyre, por duhet të bëjëedhe një çmuarje tëvlerës provuese tëtyre.[18]
    11. Në parashtrimin e shkaqeve të posaçme dhe i të dhënave që përligjin masën e sigurimit, duhet patur parasysh edhe parashikimi i nenit 228, pika 3, shkronja “a”, të Kodit të Procedurës Penale, sipas të cilit një prej kushteve të posaçme për caktimin e masës së sigurimit është kur ekzistojnë shkaqe të rëndësishme që vënë në rrezik marrjen ose vërtetësinë e provës, bazuar në rrethana fakti që duhet të tregohen posaçërisht në arsyetimin e vendimit. Për këtë arsye, në rast se gjykata vlerëson se masa e sigurimit e duhet të caktohetbazuar në këtë shkak, për të përmbushur detyrimin e parashikuar në shkronjën “c” të pikës 1 të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale, ajo ka detyrimin që në vendimin e caktimit të masës të parashtrojërrethanat e faktit mbi bazën e të cilave vlerësohet se ekzistojnë shkaqe të rëndësishme që vënë në rrezik marrjen ose vërtetësinë e provës pasi në të kundërt vendimi do të jetë i pavlefshëm.Një detyrim i tillë reflekton edhe praktikën e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut e cila gjithashtu ka theksuar se rreziku i vënies në rrezik të marrjes apo vërtetësisë së provës duhet të bazohet në fakte konkrete që duhet të pasqyrohen në vendim dhe jo in abstracto.[19]
    12. Parashtrimi i shkaqeve të posaçme dhe i të dhënave që përligjin masën e sigurimit duhet të jetë konkret dhe në përputhje me rrethanat e faktit nëçdo rast tëveçantë pasi formulimete përgjithshme dhe perifrazimet e dispozitave do të bëjnë që vendimi të jetëi pavlefshëm.[20]Nëse nuk respektohet detyrimi i arsyetimit të vendimit në përputhje me rrethanat konkrete të çështjes dhe termat e papërcaktuar përdoren pa shpjeguar kuptimin e tyre, do të krijohen ato që Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut i quan stereotipa të arsyetimit.[21] Kjo për arsye se,pavarësisht rrethanave të çështjes,për të justifikuar vendimin e tyre gjykatat do të përdorin shprehje të tilla si: “në bazë të gjendjes së provave”, “për shkak të natyrës së veprës penale”, “për shkak të rrezikut të ikjes”, por pa shpjeguar kuptimin e tyre[22] ndërkohë qënë vendimin e caktimit të masës së sigurimit arsyet konkrete të pranimit ose jo të kërkesës për caktimin e masës duhet të analizohen në mënyrë ezauruese e reale dhe jo nëpërmjet një përshkrimi ritual e formal të shkaqeve e kritereve të parashikuara nga ligji.^[23]Po kështu, në rast se vepra penale është kryer nga dy ose më shumë persona, pavarësisht se gjykata disponon më një vendim të vetëm, në vendimin e caktimit të masës duhet të parashtrohen shkaqet e posaçme dhe të dhënat që përligjin masën për secilin prej të pandehurve.
    13. Në praktikën gjyqësore italiane është pranuar se për efekt të arsyetimit të dyshimit të arsyeshëm të bazuar në prova referimi plotësisht nëkërkesën e prokurorit për caktimin e masës së sigurimitduke e parashtruar atë në vendim nuk e bën vendimin e pavlefshëm pasi vendimi nuk konsiderohet i paarsyetuar,[24] qëndrim i mbajtur edhe nga GjykataEvropiane e të Drejtave të Njeriut[25]. Kjo për arsye se detyrimi për një arsyetim autonom lind në momentin që shkaqet e parashtruara në kërkesën për caktimin e masës së sigurimit janë të diskutueshme nga gjykata, ndërsa në rastin kur gjykata është dakord me shkaqet e parashtruara në kërkesën e prokurorit ajo mund edhe thjeshtë të referojëkërkesën e tij.[26] Në të njëjtën mënyrë, nuk do të konsiderohet i pavlefshëm për mungesë arsyetimi vendimi për caktimin e masës në rastet kur gjykata përdor arsyetimin e vendimit të caktimit të masës nga gjykata e cila ka shpallur moskompetencën e saj nëse ky arsyetim vlerësohet i përshtatshëm.[27]
    14. Sipas shkronjës “ç” të paragrafit të parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale vendimi që cakton masën e sigurimit duhet të përmbajëparashtrimin e shkaqeve pse nuk merren parasysh pretendimet e parashtruara nga mbrojtja, si dhe arsyetiminepapërshtatshmërisësëmasavetëtjeratësigurimit,kurcaktohenmasatesigurimit shtrënguese të parashikuara nga nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit.Detyrimi për të arsyetuar pretendimet e mbrojtjes është element përbërës i arsyetimit të vendimit i pranuar edhe në praktikën gjyqësore.[28] Nga përmbajtja e shkronjës “ç” të paragrafit të parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale rezulton se detyrimi për të arsyetuar papërshtatshmërinë e masave të tjera si dhe shkaqet se përse nuk merren parasysh pretendimet e parashtruara nga mbrojtja ekziston në rastet kur gjykata cakton si masë sigurimi arrestin në burg, arrestin në shtëpi apo shtrimin e përkohshëm në një spital psikiatrik, të cilat janë edhe masat më të rënda të parashikuara në Kodin e Procedurës Penale. Gjithsesi, ajo që duhet patur parasysh është fakti se neni 245 i Kodit të Procedurës Penale përcakton standardin minimal të arsyetimit dhe fakti që ligji referon shprehimisht në rastet kur gjykata cakton masat e sigurimit shtrënguese të parashikuara nga nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit nuk do të thotë se në rastet kur gjykata cakton masa të tjera sigurimi nuk duhet të arsyetojë se përse nuk ka marrë parasysh pretendimet e mbrojtjes për ndonjë masë tjetër sigurimi apo se përse ka vlerësuar se kërkimi i prokurorit për caktimin e njërës prej masave të parashikuara nga nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit nuk është i bazuar. Edhe në këto raste gjykata ka detyrimin e arsyetimit të vendimit pasi e drejta për tu dëgjuar përfshin jo vetëm mundësinë për të paraqitur pretendime përpara gjykatës, por edhe detyrimin korrespondues të gjykatës për të treguar, në arsyetimin e saj, arsyet për të cilat pretendimet e palëve janë pranuar apo refuzuar.^[29] Dallimi qëndron në faktin se nëse gjykata nuk parashtron në mënyrë specifike se përse nuk ka marrë parasysh pretendimet e mbrojtjes në rastet e masave të tjera të sigurimit të ndryshme nga ato të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit të Procedurës Penalekjo nuk pasjellë pavlefshmërinë e vendimit sipas nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale.
