Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 471 i Kodit tëProcedurës Penale ka si qëllim që të disiplinojë mënyrën e procedimit nga gjykata në shqyrtimin e kërkesave që lidhen me ekzekutimin e vendimeve duke garantuar edhe në këtë fazë të drejtat e subjekteve pjesëmarrës në proces. Po kështu, kjo dispozitë synon të parandalojë kërkesat haptazi të pabazuara apo abuzive për sa kohë parashikon mundësinë e gjykatës për të deklaruar të papranueshme kërkesa të tilla.
  • Objekti
    1. Neni 471 i Kodit të Procedurës Penale parashikon procedurën që duhet të ndjekë gjykata lidhur me shqyrtimin e kërkesave në fazën e ekzekutimit të vendimit. Procedura e parashikuar në këtë dispozitë duhet të zbatohet në të gjitha gjykimet e çështjeve që lidhen me ekzekutimin e vendimeve, me përjashtim të rasteve kur dispozita konkrete parashikon një procedurë specifike (sikurse është rasti i nenit 472 të Kodit të Procedurës Penale). Shqyrtimi sipas nenit 471 nuk ka natyrën e shqyrtimit të një ankimi, por është një gjykim i shkallës së parë që synon të përcaktojë përmbajtjen konkrete të ekzekutimit në funksion të dhënies së drejtësisë.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Në paragrafin e parë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se gjykata procedon me kërkesën e prokurorit, të interesuarit ose të mbrojtësit. Sipas këtij parashikimi rezulton se gjykimi në fazën e ekzekutimit është një gjykim i cili iniciohet mbi bazën e një kërkese dhe rrjedhimisht në vendimmarrjen e saj gjykata duhet t’i përmbahet kërkesës në fjalë, pa e tejkaluar objektin e saj.[1] Asnjë person tjetër, përveç subjekteve të parashikuara në paragrafin e parë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale nuk mund të iniciojë një gjykim që lidhet me ekzekutimin e vendimit. Nëse gjykata inicion kryesisht një gjykim jashtë rasteve të parashikuara në ligj atëherë procesi, rrjedhimisht edhe vendimmarrja, do të jenë absolutisht të pavlefshëm.[2]Paraqitja e kërkesës nuk pezullon ekzekutimin e vendimit duke qenë se neni 417 i Kodit të Procedurës Penale[3] lidhet me ankimin ndaj vendimeve dhe nuk është i zbatueshëm në rastet e kërkesave në fazën e ekzekutimit të vendimit.
    2. Parashikimi në paragrafin e parë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale lidhur me subjektet që legjitimohen të paraqesin kërkesë në fazën e ekzekutimit të vendimit është një parashikim i përgjithshëm për sa kohëpërveç prokurorit mund të paraqesë kërkesëçdo person i interesuar apo mbrojtësi i tij. Ky term i referohet çdo subjekti, pavarësisht faktit nëse ka marrë apo jo pjesë në gjykimin e themelit, i cili ka interes në paraqitjen e një kërkese në fazëne ekzekutimittë vendimit. Interesi në paraqitjen e kërkesës mund të jetë si interes pasuror ashtu edhe çdo interes tjetër që konsiston në një rezultat pozitiv nga zhvillimi i gjykimit.[4] Në rastet kur konfiskimi i sendeve të sekuestruara është disponuar me vendimin e themelit, kërkesën për kthimin e sendeve në fazën e ekzekutimit të vendimit[5] mund ta paraqesin vetëm ato subjekte që nuk kanë qenë palë në procesin penal në kuadër tëtë cilit është urdhëruar konfiskimi.[6]Kërkesa e paraqitur nga prokurori, i interesuari apo mbrojtësi i tij duhet të jetë një kërkesë e mirëfilltë duke parashtruar kërkimin dhe shkakun e tij. Kërkesa duhet të jetë konkrete dhe aktuale pasi në të kundërt ajo do të cilësohet e papranueshme.Në interpretim të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale rezulton se ligji nuk kërkon në mënyrë të shprehur qëkërkesës t’i bashkëlidhen aktet provuese ndaj dhe kërkesa nuk mund të deklarohet e papranueshme për shkak të mungesës së akteve provuese.
    3. Në paragrafin e dytë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet sekur kërkesa është haptazi e pabazuar ose përsëritje e një kërkese të rrëzuar, të mbështetur mbi të njëjtat shkaqe, gjykata e deklaron të papranueshme. Nga përmbajtja e paragrafit të dytë rezulton se deklarimi i papranueshmërisë së kërkesës mund të bëhet vetëm për shkaqe e parashikuara në këtë dispozitë dhe konkretisht: 1) kur kërkesa është haptazi e pabazuar; 2) kur kërkesa është përsëritje e një kërkese të rrezuar dhe është e mbështetur në të njëjtat shkaqe. Qenia e kërkesës haptazi e pabazuar është e lidhur kryesisht me rastet kur kërkesa nuk plotëson kushtet ligjore, por duke pasur parasysh kushtet e parashikuara shprehimisht në ligj dhe të cilat nuk lejojnë një vlerësim diskrecionaltë gjykatës (p.sh. plotësimi apo jo i një afati, të mos qenit i dënuar për një vepër të caktuar etj.). Në rastin e kërkesës e cila është përsëritje e një kërkese të rrëzuar, mbështetur mbi të njëjtat shkaqe, kërkesa do të jetë e papranueshme nëse është e njëjtë (identike)me një kërkesë të mëparshme që do të thotë se ka të njëjtin objekt, shkak dhe elementë justifikues me kërkesën e mëparshme, edhe pse kërkesa mund të jetë bërë nga një subjekt i ndryshëm (p.sh. kërkesa e parë që është rrëzuar është bërë nga prokurori, ndërsa kërkesa e përsëritur është bërë nga vetë i dënuari).Është kjo arsyeja që në këtë rast ligji ka parashikuar gjykimin de plano, pa qenë i nevojshëm kontradiktoriteti, për sa kohë verifikimi nëse kërkesa është apo jo haptazi e pabazuar apo përsëritje e një kërkese të mëparshme të rrëzuar është një verifikim që mund të realizohet lehtësisht me një lexim të kërkesës. Nëçdo rast tjetër, kur ngrihen probleme të vlerësimit që kërkojnë aplikimin e kritereve të interpretimit kërkesa nuk mund të deklarohet e papranueshme, por duhet të procedohet me caktimin e seancës dhe dëgjimin e palëve.[7] Po kështu, edhe në rastet kur ka një ndryshim të praktikës gjyqësore me anë të një vendimi unifikues të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë duke prezantuar një element të ri të së drejtës, paraqitja e një kërkese të re pas rrëzimit të një kërkese të mëparshme nuk mund të deklarohet e papranueshme.[8]
