Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Qëllimi i kësaj dispozite bazohet në premisën se gjyqtarët dhe prokurorët duhet t’iu nënshtrohen kërkesave më të larta etike dhe profesionale që burojnë nga funksioni që ata ushtrojnë, për ruajtjen e autoritetit dhe besimit të publikut ndaj tyre, sipas Kushtetutës dhe ligjit. Këtë qëllim dispozita synon ta realizojë nëpërmjet vendosjes së një mekanizimi të pavarur, transparent dhe efektiv për kontrollin e përgjegjshmërisë disiplinore dhe llogaridhënien. Ky qëllim reflektohet në disa drejtime specifike, duke pasur parasysh edhe kontekstin historik.

    2. Dispozita synon shmangien e mbivendosjeve në ushtrimin e funksionit për procedimin disiplinor të gjyqtarëve dhe prokurorëve ndërmjet institucioneve të ndryshme^[1] dhe ndërhyrjen e papërshtatshme të ekzekutivit nëpërmjet qartësimit të rolit të ministrit të Drejtësisë^[2], duke krijuar një institucion të pavarur kushtetues, Inspektorin e Lartë të Drejtësisë (ILD), me funksionin ekskluziv për procedimin disiplinor të gjyqtarëve dhe prokurorëve. Gjithashtu, dispozita synon vendosjen e një sistemi transparent dhe ndarjen e qartë të funksionit të hetimit dhe procedimit nga funksioni i vendimmarrjes për masat disiplinore.^[3] Dispozita ka qartësuar edhe rrethin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve që i nënshtrohen procedimit disiplinor të ILD-së.^[4]

    3. Procedurat dhe kërkesat e parashikuara në këtë dispozitë lidhur me kriteret që duhet të plotësojnë kandidatët për ILD, për përzgjedhjen dhe votimin në Kuvend, synojnë të garantojnë pavarësinë e këtij institucioni, si dhe integritetin e lartë moral dhe profesional të tij. Procedurat e votimit të Kuvendit synojnë arritjen e një konsensusi të gjerë për zgjedhjen e kandidatit. Krahas këtij objektivi, duke pasur parasysh edhe praktikën kushtetuese në këtë drejtim, është synuar shmangia e bllokimit në ngritjen dhe funksionimin e institucionit kushtetues nëpërmjet parashikimit të një mekanizmi të veçantë për këtë qëllim.

     

    [1] Shih “Analizë e sistemit të drejtësisë në Shqipëri”, qershor 2015, www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, f. 113.

    [2] Po aty, f. 11.

    [3] Shih relacionin për projektligjin “Për disa ndryshime në ligjin nr.8417, datë 21.10.1998 “Kushtetuta e RSh”, të ndryshuar”’, në website: www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacion-shtesa-dhe-ndryshime-ne-ligjin-nr.-84172c-date-21.10.1998-kushtetura-e-r.sh-te-ndryshuar.pdf, f.  13.

    [4] Po aty.

  • Objekti

    4. Kjo dispozitë krijon një organ të ri kushtetues, Inspektorin e Lartë të Drejtësisë, dhe përcakton kompetencat, subjektet ndaj të cilëve shtrihet procedimi disiplinor dhe procedurat për zgjedhjen e këtij organi.

    5. ILD-ja ngarkohet me funksionin ekskluziv të procedimit disiplinor të gjyqtarëve dhe prokurorëve. Sipas ligjit për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë, i nxjerrë në zbatim të rregullimeve kushtetuese^[1], ai vihet në lëvizje për verifikimin e ankesave me shkrim nga çdo person fizik, juridik ose publik i interesuar; nga Ministria e Drejtësisë; nga Prokurori i Përgjithshëm ; nga secili anëtar i Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe Këshillit të Lartë të Prokurorisë ; nga kryetari i gjykatës ku punon gjyqtari që dyshohet se ka kryer shkelje disiplinore; nga drejtuesi i zyrës së prokurorisë ku punon prokurori që dyshohet se ka kryer shkelje disiplinore.^[2] ILD-ja, sipas përcaktimit në pikën 1 të kësaj dispozite, i heton shkeljet e dyshuara edhe me nismën e saj. Për hetimet me nismë bazohet në të dhëna publike ose të siguruara në kuadrin e inspektimeve institucionale e tematike, sipas kushteve dhe procedurave të parashikuara në ligjin nr.96/2016 “Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë” (ligji për statusin).^[3]

    6. ILD-ja ngarkohet edhe me përgjegjësinë për inspektimin institucional të gjykatave dhe zyrave të prokurorive. Ky inspektim mbulon çështjet që lidhen me rregullat institucionale dhe shërbimet administrative në këto struktura.^[4]

    7. Sipas dispozitës, ILD-ja ngarkohet me përgjegjësinë për procedimin disiplinor si të gjyqtarëve, ashtu dhe të prokurorëve të të gjitha niveleve. Në rrethin e gjyqtarëve të të gjitha niveleve përfshihen edhe gjyqtarët e gjykatave të posaçme dhe GjL-së.^[5] Në këtë kategori nuk përfshihen gjyqtarët e GjK-së, për të cilët parashikohet një procedurë e veçantë.^[6] Procedimit disiplinor nga ILD-ja i nënshtrohen edhe anëtarët e KLGj-së, ku përfshihen si anëtarët gjyqtarë (6 anëtarë) dhe ata jogjyqtarë (5 anëtarë).^[7] Në rrethin e prokurorëve të të gjitha niveleve përfshihen edhe prokurorët e Prokurorisë së Posaçme dhe ata të Prokurorisë së Përgjithshme, anëtarët prokurorë në KLP (6 anëtarë) dhe anëtarët joprokurorë (5 anëtarë).^[8] PP-ja i nënshtrohet procedimit disiplinor të ILD-së, si për të gjithë prokurorët.

    8. Në pikat tre dhe katër të këtij neni përcaktohen mandati, kufizimet, kushtet dhe procedurat për zgjedhjen e ILD-së. Mandati i ILD-së zgjat/shtrihet për një periudhë 9-vjeçare, pa të drejtë riemërimi.^[9] Afati 9-vjeçar synon garancinë e nevojshme për pavarësinë dhe qëndrueshmërinë në ushtrimin e detyrës. Kufizimi i së drejtës për riemërim synon të shmangë një ndikim të papërshtatshëm në ushtrimin e funksionit të ILD-së.