    15. Sipas paragrafit të parë të nenit 244 të Kodit të Procedurës Penale, masat e sigurimit vendosen me kërkesën e prokurorit, i cili i paraqet gjykatës kompetente arsyet ku bazohet kërkesa. Vendimi merret në dhomë këshillimi dhe jepet i arsyetuar. Sipas këtij parashikimi rezulton se në rastet kur kërkesa për caktimin e masës së sigurimit paraqitet si një kërkesë autonome (jo së bashku me kërkesën për vleftësimin e arrestimit apo ndalimit), kërkesa shqyrtohet në dhomë këshillimi dhe si e tillë ajo nuk i njoftohet personit ndaj të cilit kërkohet të merret masa. Rrjedhimisht, për sa kohë kërkesa nuk i njoftohet personit ndaj të cilit kërkohet të merret masa dhe kërkesa shqyrtohet në dhomë këshillimi bazuar në aktet bashkëlidhur kërkesës të paraqitura nga prokurori, atëherë nuk jemi në kushtet që mund të parashtrohen pretendime nga ana e mbrojtjes. Për këtë arsye, si rregull, detyrimi i gjykatës në arsyetimin e vendimit sipas shkronjës “ç” të paragrafit të parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale do tërezultojë në rastet kur kërkesa për caktimin e masës së sigurimit paraqitet së bashku me kërkesën për vleftësimin e arrestimit ose ndalimit si dhe kur realizohet marrja në pyetje e personit të arrestuar sipas nenit 248 të Kodit të Procedurës Penale. Në rastin e fundit, personi ndaj të cilit është caktuar masa e sigurimit sipas nenit 244 të Kodit të Procedurës Penale, gjatë seancës së marrjes në pyetje do të ketë mundësinë të parashtrojë pretendimet e tij lidhur me masën e sigurimit arresti në burg ose arresti në shtëpi dhe për këtë arsye, nëse vendos vazhdimin e zbatimit të masës së sigurimit, gjykata duhet tëzbatojëstandardin e arsyetimit sipas shkronjës “ç” të paragrafit të parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale. Vendimi i marrë pas realizimit të procedurës së parashikuar në nenin 248 të Kodit të Procedurës Penale do të jetë edhe vendimi i cili duhet të ankimohet nga personi ndaj të cilit është marrë masa e sigurimit për shkak se është ky vendim që përmban arsyetimin e plotë sipas nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale.
    16. Nga rregullimi i mësipërm ka edhe një përjashtim pasi në praktikën gjyqësore italiane është pranuar se në rast se gjatë hetimit, përpara kërkesës për caktimin e masës së sigurimit, janë paraqitur memorie nga mbrojtja që përmbajnë pretendime lidhur me akuzën atëherë prokurori është i detyruar që këto akte t’ia bashkëlidhë kërkesës për caktimin e masës së sigurimit pasi në të kundërt vendimi për caktimin e masës do të jetë i pavlefshëm duke qenë se mungon parashtrimi i shkaqeve se përse nuk janë marrë në konsideratë pretendimet e mbrojtjes.[30]
    17. Në mënyrë që gjykata të ketë detyrimin për të parashtruar shkaqet se përse nuk merren parasysh pretendimet e mbrojtjes kjo e fundit ka fillimisht detyrimin pozitiv për të parashtruar elementët që i vlerëson të rëndësishëm në marrjen e vendimit. Mbrojtja nuk mund të pretendojë mungesën e arsyetimit të vendimit për elementë që janë në dispozicion të gjykatës dhe që kjo e fundit, qoftë edhe në mënyrë të nënkuptuar, i ka marrë parasysh në vendimmarrjen e saj. Detyrimi i gjykatës për të parashtruar shkaqet se përse nuk merren parasysh pretendimet e mbrojtjes nuk do të thotë që gjykata duhet të analizojë një për njëçdo pretendim të mundshëm që mund të ketë mbrojtja. Sipas jurisprudencës së Gjykatës Evropiane të tëDrejtave të Njeriut në mënyrë që gjykata të marrë parasysh argumentet e palëve, ato duhet të plotësojnë këto kritere: 1) nuk janë haptazi të pabazuara në ligj;2)kanë lidhje me çështjen në gjykim;3)janë të mbështetur në prova;4)nuk janë abuzive apo të papranueshme bazuar në dispozitat ligjore të qarta apo jurisprudencën e konsoliduar në lidhje me argumente të ngjashme;5) gjykata ështëkompetente për shqyrtimin e tyre.[31]Çdo argument që plotëson këto kritere duhet të marrë një përgjigje të shprehur nga ana e gjykatës në mënyrë që të konsiderohet se ajo ka trajtuar në mënyrë të përshtatshme pretendimet e palëve. Pa një përgjigje të tillë, është e vështirë të analizohet nëse gjykata është treguar neglizhente, apo ka vendosur të mos analizojë një pretendim të tillë dhe përse.^[32]
    18. Në praktikën gjyqësore italiane është pranuar gjithashtu se gjykata nuk ka detyrimin të analizojëçdo pretendim të mundshëm të mbrojtjes, por duhet tëargumentojë ato pretendime që janë të një natyre objektive dhe që kanë rëndësi përfundimtare nëmarrjen e vendimit. Nëse personi ndaj të cilit merret masa mban thjesht qëndrim mohues, pretendon për mundësi alternative të faktit pa parashtruar rrethana konkrete apo bënpohime qartësisht të pambështetura gjykata nuk ka detyrimin që t’i argumentojë ato.[33]Pretendimet e parashtruara nga mbrojtja dhe që duhet të argumentohen nëmënyrë të shprehur nga gjykata janë ato pretendime që bazohen në fakte pozitive në favor të personit ndaj të cilit merret masa, fakte të cilat kundërshtojnë apo vënë në diskutim faktet e pretenduara nga akuza, dhe jo fakte që janë neutrale dhe që nuk kanë asnjë ndikim.[34] I njëjti qëndrim është mbajtur edhe nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut e cila ka theksuar se paragrafi 4 i nenit 5 të Konventës Evropiane për të Drejtate Njeriut nuk e detyron gjykatën qënë vendimin e caktimit të masës së sigurimit të analizojëçdo pretendim që mund të ketë mbrojtja, gjithsesi gjykata nuk mund të konsiderojë si tëparëndësishme apo të mos marrë në konsideratëfaktet konkrete të pretenduara nga mbrojtja dhe që vënë në dyshim ekzistencën e kushteve të“ligjshmërisë” të kufizimit të lirisë në kuptim të Konventës.[35] Nga ana tjetër, argumentimi i këtyre pretendimeve duhet të bëhet në mënyrë të përshtatshme pasi nëse arsyetimi nuk i jep përgjigje argumenteve të mbrojtjes apo konsiston në një arsyetim stereotip dhe të përsëritur do të jemi në kushtet e shkeljes së nenit 5 të Konventës.[36]
    19. Detyrimi për të arsyetuar papërshtatshmërinë e masave të tjera të sigurimit nuk do të thotë që gjykata duhet të arsyetojë papërshtatshmërinë e të gjitha masave të tjera që parashikon Kodi, por se duhet të arsyetojë përshtatshmërinë e masave të sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit. Kjo për arsye se duke arsyetuar se masa e zgjedhur është masa më e përshtatshme në mënyrë indirekte gjykata ka arsyetuar se masat e tjera të sigurimit janë të papërshtatshme.[37] Sipas nenit 230 të Kodit të Procedurës Penale arresti në burg mund të vendoset vetëm kur çdo masë tjetër është e papërshtatshme për shkak të rrezikshmërisë së veçantë të veprës dhe të pandehurit. Duke pasqyruar arsyet se përse arresti në burg është masa më e përshtatshme në raport me rrethanat e faktit, rrezikshmërinë e veprës dhe rrezikshmërinë e personit ndaj të cilit merret masa konsiderohet i plotësuar edhe detyrimi sipas shkronjës “ç”, pika 1, të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale.[38] Nëse në vendimin e caktimit të masës së sigurimit nuk argumentohet se përse masat e parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit janë masat më të përshtatshme në raport me nevojat e sigurimit në rastin konkret, atëherë vendimi do të jetë i pavlefshëm pasi konsiderohet se nuk është plotësuar detyrimi lidhur me argumentimin se përse nevojat e sigurimit nuk mund të plotësohen me masa të tjera më të lehta.
