Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Apeli është një mjet i zakonshëm ankimi përmes të cilit, gjyqtari në apel shqyrton vendimin e gjykatës së shkallës së parë, brenda shkaqeve të parashtruara nga palët në ankim. Ky mjet ankimi legjitimon gjyqtarin në apel që në verifikim të drejtësisë së vendimit të dhënë në shkallë të parë, të disponojë për konfirmimin e këtij vendimi, për ndryshimin e tij në përkeqësim apo në përmirësim të pozitës së pandehurit, ose/apo mund ta anulojë/të prishë vendimin e apeluar, nëse verifikohen shkaqe të pavlefshmërisë absolute apo shkaqe të tjera pavlefshmërie të parashikuara shprehimisht në ligj.[1] Kjo normë ka pësuar ndryshime gjatë procesit të reformimit të sistemit të drejtësisë, duke mos-kufizuar juridiksionin e gjykatës së apelit, që mbetet një gjykatë ligji dhe fakti, që kontrollon vendimmarrjet e gjykatës së shkallës së parë.[2] Ankimet në fushën penale përfaqësojnë mjete juridike të destinuara për të ndryshuar një vendim gjyqësor, të cilën palët e kundërshtojnë duke e konsideruar të padrejtë sipas vlerësimit të tyre.

     

     

    [1] Neni 428 KPP, si dhe për më tepër në lidhje me pavlefshmërinë absolute, komenti i nenit 128-a KPP

    [2] Strategjia e Reformës në Sistemin e Drejtësisë, miratuar me vendimin nr. 15, datë 30/07/2015 nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar

    www.euralius.eu/old/images/Justice-Reform/Strategjia-ne-Refomen-e-Sistemit-te-Drejtesise_24-07-2015.pdf

  • Objekti
    2. Neni 425 i Kodit të Procedurës Penale (në vijim KPP)[1], si dhe dispozitat e tjera që rregullojnë gjykimin në apel, përcakton kufijtë brenda të cilave shtrihet shqyrtimi gjyqësor në këtë shkallë gjykimi. Kjo dispozitë mishëron dy parime të rëndësishme: ‘tantum devolutum quantum appellatum’ dhe ‘ne reformatio in peius’, duke përcaktuar efektet e ndryshme që sjell paraqitja e apelit nga prokurori apo i pandehuri, në lidhje me vendimin gjyqësor të apeluar.

     

    [1] Me ligjin nr. 35/2017, “Për disa ndryshime në Kodin e Procedurës Penale”, datë 30/03/2017, i cili ka hyrë në fuqi në datë 1 gusht 2017, kjo dispozitë ka pësuar ndryshime thelbësore.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    3. Në pikën e parë të kësaj dispozite parashikohet parimi ‘tantum devolutum quantum appellatum’, që nënkupton se gjykata e apelit si gjykatë ligji dhe fakti, shqyrton apelin e paraqitur brenda shkaqeve të ngritura në ankim. Pala që paraqet apel duhet që në radhë të parë të ketë interes të ligjshëm për të kundërshtuar vendimin gjyqësor, duke evidentuar në apelin e tij, përveç elementëve të tjerë formalë, edhe pikat e vendimit që kundërshton, shkaqet e ankimit dhe çfarë kërkohet.[1] Vendimi mund të kundërshtohet për gabime në fakt dhe/ose për gabime në ligj. Apeli si mjet i zakonshëm ankimi i njeh gjyqtarit të shkallës së dytë, të drejtën të shqyrtojë çështjen vetëm në pikat e vendimit të cilat janë kontestuar nga apeluesi, të cilit i takon e drejta e disponimit të ankimit. Me shprehjen “pikat e vendimit” duhen kuptuar çështjet konkrete të referuara në vendimin gjyqësor të apeluar, ndërkohë që shkaqet e ankimit, janë argumentet që parashtron apeluesi pse çështjet e kundërshtuara prej tij nuk qëndrojnë dhe duhen ndryshuar në apel. Evidentimi i pikave të vendimit që kundërshtohen dhe shkaqet, që sipas palës apeluese justifikojnë ndryshimin e vendimit të shkallës së parë, përbëjnë objektin e apelit dhe njëkohësisht përcaktojnë edhe kufijtë e shqyrtimit ë çështjes në apel.

