KOMENTARI ELEKTRONIK
PËR ORGANET E QEVERISJES SË SISTEMIT TË DREJTËSISË   |   115/2016

Neni 221: Kushtet dhe kriteret për t’u përfshirë në shortin për zgjedhjen e anëtarëve të Këshillit dhe procedurat e përzgjedhjes

Miratuar me ligjin 115, me datë 03/11/2016
Neni Para Neni Pas

1. Mund të përfshihen në shortin për zgjedhjen e anëtarëve të Këshillit të Emërimeve në Drejtësi vetëm ata magjistratë dhe gjyqtarë të Gjykatës Kushtetuese, të cilët, në momentin e organizimit të shortit, plotësojnë kushtet e mëposhtme:

a. në kohën e hedhjes së shortit magjistrati e ka ushtruar funksionin për të paktën 10 vjet dhe anëtari i Gjykatës Kushtetuese për të paktën 1 vit;

b. nuk ka një masë disiplinore në fuqi;

c. nuk ka filluar një procedim disiplinor para kandidimit;

ç. magjistrati ka përfunduar ciklin e plotë katër ose pesëvjeçar të studimeve në drejtësi;

d. magjistrati ka përfunduar Shkollën e Magjistraturës;

dh. magjistrati është vlerësuar të paktën “shumë mirë” në 2 vlerësimet e fundit etik dhe profesional;

e. magjistrati ose gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese nuk është nën hetim ose nuk është dënuar më parë me vendim gjyqësor të formës së prerë për kryerjen e një vepre penale;

ë. magjistrati ose gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese nuk është dënuar më parë me sanksion administrativ për shkelje të rregullave ligjore në lidhje me deklarimin e pasurisë dhe konfliktin e interesave.

2. Kandidatët që nuk plotësojnë një nga këto kushte përjashtohen nga shorti.

3. Jo më vonë se data 15 nëntor e çdo viti kalendarik, Gjykata Kushtetuese, Këshilli i Lartë Gjyqësor dhe Këshilli i Lartë i Prokurorisë verifikojnë nëse kandidatët për anëtarë të Këshillit të Emërimeve në Drejtësi plotësojnë kushtet e parashikuara në pikën 1, të këtij neni, dhe i paraqesin Presidentit të Republikës dhe Kuvendit listën e kandidatëve që plotësojnë kushtet.

4. Lista me kandidatët që i plotësojnë kushtet dhe lista me kandidatët që nuk plotësojnë kushtet bëhen publike në faqet zyrtare të institucioneve përkatëse.

5. Kandidatët e përjashtuar njoftohen me shkrim, individualisht dhe në mënyrë të arsyetuar për shkaqet e përjashtimit. Ata mund të ankohen brenda 5 ditëve nga data e njoftimit në Gjykatën Administrative të Apelit.

6. Gjykata Administrative e Apelit vendos brenda 7 ditëve nga data e depozitimit të ankimit. Vendimi i saj është përfundimtar dhe i formës së prerë.

7. Presidenti i Republikës, në prani të Avokatit të Popullit, përzgjedh anëtarët e Këshillit me short midis datës 1 dhe 5 dhjetor të çdo viti kalendarik. Përveç anëtarëve të parashikuar në pikën 1, të nenit 220, të këtij ligji, Presidenti i Republikës zgjedh edhe një anëtar zëvendësues nga secili institucion në të njëjtin short.

8. Nëse Presidenti i Republikës nuk arrin të përzgjedhë anëtarët e Këshillit deri në datën 5 dhjetor, Kryetari i Kuvendit, në prani të Avokatit të Popullit, i përzgjedh ata brenda datës 10 dhjetor të atij viti kalendarik.

9. Presidenti i Republikës, miraton rregulla të mëtejshme për zhvillimin e procedurës së shortit, të cilat, në çdo rast, duhet t’u përmbahen parimeve të transparencës, gjurmueshmërisë dhe monitorimit të procesit.

10. Rezultatet e shortit dhe përmbledhja e procesverbalit të procesit të shortit bëhen menjëherë publike në faqen zyrtare të internetit të Presidentit të Republikës.

11. Avokati i Popullit bën menjëherë publik në faqen zyrtare të institucionit raportin e monitorimit të procesit të shortit.