    4. Shkaqet për të cilat mund të deklarohet e papranueshme kërkesa sipas nenit 471/2 të Kodit të Procedurës Penale janë taksative dhe gjykata nuk mund të deklarojë të papranueshme kërkesën për shkaqe tej atyre të parashikuara në ligj. Deklarimi i papranueshëm i kërkesës me shkakun se kërkesa është përsëritje e një kërkese të rrëzuar i referohet rasteve kur kërkesa e parë është shqyrtuar në themel dhe në përfundim të gjykimit gjykata ka vendosur rrëzimin e kërkesës. Nëse kërkesa e mëparshme nuk është shqyrtuar në themel, por gjykata e ka deklaruar të papranueshme për shkak se ka qenë haptazi e pabazuar në ligj, në rast përsëritje të të njëjtës kërkesë kjo e fundit do të deklarohet e papranueshme bazuar në po të njëjtin shkak dhe konkretisht për faktin se është haptazi e pabazuar dhe jo për shkakun se është përsëritje një kërkese të mëparshme pasi për këtë shkak ligji kërkon që kërkesa e mëparshme të jetë shqyrtuar në themel dhe të jetë rrëzuar. Për të deklaruar papranueshmërinë e një kërkese e cila është përsëritje e një kërkese të rrëzuar nuk është e nevojshme që vendimi lidhur me kërkesën e mëparshme të ketë marrë formë të prerë. Një qëndrim i tillë bazohet në faktin se paragrafi i dytë i nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale ka si qëllim jo vetëm të parandalojë përsëritjen në mënyrë abuzive të kërkesave, por edhe dhënien e vendimeve të ndryshme lidhur me të njëjtën kërkesë.
    5. Përpara se të deklarojë papranueshmërinë e kërkesës për shkaqet e parashikuara në paragrafin e dytë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale gjykata dëgjon fillimisht prokurorin. Sipas këtij parashikimi rezulton se nëse gjykata vlerëson të marrë në shqyrtim pranueshmërinë apo jo të kërkesës ajo cakton një seancë për të cilën njofton vetëm prokurorin dhe jo personin e interesuar pasi sipas dispozitës gjykata nuk ka asnjë detyrim që të njoftojë këtë të fundit lidhur me caktimin e seancës. Në referim të nenit 128/a, shkronja “b”, të Kodit të Procedurës Penale,[9] vendimi i gjykatës me të cilin deklarohet e papranueshme kërkesa pa i dhënë mundësinë prokurorit të marrë pjesë dhe të japë mendimin e tij do të jetëabsolutisht i pavlefshëm[10].Çështja e papranueshmërisë së kërkesës, edhe nëse gjykata e shkallës së parë në vend që ta deklaronte të papranueshme kërkesën ka vendosur rrëzimin e saj si të pabazuar, mund të ngrihet kryesisht edhe në shkallë të tjera të gjykimit pasi nuk ka asnjë ndalim ligjor në këtë aspekt.[11]
    6. Vendimi lidhur me deklarimin e papranueshëm të kërkesës sipas paragrafit të dytë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale i njoftohet personit të interesuar brenda një afati 5 (pesë) ditor. Ky afat është thjeshtë një afat disiplinues dhe mosrespektimi i tij nuk pasjellë ndonjë pavlefshmëri përveçse shtyn afatin e ankimit ndaj vendimit. Ndaj vendimit me të cilin deklarohet e papranueshme kërkesa mund të bëhet ankim. Duke qenë se ligji nuk ka parashikuar ndonjë afat të posaçëm ankimi, atëherë në referim të nenit 415/1 të Kodit të Procedurës Penale afati i ankimit do të jetë 15 (pesëmbëdhjetë) ditë, afat i cili për personin e interesuar fillon të përllogaritet nga dita e nesërme e njoftimit të vendimit. Ndryshe nga parashikimi në paragrafin e gjashtë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale sipas të cilit ankimi kundër vendimit (duke iu referuar vendimit të themelit) nuk pezullon ekzekutimin e tij, përveçse kur gjykata vendos ndryshe, lidhur me ankimin kundër vendimit me të cilin është deklaruar e papranueshme kërkesa sipas paragrafit të dytë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale nuk ka një parashikim të posaçëm. Për këtë arsye, do të jetë i zbatueshëm parashikimi i përgjithshëm i nenit 417/1 të Kodit të Procedurës Penale sipas të cilitekzekutimi i vendimit të ankimuar pezullohet deri në përfundimin e gjykimit në gjykatën e apelit me përjashtim të rasteve kur ligji parashikon ndryshe.[12]
    7. Në paragrafin e tretë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se me përjashtim të rasteve të parashikuara nga paragrafi 2, gjykata cakton datën e seancës dhe lajmëron palët dhe mbrojtësit, të paktën dhjetë ditë para seancës. Në kuptim të kësaj dispozite, nëse gjykata paraprakisht ka vlerësuar se nuk është në kushtet kur duhet të deklarohet papranueshmëria e kërkesës, atëherë gjykata duhet tëprocedojë me caktimin e seancës dhe njoftimin e palëve tëpaktën 10 ditë përpara seancës, afat ky i cili ështëvendosur për të garantuar të drejtëne mbrojtjes.Për këtë arsye, në mënyrë që të marrë kuptim njoftimi të paktën 10 ditë përpara seancës, njoftimi duhet të përmbajëqoftë edhe në mënyrë të përmbledhur objektin e kërkesës (nëse kërkesa nuk i është bashkëlidhur njoftimit). Sipas praktikës gjyqësore italiane, mosrealizimi i njoftimit të mbrojtësit të zgjedhur për datën e seancës përbën shkak për pavlefshmërinë absolute të vendimit.[13] Një rregull i tillë është i zbatueshëm në rastet kur zgjedhja e mbrojtësit i është bërë e ditur gjykatës përpara se gjykata të caktojë datën e seancës. Nëse mbrojtësi është zgjedhur nga personi i interesuar pas caktimit të datës së seancës atëherëështë ky i fundit që ka detyrimin të njoftojë mbrojtësin për seancën dhe jo gjykata. Për sa i përket personave të tjerë të interesuar përcaktimi nëse duhet apo jo të njoftohen për gjykimin do të bëhet në varësi të faktit nëse ata mund të cenohen apo jo nga vendimmarrja eventuale e gjykatës.[14] Termi “palë” duhet të interpretohet jo në kuptimin formal, por në kuptimin material, substancial, çka do të thotë se i referohet të gjithë subjekteve që kanë interes tëdrejtpërdrejtë për gjykimin.[15]
    8. Nëparagrafine katërt të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale, parashikohet se seanca zhvillohet me pjesëmarrjen e detyrueshme të prokurorit dhe të mbrojtësve, ndërsa i interesuari, kur e kërkon, dëgjohet personalisht ose me letërporosi. Sipas këtij parashikimi rezulton se prania e personit të interesuar në seancë nuk është e nevojshme dhe se ai mund të dëgjohet vetëm nëse e kërkon një gjë të tillë.Në mungesë të një kërkese të tillë, edhe nëse personi i interesuar mund të ketë një shkak të ligjshëm për mosparaqitjen në seancë, mosparaqitja e tij nuk është shkak për shtyrjen e seancës. Përmbajtja e nenit 471/4 të Kodit tonë të Procedurës Penale për sa i përket zhvillimit të seancës me pjesëmarrjen e detyrueshme të prokurorit dhe mbrojtësit si dhe me dëgjimin e personit të interesuar vetëm kur ai e kërkon është e njëjtë me përmbajtjen e nenit 666/4 të Kodit italian të Procedurës Penale i cili ka shërbyer edhe si model në hartimin e dispozitës.Një parashikim i tillë merr kuptim për faktin se në paragrafin e tretë të nenit 666 të Kodit italian të Procedurës Penale është parashikuar se gjykimi i kërkesavenë fazën e ekzekutimit realizohet në dhomë këshillimi dhe për këtë arsye palët pjesëmarrëse janë prokurori dhe mbrojtësi. Ndryshe nga ky parashikim, në asnjë prej paragrafëve të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale nuk parashikohet se gjykimi i kwrkesave në fazën e ekzekutimit realizohet në dhomë këshillimi. Diferenca midis zhvillimit të gjykimit në dhomë këshillimi dhe zhvillimit në seancë gjyqësore qëndron pikërisht në faktin se për gjykimin në dhomë këshillimi është imjaftueshëmnjoftimi i palëve dhe këto të fundit do të dëgjohen vetëm nëse paraqiten në seancë,[16]ndërsanë rastet kur gjykata procedon normalisht duke caktuar seancë gjyqësore atëherë gjykata nuk mund të marrë një vendim mbi aktet edhe nëse palët nuk paraqiten në seancë, përveçse kur ligji e parashikon shprehimisht një mundësi të tillë.
    9. Për sa i përket pranisë së mbrojtësit, në praktikën gjyqësore ka qëndrime të ndryshme lidhur me faktin nëse prania e mbrojtësit është e detyrueshme në çdo rast, apo dispozita i referohet rasteve kur kërkuesi ka një mbrojtës të zgjedhur dhe rrjedhimisht duhet të sigurohet prania e tij në seancë (p.sh. kërkesat për uljen e dënimit, edhe pse cilësohen si kërkesa që lidhen me ekzekutimin e dënimit shqyrtohen vetëm në prani të kërkuesit dhe vendime të tilla nuk janë cenuar nga gjykatat më të larta për këtë fakt). Nëse i referohemi praktikës gjyqësore italiane, duke qenë se si model për formulimin e nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale ka shërbyer Kodi italian i Procedurës Penale, rezulton se prania e mbrojtësit është e detyrueshme në çdo rast, pavarësisht llojit të kërkesës, dhe në rast se i dënuari nuk ka një të tillë atëherë gjykata është e detyruar të procedojë duke i caktuar një mbrojtës kryesisht.[17]Prania e detyrueshme e mbrojtësit është e lidhur me të pandehurin ose të dënuarin dhe jo me palë të tjera private (p.sh. personi të cilit i janë sekuestruar sendet).[18] Në këtë kuptim, zbatimi korrekt i dispozitës kërkon që pavarësisht llojit të kërkesës në çdo rast duhet të zbatohet procedura e parashikuar në nenin 471 të Kodit të Procedurës Penale duke përfshirë këtu edhe praninë e detyrueshme të mbrojtësit, qoftë i zgjedhur apo i caktuar kryesisht.Megjithatë, sikurse u parashtrua edhe më lartë, në nenin 666 të Kodit italian të Procedurës Penale është parashikuar se gjykimi i çështjeve që lidhen me ekzekutimin e vendimit bëhet në dhomë këshillimi dhe prania e detyrueshme e mbrojtësit është një zgjedhje që ka bërë legjislatori duke qenë se nuk e ka vlerësuar të nevojshme praninë e vetë kërkuesit.