    20. Sipas pikës 6 të nenit 249 të Kodit të Procedurës Penale, në rast ankimi ndaj vendimit të caktimit të masës, gjykata vendos, sipas rastit, shfuqizimin, ndryshimin ose miratimin e vendimit, edhe për arsye të ndryshmenga ato qëjanëparashtruar ose nga ato që tregohen në pjesënarsyetuese të vendimit. Sipas këtij parashikimi rezulton se gjykatës së apelit nuk i lejohet tëzëvendësojë gjykatën e shkallës së parë në rastet e mungesës së arsyetimit nga ana e kësaj të fundit, p.sh. kur gjykata nuk ka dhënë asnjë argument se përse nuk ka marrë parasysh pretendimet e mbrojtjes (rastet e mungesës absolute të arsyetimit), por ajo mund tëplotësojërregullisht vendimin e shkallës së parë nëse arsyetimi i tij vlerësohet se nuk është i mjaftueshëm.[39] Në rastin e fundit pavlefshmëria e vendimit të gjykatës së shkallës së parëpër mungesën e ndonjë elementi nëarsyetim nga ato të parashikuar në nenin 245 të Kodit të Procedurës Penale shërohet me anë të plotësimit të arsyetimit nga gjykata e apelit. Pavlefshmëria e vendimit të gjykatës së shkallës së parë përbën njëextrema ratio dhe mund të deklarohet vetëm në rastet e mungesës absolute tëarsyetimit të vendimit ose në rastet kur arsyetimi i vendimit konsiston në një stereotip me perifrazime të përgjithshme dhe citime të dispozitave ligjore.[40]
    21. Sipas shkronjës “d” të paragrafit të parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale vendimi që cakton masën e sigurimit duhet të përmbajë caktimin e kohëzgjatjes së masës, kur ajo është urdhëruar për të garantuar marrjen ose vërtetësinë e provës. Detyrimi i gjykatës për të përcaktuar kohëzgjatjen e masës së sigurimit rezulton vetëm nërastet kur masa e sigurimit është urdhëruar posaçërishtpër të garantuar marrjen ose vërtetësinë e provës në referim të shkronjës “a”, paragrafi 3, i nenit 228 të Kodit të Procedurës Penale.[41]Në të kundërt, nëse masa e sigurimit është caktuar edhe për ndonjë shkak tjetër si p.sh. rreziku i ikjes apo kryerjes së krimeve të rënda ose të të njëjtit lloj me atë për të cilin procedohet, mungesa e caktimit të kohëzgjatjes së masës së sigurimit nuk e bën vendimin e pavlefshëm. Kjo për arsye se caktimi i kohëzgjatjes së masës do të ishte tërësisht i panevojshëm për sa kohë që masa e sigurimit duhet të vazhdojë edhe pas marrjes së provës duke qenë se ajo është vendosur edhe për shkaqe të tjera që justifikojë vazhdimin e zbatimit të saj.Megjithatë, nëse eventualisht gjykata e apelit vlerëson se shkaqet e tjera nuk janë të pranishme dhe masa e sigurimit duhet të miratohet vetëm për të garantuar marrjen ose vërtetësinë e provës,atëherë ajo duhet detyrimisht të përcaktojë edhe kohëzgjatjen e masës së sigurimit e cila nuk është përcaktuar nga shkalla e parë.
    22. Caktimi i kohëzgjatjes së masës së sigurimit sipas shkronjës “d” të paragrafit të parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale nuk duhet të jetë domosdoshmërish në dispozitivin e vendimit.Edhe në rast se caktimi i kohëzgjatjes mund të mos rezultojë në mënyrë të shprehur në dispozitvin e vendimit, vendimi nuk do të konsiderohet i pavlefshëm nëse kohëzgjatja e masës rezulton në mënyrë të qartë nga përmbajtja e vendimit.[42] Nga ana tjetër, nëse caktimi i kohëzgjatjes së masës së sigurimit nuk është përcaktuar në mënyrë konkrete, p.sh. nuk është përcaktuar data e përfundimit të afatit, gjykata e apelit mund tëshërojë pavlefshmërinë e vendimit duke përcaktuar me iniciativën e saj afatin e masës së sigurimit.[43]
    23. Sipas shkronjës “dh” të paragrafit të parë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale vendimi që cakton masën e sigurimit duhet të përmbajë datën, nënshkrimin e kryetarit, të sekretarit që e asiston dhe vulën e gjykatës.Këto elementë mund të cilësohen edhe si elementët formalë apo grafikë të vendimit dhe që duhet detyrimisht të jenë të pranishëm pasi në kundërt vendimi për caktimin e masës është i pavlefshëm. Në interpretim të këtij parashikimi rezulton se edhe në rastet kur kërkesa për caktimin e masës së sigurimit paraqitet më vete sipas nenit 244 të Kodit të Procedurës Penale dhe jo së bashku me kërkesën për vleftësimin e arrestimit apo të ndalimit dhe si rrjedhojë shqyrtimi i saj bëhet në dhomë këshillimi, gjithsesi vendimi duhet të përmbajë edhe nënshkrimin e sekretarit që asiston kryetarin. Për sa i përket datës së vendimit, në praktikën gjyqësore italiane është pranuar se mungesa e datës nuk pasjelle pavlefshmërinë e vendimit të caktimit të masës nëse data, edhe pse nuk rezulton drejtpërsëdrejti nga vendimi, rezulton nga shënimi i sekretarisë në vendim.[44]
    24. Sipas paragrafit të dytë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale kur vepra penale është kryer nga dy ose më shumë persona, gjykata disponon në një vendim, duke arsyetuar kushtet dhe kriteret për secilin prej tyre.Nëpërmjet njëparashikimi të tillë u synua jo vetëm lehtësimi i procedurave gjyqësore (më parë kërkesa për secilin prej personave paraqitej më vete dhe rrjedhimisht për secilin person realizohej një proces gjyqësor më vete edhe pse bëhej fjalë për të njëjtin fakt penal), por u synua gjithashtu që në vendimin e saj gjykata të arsyetonte rrethanat konkrete për çdo person ndaj të cilit merret masa. Kjo për arsye se, në rastet kur gjykata dispononte me vendime të ndryshme për çdo person, ekzistonte rreziku që vendimet të ishin thjeshtë përsëritje e njëri-tjetrit. Pas ndryshimeve të dispozitës me ligjin Nr.35/2017, detyrimi për të disponuar një vendim të vetëm në rastet kur vepra penale është kryer nga dy ose më shumë persona, bën që gjykata të tregohet më e kujdesshme në arsyetim dhe shmang përsëritjen e të njëjtit vendim për secilin prej personave ndaj të cilëve merret masa.