    9. Kandidati për ILD duhet të përmbushë një sërë kushtesh, në mënyrë kumulative, pak a shumë të njëjta me ato që duhet të përmbushë kandidati për gjyqtar në GjK^[10] dhe kandidati për një të pestën e përbërjes së GjL-së^[11]. Këto kushte janë:

    a) të jetë jurist i spikatur;

    b) të ketë jo më pak se 15 vjet përvojë pune në profesion;

    c) të jetë me integritet të lartë moral dhe profesional;

    ç) të mos ketë mbajtur funksione politike në administratën publike gjatë 10 vjetëve të fundit përpara kandidimit;

    d) të mos ketë mbajtur pozicione drejtuese në parti politike gjatë 10 vjetëve të fundit përpara kandidimit.

    10. Përzgjedhja e kandidatëve bëhet nga KED-ja^[12], sipas një procedure transparente dhe publike.^[13] KED-ja përzgjedh 5 kandidatë dhe i rendit ata mbi bazën e meritave.^[14] Këtë listë ia dërgon Kuvendit, i cili duhet të zgjedhë me jo më pak se tri të pestat e të gjithë anëtarëve të tij, një nga kandidatët e listës, brenda 30 ditëve nga paraqitja e listës. Nëse Kuvendi nuk arrin të zgjedhë asnjë prej kandidatëve me shumicën e kërkuar brenda këtij afati, kandidati i renditur i pari shpallet i emëruar. Afati fillon nga momenti i dorëzimit dhe regjistrimit të listës në protokollin e Kuvendit.

    11. Dispozita nga pikëpamja normative ka natyrë organike. Ligjvënësi kushtetues, si garanci për pavarësinë, qëndrueshmërinë dhe autoritetin e ILD-së, ka vlerësuar të përcaktojë në Kushtetutë elemente të rëndësishme që lidhen me formimin dhe kompetencat e këtij organi. Për rregullimin e procedurave vendimmarrëse dhe zyrës së ILD-së ngarkohet ligjvënësi për të bërë rregullimet me ligj.^[15] ILD-ja është një mekanizëm i veçantë në strukturën institucionale kushtetuese, që është ndërtuar në frymën e parimit të ndarjes dhe balancimit të pushteteve, sipas nenit 7 të Kushtetutës. Në këtë kuptim, interpretimi i kësaj dispozite duhet të bëhet në harmoni me rregullimet e tjera në pjesën e sistemit të drejtësisë.^[16]

     

    [1] Ligji nr.115/2016 për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë (ligji për sistemin e drejtësisë).

    [2] Po aty, neni 194, pika 2.

    [3] Po aty, neni 194, pika 3.

    [4] Po aty, pika 4: “Inspektori i Lartë i Drejtësisë kryen inspektime institucionale e tematike mbi çdo aspekt të punës së gjykatave, administratës gjyqësore, zyrave të prokurorive dhe administratës së prokurorisë, bazuar në kërkesën e motivuar me shkrim të Këshillit të Lartë Gjyqësor, të Këshillit të Lartë të Prokurorisë, të ministrit të Drejtësisë, të Prokurorit të Përgjithshëm dhe në planin vjetor të inspektimeve.”.

    [5] Neni 147/a, pika 1, shkronja “b”.

    [6] Neni 128 i Kushtetutës, ndryshuar me ligjin nr.76/2016, datë 22.07.2016.

    [7] Po aty, neni 147.

    [8] Po aty, neni 149.

    [9] Të njëjtat përcaktime vendosen edhe për sa i përket mandatit të gjyqtarit të GjK-së dhe të GjL-së.

    [10] Neni 125, ndryshuar me ligjin nr.76/2016, datë 22.07.2016.

    [11] Po aty, neni 136.

    [12] Po aty, neni 149/d.

    [13] Nenet 232-233 të ligjit nr.115/2016 për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë.

    [14] Po aty, nenet 239-240.

    [15] Ligji për sistemin e drejtësisë, nenet 209-216.

    [16] Për interpretimin e dispozitave të Kushtetutës shih vendimin nr. 25/2009 të GjK-së, § 8.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    12. Në vijim të komenteve të mësipërme, më poshtë, për interesin që paraqesin, trajtohen në mënyrë më të zgjeruar këto çështje: a) statusi i ILD-së dhe përgjegjësia; b) subjektet që i nënshtrohen procedimit disiplinor të ILD-së; c) kushtet që duhet të përmbushë kandidati për ILD dhe zgjedhja.

     

    a) Statusi i ILD-së dhe përgjegjësia

    13. Në pikën 1 të dispozitës përcaktohet: “Inspektori i Lartë i Drejtësisë është përgjegjës për verifikimin e ankesave, hetimin me nismë të shkeljeve dhe fillimin e procedimit disiplinor…”.

    14. Sipas këtij përcaktimi, ILD-ja është institucion kushtetues në kuptim të neneve 6 dhe 81/2 të Kushtetutës, për arsye se është vetë Kushtetuta që e ka krijuar këtë institucion dhe i ka përcaktuar kompetencën.^[1]

    15. ILD-ja, sipas interpretimit literal, është organ monokratik, jo kolegjial. Pra, organi vendimmarrës është Inspektori. Në ligjin nr.115/2016 “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”, në nenin 198 përcaktohet se ILD-ja është “drejtuesi i Zyrës së Inspektorit të Lartë të Drejtësisë”. Po në këtë kuptim, në nenin 204, pika 1/a, ndër kompetencat e ILD-së, parashikohet se “përfaqëson Zyrën e Inspektorit në marrëdhëniet me të tretët”. Nëse i interpretojmë literalisht këto përcaktime të ligjit organik, mund të krijohet keqkuptim dhe dykuptimësi për sa i përket organit vendimmarrës. Kjo sqarohet në nenin 214, ku përcaktohet se “inspektorët i ushtrojnë detyrat e tyre në emër të Inspektorit të Lartë të Drejtësisë”. Gjithashtu, në pikën 6 të këtij neni, në përputhje me kuptimin kushtetues, përcaktohet se organi vendimmarrës për fillimin e procedimit disiplinor është ILD-ja.