     

    4. Nga ana tjetër, neni 425 pika 1 KPP i njeh gjyqtarit në apel të drejtën por edhe detyrimin, që të vendosë për çështje të ligjit – të cilat ndonëse nuk janë parashtruar në apelin e depozituar nga apeluesi, duhet të shqyrtohen kryesisht prej tij. Pikërisht, ky parashikim ligjor përcakton juridiksionin e gjykatës së apelit, si gjykatë ligji dhe fakti. Ligjvënësi nuk ka përcaktuar kuptimin që ka në këtë normë shprehja “çështje të ligjit”, por si të tilla duhen evidentuar çështje që lidhen me zbatimin e gabuar të ligjit material apo procedural, që sjellin si pasojë pavlefshmërinë e vendimi të janë çështje që lidhen me pavlefshmëri absolute të akteve apo papërdorshmëri e provave. Të gjitha çështjet e listuara më lart, janë të tilla që analizohen dhe vlerësohen kryesisht nga gjykata, dhe kanë si qëllim garantimin e një procesi të drejtë, si dhe të drejtat kushtetues e procedurale të të pandehurit. Praktika gjyqësore ka vlerësuar si një çështje ligji, të cilën gjykata e apelit duhet ta shqyrtojë kryesisht edhe cilësimin juridik të veprës penale.[2]

     

    5. Kjo dispozitë referon një tjetër parim të rëndësishëm beneficium cohaesionis, që nënkupton shtrirjen e efekteve të apelit mbi të bashkëpandehurin që nuk ka bërë ankim.[3] Në mënyrë që ky parim të gjejë zbatim, duhet të bashkekzistojnë dy kushte kumulative: së pari, shkaqet e parashtruara në apel nuk duhet të bazohen në motive personale; së dyti, vendimi i gjykatës së apelit të jetë në favor të të pandehurit.[4] Në një rast të tillë, gjykata e apelit do të shprehet në vendimmarrjen e saj edhe për të bashkëpandehurit që nuk kanë bërë ankim. Qëllimi i një parashikimi të tillë bazohet në parimin e drejtësisë dhe të barazisë së personave të akuzuar para ligjit, duke garantuar një trajtim të njëjtë për të gjithë ato që akuzohen për të njëjtin fakt penal dhe që ndodhen në të njëjtën situatë juridike e procedurale.[5] Zbatimi i këtij parimi zgjeron kufijtë e shqyrtimit të çështjes në apel, pasi është një shmangie nga parimi tantum devolutum quantum apellatum. 

     

    6. Kjo dispozitë por edhe norma që rregullon pikërisht shtrirjen e ankimit, nuk kanë përcaktuar se cilat shkaqe mund të konsiderohen si “motive personale”. Motive personale duhen konsideruar ato rrethana apo shkaqe që lidhen me verifikimin e përgjegjshmërisë penale të apeluesit apo me verifikimin e elementëve qe ndikojnë në përcaktimin personalitetit të tij, në funksion të individualizimit të dënimit apo përcaktimin e motiveve apo qëllimit që e kanë nxitur në kryerjen e veprës penale. Në të kundërt, çdo shkak i ankimit që lidhet me ekzistencën e faktit penal apo akuzën e atribuuar, kur apeluesi vë në diskutim bazueshmërinë e vendimit gjyqësor, duke qenë një shkak që nuk bazohet në motive personale, shtrin efektet edhe mbi të bashkëpandehurit joapelues.[6]   

     

    7. Efektet e apelit janë të ndryshme, në varësi të apeluesit/palës që ka ushtruar ankim. Në rastin kur apelues është prokurori apo viktima akuzuese,[7] apeli nuk i nënshtrohet ndonjë kufizimi të veçantë, përveç shqyrtimit të çështjes brenda shkaqeve të ankimit. Në këtë rast, gjykata e apelit mund ti japë faktit një cilësim juridik më të rëndë në raport me sa është disponuar në vendimin e gjykatës së shkallës së parë; mund të ndryshojë llojin apo masën e dënimit, duke caktuar një dënim më të rëndë nga ai që ka caktuar gjykata e shkallës së parë; mund të ndryshojë edhe masën e sigurimit, duke rënduar pozitën e të pandehurit.