    25. E drejta për një proces të rregullt ligjor është një e drejtë që i përket çdo individi dhe gjykata duhet të sigurojë respektimin e saj për çdo individ më vete, pjesëmarrës në procesin gjyqësor penal.Në rastin e kryerjes së veprës penale nga dy ose më shumë persona, pavarësisht se rrethanat e faktit mund të jenë të njëjta, gjykata duhet të analizojë në mënyrë të individualizuar veprimet/mosveprimet e secilit prej të bashkëpandehurve dhe përputhjen e tyre me elementët objektivë dhe subjektivë të veprës penale. Masa e sigurimit është një masë personale dhe duke qenë e tillë gjykata ka detyrimintë arsyetojë kushtet dhe kriteret për secilin prej personave ndaj të cilëve merret masa pasi një arsyetim me “analogji” nuk përmbush standardin e arsyetimit sipas nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale.[45] Nga ana tjetër edhe rrezikshmëria e secilit prej personave ndaj të cilëve merret masa është e ndryshme dhe rrjedhimisht çdo arsyetim i bërë në mënyrë të përgjithshme dhe kumulative për të gjithë të pandehurit do të bëjë që vendimi i caktimit të masës të jetë i  pavlefshëm.[1]

     

    [1] Vendimi Nr.242375, datë 05.11.2008, Gjykata e Kasacionit Itali.