    16. ILD-ja ka përgjegjësinë për hetimin dhe fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve. Së pari, përcaktohet qartësisht organi që ka ekskluzivitetin për procedimin disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve.^[2] Në Kushtetutë, përpara ndryshimeve të fundit, nuk ka qenë i parashikuar organi i ngarkuar me përgjegjësinë për fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve. Kushtetuta përcaktonte vetëm organin që kishte kompetencën për të vendosur për përgjegjësinë disiplinore të gjyqtarëve.^[3] Ishin ligjet organike përkatëse, të gjyqësorit dhe të prokurorisë, që përcaktonin organin përgjegjës për fillimin e procedimit disiplinor. Sipas ligjit të mëparshëm organik të gjyqësorit, të drejtën për nisjen e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarit në KLD e kishte ministri i Drejtësisë.^[4] Për sa i përket procedimit disiplinor të prokurorëve, ligji organik përkatës e ngarkonte Prokurorin e Përgjithshëm me autoritetin për të filluar procedimin disiplinor, kryesisht ose me rekomandimin e Këshillit të Prokurorisë.^[5]

    17. Përqendrimi në një institucion i funksionit të procedimit disiplinor është pozitiv për disa arsye. Së pari, rregullimi në pikën 1 të kësaj dispozite ndan në mënyrë të qartë organin e procedimit nga organi vendimmarrës për masat disiplinore. Mosndarja e këtyre funksioneve në mënyrë të qartë në organe të ndryshme në mekanizmin e mëparshëm kushtetues dhe ligjor ka qenë një nga problemet e evidentuara nga Analiza e Sistemit të Drejtësisë.^[6] Së dyti, ka një pozicionim të qartë të rolit të ministrit të Drejtësisë. Mekanizmi i nismës disiplinore ekskluzive nga ministri i Drejtësisë nuk ka rezultuar efektiv dhe është kritikuar për mungesë objektiviteti dhe profesionalizimi në ushtrimin e këtij funksioni, aq më tepër në rrethanat kur vetë nisma për inspektimin dhe rezultatet e tij kanë qenë nën përgjegjësinë direkte të ministrit.^[7] Me ndryshimet kushtetuese, ndërhyrja e ministrit të Drejtësisë në mbledhjet e KLGj-së kufizohet për çështje që lidhen me planifikimin strategjik dhe buxhetin e pushtetit gjyqësor.^[8] Ministri i Drejtësisë mund të bëjë ankim me shkrim tek ILD-ja për shkelje disiplinore ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve, si dhe të paraqesë kërkesë të motivuar me shkrim për inspektime institucionale e tematike në gjykatë e prokurori.^[9] Së treti, përqendrimi në një institucion i këtij funksioni i shërben edhe ekonomizimit të burimeve njerëzore dhe financiare, si dhe thjeshtëzimit të sistemit.^[10]

     

    b) Subjektet që i nënshtrohen procedimit disiplinor të ILD-së

    18. Sipas pikës 1 të dispozitës, ILD-ja është përgjegjëse për procedimin disiplinor “ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të të gjitha niveleve, anëtarëve të Këshillit të Lartë Gjyqësor, anëtarëve të Këshillit të Lartë të Prokurorisë dhe të Prokurorit të Përgjithshëm, sipas procedurës së përcaktuar me ligj”. Së pari, ILD-ja ngarkohet me përgjegjësinë për procedimin disiplinor si të gjyqtarëve, ashtu dhe të prokurorëve, të të gjitha niveleve, në dallim nga rregullimi i mëparshëm, siç u përmend më sipër, ku mekanizmat për procedimin ndaj këtyre kategorive ishin të veçantë. Së dyti, në rrethin e gjyqtarëve të të gjitha niveleve përfshihen edhe gjyqtarët e gjykatave të posaçme dhe GjL-së^[11], në ndryshim nga rregullimi i mëparshëm kushtetues, sipas të cilit gjyqtarët e GjL-së mund të shkarkoheshin nëpërmjet procedimit nga Kuvendi.^[12] Në këtë kategori nuk përfshihen gjyqtarët e GjK-së, për të cilët parashikohet një procedurë e veçantë.^[13] Procedimit disiplinor nga ILD-ja i nënshtrohen edhe anëtarët e KLGj-së, ku përfshihen si anëtarët gjyqtarë (6 anëtarë) dhe ata jogjyqtarë (5 anëtarë).^[14] Së treti, në rrethin e prokurorëve të të gjitha niveleve përfshihen edhe prokurorët e Prokurorisë së Posaçme dhe ata të Prokurorisë së Përgjithshme, anëtarët prokurorë në KLP (6 anëtarë) dhe anëtarët joprokurorë (5 anëtarë).^[15] Gjithashtu, në ndryshim nga rregullimi i mëparshëm,^[16] PP-ja i nënshtrohet procedimit disiplinor të ILD-së si për të gjithë prokurorët.

     

    c) Kushtet që duhet të përmbushë kandidati për ILD dhe zgjedhja

    19. Siç u përmend më sipër, kandidati për ILD, sipas pikës 3 të kësaj dispozite, duhet të përmbushë një sërë kushtesh, në mënyrë kumulative, që kanë të bëjnë me cilësitë profesionale dhe kualifikimin, integritetitin moral dhe pavarësinë nga ndikimi politik të kandidatit. Këto kushte janë: a) të jetë jurist i spikatur; b) të ketë jo më pak se 15 vjet përvojë pune në profesion; c) të jetë me integritet të lartë moral dhe profesional; ç) të mos ketë mbajtur funksione politike në administratën publike gjatë 10 vjetëve të fundit përpara kandidimit; d) të mos ketë mbajtur pozicione drejtuese në parti politike gjatë 10 vjetëve të fundit përpara kandidimit. Ligji për sistemin e drejtësisë ka specifikuar kushtet që lidhen me cilësitë profesionale dhe integritetin e kandidatit me këto kërkesa: a) të ketë përfunduar ciklin e dytë të studimeve universitare për drejtësi me diplomë “Master i shkencave”, ose diplomë të njësuar me të, ose studimet universitare për drejtësi jashtë shtetit dhe të ketë marrë një diplomë të njësuar, sipas rregullave për njësimin e diplomave, të parashikuara me ligj; b) nuk është dënuar më parë për kryerjen e një vepre penale; c) nuk është pushuar nga puna më parë për shkaqe disiplinore dhe nuk ka masë disiplinore në fuqi në momentin e kandidimit; ç) nuk ka qenë anëtar, bashkëpunëtor ose i favorizuar i ish-Sigurimit të Shtetit para 2 korrikut 1991 në kuptimin e ligjit “Për të drejtën e informimit për dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit të Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë”; d) nuk është bashkëpunëtor, informator ose agjent i shërbimeve të inteligjencës.^[17]