Përmbajtja

      1. Qëllimi i kësaj dispozite është përcaktimi i kritereve dhe kushteve të detajuara si dhe i procedurës përkatëse për përzgjedhjen e kandidatëve për anëtarë të KED. Megjithëse neni 149/d i Kushtetutës parashikon se anëtarët zgjidhen me short midis gjyqtarëve të gjykatave administrative, gjykatave të apelit, Gjykatës së Lartë dhe Gjykatës Kushtetuese, jo të gjithë gjyqtarët që ushtrojnë detyrën pranë këtyre gjykatave janë të kualifikuar automatikisht për të marrë pjesë në shortin që do të zhvillohet për këtë qëllim. Midis gjyqtarëve të këtyre niveleve duhet të përzgjidhen paraprakisht ata që plotësojnë kriteret dhe kushtet e parashikuara nga pika 1 e kësaj dispozite. Qëllimi është që të ngrihet një organ kolegjial, i cili t’i përgjigjet për nga cilësia dhe përvoja profesionale misionit të posaçëm për të cilin u krijua KED (shih për më tepër komentin e nenit 218 të ligjit).
      1. Neni përmban në tërësi 11 pika (paragrafë) të cilat janë të organizuara në këtë mënyrë: Pika 1 parashikon kushtet dhe kriteret që duhet të plotësojnë kandidadët, ndërsa pika 2 urdhëron përjashtimin ose mospjesëmarrjen në short nëse nuk plotësohen kushtet e pikës 1.

       

      1. Pikat 3, 4, 5 dhe 7 parashikojnë procedurat e dërgimit të listave nga GJK, GJL, KLGJ dhe KLP njëkohësisht tek Presidenti i Republikës dhe Kuvendi, si dhe procedurën e zhvillimit të shortit nga Presidenti i Republikës, e cila duhet të bazohet në parimet e transparencës dhe publicitetit duke bërë të njohur për publikun jo vetëm kandidatët që përmbushin kriteret por edhe ata që nuk përmbushin kriteret për anëtarë të KED. Gjithashtu, Presidenti hedh shortin njëkohësisht edhe për anëtarët zëvendësues nga secili grup kandidatësh të propozuar ose listuar me qëllim që funksionimi i KED të mos pengohet për shkak të mospjesëmarrjes së ndonjë anëtari.

       

      1. Pika 6 parashikon një parim tjetër të rëndësishëm që është ai i ankimit ndaj vendimit të Presidentit ose Kryetarit të Kuvendit të ndonjë kandidati që nuk është përfshirë në listën e kandidatëve që përmbushin kriteret. Ankimi bëhet pranë Gjykatës Administrative të Apelit brenda 5 ditëve dhe shqyrtohet brenda 7 ditëve.

       

      1. Pika 8 ngarkon Kryetarin e Kuvendit me zhvillimin e shortit, në rast se Presidenti i Republikës nuk e zhvillon atë deri në datën 5 dhjetor. 

       

      1. Pikat 9, 10 dhe 11 i kushtohen parimit të transparencës dhe publicitetit jo vetëm për dy organet që kanë detyrimin për të zhvilluar shortin por edhe për Avokatin e Popullit, i cili është i ngarkuar me monitorimin e procesit pranë të dy organeve.

    • Kriteret dhe kushtet për të qenë anëtarë të KED

      1. Duke qenë se nuk u pranua formula e përbërjes së KED sipas funksioneve të specifikuara qartë por formula e zhvillimit të shortit çdo vit midis gjyqtarëve të GJK, gjyqtarëve të GJL, prokurorëve të PP, gjyqtarëve të gjykatave të apelit, prokurorëve pranë gjykatave të apelit dhe gjyqtarëve të gjykatave administrative, atëherë ligji parashikoi edhe kritere dhe kushte specifike për të marrë pjesë në shortin për këtë qëllim. Kriteret janë mjaft të detajuara dhe synojnë përzgjedhjen e kandidatëve më të mirë në përbërjen e KED. Megjithatë, referuar kritereve mjaft specifike si dhe faktit që shorti duhet të zhvillohet çdo vit, pavarësisht faktit nëse ka apo jo vend vakant për të plotësuar (sjellim në kujtesë se KED bën renditjen vetëm për gjyqtarët e GJK dhe ILD), atëherë ekziston mundësia që shorti të hidhet në shumicën e rasteve midis të njëjtëve kandidatë. Pra, mund të kemi të njëjtën përbërje ose të paktën në pjesën më të madhe me atë të KED paraardhëse.

       

      Mandati dhe roli i anëtarëve zëvendësues

      1. Sipas nenit 149/d pika 3 e Kushtetutës dhe nenit 220 të Ligjit për Qeverisjen, anëtarët përzgjidhen për një mandat një-vjeçar, duke filluar më 1 Janar të çdo viti kalendarik. Ndërsa referuar pikës 7 të nenit 221 të Ligjit për Qeverisjen rezulton se anëtarët zëvendësues do të përzgjidhen me anë të së njëjtës procedurë të shortit dhe për të njëjtin “afat” si edhe anëtarët. Si rregull, mandati i një anëtari dhe i një anëtari zëvendësues fillon më 1 Janar dhe përfundon më 31 Dhjetor të vitit kalendarik për të cilin është përzgjedhur.