     

    [1]Vendimi Nr.39, datë 18.07.2012, GJK.

    [2] Në praktikën gjyqësore italiane është njohur mundësia e gjykatës për t’ia kthyer aktet prokurorit me qëllim që të parashtrojë në mënyrë më konkrete shkaqet për të cilat kërkon caktimin e masës së sigurimit. Vendimi Nr.230183, datë 28.09.2004, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [3]Vendimi Nr.254960, datë 18.10.2012, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.237, datë 23.09.1996, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [4] Vendimi Nr.234616, datë 09.03.2006, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [5] Vendimi Nr.235635, datë 23.06.2006, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [6] Vendimi Nr.858, datë 14.07.1999, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali.

    [7] Vendimi Nr.920, datë 25.03.1998, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali.

    [8] Vendimi Nr.217371, datë 29.09.2000, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [9] Vendimi Nr.2974, datë 07.03.2007, Gjykata e Kasacionit Itali. Në këtë rast Gjykata e ka vlerësuar të pamjaftueshëm parashtrimin e faktit nëpërmjet një referimi të përgjithshëm në kërkesën e prokurorit për caktimin e masës pa specifikuar faktet në ngarkim të personit ndaj të cilit ishte caktuar masa.

    [10]Fomin kundër Moldavisë, 11.01.2012, para 28. Në këtë çështje GJEDNJ-ja ka argumentuar se:“Gjykata e quan të çuditshëm faktin se gjykatat kombëtare nuk kanë bërë asnjë koment lidhur me faktin se akuza e bërë nga R. dhe bashkëshorti i saj i referohen një adrese (Viilor str.), ndërsa aplikanti është dënuar për fyerjen e R. në një adresë tjetër (Mateevici str). Kjo nuk mund të shihet si një gabim thjeshtë shtypshkrimi, aq më tepër që aplikuesi e ka përdorur këtë mospërputhje si argument në gjykim”.

    [11]Vendimi Nr.259671, datë 15.05.2014, Gjykata e Kasacionit Itali. Në këtë rast vendimi i caktimit të masës ndaj personit të dyshuar se kishte kryer veprën penale të trafikimit të lëndëve narkotike është prishur nga gjykata për shkak se fakti ishte parashtruar në mënyrë të përgjithshme dhe pretendohej për veprime të shumta gjatë një harku kohor relativisht të gjatë, por pa specifikuar veprime konkrete.

    [12] Vendimi Nr.14, datë 03.06.2009, GJK. Bazuar në jurisprudencën e Gjykatës Kushtetuese, një ndër elementët e arsyetimit të vendimit është dhe paraqitja e fakteve ku gjykata mbështet vendimin e saj. Në këtë kuptim marrja e një vendimi të caktuar bazohet mbi faktet kyçe, fakte të cilat kanë shpënë gjyqtarin në zgjidhjen konkrete midis shumë të mundshme.

    [13] Vendimi Nr.254902, datë 14.02.2013, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [14] Vendimi Nr.231544, datë 27.01.2005, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.820, datë 12.03.1998, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.1162, datë 23.05.1997, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [15]Vendimi Nr.134, datë 12.03.2003, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [16]Nikolova kundër Bullgarisë, Nr.31195/96, 1999, Dhoma e Madhe, para 58.

    [17] Vendimi Unifikues Nr.7, datë 14.10.2011, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë.

    [18] Vendimi Nr.253006, datë 04.04.2012, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.127, datë 05.03.2003, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [19]Becciev kundër Moldavisë, 04.10.2005, para 59.

    [20] Vendimi Nr.258273, datë 16.01.2014, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [21]Merabishvili kundër Gjeorgjisë, Nr.72508/13, 2017, Dhoma e Madhe, para 222.

    [22]Mehmet Günes kundër Turqisë, 21.12.2006, para 23.

    [23]Rubtsov dhe Balayan kundër Rusisë, 10.04.2018, para 30-32; Aleksanyan kundër Rusisë, 22.12.2008,para 179; Boicencokundër Moldavisë, 11.07.2006, para 142;Sarban kundër Moldavisë, 04.10.2005.

    [24]Vendimi Nr.490, datë 26.02.1991, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali.

    [25]Merabishvili kundër Gjeorgjisë, Nr.72508/13, 2017, Dhoma e Madhe, para 227.

