Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Masat e sigurimit sjellin një kufizim të lirive personale që parashikohen në Kushtetutë dhe në Konventat ndërkombëtare, duke cenuar të drejtat dhe interesat e personit. Kushtet, kriteret dhe procedurat për caktimin, zbatimin, rivlerësimin, zëvendësimin dhe kontrollin gjyqësor mbi masat e sigurimit janë drejtpërdrejt të lidhura me respektimin e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut dhe sigurojnë garancitë e duhura sipas llojit të privimit të lirisë.[1] Në këtë aspekt, neni 267 i Kodit të Procedurës Penale ka si qëllim rregullimin e situatës ligjore për afatet dhe kohëzgjatjen e masave të sigurimit, të ndryshme nga paraburgimi. Ashtu sikurse afatet e paraburgimit, edhe afatet e masave të tjera të sigurimit janë parashikuar si garanci për mbrojtjen e të drejtave procedurale të të pandehurit,të cilat e detyrojnë organin procedues të përfundojë hetimin ose gjykimin e çështjes në një kohë të arsyeshme,por kurdoherë jo më vonë se maksimumi i kohës së parashikuar me ligj, pasi në të kundërt masa e sigurimit nuk është më proporcionale.

     

    [1] Vendimi Nr.40, datë 18.07.2012, GJK; Vendimi Nr.28, datë 23.06.2011, GJK.

  • Objekti
    1. Neni267i Kodit të Procedurës Penale përcakton afatet maksimale të masave të tjera të sigurimit, të ndryshme nga paraburgimi kohëzgjatja e të cilit rregullohet në nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale. Përcaktimi i kohëzgjatjes maksimale të masave të sigurimit është bërë në raport me llojin e masës së sigurimit dhe konkretisht në raport me masat shtrënguese dhe ndaluese ku për masat shtrënguese parashikohet një afat i barabartë me dyfishin e afateve të parashikuara në nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale, ndërsa për masat ndaluese parashikohet një afat tremujor, por me të drejtë përsëritje deri në dyfishin e afateve të parashikuara në nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale. Gjithsesi, ajo që është e rëndësishme të kuptohet është se neni 267 i Kodit të Procedurës Penale nuk duhet të interpretohet si një dispozitë e cila lejon në mënyrë të pakushtëzuar vazhdimin e zbatimit të masave të sigurimit, mjafton që të mos tejkalohen afatet e përcaktuara në këtë dispozitë, pasi çdo masë sigurimi, sado e shkurtër qoftë koha e zbatimit të saj, duhet të justifikohet me ekzistencën e kushteve dhe kritereve përkatëse.[1]

     