     

    8. Kjo dispozitë referon rëndimin e pozitës së pandehurit, edhe duke “marrë çdo masë tjetër që urdhëron apo lejon ligji”. Ky parashikim ligjor duhet analizuar i lidhur me detyrimet që përcakton ligji për gjykatën, në vendimmarrjen e të cilës duhen pasqyruar përveç elementëve të vendimit gjyqësor penal, të përcaktuar në nenin 383 të KPP, edhe disponimet në lidhje me provat materiale apo shpenzimet gjyqësore apo për falsitetin e një akti ose dokumenti, por edhe disponimet për dëmin civil. Në rastet e parashtruara, duhet të evidentojmë se ndryshimi i tyre në disfavor të të pandehurit, është i lidhur ngushtësisht me të drejtën e prokurorit për të ushtruar ankim/apel. Konkretisht, vendimi i apeluar mund të ndryshojë duke rënduar pozitën e të pandehurit, kur gjykata e apelit konfiskon dhe kalon në favor të shtetit një send mbi të cilin gjykata e shkallës së parë nuk ka disponuar asnjë masë.[8]  Interesi i prokurorit për të apeluar vendimin justifikohet edhe në rastin, kur gjykata e shkallës së parë nuk ka disponuar për shpenzimet procedurale, konform nenit 485 të KPP. Por, edhe në rastet e tjera, përderisa ligji i njeh të drejtën e apelit edhe paditësin apo të paditurit civil, gjykata e apelit mund të shprehet në disfavor të të pandehurit, por vetëm për pikat e vendimit që kanë të bëjnë me padinë civile dhe në rastin e vendimit të pafajësisë, vetëm për efektet e përgjegjësisë civile.[9]                 

     

    9. Në ndryshimet e KPP sipas ligjit nr. 35/2017, thelbësore është rasti kur prokurori apelon vendimin e pafajësisë të dhënë në shkallë të parë. Dispozita parashikon se gjykata e apelit mund të dënojë të pandehurin, (për herë të parë në apel), duke ndryshuar vendimin e pafajësisë. Por, ky shkak ankimi detyron gjykatën e apelit të përsërisë shqyrtimin gjyqësor, duke mos bërë vetëm një rivlerësim të provave.[10] Ky qëndrim buron nga standardet e vendosura nga Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në vijim GJEDNJ), e cila ka theksuar se, kur një gjyqtar i apelit është vënë në lëvizje për të shqyrtuar çështje të faktit dhe të ligjit me qëllim përcaktimin e fajësisë ose pafajësisë të pandehurit në një çështje konkrete, ai nuk mund, për arsye të drejtësisë së gjykimit, të vendosë për çështje të tilla pa një vlerësim të drejtpërdrejtë të burimeve të provave.[11]

     

    10. Në shkronjën “ç” të pikës 2 të kësaj dispozite, ritheksohet edhe një herë se, në rastin kur apelues është prokurori, gjykata jo vetëm që ndryshon cilësimin juridik in peius, në raport me vendimin e gjykatës së shkallës së parë, por edhe mund ti japë faktit një cilësim juridik më të rëndë edhe në raport me vetë akuzën e ngritur nga prokurori. Ligji në këtë rast të ndryshimit të cilësimit juridik, detyron gjykatën e apelit të riçelë shqyrtimin gjyqësor, duke vepruar si gjykatë fakti.[12] Riçelja e shqyrtimit gjyqësor duhet vendosur kryesisht nga gjykata e apelit, duke respektuar parashikimet e pikës “2” të nenit 375 të KPP. Një parashikim i tillë përligj zbatimin e parimit iura novit curia.         

     

    11. Në pikën 3 të kësaj dispozite është sanksionuar parimi ne reformatio in peius, që do të thotë se kur apelues është vetëm i pandehuri, gjykata e apelit nuk mund të rëndojë apo të përkeqësojë pozitën e të pandehurit, në raport me vendimin e gjykatës së shkallës së parë. Jurisprudenca unifikuese e Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë (në vijim KBGJL),[13] ka mbajtur qëndrimin e hershëm, sipas të cilit: “Në kuptim të kësaj dispozite (neni 425/3 i K.Pr.Penale) gjykata e apelit, kur shqyrton çështjen vetëm mbi ankimin e të pandehurit, në asnjë rast nuk mund të rëndojë pozitën e tij lidhur me masën e dënimit, ashtu edhe për cilësimin juridik të veprës, nga një vepër penale më e lehtë në një më të rëndë”. Ky qëndrim është konfirmuar edhe më vonë, ku KBGJL, kanë evidentuar se parimi ne reformatio in peius, gjen zbatim në të gjitha shkallët te gjykimit.[14]