    [26]Vendimi Nr.249681, datë 26.01.2011, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.228169, datë 18.12.2003, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [27] Vendimi Nr.262576, datë 28.01.2015, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [28]Vendimi Nr.240, datë 28.05.2008, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Një vendim gjyqësor nuk mund të jetë i plotë vetëm me parashtrimin e faktit, siç e pranon gjykata dhe paraqitjen e provave të akuzës. Në të duhet bërë analizë e plotë e provave, pranimi apo jo i pretendimeve të të pandehurve dhe arsyetimi për qëndrimin që mban gjykata, si dhe arsye të plota perse nuk pranohen provat e paraqitura nga të pandehurit. Vendimi i saj ka të meta të rëndësishme në arsyetim, ku në rreth tre faqe përshkruan ecurinë e çështjeve në gjykimet e zhvilluara e përsërit arsyetimin e bërë nga gjykata e rrethit. Në vendimin e saj, nuk bëhet analiza e provave, nuk analizohet përse janë të pabazuara pretendimet e të pandehurve dhe arsyet pse janë të papranueshme provat e kundërta. Kështu, në vendimin e gjykatës se apelit thuhet se, për sa u përket pretendimeve të të pandehurve se nuk e kanë kryer veprën për të cilën akuzohen ato nuk qëndrojnë dhe nuk duhen marrë parasysh se është provuar me deklarimet e së dëmtuarës dhe me tej përsërit deklarimet e bëra prej saj pa asnjë analizë e arsyetim, gjë që e bën të cenueshëm atë vendim”.

    [29]Fomin kundër Moldavisë, 11.01.2012, para 31.                                                                                  

    [30] Vendimi Nr.253715, datë 29.05.2012, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.228189, datë 18.09.2003, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.1521, datë 13.02.1998, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [31]Fomin kundër Moldavisë, 11.01.2012.

    [32]Antica and “R” company kundër Rumanisë, 02.03.2010. Në këtë çështje GJEDNJ-ja konstatoi shkelje të nenit 6/1 të Konventës për arsye se gjykata kombëtare të njëjtën mbrojtje që kishte pranuar për bashkëpandehurin tjetër, nuk e kishte pranuar për aplikantin duke mos dhënë arsye se pse e kishte çmuar në këtë mënyrë.

    [33]Vendimi Nr.3016, datë 09.03.2011, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.2925, datë 10.06.2003, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.207139, datë 24.01.1997, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [34] Vendimi Nr.239782, datë 13.03.2008, Gjykata e Kasacionit Itali. Në këtë rast gjykata ka vlerësuar se gjykatat nuk kishin detyrimin të parashtronin shkaqet se përse nuk ishte marrë në konsideratë pretendimi i mbrojtjes lidhur me rezultatin negativ të njohjes me fotografi duke qenë se një fakt i tillë ishte tërësisht neutral dhe nuk ndikonte në dyshimin e arsyeshëm se personi kishte kryer veprën penale.

    [35]Ilijkov kundër Bullgarisë, 26.07.2001, para 94.

    [36] G.B. dhe të tjerë kundër Turqisë, 17.10.2019, para 176.

    [37]Vendimi Nr.184, datë 06.07.1999, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.1520, datë 06.11.1997, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [38] Vendimi Nr.261723, datë 04.07.2014, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.227304, datë 26.09.2003, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [39]Hirvisaari kundër Finlandës, 25.12.2001.Sipas praktikës së GJEDNJ-sëgjykata e apelit mund të kryejë edhe thjesht një miratim formal të arsyeve të dhëna nga gjykata e shkallës së parë, por nëse kjo e fundit nuk e ka arsyetuar vendimin e saj atëherë edhe vendimi i apelit do të konsiderohet i paarsyetuar. I njëjti qëndrim është mbajtur edhe nga Gjykata Kushtetuese e cila në vendimin Nr.55 datë 18.12.2012, ka arsyetuar se: “Nëse gjykata e apelit e lë në fuqi vendimin e gjykatës së shkallës së parë, arsyetimi edhe mund të jetë minimal apo i reduktuar, ndërsa kur ajo e ndryshon vendimin, është e detyruar të paraqesë dhe të shtjellojë në mënyrë të plotë argumentet ligjore, si pasojë e të cilave ka arritur në një vendimmarrje të ndryshme nga gjykata më e ulët”.

    [40] Vendimi Nr.241868, datë 08.10.2008, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [41] VendimiNr.457,datë 20.07.2001, KPGJL; Vendimi Nr.170,datë14.8.2000, KPGJL.

    [42] Referuar praktikës së Gjykatës Kushtetuese,gjëja e gjykuar përfshin jo vetëm urdhërimet e dispozitivit të vendimit gjyqësor, por dhe vërtetimet e fakteve dhe zbatimin e së drejtës, të përcaktuara në pjesën përshkruese arsyetuese të vendimit, me kusht që të jenë kryer me qëllim të dhënies së vendimit gjyqësor dhe t’i përkasin fakteve ose marrëdhënieve që kanë formuar objektin e gjykimit mbi të cilin gjykata ka dhënë vendimin e saj. Vendimi Nr.15, datë 19.04.2013, GJK; Vendimi Nr.24, datë 12.11.2008, GJK.

    [43] Vendimi Nr.1796, datë 20.10.1995, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [44] Vendimi Nr.256456, datë 12.03.2013, Gjykata e Kasacionit Itali. Në këtë rast, në fund të vendimit, nga sekretaria ishte shënuar data e depozitimit të vendimit në sekretari.

    [45] Vendimi Nr.16 datë 27.03.2012, GJK. Në këtë vendim Gjykata Kushtetuese ka arsyetuar se: “...gjykata e apelit nuk ka analizuar elementët objektivë dhe subjektivë të veprës së shpërdorimit të detyrës, për të cilën ka dënuar kërkuesin dhe nuk ka argumentuar provat mbi të cilat mbështetet ky konkluzion i saj. Në këtë këndvështrim, i vetmi “arsyetim” që përdor gjykata e apelit për akuzën e re të shpërdorimit të detyrës, është analogjia, pra fakti se për të njëjtët persona të cilët kanë qenë të ngarkuar me detyra shtetërore si punonjës policie në pikën e kalimit kufitar Rinas, të pandehur në të njëjtin procedim, por të proceduar veçmas...është konkluduar me vendim përfundimtar si akuzë ndaj tyre ajo e shpërdorimit të detyrës”.