    10. Në ndryshim nga neni 666 i Kodit italian të Procedurës Penale, neni 471 i Kodit tonë të Procedurës Penale nuk ka parashikuar se gjykimi do të bëhet në dhomë këshillimi, por ndërkohë janë vendosur po të njëjtat rregulla si në nenin 666 të Kodit italian të Procedurës Penale që në fakt i referohen gjykimit në dhomë këshillimi. Është pikërisht zhvillimi i gjykimit në dhomë këshillimi arsyeja që ligji ka parashikuar se personi i interesuar mund të dëgjohet personalisht nëse e kërkon një gjë të tillë, pasi si rregull pjesëmarrës në gjykimin në dhomë këshillimi janë parashikuar prokurori dhe mbrojtësi. Një parashikim i tillë nuk është i nevojshëm në rast se gjykimi nuk realizohet në dhomë këshillimi pasi kërkuesi ka të drejtë të paraqitet në seancë dhe të parashtrojë kërkesën e tij pa qenë nevoja të parashtrojë ndonjë kërkesë të posaçme që të dëgjohet personalisht. E interpretuar në këtë mënyrë rezulton se nëse personi nuk ka mbrojtës të zgjedhur apo deklaron se nuk dëshiron mbrojtës, atëherë nuk ka ndalim që gjykimi të realizohet pa praninë e një mbrojtësi. Në Kodin italian të Procedurës Penale detyrueshmëria e pranisë së mbrojtësit rezulton edhe nga fakti se në paragrafin e tretë të nenit 666 parashikohet shprehimisht se gjykata i cakton një mbrojtës kryesisht personit të interesuar që nuk ka një mbrojtës të zgjedhur, ndërkohë që neni 471 i Kodit tonë të Procedurës Penale nuk përmban një parashikim të tillë.Në këtë aspekt duhet theksuar edhe fakti se sipas praktikës së Gjykatës Evropiane tëtë Drejtave tëNjeriut, Konventa Evropiane e të Drejtave të Njeriunuk ka parashikuar gjatë fazës së ekzekutimit të vendimit penal të formës së prerëzbatimin e detyrueshëm të garancive të parashikuara nga nenet 6 e vijues të saj.[19]Duke patur parasysh problematikat që lindin nga përmbajtja e dispozitës për arsyet e parashtruara më sipër, vlerësohet e nevojshme që të ndërhyhet në nenin 471 të Kodit të Procedurës Penale ose duke parashikuar që gjykimi do të realizohet në dhomë këshillimi në mënyrë që të marrin kuptimin e vërtetë parashikimet në këtë dispozitë ose të ndryshohet në përputhje me rregullat e gjykimit në seancë gjyqësore.
    11. Në paragrafin e pestë të nenit471 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se kur kërkuesi nuk paraqitet në seancë pa ndonjë shkak të arsyeshëm, megjithëse ka dijeni rregullisht për datën dhe orën e saj, heq dorë nga kërkesa, ose ndryshon objektin e saj, gjykata e deklaron atë të papranueshme. Ky paragraf është shtuar me ligjin Nr.35/2017, por përmbajtja e tij për sa i përket deklarimit të papranueshëm të kërkesës për shkak të mosparaqitjes së kërkuesit rezulton se është në mospërputhje me pjesën tjetër të dispozitës. Kjo për arsye se sipas paragrafit të katërt të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale seanca zhvillohet me pjesëmarrjen e detyrueshme të prokurorit dhe të mbrojtësve, çka do të thotë se pjesëmarrja e vetë kërkuesit nuk është e nevojshme. Gjykata është e detyruar të marrë masat për të garantuar praninë e tij vetëm nëse kërkuesi ka kërkuar që të dëgjohet personalisht ashtu sikurse parashikohet në nenin 471/4 të Kodit të Procedurës Penale. Në këto rrethana, sipas paragrafit të katërt të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale rezulton se prania e kërkuesit nuk është e nevojshme për zhvillimin e gjykimit, ndërsa sipas paragrafit të pestë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penalerezulton se mosparaqitja e kërkuesit pa shkaqe të arsyeshme bën që kërkesa të deklarohet e papranueshme duke e bërëde facto të detyrueshme praninë e kërkuesit.
    12. Nga një interpretim pajtues midis paragrafëve 4 dhe 5 të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale rezulton se do të jemi në kushtet e deklarimit të papranueshëm të kërkesës për shkak të mosparaqitjes së kërkuesit nëse ky i fundit ka kërkuar të dëgjohet personalisht dhe pavarësisht njoftimit të gjykatës për datën dhe orën e seancës ai nuk paraqitet në seancë pa ndonjë shkak të arsyeshëm. Një interpretim i tillë e ngushton fushën e veprimit tëparagrafit të pestë të shtuar me ligjin Nr.35/2017 pasi ky paragraf është formuluar duke marrë për bazë gjykimin në seancëdhe jo faktin se kërkuesi nuk ka detyrimin të paraqitet personalisht në seancë por vetëm të drejtën të dëgjohet nëse e kërkon një gjë të tillë.Paragrafi i pestë i nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale i referohet vetëm mosparaqitjes së kërkuesit në seancë, pa rregulluar situatën në rastet kur kërkuesi ka një mbrojtës të zgjedhur dhe ky i fundit nuk paraqitet nëseancë pa ndonjë shkak tëarsyeshëm.Nëse do të bazohemi tek qëllimi i paragrafit të pestë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale që synon të disiplinojë sjelljen e palëve dhe të evitojë gjykimin e kërkesave për të cilat kërkuesi nuk shfaq më interes atëherë do të jemi në kushtet e deklarimit të papranueshëm të kërkesës edhe në rastet kur mbrojtësi i zgjedhur i kërkuesit nuk paraqitet në seancë pa ndonjë shkak të arsyeshëm (kjo situatë i referohet kryesisht rasteve kur kërkesa është paraqitur nga mbrojtësi i zgjedhur me prokurë apo rasteve kur edhe pse kërkesa mund të jetë paraqitur nga vetë kërkuesi ky i fundit nuk paraqitet në gjykim por përfaqësohet nga mbrojtësi i zgjedhur). Megjithatë, edhe në këtë rast lind nevoja për të realizuar një interpretim pajtues pasi nëse do të bazohemi në faktin që mbrojtja është në çdo rast e detyrueshme dhe se prania e kërkuesit nuk është e nevojshme në seancë, atëherë në rast të mosparaqitjes së mbrojtësit të zgjedhur, për të respektuar parashikimin e paragrafit të katërt të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale, gjykata duhet të procedojë me caktimin e një mbrojtësi kryesisht. Për këto arsye lind e nevojshme që të rishikohet neni 471 i Kodit të Procedurës Penale lidhur me mbrojtjen e detyrueshme dhe mënyrën e zhvillimit të gjykimit.