     

    12. Rëndësia e respektimit të këtij parimi është theksuar edhe nga Gjykata Kushtetuese, e cila argumenton se, parimi i mosrëndimit të pozitës së të pandehurit është i lidhur me garancinë e aksesit në gjykatë si element i procesit të rregullt. Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë (Kushtetuta) dhe Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut (KEDNJ) nuk e përmendin në mënyrë të shprehur këtë parim, por ai në vetvete e përmban dimensionin kushtetues. Zbatimi i këtij parimi është një garanci më shumë për të gjykuarin, me qëllim që ai të realizojë në mënyrë efektive të drejtën për t’iu drejtuar me ankim gjykatës. Gjykata është shprehur se ekzistenca e këtij parimi u jep mundësi të gjykuarve që të mos heqin dorë nga garancitë që ofron Kushtetuta vetëm nga frika se mund të dëmtohen rëndë interesat e tyre. Nga ky këndvështrim, mosrespektimi i parimit për mosrëndimin e pozitës së të pandehurit do të përbënte njëkohësisht cenim të thelbit të një gjykimi dhe në veçanti të së drejtës për një proces të rregullt ligjor, në kuptim të nenit 42 të Kushtetutës dhe të KEDNJ-së.[15]

     

    13. Ky parim duket sikur bie ndesh me parimin iura novit curia, por cilësohet në doktrinë edhe si një përjashtim i rëndësishëm i kërkimit të së vërtetës në një proces penal.[16] Në praktikën gjyqësore shqiptare ka lindur diskutimi nëse, ky ndalim duhet zbatuar vetëm përsa është disponuar në dispozitivin e vendimit gjyqësor të apeluar apo lidhet edhe me argumentimin e tij. Në fakt ka mbizotëruar mendimi se, respektimi i parimit ne reformatio in peius, duhet zbatuar në çdo element të vendimit, me argumentin se vendimi vlerësohet në tërësi dhe duhet të jetë logjik dhe i qartë, ku pjesa arsyetuese duhet të jetë e bazuara dhe e lidhura logjikisht me dispozitivin apo pjesën urdhëruese te vendimit.[17] Mendimi i kundërt, thekson se ligji nuk parashikon asnjë pengesë për gjykatën që në argumentimin e vendimit të evidentojë faktet dhe të vlerësojë provat në raport me ligjin penal material, edhe pse kjo mund të çojë në konkluzionin se cilësimi juridik duhet të ishte më i rëndë.[18]  

     

    14. Pika 3 e nenit 425 parashikon shprehimisht rastet kur duhet zbatuar ndalimi reformatio in peius, duke ndaluar gjykatën e apelit që në rastin kur vendimi apelohet vetëm nga i pandehuri: të caktojë një dënim më të rëndë ndaj tij; të zbatojë një masë sigurimi më të rëndë ndaj tij; ti japë pafajësisë një shkak më pak të favorshëm; ti japë faktit një cilësim më të rëndë. Por, kjo normë nuk ndalon gjykatën e apelit të motivojë vendimin e saj, duke analizuar provat sipas bindjes së brendshme, në raport me faktin dhe ligjin, edhe nëse konkluzioni është që fakti i atribuuar të pandehurit duhet të kishte një cilësim tjetër juridik, më të rëndë. Argumentimi në këtë rast nuk ka asgjë alogjike, pasi fakti që në dispozitivin e vendimit të gjykatës së apelit nuk reflektohet konkluzioni i saj për një cilësim më të rëndë të faktit, është rrjedhojë pikërisht e respektimit të ndalimit reformatio in peius.

     

     

    [1] Elementët formalë që përmban akti i ankimit/apeli parashikohen në nenin 412 të KPP

    [2] Praktikë e konsoliduar e ish- Gjykatës së Apelit për Krime të Rënda (aktualisht Gjykata e Posaçme e Apelit për Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar), e cila në lidhje me këtë çështje ka argumentuar (citim vendimi nr.37,datë 13.05.2019): “Në interpretim të kësaj dispozite, ky kolegj i gjykatës së apelit çmon se, cilësimi juridik i veprës penale, është një element me rëndësi i procesit penal që lidhet me zbatimin korrekt të ligjit material penal.  Në këtë vështrim, ky kolegj vlerëson se, përcaktimi i kualifikimit të drejtë ligjor të faktit penal të atribuuar të pandehurit A.B., është çështje e zbatimit të ligjit material, që mund dhe duhet të shqyrtohen nga gjykata e apelit, edhe kryesisht (në zbatim të parimit iura novit curia), pavarësisht shkaqeve të ankimit.  Në këtë vështrim, ndonëse kualifikimi ligjor i faktit penal të atribuuar të pandehurit nuk është shkak/objekt i këtij ankimi, ky kolegj i gjykatës së apelit verifikoi kryesisht edhe zbatimin e ligjit penal material, në raport me provat e shqyrtuara në këtë proces penal (pikërisht në respektim të parimit iura novit curia)”.