  • Konteksti historik
    1. Me ligjin Nr.35/2017 në nenin 245 të Kodit të Procedurës Penale u bënëdisa ndryshime dhe konkretisht në pikën 1 u shtuan fjalët “me pasojë pavlefshmërie”; pas shkronjës “c”u shtua shkronja “ç” me këtë përmbajtje:“ç)parashtrimin e shkaqeve pse nuk merren parasysh pretendimet e parashtruara nga mbrojtja, si dhe arsyetimi i papërshtatshmërisë së masave të tjera të sigurimit, kur caktohen masat e sigurimit shtrënguese të parashikuara nga nenet 237, 238 dhe 239 të këtij Kodi”; shkronja “ç”u bëshkronja “d” dheshkronja “d”u bë shkronja “dh”; pas pikës 1 u shtua pika 2 me këtë përmbajtje:“ Kur vepra penale është kryer nga dy ose më shumë persona, gjykata disponon në një vendim, duke arsyetuar kushtet dhe kriteret për secilin prej tyre”. Ndryshimet e nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale synuan që ta bënin më efektive këtë dispozitë dhe të rrisnin forcën detyruese të saj. Edhe pse në nenin 112/3 të Kodit të Procedurës Penale parashikohej se vendimi dhe urdhri arsyetohen ndryshe janë të pavlefshëm, duke pasur parasysh rëndësinë e vendimit të caktimit të masës së sigurimit si dhe praktikën e Gjykatës Evropiane të tëDrejtave të Njeriut u vlerësua e nevojshme qëelementët e vendimit sipas nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale të bëheshin të detyrueshëm duke sanksionuar moszbatimin e dispozitës me pavlefshmërinë e vendimit. Në këtë mënyrë nuk do të kishte më dyshime lidhur me vlerën e elementëve të vendimit të caktimit të masës së sigurimit. Në rast se nuk do të parashikohej shprehimisht në nenin 245 të Kodit të Procedurës Penale se mungesa e elementëve të përcaktuar në këtë dispozitë do të sillte si pasojë pavlefshmërinë e vendimit, atëherë vlerësimi nëse vendimi ishte apo jo i arsyetuar në kuptim të nenit 112/3 të Kodit të Procedurës Penale do të ishte një vlerësim më subjektiv.

    2. Në të njëjtën mënyrë, edhe pse detyrimi i gjykatës për ti dhënë përgjigje argumenteve të mbrojtjes është një ndër elementët kryesorë tëarsyetimit të një vendimi gjyqësor, u vlerësua e nevojshme që një detyrim i tillë të parashikohej shprehimisht në nenin 245 të Kodit të Procedurës Penale duke reflektuar në këtë mënyrë edhe standardin e arsyetimit sipas praktikës së Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut në funksion të mbrojtjes nga arbitrariteti në kuptim të nenit 5 të Konventës. Për sa i përket shtimit të paragrafit të dytë të nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale, një ndryshim i tillë lehtësoi procedurat gjyqësore pasi më parë gjykata ishte e detyruar që të realizonte seancë për secilin person më vete gjë e cila ishte e panevojshme. Realizimi i një seance të vetme edhe në rastet kur vepra penale është kryer nga dy ose më shumë persona i shërben gjithashtu edhe hetimit pasi në këtë mënyrë të gjithë personat e dyshuar do të mund të japin shpjegimet e tyre në prani të njëri-tjetrit. Pavarësisht disponimit më një vendim të vetëm, gjykata është e detyruar që arsyetimin lidhur me masën e sigurimit ta bëjë nëmënyrë të individualizuar për secilin prej personave duke shmangur në këtë mënyrëarsyetimete përgjithshme dhe stereotip.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  1. Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut;

  A.    Raporte, opinion, rekomandime

  2. Udhëzues i nenit 5 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut(fusha penale), azhurnuar më datë 30.04.2020;
  3. Udhëzues i nenit 6 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut (fusha penale), azhurnuar më datë 30.04.2020.

  B.     Vendime të Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut

  4. B. dhe të tjerë kundër Turqisë, 17.10.2019;
  5. , V. dhe A. kundër Danimarkës, 22.10.2018;
  6. Rubtsov dhe Balayan kundër Rusisë, 10.04.2018;
  7. Merabishvili kundër Gjeorgjisë, Nr.72508/13, 2017;
  8. James,WellsdheLeekundër Mbretërisë së Bashkuar, 18.09.2012;
  9. Ajdaric kundër Kroacisë, 04.06.2012;
  10. Fomin kundër Moldavisë, 11.01.2012;
  11. Taxquet kundër Belgjikës, 16.11.2010;
  12. Antica and “R” company kundër Rumanisë, 02.03.2010;
  13. Aleksanyan kundër Rusisë, 22.12.2008;
  14. Tatishvili kundër Rusisë, 09.07.2007;
  15. Mehmet Günes kundër Turqisë, 21.12.2006;
  16. Saadi kundër Mbretërisë së Bashkuar, Dhoma e Madhe, 11.07.2006;
  17. Boicenco kundër Moldavisë, 11.07.2006;
  18. Becciev kundër Moldavisë, 04.10.2005;
  19. Sarban kundër Moldavisë, 04.10.2005;
  20. Khudoyorov kundër Rusisë, Nr.6847/02, 2005;
  21. Shamayev dhe të tjerë kundër Gjeorgjisë dhe Rusisë, Nr.36378/02, 2005;
  22. Stašaitis kundër Lituanisë, 21.03.2002;
  23. Hirvisaari kundër Finlandës, 25.12.2001;
  24. Ilijkov kundër Bullgarisë, 26.07.2001;
  25. Nikolova kundër Bullgarisë, Nr.31195/96, 1999;
  26. VanderLeerkundër Holandës, 21.02.1990;
• Materiale legjislative
  1. Analiza e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë.
• Dispozita të lidhura
  1. Nenet 5 dhe 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut;
  2. Kushtetuta;
  3. Kodi i Procedurës Penale.
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  A.    Vendime të Gjykatës Kushtetuese