    13. Sipas paragrafit të pestë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale, kërkesa do të deklarohet e papranueshme edhe në rastet kur kërkuesi heq dorë nga kërkesa ose ndryshon objektin e saj.Heqja dorë nga kërkesa duhet të bëhet personalisht nga vetë kërkuesi, por mund të bëhet edhe nga mbrojtësi i zgjedhur prej tij me kushtin që mbrojtësit ti jetë dhënë tagër i shprehur nga kërkuesi për të ushtruar këtë të drejtë. Heqja dorënga kërkesa me pasojë deklarimin e saj të papranueshme është një mundësi që ligji i ka dhënë kërkuesit nëse ky i fundit vlerëson se nuk ka më interes në gjykimin e kërkesës apo se duhet ta paraqesë atë në një moment të dytë pa cenuar në këtë mënyrë të drejtën e tij për paraqitjen rishtazi të kërkesës (p.sh. në rastin e lirimit me kusht neni 477/2 i Kodit të Procedurës Penale parashikon se kërkesa nuk mund të përsëritet para se të kenë kaluar gjashtë muaj nga dita kur vendimi i rrëzimit të kërkesës ka marrë formë të prerë. Nëse kërkuesi vlerëson se ka paraqitur një kërkesë të parakohshme mund të heqë dorë nga kërkesa dhe mund ta përsërisë atë pa qenë nevoja të respektojë afatin sipas nenit 477/2 të Kodit të Procedurës Penale). Përsëritja e kërkesës në këtë rast nuk pasjelle deklarimin e papranueshëm të kërkesës sipas paragrafit të dytë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale pasi kjo e fundit i referohet përsëritjes së një kërkese të rrëzuar dhe jo të deklaruar të papranueshme për shkak se kërkuesi ka hequr dorë.
    14. Sipas paragrafit të pestë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale gjykata e deklaron të papranueshme kërkesën edhe kur kërkuesi ndryshon objektin e saj. Nga përmbajtja e kësaj dispozite rezulton se për të deklaruar të papranueshme kërkesën është e mjaftueshme që kërkuesi të parashtrojë kërkesën për të ndryshuar objektin e kërkesës fillestare. Si rregull objekti i një kërkese konsiderohet i ndryshuar pasi gjykata merr vendim të ndërmjetëm për pranimin e kërkesës për ndryshimin e objektit, por në kuptim të paragrafit të pestë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale mjafton që kërkuesi të parashtrojë në mënyrë të qartë kërkesën për të ndryshuar objektin. Në të kundërt, nëse gjykata do të duhej të merrte fillimisht vendim për pranimin e kërkesës për ndryshimin e objektit dhe më pas vendim për deklarimin e papranueshëm të kërkesës, këto vendimmarrje do të binin në kundërshtim me njëra-tjetrën pasi gjykata në këtë rast do të deklaronte të papranueshme kërkesën me objektin e ndryshuar dhe jo kërkesën me objektin fillestar. Pamundësia e ndryshimit të objektit të kërkesës është e lidhur edhe me paragrafin e dytë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale i cili synon të parandalojë përsëritjen e kërkesave të rrëzuara që kanë të njëjtin objekt dhe shkak. Ndryshimi i objektit të kërkesës presupozon një ndryshim të tillë i cili në thelb bën që të jemi përpara një kërkese të re dhe nuk lidhet me saktësimet apo ndryshimet që nuk e ndryshojnë në thelb kërkimin e kërkuesit.
    15. Në paragrafin e gjashtë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se gjykata merr vendim, i cili u njoftohet palëve edhe mbrojtësve, dhe se kundër vendimit mund të bëhet ankim çka do të thotë se vendimi i gjyqtarit të ekzekutimit nuk është një vendim i revokueshëm.[20] Duke qenë se ligji nuk ka parashikuar ndonjë afat të posaçëm ankimi, atëherë në referim të nenit 415/1 të Kodit të Procedurës Penale afati i ankimit do të jetë 15 (pesëmbëdhjetë) ditë, afat i cili fillon të përllogaritet nga dita e nesërme e shpalljes ose e njoftimit të vendimit. Sipas rregullit të përgjithshëm të parashikuar në nenin 417/1 të Kodit të Procedurës Penale ekzekutimi i vendimit të ankimuar pezullohet deri në përfundimin e gjykimit në gjykatën e apelit me përjashtim të rasteve kur ligji parashikon ndryshe. Neni 471/5 i Kodit të Procedurës Penale përbën një përjashtim nga ky rregull pasi ka parashikuar shprehimisht se ankimi nuk e pezullon ekzekutimin, përveçse kur gjykata që e ka dhënë vendos ndryshe. Në këtë kuptim ekzekutimi i vendimit nuk pezullohet automatikisht me paraqitjen e ankimit, por duhet një vendimmarrje nga ana e gjykatës që kë dhënë vendimin për pezullimin e ekzekutimit të vendimit bazuar në rrethanat konkrete të rastit. Nga pikëpamja procedurale gjykata mund të shprehet si në vendimin për të cilin kërkohet pezullimi i ekzekutimit (nëse kërkesa për pezullim është paraqitur gjatë gjykimit) ashtu edhe më një vendim të posaçëm bazuar në kërkesën e palës për të pezulluar ekzekutimin e tij sipas paragrafit të gjashtë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale.
    16. Në paragrafin e shtatë të nenit 471 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se procesverbali i seancës mbahet në formë të përmbledhur. Në praktikën gjyqësore italiane është pretenduar se një parashikim i tillëështë antikushtetues pasi nuk ka dhënë mundësinë që procesverbali të mbahet nëpërmjet regjistrimit audio ose audio-viziz dhe me vendimin Nr.529/1900 Gjykata Kushtetuese Itali ka deklaruar paligjshmërinë e normës pasi nuk mund të vendoset një rregull sipas të cilit mbajtja e procesverbalit të seancës duhet të jetë vetëm në mënyrë të përmbledhur.[21] Mbajtja e procesverbalit në këtë formë mund të përbëjë një preferencë të legjislatorit, por nuk mund të përbëjë një rregull absolut për sa kohë ligji parashikon edhe forma të tjera (neni 115 i Kodit tëProcedurës Penale).