    20. Për sa u përket dy kushteve negative që kanë të bëjnë me raportet e kandidatit me partitë politike, duhet sqaruar se çfarë kuptohet me “funksione politike në administratën publike” dhe “pozicione drejtuese në parti politike”. Nga dispozita kushtetuese dhe ligji për sistemin e drejtësisë kuptimi i këtyre termave nuk përkufizohet.

    21. Si rregull, funksione politike konsiderohen ato detyra për të cilat është përcaktuar zgjedhja me votë nga elektorati i funksionarit që do ta ushtrojë atë. Përveç këtyre rasteve, funksionarë politikë janë edhe ata të cilët përzgjidhen/emërohen nga titullarët e zgjedhur me votë. Përcaktimi i vijës ndarëse midis organeve që ushtrojnë funksione politike dhe atyre që ushtrojnë funksione administrative bëhet nga ligjvënësi. Sipas ligjit nr.90/2012 “Për organizimin dhe funksionimin e administratës shtetërore”, ministri drejton politikën shtetërore për fushën që mbulon (neni 11). Po kështu zëvendësministrat janë funksionarë politikë, pasi emërohen nga Kryeministri dhe bazuar po në nenin 11, janë pjesë e hierarkisë administrative vetëm kur zëvendësojnë ministrin. Neni 17 përcakton se kabineti i ministrit mund të ketë një drejtor, këshilltarët dhe sekretarët. Ata emërohen dhe shkarkohen nga ministri dhe kanë statusin e funksionarëve politikë, sipas ligjit. Struktura e kabinetit mbështet drejtpërdrejt ministrin në ndjekjen e politikave përkatëse, realizimin e objektivave, si dhe vlerësimin e zbatimit të tyre. Kabineti nuk është pjesë e strukturës hierarkike të ministrisë. Funksionarët e kabinetit nuk ushtrojnë asnjë kompetencë drejtuese ose administrative mbi stafin ministror (neni 11/4).

    22. Gjithashtu po t’i referohemi nenit 2 të ligjit nr. 152/2013 “Për nëpunësin civil”, të ndryshuar, vërejmë se ky ligj zbatohet për çdo nëpunës (në vazhdim “nëpunës civil”), që ushtron një funksion publik në një institucion të administratës shtetërore, institucion të pavarur apo njësi të qeverisjes vendore, me përjashtim të: a) të zgjedhurve; b) ministrit dhe zëvendësministrit; c) funksionarëve të emëruar nga Kuvendi, Presidenti i Republikës ose Këshilli i Ministrave; ç) gjyqtarit dhe prokurorit; d) nëpunësit të administratës gjyqësore; dh) ushtarakut të Forcave të Armatosura; e) personelit të Shërbimit Informativ Shtetëror; ë) personelit të njësive publike direkte të shërbimit; f) anëtarit dhe kryetarit të organeve kolegjiale drejtuese të komiteteve apo institucioneve në varësi të Kryeministrit apo një ministri; g) punonjësit administrativ; gj) funksionarit të kabinetit. Nga kategoritë e mësipërme, a, b, c, ë, f dhe gj mund të quhen funksione politike në administratën shtetërore, pasi titullarët zgjidhen nga elektorati, në nivel qendror ose vendor, ose zgjidhen nga vetë të zgjedhurit nga elektorati mbi bazën e një raporti besimi që duhet të ekzistojë midis të zgjedhurit dhe zgjedhësit.

    23. Lidhur me konceptin “funksion drejtues në parti politike”, edhe ligji nr. 8580/2000 “Për partitë politike”, i ndryshuar nuk ka përkufizime të këtij koncepti. Si burim refererues për sqarimin e këtij koncepti mund të shërbejnë statutet e partive politike.^[18]

    24. Përzgjedhja e kandidatëve, siç u përmend më sipër, bëhet nga KED-ja ^[19], sipas një procedure transparente dhe publike.^[20] Përfshirja e një strukture si KED-ja në procesin e zgjedhjes së ILD-së përbën një garanci për përjashtimin e emërimeve tërësisht politike.^[21] KED-ja përzgjedh 5 kandidatë dhe i rendit mbi bazën e meritave.^[22] Këtë listë ia dërgon Kuvendit, i cili duhet të zgjedhë me jo më pak se tri të pestat e gjithë anëtarëve të tij, një nga kandidatët e listës, brenda 30 ditëve nga paraqitja e listës. Sipas KV-së, është e dëshirueshme që emërime të rëndësishme, siç është rasti i ILD-së, të kenë një shkallë të gjerë konsensusi dhe (nëse kjo arrihet) pa kompromentuar cilësitë e kandidatit të suksesshëm. Megjithatë, sipas KV-së, lidhur me debatin nëse duhet zgjedhur me shumicë prej 2/3 apo 3/5 të të gjithë anëtarëve të Kuvendit, është e vështirë të shohësh një argument parimor, pasi kjo është më shumë çështje politike sesa ligjore.^[23]

    25. Nëse Kuvendi nuk arrin të zgjedhë asnjë prej kandidatëve me shumicën e kërkuar brenda këtij afati, kandidati i renditur i pari ipso iure shpallet i emëruar. Mekanizmi zhbllokues përbën edhe një instrument nxitës, që synon t'i japë një shtysë parlamentit për të arritur një marrëveshje, sepse përndryshe zgjidhja do të vendoset diku tjetër.^[24] Afati 30-ditor, sipas kuptimit literal, është prekluziv.

     

    [1] Shih vendimin nr.25/2008 të GjK-së.