  1. Vendimi Nr.15, datë 19.04.2013, GJK;
  2. Vendimi Nr.55 datë 18.12.2012, GJK;
  3. Vendimi Nr.53 datë 05.12.2012, GJK;
  4. Vendimi Nr.39, datë 18.07.2012, GJK;
  5. Vendimi Nr.16 datë 27.03.2012, GJK;
  6. Vendimi Nr.25, datë 10.06.2011, GJK;
  7. Vendimi Nr.5, datë 02.03.2011, GJK;
  8. Vendimi Nr.14, datë 03.06.2009, GJK;
  9. Vendimi Nr.24, datë 12.11.2008, GJK;
  10. Vendimi Nr.11, datë 02.04.2008, GJK;
  11. Vendimi Nr.33, datë 08.12.2005, GJK.

  B.     Vendime të Gjykatës së Lartë

  12. Vendimi Unifikues Nr.7, datë 14.10.2011, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë;
  13. Vendimi Nr.240, datë 28.05.2008, KPGJL.
  14. 457,datë 20.07.2001, KPGJL;
  15. Vendimi Nr.170,datë 14.8.2000, KPGJL;
  16. Vendimi Nr.262576, datë 28.01.2015, Gjykata e Kasacionit Itali;
  17. Vendimi Nr.261723, datë 04.07.2014, Gjykata e Kasacionit Itali;
  18. Vendimi Nr.259671, datë 15.05.2014, Gjykata e Kasacionit Itali;
  19. Vendimi Nr.258273, datë 16.01.2014, Gjykata e Kasacionit Itali;
  20. Vendimi Nr.256456, datë 12.03.2013, Gjykata e Kasacionit Itali;
  21. Vendimi Nr.254902, datë 14.02.2013, Gjykata e Kasacionit Itali;
  22. Vendimi Nr.254960, datë 18.10.2012, Gjykata e Kasacionit Itali;
  23. Vendimi Nr.253715, datë 29.05.2012, Gjykata e Kasacionit Itali;
  24. Vendimi Nr.253006, datë 04.04.2012, Gjykata e Kasacionit Itali;
  25. Vendimi Nr.3016, datë 09.03.2011, Gjykata e Kasacionit Itali;
  26. Vendimi Nr.249681, datë 26.01.2011, Gjykata e Kasacionit Itali;
  27. Vendimi Nr.242375, datë 05.11.2008, Gjykata e Kasacionit Itali;
  28. Vendimi Nr.241868, datë 08.10.2008, Gjykata e Kasacionit Itali;
  29. Vendimi Nr.239782, datë 13.03.2008, Gjykata e Kasacionit Itali;
  30. Vendimi Nr.2974, datë 07.03.2007, Gjykata e Kasacionit Itali;
  31. Vendimi Nr.235635, datë 23.06.2006, Gjykata e Kasacionit Itali;
  32. Vendimi Nr.234616, datë 09.03.2006, Gjykata e Kasacionit Itali;
  33. Vendimi Nr.231544, datë 27.01.2005, Gjykata e Kasacionit Itali;
  34. Vendimi Nr.230183, datë 28.09.2004, Gjykata e Kasacionit Itali;
  35. Vendimi Nr.228169, datë 18.12.2003, Gjykata e Kasacionit Itali;
  36. Vendimi Nr.227304, datë 26.09.2003, Gjykata e Kasacionit Itali;
  37. Vendimi Nr.228189, datë 18.09.2003, Gjykata e Kasacionit Itali;
  38. Vendimi Nr.2925, datë 10.06.2003, Gjykata e Kasacionit Itali;
  39. Vendimi Nr.134, datë 12.03.2003, Gjykata e Kasacionit Itali;
  40. Vendimi Nr.127, datë 05.03.2003, Gjykata e Kasacionit Itali;
  41. Vendimi Nr.217371, datë 29.09.2000, Gjykata e Kasacionit Itali;
  42. Vendimi Nr.858, datë 14.07.1999, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali;
  43. Vendimi Nr.184, datë 06.07.1999, Gjykata e Kasacionit Itali;
  44. Vendimi Nr.920, datë 25.03.1998, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali;
  45. Vendimi Nr.820, datë 12.03.1998, Gjykata e Kasacionit Itali;
  46. Vendimi Nr.1521, datë 13.02.1998, Gjykata e Kasacionit Itali;
  47. Vendimi Nr.1520, datë 06.11.1997, Gjykata e Kasacionit Itali;
  48. Vendimi Nr.1162, datë 23.05.1997, Gjykata e Kasacionit Itali;
  49. Vendimi Nr.207139, datë 24.01.1997, Gjykata e Kasacionit Itali;
  50. Vendimi Nr.237, datë 23.09.1996, Gjykata e Kasacionit Itali;
  51. Vendimi Nr.1796, datë 20.10.1995, Gjykata e Kasacionit Itali;
  52. Vendimi Nr.490, datë 26.02.1991, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali;
• Bibliografia
  1. Paolo Tonini, “Manuale di procedura penale”, Quindicesima edizione, Giuffre Editore;
  2. Commenatario breve al Codice di Procedura Penale, nona edizione, 2015, Wolters Kluwer, CEDAM.
• Arkiva
  Asnjë koment