       

      1. Roli i anëtarëve zëvendësues shpjegohet në nenin 220/3 të Ligjit për Qeverisjen, sipas të cilit: “Në rast pamundësie ose të konfliktit të interesit, anëtarët zëvendësohen nga anëtarët zëvendësues.” Gjithashtu, neni 229/1 në fjalinë e fundit përcakton: “Këshilli e ushtron veprimtarinë e tij në mënyrë kolegjiale, sipas rregullave dhe procedurave të parashikuara në këtë kre, të cilat, plotësohen, për aq sa është e mundur dhe me ndryshimet e nevojshme, nga rregullat e parashikuara në legjislacionin për organizimin dhe funksionimin e organeve kolegjiale. Pjesëmarrja në mbledhjet e Këshillit është e detyrueshme. Anëtarët që mungojnë zëvendësohen nga anëtarët zëvendësues”.

       

      1. Sipas dispozitave të sipërpërmendura, anëtarët zëvendësues i zëvendësojnë anëtarët në ushtrimin e funksionit të tyre si anëtar të KED, në dy raste, të cilat janë: a) Konflikti i interesit, ose b) Pamundësia. Në lidhje me konfliktin e interesit, Ligji për Qeverisjen i detajon me tej rastet e konfliktit të interesit në nenin 222 deri në nenin 225, duke përfshirë papajtueshmërinë (neni 223), heqjen dorë (neni 224) dhe përjashtimin (neni 225).

       

      1. Termi “pamundësi” përdoret gjithashtu në nenin 227/2 të ligjit i cili parashikon: “2. Zëvendëskryetari ushtron të gjitha funksionet e Kryetarit në mungesë ose në pamundësi të këtij të fundit.” Ligji nuk detajon më tej ose nuk liston rastet e “pamundësisë” për të ushtruar funksionet. Megjithatë, vetë interpretimi i fjalës çon në përfundimin se në çdo moment kur një anëtar pengohet nga cilado rrethanë për të marrë pjesë në takime ose për të ushtruar funksionin, ai/ajo e ka të pamundur të ushtrojë funksionin e anëtarit. Raste të qarta të pamundësisë mund të jenë rastet e sëmundjes, vdekjes ose rrethana të tjera të cilat e pengojnë një anëtar të ushtrojë përkohësisht ose në mënyrë të përhershme funksionin e anëtarit të KED.

       

      1. Pamundësia për të ushtruar funksionin, megjithatë krijohet edhe nga rastet e përfundimit të mandatit si gjykatës i GJK ose i GJL, sipas parashikimit në Kushtetutë (shih nenet 127, 139 dhe 179/b të Kushtetutës). Qenia anëtar i KED është ex officio dhe për këtë arsye lidhet në mënyrë të drejtpërdrejtë me ushtrimin e funksionit si gjyqtar i GJK ose GJL, ose magjistrat në nivelet e tjera, sipas përcaktimit kushtetues dhe ligjor. Përfundimi i mandatit ose i detyrës si i tillë nënkupton pamundësinë për të ushtruar funksionin edhe si anëtar i KED.

       

      1. Për sa më sipër, neni 220/3 i Ligjit për Qeverisjen shkon në drejtim të idesë se në rast pamundësie për të ushtruar funksionin si anëtar i KED për shkak të përfundimit të mandatit si gjyqtar i GJK, ose si magjistrat, anëtari zëvendësues ka detyrimin ta zëvendësojë anëtarin respektiv deri në fund të mandatit një-vjeçar. Në një rast të tillë, KED-ja duhet të funksionojë gjatë gjithë periudhës së mbetur deri në përfundim të vitit kalendarik me anëtarin zëvendësues respektiv. Vlen të theksohet se as Kushtetuta dhe as ligji nuk parashikon një procedurë për përsëritjen e shortit, në rastin e përfundimit të mandatit të një anëtari.