    [2] Shih: Opinion i ndërmjetëm i Komisionit të Venecies (KV), 18-19 dhjetor 2015, pika 75.

    [3] Neni 147/4 i Kushtetutës, përpara amendimit me ligjin nr.76/, datë 22.07.2016.

    [4] Neni 34, ligji nr. 9877, datë 18.2.2008 “Për organizmin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar.

    [5] Shih kreun VII te ligjit nr. 8737, datë 12.2.2001 “Për organizmin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar.

    [6] Shih: “Analiza e sistemit të drejtësisë”, f. 113.

    [7] Po aty, f. 11.

    [8] Neni 147/a/3 i Kushtetutës, ndryshuar me ligjin nr.76, datë 22.07.2016.

    [9] Ligji për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë, neni 194, pikat 2 dhe 4. Në bazë të nenit 6/9 të ligjit “Për Ministrinë e Drejtësisë” dhe nenit 31/1 të ligjit “Për Këshillin e Lartë të Drejtësisë”, kompetenca për të inspektuar gjykatat e Shkallës së Parë dhe të Apelit i takonte ministrit të Drejtësisë. Ligji “Për Këshillin e Lartë të Drejtësisë” përcaktonte se ministri i Drejtësisë kryen inspektime të gjykatave për të verifikuar nivelin e organizimit të shërbimeve gjyqësore.

    [10] Shih: Opinion i ndërmjetëm i KV, 18-19 dhjetor 2015, pika 75.

    [11] Neni 147/a, pika 1, shkronja “b”.

    [12] Neni 140 i Kushtetutës, përpara ndryshimeve. Analiza e Sistemit të Drejtësisë e ka evidentuar si një nga çështjet e konsideruara problematike mospërfshirjen e anëtarëve të GjL-së nën juridiksionin e KLD-së për sa u përket çështjeve të procesit disiplinor. f. 118-119. Për më tepër shih komentin e nenit 135 dhe 136 të Kushtetutës.

    [13] Neni 128 i Kushtetutës, ndryshuar me ligjin nr.76/2016, datë 22.07.2016.

    [14] Po aty, neni 147.

    [15] Po aty, neni 149.

    [16] Neni 149/2 përpara ndryshime me ligjin nr. 76/2016, datë 22.07.2016.

    [17] Ligji për sistemin e drejtësisë, neni 199.

    [18] Sipas nenit 35 të statutit të PS-së, organet drejtuese të partisë politike në nivel qendror janë: a) Kongresi i partisë; b) Asambleja Kombëtare e PS-së; c) Kryesia e PS-së; ç) Kryetari i partisë (neni 35 i statutit të PS-së). Funksione të mirëfillta drejtuese në parti, në nivel qendror, kanë: kryetari i partisë; kryesia e partisë, që përbëhet nga kryetari i partisë, sekretari i përgjithshëm, sekretarët dhe anëtarët e kryesisë të zgjedhur nga radhët e Asamblesë. Në nivel vendor funksione drejtuese mbajnë: kryetari/ët  dhe sekretari/ët e organizatës socialiste (njësia bazë organizative); kryetari i këshillit socialist; kryetari i partisë i bashkisë; anëtari i kryesisë së partisë i ngarkuar për qarkun (nenet 23-34 të statutit).

    Sipas nenit 36 të statutit të PD-së, Këshilli Kombëtar drejton veprimtarinë e partisë në periudhën midis dy Kuvendeve. Ai përbëhet nga: a) kryetari dhe nënkryetarët e PDSH-së; b) sekretari i përgjithshëm dhe sekretarët funksionalë të partisë; c) ish-presidentët, ish-kryeministrat dhe ish-kryetarët e PDSH-së, që janë anëtarë të PD-së në momentin e thirrjes së Këshillit Kombëtar; d) deputetët; e) kryetari i bordit financiar të partisë; f) kryetarët e degëve të PD-së; g) kryetarët e organizatave partnere; h) drejtuesit e departamenteve të PDSH-së; i) kryetarët e bashkive dhe të këshillit të qarkut, që i përkasin Partisë Demokratike; j) anëtarët e zgjedhur sipas nenit 35 të këtij statuti. Ndërsa Kryesia e PD-së (neni 39) përbëhet nga: a) kryetari i partisë; b) nënkryetarët e partisë, c) sekretari i përgjithshëm, drejtuesit e departamenteve dhe sekretarët funksionalë të zgjedhur nga Këshilli Kombëtar; ç) kryesia e grupit parlamentar, ku përfshihen kryetari, nënkryetari, sekretari dhe zëdhënësi; d) Kryetari apo Nënkryetari i Kuvendit që i përket Grupit Parlamentar të PD-së; dh) kryetarët apo nënkryetarët e komisioneve të përhershme parlamentare që i përkasin Grupit Parlamentar të PD-së; e) kryetarët e organizatave partnere.

    [19] Po aty, neni 149/d.

    [20] Nenet 232-233 të ligjit nr.115/2016 për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë.

    [21] Opinioni përfundmtar i KV-së, 14 mars 2016, § 24. Shih për më tepër komentin e nenit 149/d.

    [22] Ligji për sistemin e drejtësisë, nenet 239-240.

    [23] Opinioni përfundimtari I KV, 14, mars, 2016, § 23.

    [24] Po aty, § 24.

  • Konteksti historik

    26. Sipas nenin 147, pika 4, të Kushtetutës, përpara ndryshimeve të fundit, KLD-ja kishte kompetencën për të vendosur për transferimin e gjyqtarëve, si dhe për përgjegjësinë e tyre disiplinore sipas ligjit. Kushtetuta nuk parashikonte shprehimisht rregullime lidhur me organet dhe procedurat për fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve. Këto çështje kanë qenë të rregulluara nga ligjet organike respektive.