    [1]Idalov kundër Rusisë, 22.05.2012, Dhoma e Madhe; Tase kundër Rumanisë, 10.06.2008; Castravet kundër Moldavisë, 13.03.2007; Belchev kundër Bullgarisë, 08.04.2004.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Neni 267 i Kodit të Procedurës Penale ka parashikuar afatet e kohëzgjatjes së masave të tjera të sigurimit, të ndryshme nga paraburgimi, duke bërë dallimin midis masave shtrënguese dhe atyre ndaluese. Afatet janë përcaktuar në raport me nenin 263 të Kodit duke bërë referim të shprehur në këtë dispozitë ndaj dhe të gjitha rregullat e përcaktuara në nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale janë të zbatueshme edhe për masat e tjera të sigurimit,të ndryshme nga paraburgimi. Për këtë arsye, çdokoment lidhur me nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale është i vlefshëm edhe në interpretimin e nenit 267 të Kodit.[1]
    2. Sipas paragrafit të parë të nenit 267 të Kodit të Procedurës Penale, masat shtrënguese, të ndryshme nga paraburgimi, e humbasin fuqinë kur nga fillimi i zbatimit të tyre ka kaluar një kohë e barabartë me dyfishin e afateve të parashikuara nga neni 263 i Kodit.Për sa i përket masës së sigurimit “Arresti në shtëpi”, parashikuar në nenin 237 të Kodit të Procedurës Penale, në praktikë ka patur qëndrime të ndryshme lidhur më faktin nëse afatet e kohëzgjatjes maksimale të kësaj mase sigurimi janë të barabarta me ato të paraburgimit të parashikuara në nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale apo janë sa dyfishi i këtyre afateve referuar paragrafit të parë të nenit 267 të Kodit të Procedurës Penale[2].Referuar natyrës së masës së sigurimit arresti në shtëpi, interpretimi më i drejtëështë ai sipas të cilit afatet e kohëzgjatjes maksimale të masës së sigurimit arresti në shtëpi janë të barabarta me ato të paraburgimit të parashikuara në nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale. Kjo për arsye se në pikën 4 të nenit 237 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se për kohëzgjatjen e arrestit në shtëpi vlejnë rregullat e caktuara për paraburgimin, çka do të thotë se vetë ligjvënësi e dallon këtë masë sigurimi, nuk e njehson, nuk e quan paraburgim, por kur vjen fjala për të përcaktuar afatin e kohëzgjatjes së kësaj mase sigurimi, si lloj i veçantë i masave shtrënguese të sigurimit, pra vetëm për afatin e kohëzgjatjes, duke e veçuar nga masat e tjera shtrënguese i referon zbatimin e rregullave të paraburgimit.[3] Për këtë arsye, dyfishi i afateve të paraburgimit sipas paragrafit të parë të nenit 267 të Kodit të Procedurës Penale do të jetë i zbatueshëm për çdo masë tjetër shtrënguese, me përjashtim të arrestit në shtëpi duke qenë se për këtë të fundit ka një parashikim të posaçëm në nenin 237 të Kodit të Procedurës Penale.
    3. Sipas paragrafit të dytë të nenit 267 të Kodit të Procedurës Penale, masat ndaluese (neni 240 i Kodit tëProcedurës Penale) e humbasin fuqinë kur kanë kaluar tre muaj nga fillimi i zbatimit të tyre. Sipas praktikës së Gjykatës së Lartë, fillimi i zbatimit të tyre do të konsiderohet data e vendimmarrjes lidhur me caktimin e masës ndaluese.[4]Nëse masa ndaluese është caktuar për arsye që të mos dëmtohen provat, gjykata mund të urdhërojë përsëritjen e saj deri në kufijtë e parashikuar nga paragrafi i parë i nenit 267 të Kodit të Procedurës Penale, çka do të thotë deri në dyfishin e afateve që parashikon neni 263 i Kodit të Procedurës Penale. Mundësia e përsëritjes ekziston vetëm në rast se masa ndaluese është caktuar për arsye që të mos dëmtohen provat,[5] ndaj është e rëndësishme që në vendimin e caktimit të masës të argumentohet shprehimisht shkaku për të cilin merret masa. Lidhur me përsëritjen e masave ndaluese vetëm në rastet kur ajo është marrë për arsye që të mos dëmtohen provat, në praktikën gjyqësore italiane është pretenduar se një parashikim i tillëështë antikushtetues pasi gjykata duhet të ketë mundësinë e përsëritjes së masës ndaluese edhe në rast se ajo është marrë për shkaqe të tjera, por një pretendim i tillëështë vlerësuar i pabazuar nga Gjykata Kushtetuese Itali.[6]
    4. Si rregull, përsëritja e masës ndaluese sipas paragrafit të dytë të nenit 267 të Kodit të Procedurës Penale duhet të realizohet përpara përfundimit të afatit tremujor duke qenë se me plotësimin e këtij afati masa ndaluese e ka humbur fuqinë e saj. Megjithatë, nuk ka asnjë ndalim që edhe pas plotësimit të afatit tremujor, nëse vazhdojnë të ekzistojnë kushtet dhe kriteret ligjore, të caktohet një masë e re ndaluese por gjithmonë nëse nuk është plotësuar dyfishi i afateve të parashikuara në nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale. Edhe në rast të përsëritjes së masës ndaluese e cila është caktuar për arsye që të mos dëmtohen provat, në çdo rast përsëritje masa ndaluese do të ketë një afat maksimal tremujor çka do të thotë se nëse ekzistojnë ende kushtet masa mund të përsëritet çdo tre muaj deri në afatin maksimal i cili është i barabartë me dyfishin e afateve të parashikuara në nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale.