     

    [1] Vendimi Nr.254095, datë 17.10.2012, Gjykata e Kasacionit Itali. Në këtë rast Gjykata e Kasacionit ka prishur vendimin e gjyqtarit të ekzekutimit për shkak se kishte ushtruar kompetencat e tij përtej kërkesës për uljen e dënimit duke llogaritur edhe dënimin që duhej të shlyente kërkuesi ndërkohë që një kompetencë e tillë i takllonte prokurorit pas vendimmarrjes së gjykatës (përmbajtja e nenit 471/1 të Kodit tonë të Procedurës Penale është e njëjtë me atë të nenit 666/1 të Kodit italian të Procedurës Penale).

    [2] Vendimi Nr.449, datë 12.11.1990, Gjykata e Kasacionit Itali.Në këtë rast Gjykata e Kasacionit ka arsyetuar se shuarja e veprës apo e dënimit penal zbatohet nga gjykata pavarësisht qëndrimit të palëve, por kjo nuk do të thotë se gjykata mund të anashkalojë edhe iniciativën e palës dhe të iniciojë gjykimin kryesisht.

    [3] Neni 417 i Kodit të Procedurës Penale parashikon se: “1. Ekzekutimi i vendimit të ankimuar pezullohet deri në përfundimin e gjykimit në gjykatën e apelit me përjashtim të rasteve kur ligji parashikon ndryshe.2. Ankimet kundër vendimeve që lidhen me lirinë personale nuk kanë efekt pezullues”.

    [4] Në praktikën gjyqësore italiane Këshilli i Ministrave, si organ i ngarkuar me ligj për zbatimin e vendimeve të Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, është vlerësuar si subjekt i legjitimuar për të kërkuar revokimin e konfiskimit që është vlerësuar nga GJEDNJ në kundërshtim me nenin 7 të Konventës. Vendimi Nr.247281, datë 11.05.2010, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [5] Neni 480/1 i Kodit të Procedurës Penale parashikon se: “Në fazën e ekzekutimit, gjykata është kompetente të vendosë për shuarjen e veprës penale pas dënimit, për shuarjen e dënimit, për dënimet plotësuese, për konfiskimin ose kthimin e sendeve të sekuestruara, si dhe për çdo rast të parashikuar me ligj”.

    [6] Vendimi Nr.251845, datë 11.11.2011, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [7] Vendimi Nr.813, datë 14.06.2007, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [8] Vendimi Unifikues Nr.409, datë 21.01.2010, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali.

    [9] Neni 128/a, shkronja “b”, i Kodit të Procedurës Penale parashikon se: “Aktet procedurale janë absolutisht të pavlefshme kur nuk respektohen dispozitat që lidhen metë drejtën e prokurorit për ushtrimin e ndjekjes penale dhe pjesëmarrjen e tij në procedim”.

    [10] Në praktikën gjyqësore italiane vendimi mbi deklarimin e papranueshëm e kërkesës i marrë pa dëgjuar fillimisht prokurorin cilësohet si relativisht i pavlefshëm për shkak se në nenin 179 të Kodit italian të Procedurës Penaleaktet procedurale janë absolutisht të pavlefshme kur nuk respektohen dispozitat që lidhen me drejtën e prokurorit për ushtrimin e ndjekjes penale dhe jo edhe me pjesëmarrjen e tij në procedim.

    [11] Vendimi Nr.220, datë 04.02.2010, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [12] I njëjti qëndrim është mbajtur edhe në praktikën gjyqësore italiane lidhur me interpretimin e nenit 666/2 të Kodit italian të Procedurës Penale i cili ka në thelb të njëjtën përmbajtje me nenin 471/2 të Kodit tonë të Procedurës Penale. Vendimi Nr.266, datë 20.10.1997, Gjykata e Kasacionit Itali;Vendimi Nr.64, datë 20.05.1998, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [13] Vendimi Nr.250997, datë 11.11.2011, Gjykata e Kasacionit Itali; Vendimi Nr.1445, datë 17.01.2011, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [14] Vendimi Nr.231866, datë 24.05.2005, Gjykata e Kasacionit Itali. Në këtë rast mosnjoftimi i paditësit civil lidhur me gjykimin me objekt revokimin e dënimit për shkak të shfuqizimit të veprës penale është vlerësuar se nuk sjell asnjë pavlefshmëri për sa kohë revokimi i dënimit nuk ndikon në të drejtën e paditësit civil për t’u dëmshpërblyer.

    [15] Vendimi Unifikues Nr.633, datë 08.06.1999, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali.

    [16] Vendimi Nr.254807, datë 20.12.2012, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [17] Vendimi Unifikues Nr.3976, datë 27.06.2006, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali.

    [18] Vendimi Nr.219439, datë 15.05.2001, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [19]Montcornet De Caumont kundër Francës, 13.05.2003. Në këtë çështje GJEDNJ ka argumentuar se: “...amnistia në rastin konkret mund të lidhet me një person të dënuar me një vendim të formës së prerë, por kjo procedurë nuk lidhet më me një akuzë penale kundër atij personi sipas kuptimit të nenit 6 të Konventës. Rrjedhimisht, debatet mbi ekzistencën apo qëllimin e ligjit të amnistisë dalin jashtë garancive penale të nenit 6 të Konventës. Referuar pretendimit për shkelje të nenit 7 të Konventës, Gjykata me analogji konsideron se dështimi për të zbatuar ligjin për amnistinë (edhe nëse amnistia është e aftë të shuajë dënimin penal) nuk përbën një dënim sipas ligjit penal dhe as nuk lidhet me kushtet në të cilat një person është dënuar (në veçanti ligjshmërinë e vendimit apo vendimmarrjes mbi zbatimin e prapraveprueshmërisë së efekteve të ligjit). Si rrjedhojë kjo nuk hyn në qëllimin e nenit 7 të Konventës.”

    [20]Vendimi Nr.102, datë 26.03.2003, Gjykata e Kasacionit Itali. Në këtë rast Gjykata e Kasacionit ka prishur vendimin e gjyqtarit të ekzekutimit me anë të të cilit, mbi kërkesën e prokurorit, ishte revokuar një vendim i mëparshëm i marrë prej tij.

    [21] Vendimi Nr.529, datë 28.11.1990, Gjykata Kushtetuese Itali.

  • Konteksti historik
    1. Me ligjin Nr.35/2017 në nenin 471 të Kodit të Procedurës Penale u shtua vetëm paragrafi i pestë lidhur me deklarimin si të papranueshme të kërkesave në rast të mosparaqitjes pa ndonjë shkak të arsyeshëm të kërkuesit, heqjes dorë nga kërkesa apo ndryshimit të objektit të kërkesës. Një parashikim i tillë synoi të disiplinonte sjelljen e palëve gjatë shqyrtimit të kërkesave në fazën e ekzekutimit të vendimit si dhe të qartësonte mënyrën e procedimit nga gjykata duke qenë se në Kodin e Procedurës Penale nuk kishte një parashikim lidhur me vendimmarrjen që duhej të realizonte gjykata në këto raste (përpara ndryshimit të dispozitës gjykata dispononte si rregull pushimin e gjykimit duke iu referuar me analogji dispozitave procedurale civile). Megjithatë, dispozita ka nevojë sërish për ndryshim në mënyrë që parashikimet në paragrafët e ndryshëm të saj të jenë në përputhje me njëri-tjetrin.
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  1. Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut;

  A.    Raporte, opinion, rekomandime

  2. Udhëzues i nenit 6 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut (fusha penale), azhurnuar më datë 30.04.2020.

  B.     Vendime të Gjykatës Evropiane tëtë Drejtave të Njeriut

  3. Montcornet De Caumont kundër Francës, 13.05.2003.
• Materiale legjislative

  Analiza e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë

• Dispozita të lidhura
  1. Neni 6 iKonventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut;
  2. Kushtetuta;
  3. Kodi i Procedurës Penale.
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  A.    Vendime të Gjykatës Kushtetuese

  1. Vendimi Nr.529, datë 28.11.1990, Gjykata Kushtetuese Itali;

  B.     Vendime të Gjykatës së Lartë

  2. Vendimi Nr.254807, datë 20.12.2012, Gjykata e Kasacionit Itali;

  3. Vendimi Nr.254095, datë 17.10.2012, Gjykata e Kasacionit Itali;

  4. Vendimi Nr.250997, datë 11.11.2011, Gjykata e Kasacionit Itali;

  5. Vendimi Nr.251845, datë 11.11.2011, Gjykata e Kasacionit Itali;

  6. Vendimi Nr.1445, datë 17.01.2011, Gjykata e Kasacionit Itali;

  7. Vendimi Nr.247281, datë 11.05.2010, Gjykata e Kasacionit Itali;

  8. Vendimi Nr.220, datë 04.02.2010, Gjykata e Kasacionit Itali;

  9. Vendimi Unifikues Nr.409, datë 21.01.2010, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali;

  10. Vendimi Nr.813, datë 14.06.2007, Gjykata e Kasacionit Itali;

  11. Vendimi Unifikues Nr.3976, datë 27.06.2006, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Kasacionit Itali;

  12. Vendimi Nr.231866, datë 24.05.2005, Gjykata e Kasacionit Itali;

  13. Vendimi Nr.102, datë 26.03.2003, Gjykata e Kasacionit Itali;

  14. Vendimi Nr.219439, datë 15.05.2001, Gjykata e Kasacionit Itali;

  15. Vendimi Unifikues Nr.633, datë 08.06.1999, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës sëKasacionit Itali;

  16. Vendimi Nr.64, datë 20.05.1998, Gjykata e Kasacionit Itali;

  17. Vendimi Nr.266, datë 20.10.1997, Gjykata e Kasacionit Itali;

  18. Vendimi Nr.449, datë 12.11.1990, Gjykata e Kasacionit Itali;

• Bibliografia
  1. PaoloTonini, “Manuale di procedura penale”, Quindicesimaedizione, GiuffreEditore;
  2. Commenatario breve alCodice di Procedura Penale, nonaedizione, 2015, WoltersKluwer, CEDAM.
• Arkiva
  Asnjë koment