       

      Dorëheqja si anëtar KED 

      1. Një pyetje tjetër që lind: A mund të jepet dorëheqja si anëtar i KED ndërkohë që vazhdon të ushtrojë detyrën si gjyqtar i GJK ose magjistrat dhe nuk ndodhet në ndonjë nga kushtet e ndalimit ligjor? Referuar kuadrit kushtetues dhe ligjor që rregullon ngritjen dhe funksionimin e KED, rezulton se ushtrimi i detyrës si anëtar i KED është i lidhur ngushtë dhe në mënyrë të pandashme me qenien e tij gjyqtar i GJK ose magjistrat i disa niveleve të caktuara të gjyqësorit dhe prokurorisë. Pra, është një detyrë ex officio. Si e tillë, logjikisht nuk mund të jesh anëtar i KED nëse nuk ushtron një nga funksionet: gjyqtar i GJK, GJL, magjistrat në gjykatat administrative dhe të apelit.

       

      1. Gjithashtu, ligji ka parashikuar si raste të përjashtimit nga kandidimi kushtet dhe kriteret e parashikuara në pikën 1 të nenit 221 të ligjit për qeverisjen. Gjithashtu, pas zgjedhjes si anëtar i KED e vetmja mundësi për të mos ushtruar detyrën si anëtar i KED është konflikti i interesit ose pamundësia për shkaqe të parashikuara në nenin 220 të këtij ligji. Mundësi tjetër ligjore nuk ka. Në rastet kur nuk ekzsiton asnjë nga këto dy mundësi, atëherë asnjë anëtar i zgjedhur nuk ka të drejtë të japë dorëheqjen nga qenia anëtar i KED, pavarësisht vullnetit të tij. Përndryshe, do të vështirësohej mjaft konstituimi i këtij organi kushtetues i cili paraqet dhe një veçanti tjetë që do të mund ta rëndonte situatën, fakti që ai rikompozohet çdo vit kalendarik. Si përfundim, përveç ndalimeve ligjore për përjashtimin nga kandidimi të atyre që nuk plotësojnë kushtet për t’u bërë pjesë e shortit dhe rastit të pamundësisë dhe konfliktit të interesit sipas këtij ligji, nuk ka raste të tjera ligjore që i lihen në çmim anëtarëve të zgjedhur të KED për t’u vetëpërjashtuar nga qenia si të tillë.[1]

       

      [1] Në fillim të vitit 2017 u hodh shorti i parë për krijimin e KED sipas rregullimeve të këtij ligji. Midis anëtarëve të zgjedhur me short ishin: një gjyqtar i GJK, të cilit i kishte përfunduar mandati si i tillë por qëndronte në detyrë deri në zevendësimin e tij nga organet e emërtesës, sipas nenit 125 të Kushtetutës; një gjyqtare e GJL, e cila dha dorëheqjen nga funksioni i saj si gjyqtare. I pari dha dorëheqjen nga anëtar i KED me justifikimin se ai nuk ishte pyetur para se të përfshihej në listën e personave që përmbushnin kriteret dhe kushtet, sipas nenit 221/1 të ligjit për qeverisjen dhe arsyeja e dytë ishte se atij i kishte mbaruar mandati si anëtar i GJK dhe për këtë shkak ai nuk mund të ushtronte një detyrë ex officio që lidhej me këtë mandat. Gjyqtarja e dytë, duke qenë se dha dorëheqjen si anëtare e GJL, automatikisht nuk mund të ishte anëtare e KED. Në vend të saj, do të ushtronte funksionin si anëtar i KED, anëtari zëvendësues. Nisur nga këto dy situata, lindën pyetjet: a mund të jepet dorëheqja si anëtar i KED ndërkohë që vazhdon të ushtrojë funksionin kryesor? Pyetja e dytë: a mund të zëvendësojë anëtari zëvendësues jo në raste të veçanta të pamundësisë apo konfliktit të interesit por gjatë gjithë kohës anëtarin e zgjedhur me short si anëtar i KED?   

      1. Siç është sqaruar edhe në komentin e nenit 218, përbërja e KED së parashikuar nga ligji i Gjykatës së Lartë ashtu dhe propozimi i ekspertëve të nivelit të lartë të reformës në drejtësi pranë Kuvendit, parashikonte përbërjen e KED si funksion ex officio duke iu referuar funksionarëve konkretë. Ky variant nuk u pranua nga Kuvendi, i cili zgjodhi formulën e shortit midis kategorive të ndryshme të gjyqtarëve, e cila duhet të gjejë zbatim çdo datë 5 dhjetor të vitit.
    • Asnjë koment
  • Asnjë koment
  • Asnjë koment

  • Shih nenet 149/d, 220, 222, 223, 223, 224, 225 dhe 227 të këtij ligji.

  • Asnjë koment

  • Vendimit nr. 1, datë 22.11.2017 të Kryetarit të Kuvendit

  • Asnjë koment
  • Asnjë koment
Arta Vorpsi
Marsida Xhaferllari, Arta Vorpsi, Gent Ibrahimi, Alma Faskaj (Vokopola)