    [3] Ky parashikim lidhet me pikën 1 të nenit 416 të KPP, që rregullon pikërisht efektet apo shtrirjen e ankimit

    [4] Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, në vendimin unifikues nr.1/2014 (Ervis Nurkaj) kanë argumentuar se: “64. ...Ashtu siç vendimi i dënimit jepet i veçantë dhe në mënyrë individuale për secilin bashkëtëpandehur (edhe pse i shqiptuar në të njëjtin vendim), po ashtu edhe e drejta e ankimit mbetet individuale. Pra, nëse një i bashkëpandehur nuk ushtron të drejtën e ankimit brenda afatit ligjor, dënimi i tij merr formë të prerë. ...  65.Neni 416 i K.Pr.Penale përbën një rast përjashtimor e të jashtëzakonshëm, në të cilin ankimi i bërë nga një bashkë i pandehur, kur nuk bazohet vetëm në motive personale, vlen edhe për bashkëtëpandehurit e tjerë, dënimi i të cilëve ka marrë formën e prerë. Sidoqoftë, shtrirja e apelit edhe për të bashkë pandehurin që nuk ka paraqitur ankim në apel në kohë (pavarësisht nëse ka qenë i gjykuar në mungesë apo jo), nuk vlen in pejus. Ajo është e kushtëzuar nga suksesi i ankimit të bashkë të pandehurit që ka paraqitur apelin në kohë. Të dy këto kushte, i) motivi jo personal i ankimit dhe ii) suksesi i ankimit, janë kumulative për prishjen e dënimit të formës së prerë të bashkë të pandehurit jo ankimues.” 

    [5] Rexhep Murati, “Rishikimi i Procedurës Penale për shkak të fakteve dhe provave të reja”, Universiteti i Prishtinës, 2006 (miratuar nga Këshilli Botues i Universiteti të Prishtinës, ISBN9951-401-18X), faqe 94.

    [6] Dhimitër Lara, (magjistrat në apel), ‘Koment mbi procedurën penale’, botimet ‘Morava’ 2019/nën kujdesin e Shkollës së Magjistraturës, (faqe 1360-1361)

    [7] Viktima akuzuese si subjekt procedural parashikohet në nenin 59 KPP, për më tepër lexo komentin e kësaj norme

    [8] Në këtë rast, referenca është në nenin 190 të KPP

    [9] Neni 411 i KPP

    [10] Për më tepër, komenti i nenit 427 pika 4 e KPP

    [11] Çështja Lorefice kundër Italisë, aplikimi nr. 63446/13, datë 29.06.2017.  Në këtë çështje GJEDNJ ka konfirmuar parimet e vendosura në çështjen Dan kundër Moldavisë, duke theksuar se në rastin kur gjykata e apelit vlerëson se duhet apo mund të ndryshohet vendimi i shkallës së parë për pafajësi, është e domosdoshme rishqyrtimi i provave, për të bërë një vlerësim të drejtëpërdrejtë të tyre. https://hudoc.echr.coe.int/eng 

    [12] Për më tepër, shiko komentin e nenit 375 të KPP.

    [13] Për më tepër, vendimi unifikues nr.2, datë 19.04.2001

    [14] Vendimi unifikues i KBGJL, nr. 2/2009, ku është arritur konkluzioni: Kolegjet e Bashkuara, megjithëse konstatojnë që, në Kodin e Procedurës Penale, vetëm në pikën 3 të dispozitës së nenit 425 të tij, është sanksionuar shprehimisht me ligj parimi i mosrëndimit të pozitës (që, gjykata nuk mund të caktojë një dënim më të rëndë, të zbatojë një masë sigurimi më të rëndë, t’i japë pafajësisë një shkak më pak të favorshëm nga ai i vendimit të apeluar, kur apelues është vetëm i pandehuri), edhe pse nuk gjendet, në formë të shprehur qartë (eksplicite), arritën në përfundimin sipas të cilit, parimi i mosrëndimit të pozitës së të pandehurit duhet të gjejë zbatim në të gjitha shkallët e gjykimit të çështjes (d.m.th. edhe gjatë gjykimit dhe rigjykimit të saj në Gjykatën e Lartë, apo gjatë rigjykimit në gjykatën e shkallës së parë)