    27. Në ligjin nr.8678, datë 14.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e ministrisë së Drejtësisë”, neni 6, pika 9, parashikohej: “Ministri i Drejtësisë kryen inspektime dhe bën procedimin disiplinor të gjyqtarëve të gjykatave të shkallës së parë dhe të apelit sipas ligjit”; ndërsa sipas nenit 11, pika 3, shkronja “b”: “Drejtoria e Përgjithshme e Çështjeve të Drejtësisë kryen inspektime në gjykata dhe gjyqtarë të veçantë, sipas ligjit dhe përgatit rekomandime për Ministrin e Drejtësisë lidhur me marrjen e masave të nevojshme për zgjidhjen e problemeve dhe për shkeljet e konstatuara”. Për të njëjtën çështje në ligjin nr.8811, datë 17.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, në nenin 31, pika 1 përcaktohej: “Ministri i Drejtësisë kryen inspektimin e gjykatave të shkallës së parë dhe të gjykatave të apelit për organizimin dhe punën e shërbimeve gjyqësore, administrimin gjyqësor, si dhe realizon e vendos për procedimin disiplinor të gjyqtarëve të tyre”, ndërsa pika 3 e këtij neni përcaktonte: “Ministri i Drejtësisë në përfundim të inspektimit dhe në bazë të rezultateve të tij, propozon procedimin disiplinor të gjyqtarëve pranë KLD-së”. Veç këtyre, neni 16, pika 1, shkronja “c” parashikonte: “Në rastin kur vërehen shkaqe ligjore për procedim disiplinor, relacioni shpjegues dhe dokumentacioni përkatës, nëpërmjet zëvendëskryetarit të KLD-së, i dërgohen menjëherë ministrit të Drejtësisë për të gjykuar për procedimin disiplinor”.

    28. Sipas rregullimeve të mësipërme, kompetenca për të filluar procedimin disiplinor i atribuohej ekskluzivisht ministrit të Drejtësisë. Në përfundim të shqyrtimit të ankesave apo inspektimeve të kryera nga inspektorati i KLD-së, ky i fundit duhet të dërgonte një raport te ministri i Drejtësisë, duke e informuar këtë të fundit për shkelje disiplinore që mund të kishin ndodhur^[1], i cili duhet të kryente procedurën e verifikimit brenda 15 ditëve, si dhe të paraqiste raportin përkatës^[2]. Ministri i Drejtësisë duhet të fillonte procedimin disiplinor brenda një viti nga data kur ishte konstatuar shkelja^[3], ndërkohë që KLD-ja duhet të vendoste brenda një muaji^[4]. Siç vërehet më sipër, hetimi disiplinor ishte pjesërisht nën kontrollin e ministrit të Drejtësisë (ekzekutivit) dhe pjesërisht nën kontrollin e Inspektoratit të KLD-së, i cili e ushtronte funksionin e tij nën mbikëqyrjen e nënkryetarit të KLD-së. KLD-ja nuk kishte mundësi ankimi kundër vendimit të ministrit të Drejtësisë për arkivimin e çështjes disiplinore. Nga ana tjetër, ministri i Drejtësisë nuk kishte mundësi të ankohej kundër vendimeve të KLD-së për moszbatimin e masave disiplinore ndaj gjyqtarëve.

    29. Raporti ndërmjet KLD-së dhe Ministrisë së Drejtësisë ka tërhequr vazhdimisht vëmendjen e të gjithë aktorëve që operojnë në sistemin e drejtësisë dhe veçanërisht në pushtetin gjyqësor, kryesisht për sa i takon çështjes së mbivendosjes së inspektimeve. Kjo çështje është bërë objekt shqyrtimi edhe në GjK. Në vendimin e saj nr. 11, datë 27.05.2004, GjK-ja ka konstatuar se kjo zgjidhje e ligjit nuk përbën cenim të pavarësisë së gjyqësorit, duke deklaruar: “Ministri i Drejtësisë është anëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë, por që thjesht parashtron çështjen dhe nuk ka të drejtën e votës. […] Fakti që ministri i Drejtësisë ka të drejtën për të filluar procedimin disiplinor, por që nuk ka të drejtën e votës në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, kurse të drejtën e vendimmarrjes e ka ky i fundit, e cila e ndan funksionin e ‘akuzës’ dhe krijon mundësi më të mëdha që Këshilli i Lartë i Drejtësisë të ruajë paanshmërinë në vendimmarrje, parim ky i rëndësishëm për një proces të rregullt ligjor...”. Megjithëse e ka rrëzuar kërkesën e Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë, në vendimin e saj është shprehur: “Ekzistenca e dy inspektorateve që duket se dublojnë njëri-tjetrin, përkufizimi dhe përcaktimi i qartë i nocioneve “inspektim”, “kontroll”, “verifikim”, evitimi i ndërthurjes së kompetencave midis dy inspektorateve dhe dy institucioneve (Ministrisë së Drejtësisë dhe KLD-së) lidhur me administrimin e drejtësisë e të shërbimeve si dhe të vendosjes së kufijve të qartë mbi kontrollin në gjykatat dhe gjyqtarët janë disa nga çështjet që në kuadrin e përgjithshëm të përmirësimit të legjislacionit kanë nevojë për studim dhe rishikim nga organet përkatëse.”

    30. Struktura dhe organe të BE-së dhe KE-së kanë kritikuar mekanizmin për procedimin disiplinor të magjistratëve dhe rolin e ministrit të Drejtësisë në këtë çështje. Sipas Komisionit Europian, inicimi i procedimit disiplinor vetëm nga ministri i Drejtësisë bie ndesh me standardet e BE-së; sistemi disiplinor për magjistratët duhet të përmirësohet ndjeshëm përmes një sistemi më transparent dhe efikas të inspektimit.^[5] Parlamenti Europian ka ritheksuar nevojën për përpjekje të mëtejshme për të siguruar pavarësinë, efiçencën dhe llogaridhënien e gjyqësorit, si dhe për të përmirësuar sistemin e emërimit, promovimit dhe atë disiplinor të gjyqtarëve, prokurorëve dhe avokatëve.^[6] Komisioneri i Këshillit të Europës për të Drejtat e Njeriut^[7], ndër të tjera, ka sugjeruar që GjL-ja të përfshihet në juridiksionin e KLD-së, pasi është theksuar se shkarkimi i anëtarëve të GjL-së nga Kuvendi nuk mund të zëvendësojë një procedurë disiplinore.^[8] Grupi i Shteteve kundër Korrupsionit (GRECO)^[9] ka vlerësuar se sistemi i drejtësisë në Shqipëri vuan veçanërisht nga: (i) niveli i ulët i besimit publik; (ii) pozicioni i dobët i tij përballë pushteteve të tjera; (iii) mungesa e kontrollit për përzgjedhjen e gjyqtarëve të GjL-së; (iv) ekskluziviteti i ministrit të Drejtësisë për të iniciuar fillimin e procedimit disiplinor kundër gjyqtarëve të shkallës së parë dhe të apelit; (v) mosqenia aktive e Konferencës Gjyqësore Kombëtare, gjë që ka pasur ndikim negativ në përzgjedhje, progres të karrierës, trajnime, si dhe procedime disiplinore kundër gjyqtarëve.^[10] KV-ja ka vlerësuar se mbivendosja e inspektimeve midis këtyre dy institucioneve duhet të adresohet, duke i përqendruar këto kompetenca në një autoritet të vetëm, idealisht në KLD.^[11]