     

    [1] Shih Komentarin e nenit 263 të Kodit të Procedurës Penale.

    [2] Vendimi Nr.3/1, datë 31.03.2016, para 26.1, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë, e cila ka arsyetuar se: “Referuar akteve procedurale, në raport me nenet 263 dhe 267/1 të Kodit të Procedurës Penale, evidentohet se nuk janë kapërcyer afatet që pasjellin shuarjen e masës së sigurimit personal të të pandehurit. Në këtë konkluzion mbahet parasysh kohëzgjatja e parashikuar nga shkronja “b” e pikës 2 të nenit 263 të Kodit të Procedurës Penale në harmoni me rregullimin e bërë në pikën 1 të nenit 267 të po këtij Kodi”, për të përcaktuar kohëzgjatjen maksimale të afatit të masës së sigurimit arresti në shtëpi i është referuar nenit 267/1 të Kodit të Procedurës Penale.

    [3] Vendimi Nr.592, datë 04.07.2007, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Edhe arsyetimi i Gjykatës së shkalles së parë për Krime të Renda se afati i kohëzgjatjes së masës së sigurimit “arrest në shtëpi”, në zbatim të nenit 267/1 të K. Pr. Penale e humbet fuqinë kur nga fillimi i zbatimit të kësaj mase ka kaluar një afat sa dyfishi i kohëzgjatjes së afatit të masës së sigurimit me paraburgim, ashtu siç me të drejtë e vë në dukje edhe gjykata e apelit, është i gabuar. Në arritjen e këtij konkluzioni kjo gjykatë i është referuar gabimisht kërkesave të nenit 267/1 të K. Pr. Penale, mbasi rasti konkret trajtohet sipas kërkesave të nenit 237, pika “4” të K. Pr. Penale, ku afati i kohëzgjatjes së masës së sigurimit “arrest në shtëpi” është i barabartë me afatin e kohëzgjatjes së paraburgimit, pra në ndryshim me sa arsyeton gjykata e shkalles së parë, afati i kohëzgjatjes së masës së sigurimit “arrest në shtëpi” duhet llogaritur me afatin e paraburgimit dhe jo me dyfishin e afateve të parashikuara nga neni 267, pika “1” të K. Pr. Penale”. Shiko edhe vendimin Nr.58, datë 25.02.2014, KPGJL, në të cilin Kolegji ka arsyetuar se: “Masa e paraburgimit, e për rrjedhojë zbatimi i kombinuar në bazë të nenit 237/4 dhe nenit 263/4 i dispozitave të Kodit të Procedurës Penale, duke përfshirë edhe masën e arrestit në shtëpi, humbet fuqinë në qoftë se nga fillimi i zbatimit të tij kanë kaluar afatet e parashikuara për masën e sigurimit të arrestit në burg”. Edhe në praktikën gjyqësore italiane është mbajtur gjithashtu qëndrimi se masa e sigurimit arresti në shtëpi i nënshtrohet afateve të paraburgimit sipas nenit 303 të Kodit dhe jo afateve të masave të tjera të sigurimit sipas nenit 308 të Kodit. Vendimi Nr.121, datë 21.05.1993, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [4] Vendimi Nr.8/25, datë 14.06.2017, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se:“Në referim dhe vlerësim të akteve procedurale që ndodhen në dosje,rezulton se Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr. 17, datë 16.07.2016 ka vendosur: “Pranimin e kërkesës të paraqitur nga kërkuesi, Prokuroria e Përgjithshme, duke caktuar si masë sigurimi personal për shtetasenM. A, atë të pezullimit të ushtrimit të detyrës.... Ky Kolegj, konstaton se nga dita e marrjes së vendimit të mësipërm dhe deri në ditën e paraqitjes së kësaj kërkese pranë Gjykatës së Lartë (kërkesa është paraqitur nga kërkuesja nëpërmjet përfaqësuesit të saj në datë 17.10.2016) ka kaluar afati 3 mujor i parashikuar nga neni 267/2 i K. Pr. Penale, afat ky brenda të cilit, këto lloj masa kanë fuqi ligjore. Bazuar në sa më sipër, gjykata konstaton humbjen e fuqisë së saj, pasi kanë kaluar tre muaj nga fillimi i zbatimit të saj”.