    [15] Vendimi i Gjykatës Kushtetuese nr. 45, datë03/07/2017/Levent Bregu

    [16] Rexhep Murati, vepër e cituar

    [17] Në lidhje me këtë konstatim ka një jurisprudencë të pasur e të konsoliduar të Gjykatës Kushtetuese, për më tepër referojmë vendimin nr. 3/2014

    [18] Ky qëndrim mbështetet në jurisprudencën e Gjykatës sa Kasacionit në Itali, që nuk ka konstatuar asnjë cenim të parimit reformatio in peius, kur në arsyetimin e vendimit, gjykata ka bërë një vlerësim të ndryshëm të provave, por pa cenuar dispozitivin e vendimit/Vendimi i Gjykatës Kasacionit Itali, Seksioni III, nr.3070, datë 23.01.2017/ http://www.cortedicassazione.it 

  • Konteksti historik
    15. Gjatë procesit të reformimit të sistemit të drejtësisë në Republikën e Shqipërisë, një nga objektivat kryesore që lidhej me drejtësinë penale, ishte edhe rritja e efiçencës dhe profesionalizmit të sistemit të drejtësisë.[1] Në relacioni për ndryshimet në KPP, në lidhje me gjykimin në apel – megjithë diskutimet dhe sugjerimet në dokumentin strategjik për kufizimin e rasteve të shqyrtimit nga gjykata e apelit, u pa e arsyeshme moskufizimi i juridiksionit të gjykatës së apelit, duke mbetur kjo gjykatë një gjykatë ligji dhe fakti, që kontrollon vendimmarrjet e gjykatës së shkallës së parë.

     

    16. Një ndryshim i rëndësishëm ishte parashikimi i kufijve të shqyrtimit në apel vetëm mbi bazën e shkaqeve të ngritura në ankim, me përjashtim të rasteve kur gjykata e apelit konstaton çështje ligji të cilat shqyrtohen kryesisht, si shkelje të rënda të ligjit procedural apo material nga gjykata e shkallës së parë. Kjo dispozitë para ndryshimeve me ligjin n. 35/2017 në lidhje me kufijtë e shqyrtimi në apel, përcaktonte se gjykata e apelit e shqyrton çështjen në tërësi, edhe për pjesën që u takon bashkëpandehurve që nuk kanë bërë ankim, brenda kufijve që referojnë shkaqet e ngritura në ankim nga të pandehurit e tjerë. Kufizimi i vetëm në këtë hapësirë gjykimi në apel, bazohej në interpretimin e nenit 416 KPP (që nuk ka pësuar ndryshime) në lidhje me pikën 1 e 3 të nenit 425 KPP, që lidhej me reformimin apo ndryshimin e vendimit për të pandehurit joapelues, kur konkluzioni ishte in melius.

     

    17. Edhe pas ndryshimeve të KPP me ligjin nr. 35/2017, efekti i vendimit të gjykatës së apelit është parashikuar të shtrihet edhe tek të pandehurit që nuk kanë ushtruar ankim, në rastet kur shkaqet e ankimit nuk lidhen vetëm me të pandehurin që ka ushtruar ankimin, por janë procedurale apo ligjore – çështje këto që edhe në relacionin shpjegues për ndryshimet e KPP cilësohen si “çështje ligji”. Tashmë është pasqyruar edhe në dispozitë, (me ndryshimet e ligjit 35/2017) – përbën rëndim të pozitës së pandehurit edhe ndryshimi i cilësimit juridik të veprës penale (në një vepër më të rëndë), duke gjetur pasqyrim në ligj qëndrimi unifikues i vitit 2001.

     

    [1] Për më tepër, Strategjia e Reformës në Sistemin e Drejtësisë, miratuar me vendimin nr. 15, datë 30/07/2015 nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar/www.euralius.eu/old/images/Justice-Reform/Strategjia-ne-Refomen-e-Sistemit-te-Drejtesise_24-07-2015.pdf

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

   Vendime të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

  18. Çështja Lorefice kundër Italisë, kërkesa nr. aplikimi nr. 63446/13, datë 29.06.2017. Në këtë çështje GJEDNJ ka konfirmuar parimet e vendosura në çështjen Dan kundër Moldavisë, duke theksuar se në rastin kur gjykata e apelit vlerëson se, duhet apo mund të ndryshojë vendimin e shkallës së parë për pafajësi, është e domosdoshme rishqyrtimi i provave, për të bërë një vlerësim të drejtëpërdrejtë të tyre. GJEDNJ në këtë rast konkret ka ritheksuar se, aplikimi i nenit 6 të Konventës në gjykimet në apel, varen nga veçoritë e procedurës në fjalë; duhet të merret në konsideratë i gjithë procesi i zhvilluar në sistemin e brendshëm juridik dhe roli i luajtur nga gjyqtari i apelit.

   

  19. Në këtë rast GJEDNJ ka konstatuar se, Gjykata e Apelit Palermo e ka dënuar kërkuesin në bazë të deklaratave të X, viktimës së pretenduar të disa prej fakteve që i atribuohen personit në fjalë, dhe të Y, një dëshmitar tjetër, i cili kishte bërë deklarata para gjyqtarëve të shkallës së parë (shiko paragrafin 19 më lart). GJEDNJ vëren më tej se, nga ana e saj, Gjykata e Apelit kishte mundësinë, duke qenë gjykatë fakti dhe ligji, të nxirrte një vendim të ri për meritat e çështjes dhe për ta bërë këtë, gjykata e apelit kishte mundësinë të urdhëronte edhe kryesisht përsëritjen e shqyrtimit gjyqësor, në përputhje me nenin 603 paragrafi 3 të kodit të procedurës penale, duke marrë në një seancë të re dëshmitë/pyetjen apo ripyetjen e dëshmitarëve (paragrafi 26 më lart). Në rrethanat e parashtruara, GJEDNJ vlerësoi se fakti që, Gjykata e Apelit Palermo nuk vazhdoi në një seancë të re marrjen e dëshmisë së X, Y dhe/ose dëshmitarëve të tjerë përpara se të ndryshonte vendimin për deklarimin e pafajësisë të ankuesit në shkallë të parë, do të thotë se ajo/gjykata e apeli ka paragjykuar rezultatin e gjykimit në apel. Si rezultat, ka pasur një shkelje të nenit 6 1 të Konventës.
• Materiale legjislative

  Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë.

• Dispozita të lidhura

  Kodi i procedurës penale: neni 128/a; neni 59; neni 190, neni 375; neni 411; neni 412; neni 416 dhe neni 427

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  A. Vendime të Gjykatës Kushtetuese

  Vendime të Gjykatës Kushtetuese (në lidhje me arsyetimin e vendimeve gjyqësore) nr. 3/2014

  Vendimi i Gjykatës Kushtetuese nr. 45, datë 03/07/2017/Levent Bregu

  B. Vendime GJEDNJ

  Çështja Lorefice kundër Italisë, kërkesa nr. aplikimi nr. 63446/13, datë 29.06.2017

   C.    Vendime të Gjykatës së Lartë/Vendime Gjyqësore

  Vendimi unifikues i KBGJL, nr. 2/2009, (Nderim Deliu etj)

  vendimin unifikues i KBGJL nr.1/2014 (Ervis Nurkaj)

  Vendimi i Gjykatës Kasacionit Itali, Seksioni III, nr.3070, datë 23.01.2017

  Vendimi nr. 37, datë 13/05/2019 i Gjykatës së Apelit për Krime të Rënda

• Bibliografia

  Rexhep Murati, “Rishikimi i Procedurës Penale për shkak të fakteve dhe provave të reja”, Universiteti i Prishtinës, 2006 (miratuar nga Këshilli Botues i Universiteti të Prishtinës, ISBN9951-401-18X).

   

  Dhimitër Lara, (magjistrat në apel), ‘Koment mbi procedurën penale’, botimet ‘Morava’ 2019/nën kujdesin e Shkollës së Magjistraturës.

   

  Relacioni për ndryshimet e K.Pr.Penale”, Mars 2017.

  Strategjia e Reformës në Sistemin e Drejtësisë, miratuar me vendimin nr. 15, datë 30/07/2015 nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar

• Arkiva
  Asnjë koment