    31. Procesi për hartimin e amendamenteve kushtetuese, që u materializuan me miratimin e ligjit nr. 76/2016, u parapri nga një analizë e thellë e sistemit të drejtësisë në vitin 2015.^[12] Në këtë analizë, ndër të tjera, janë evidentuar dhe problematikat që lidhen me mekanizmat për procedimin disiplinor të magjistratëve: mekanizmi i nismës disiplinore ekskluzive nga ministri i Drejtësisë nuk ka rezultuar efektiv dhe ka perceptime të mungesës së objektivitetit dhe profesionalizimit në ushtrimin e saj, aq më tepër në rrethanat kur vetë nisma për inspektimin dhe rezultatet e tij janë nën përgjegjësinë direkte të ministrit; nuk është mënjanuar problematika me ndikimin e papërshtatshëm politik në veprimtarinë e KLD-së, mbivendosjet ndërmjet kompetencave të këtij Këshilli dhe ministrit të Drejtësisë në lidhje me inspektimet e gjykatave, si dhe rishikimin e ankesave ndaj gjyqtarëve dhe procedimeve disiplinore ndaj gjyqtarëve; KLD-ja dhe ministri i Drejtësisë nuk kanë arritur të organizojnë struktura inspektimi me burime të mjaftueshme njerëzore dhe me kapacitete profesionale; përqendrimi i kompetencës ekskluzive për të filluar procedimin disiplinor ndaj një gjyqtari në dorë të ministrit të Drejtësisë, bie ndesh me standardet e BE-së dhe nuk përbën garanci në drejtim të paanshmërisë që duhet të ketë ministri i Drejtësisë në të gjitha rastet e ndëshkimit të gjyqtarëve.

    32. Mbi bazën e Analizës së Sistemit të Drejtësisë u hartua Strategjia e Reformës në Drejtësi, ku, ndër tjera, në kreun për gjyqësorin, objektivi 4 “Konsolidimi i garancive të statusit të gjyqtarit, përgjegjësisë dhe llogaridhënies në ushtrimin e detyrës në përputhje me standardet europiane”, u parashikua ndërhyrje legjislative për:

    - Ngritjen e një inspektorati të pavarur të ngarkuar me përgjegjësinë për të hetuar shkeljet disiplinore të gjyqtarëve dhe për të zhvilluar shërbime të tjera inspektimi për gjykatat.

    - Zhvillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve, prokurorëve në dy shkallë gjykimi: para këshillit gjyqësor brenda KLD-së (shkalla e parë) dhe para tribunalit disiplinor (shkalla e dytë). tribunali disiplinor do të jetë një organ ad hoc i përbërë nga anëtarë dhe zëvendësanëtarë (gjyqtarë aktivë shumica dhe jogjyqtarë pakica).

    - Zhvillimin e procesit disiplinor në përputhje me parimin e procesit të rregullt, që mundëson respektimin e të drejtave të gjyqtarit të proceduar dhe vendosjen e sanksioneve proporcionale në përputhje me shkeljen e bërë.^[13]

    33. Ideja e tribunalit disiplinor nuk u mbështet gjatë diskutimeve në Kuvend të projektamendamenteve kushtetuese. Ky rol, si shkallë e dytë, në versionin përfundimtar të miratuar me ligjin 76/2016, për procedimet disiplinore iu ngarkua GjK-së. Për më shumë lidhur me këtë çështje referohu te komenti për nenin 135 të Kushtetutës.

    34. Gjithashtu, te Strategjia e Reformës në Drejtësi, në kreun për drejtësinë penale, objektivi 2 “Konsolidimi i garancive të statusit të prokurorit, përgjegjësisë dhe llogaridhënies në ushtrimin e detyrës”, u parashikua marrja e masave legjislative për krijimin e mekanizmave të pavarur, brenda ose jashtë sistemit të prokurorisë, për të inspektuar dhe marrë vendime lidhur me shkeljet disiplinore të prokurorëve (në varësi të faktit nëse prokuroria do të jetë ose jo pranë pushtetit gjyqësor), duke parashikuar garanci që mundësojnë zhvillimin e një procesi të rregullt ligjor dhe sigurojnë të drejtën e një ankimi efektiv në një instancë më të lartë gjykuese.^[14]

     

    [1] Neni 16 (1) (c) i ligjit nr.8811, datë 17.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, të ndryshuar me ligjin nr. 101/2004.

    [2] Neni 31 (5) po aty.

    [3] Neni 34 (2) i ligjit nr. 9877, datë 18.02.2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”.

    [4] Neni 33 (2/1) i ligjit 8811, datë 17.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, i ndryshuar me ligjin nr. 101/2004.

    [5] Shih: “Analizë e sistemit të drejtësisë në Shqipëri”, qershor 2015, www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, f. 11.

    [6] Po aty, f. 15.

    [7] Raporti i posaçëm i Komisionerit të Këshillit të Europës për të Drejtat e Njeriut për Shqipërinë, CommDH (2014)1, 16 janar 2015. www.coe.int/en/web/portal/home.

    [8] Shih “Analizë e sistemit të drejtësisë në Shqipëri”, qershor 2015, www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, f. 16.

    [9] Raporti i vlerësimit për Shqipërinë nr. 4, 24 –27 qershor 2014 GRECO (grupi i shteteve kundër korrupsionit) www.coe.int/t/dghl/monitoring/greco/news/News%2820140627%29Eval4Albania_en.asp.