    [5] Neni 228, pika 3, shkronja “a”, i Kodit të Procedurës Penale parashikon se: “Masat e sigurimit personal vendosen: a) kur ekzistojnë shkaqe të rëndësishme që vënë në rrezik marrjen ose vërtetësinë e provës, bazuar në rrethana fakti që duhet të tregohen posaçërisht në arsyetimin e vendimit”.

    [6] Vendimi Nr.147, datë 21.04.1994, Gjykata Kushtetuese Itali. Në këtë vendim Gjykata Kushtetuese ka arsyetuar se mundësia e përsëritjes së masës ndaluese në rast se ajo është marrë për arsye që të mos dëmtohen provat është e justifikuar me interesin për suksesin e vetë procesit dhe duke e kufizuar përsëritjen vetëm në këtë rast legjislatori ka balancuar ushtrimin e të drejtave lidhur me caktimin e masave të sigurimit në kuadër të procesit penal me ushtrimin e të drejtave nga subjektet jashtë këtij procesi.

  • Konteksti historik

    Neni 267i Kodit të Procedurës Penale ka mbetur i pandryshuar duke qenë se është një dispozitë referuese në nenin 263 të Kodit të Procedurës Penale dhe nuk është parë e nevojshme që të ketë ndonjë ndryshim lidhur me afatet e masave të tjera të sigurimit, të ndryshme nga paraburgimi. Edhe pse lidhur me masën e sigurimit arresti në shtëpi ka një parashikim të posaçëm në nenin 237 të Kodit të Procedurës Penale, për të evituar zbatimin e ndryshëm në praktikë mund të jetë e nevojshme që në nenin 267 të Kodit të Procedurës Penale të bëhet një parashikim i posaçëm lidhur me këtë masë sigurimi duke e përjashtuar nga rregulli i dyfishit të afateve të parashikuara në nenin 263 të Kodit

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

   

  1. Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut;

  A.    Raporte, opinion, rekomandime

  2. Udhëzues i nenit 5 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (fusha penale), azhurnuar më datë 30.04.2020.

  B.     Vendime të Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut

  3. Idalov kundër Rusisë, 22.05.2012;
  4. Tase kundër Rumanisë, 10.06.2008;
  5. Castravet kundër Moldavisë, 13.03.2007;
  6. Belchev kundër Bullgarisë, 08.04.2004;
• Materiale legjislative
  1. Analiza e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë.
• Dispozita të lidhura
  1. Nenet 5dhe 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut;
  2. Kushtetuta;
  3. Neni 263 i Kodit të Procedurës Penale.
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  A.    Vendime të Gjykatës Kushtetuese

  1. Vendimi Nr.40, datë 18.07.2012, GJK;
  2. Vendimi Nr.28, datë 23.06.2011, GJK;
  3. Vendimi Nr.147, datë 21.04.1994, Gjykata Kushtetuese Itali.

  B.     Vendime të Gjykatës së Lartë

  4. Vendimi Nr.8/25, datë 14.06.2017, KPGJL;
  5. Vendimi Nr.3/1, datë 31.03.2016, KPGJL;
  6. Vendimi Nr.58, datë 25.02.2014, KPGJL;
  7. Vendimi Nr.592, datë 04.07.2007, KPGJL;
  8. Vendimi Nr.121, datë 21.05.1993, Gjykata e Kasacionit Itali.
• Bibliografia
  1. Paolo Tonini, “Manuale di procedura penale”, Quindicesima edizione, Giuffre Editore;
  2. Commenatario breve al Codice di Procedura Penale, nona edizione, 2015, Wolters Kluwer, CEDAM.
• Arkiva
  Asnjë koment