    [10] Shih “Analizë e sistemit të drejtësisë në Shqipëri”, qershor 2015, www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, f. 17.

    [11] Po aty, f. 113.

    [12] Shih “Analizë e sistemit të drejtësisë në Shqipëri”, qershor 2015, www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf.

    [13] “Strategjia e reformës në sistemin e drejtësisë”, botuar në www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/draft_strategjia_versioni_shqip.pdf, f. 16-17.

    [14] Po aty, f. 25.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  • Një sërë dokumentesh ndërkombëtare përcaktojnë standarde lidhur me pavarësisë dhe përgjegjshmërinë e gjyqtarëve dhe prokurorëve, ku përfshihen edhe ato për kontrollin e përgjegjësisë disiplinore dhe garancitë përkatëse. Disa nga të cilat, ku bazohen dhe referohen edhe opinionet e KV-së për amendamentet kushtetuese të sistemit të drejtësisë^[1], janë:

  1. Për gjyqtarët

  • Konventa Europiane për të Drejtat dhe Liritë Themelore të Njeriut (neni 6) dhe jurisprudenca përkatëse e GjEDNj-së.
  •  Rekomandimi i Komitetit të Ministrave të KE-së (94) 12 për pavarësinë, efiçencën dhe rolin e gjyqtarëve: Recommendation (94)12 of the Committee of Ministers on the Independence, Efficiency and Role of Judges, www.wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CM/Rec(2010)12&Language=lanEnglish&Ver=original&BackColorInternet=C3C3C3&BackColorIntranet=EDB021&BackColorLogged=F5D383&direct=true.

  • Opinionet nr. 1, 10 dhe 11 të Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Europianë:  Opinion No. 1 of the Consultative Council of European Judges (CCJE) on standards concerning the independence of the judiciary and the irremovability of judges; Opinions no. 6 on Fair Trial within a Reasonable Time; no. 10 on the "Council for the Judiciary in the Service of Society"; no. 11on the Quality of Judicial Decisions, www.coe.int/en/web/ccje/home.

  • Karta Europiane për statusin e gjyqtarëve: KE 1998: European Charter on the Statute of Judges, Council of Europe in Strasbourg in July 1998, www.rm.coe.int/16807473ef.

  • Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut, neni 10: Article 10 of the Universal Declaration of Human Rights, www.un.org/en/universal-declaration-human-rights/.

  • Parimet bazë për pavarësinë e gjyqësorit miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e KB, 1985: Basic Principles on the Independence of the Judiciary endorsed by the United Nations General Assembly in 1985, www.un.org/ruleoflaw/blog/document/basic-principles-on-the-independence-of-the-judiciary/.
  • Parimet e sjelljes gjyqësore, Bangalore 2002: Bangalore Principles of Judicial Conduct of 2002, www.un.org/ruleoflaw/blog/document/the-bangalore-principles-of-judicial-conduct/.
  • Raport i Komisionit të Venecies për pavarësinë e pushtetit gjyqësor, pjesa I “Pavarësia e gjyqtarëve”, 12-13 mars 2010, www.rm.coe.int/1680700a63.

  1. Për prokurorët

  • Rekomandimi i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës  Rek(2000)19 për rolin e prokurorisë publike në sistemin e drejtësisë penale:

  Council of Europe: Committee of Ministers, Recommendation Rec(2000)19 of the Committee of Ministers to Member States on the Role of Public Prosecution in the Criminal Justice System, 6 October 2000, Rec(2000)19,  www.rm.coe.int/16804be55a.

  • Udhëzimet e Kombeve të Bashkuara 1990 për rolin e prokurorëve: The 1990 United Nations Guidelines on the Role of Prosecutors, www.un.org/ruleoflaw/blog/document/guidelines-on-the-role-of-prosecutors/.
  • Shoqata Ndërkombëtare e Prokurorëve (International Association of Prosecutors, IAP) 1999, për standardet për përgjegjshmërinë profesionale dhe deklarimi i detyrave esenciale dhe të drejtave të prokurorëve: The 1999 IAP (International Association of Prosecutors) Standards of Professional Responsibility and Statement of the Essential Duties and Rights of Prosecutors, www.iap-association.org/getattachment/16dc04cc-6751-4fde-9312-27a12ee884d9/IAP_Standards.aspx.
  • Deklarata e Bordeaux-s të Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Europianë (Consultative Council of the European Judges, CCJE) dhe Këshillit Konsultativ të Prokurorëve Europianë (Consultative Council of European Prosecutors, CCPE) për “Gjyqtarët dhe prokurorët në një shoqëri demokratike”: The Bordeaux Declaration of the Consultative Council of European Judges (CCJE) and the Consultative Council of European Prosecutors (CCPE) on “Judges and Prosecutors in a Democratic Society”, www.rm.coe.int/1680747391
  • Këshilli i Europës, “Udhëzuesit e Budapestit” 2005, udhëzimet europiane për etikën dhe sjelljen e prokurorëve publikë; The European Guidelines on Ethics and Conduct for Public Prosecutors (Council of Europe, “Budapest Guidelines”, 2005), www.rm.coe.int/conference-of-prosecutors-general-of-europe-6th-session-organised-by-t/16807204b5.

  • Raport i Komisionit të Venecies për pavarësinë e pushtetit gjyqësor, pjesa II “Shërbimi i prokurorisë”, 17-18 dhjetor 2010, www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2010)040-e.

  • Në një numër opinionesh, Komisioni i Venecies ka pasur rastin të bëjë rekomandime për dispozitat kushtetuese dhe ligjore lidhur me prokurorinë dhe gjyqtarët, § 2.4.4: Draft Vademecum on the Judiciary (CDL-JD(2008)001). www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-JD(2008)001-e.

   

  [1] CDL-AD(2015)045  -  Public Interim Opinion on the Draft Constitutional Amendments on the Judiciary of Albania, adopted by the Venice Commission at its 105th Plenary Session (Venice, 18-19 December 2015); www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2015)045-e; CDL-AD(2016)009  Final Opinion on the revised draft constitutional amendments on the Judiciary (15 January 2016) of Albania, adopted by the Venice Commission at its 106th Plenary Session (Venice, 11-12 March 2016), www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2016)009-e.

• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura
  Asnjë koment
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment