Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i kësaj dispozite është përcaktimi i funksionit dhe rolit të gjykatës në procesin penal. Në këtë kuptim, gjykata penale është organ i administrimit të drejtësisë, i cili ushtron pushtetin gjyqësor penal, duke deklaruar fajtor ose të pafajshëm të pandehurin në kuadrin e këtij procesi, sipas parimeve të shtetit të së drejtës.Funksioni i dhënies së drejtësisë nga ana e gjykatës reflekton synimin kushtetues tëligjvënësit të parashikuar nga neni 42, paragrafi i dytë i Kushtetutës, për t’i dhënë gjykatës pushtetin e duhur ligjor për të bërë drejtësi.
  • Objekti

    Në bazë të nenit 11, i takon vetëm gjykatës penale si organi i pavarur i administrimit të drejtësisë, të konstatojë fajësinë ose pafajësinë e të pandehurit në një proces penal. Në eventualitetin e përcaktimit të fajësisë, gjykata është organi i ngarkuar nga ligji procedural penal që cakton edhe dënimin për të pandehurin si autor të veprës penale.   

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    Ushtrimi i pushtetit gjyqësor i takon gjykatës. Është detyrë e gjykatave penale për ta realizuar këtë objektiv në kuadrin e një procesi të rregulluar duke respektuar parimet e shtetit të së drejtës, të vërtetësisë dhe drejtësisë në rastin konkret. Gjykatat penale janë të detyruara të respektojnë të drejtat e të pandehurit të garantuara në nenin 31 të Kushtetutës dhe në nenin 6 të KEDNJ-së. U takon atyre që duke respektuar parimin e gjykimit të rregullt të gjejnë të vërtetën në mënyrë objektive dhe të paanshme.

    4. Procesi i dhënies së drejtësisërealizohet nga gjykata nëpërmjet funksioneve të saj kontrolluese dhe garantuese të përcaktuara shprehimisht në dispozitat e tjera të Kodit të Procedurës Penale. E parë në këtë këndvështrim, gjykata nuk ndodhet nëtë njëjtën pozitë procedurale me palët e përhershme në procesin penal që janëprokurori, i pandehuri dhe mbrojtësi i tij. Gjykata qëndron mbi palët në procesin penal dhe ky rol i jepmundësinë asaj që të ushtrojë funksionet e veta kontrolluese dhe garantuese me qëllim dhënien e drejtësisë.
    5. Për shkak të pozicionit të saj mbi palët në procesin penal, gjykata mbart përgjegjësi të mëdha në realizimin e funksioneve të saj. Nuk mjafton që të pandehurit t’i bëhen të ditur të drejtat e tij të parashikuara nga neni 31 i Kushtetutës dhe neni 6 i KEDNJ-së gjatë procesit penal. Në procesin penal i pandehuri duhet të sigurohet nga gjykata që të drejtat e tij ai do t’i ushtrojë në mënyrë efektive.
    6. Detyrimi i gjykatës për të realizuar dhënien e drejtësisë është pjesë e detyrimit të gjykatës për të garantuar një “gjykim të drejtë”. “Gjykimi i drejtë” i referohet funksionit themelor të gjykatës për të dhënë drejtësi, pra që të zbatojë ligjin, por që në mënyrë të drejtpërdrejtë është e lidhur me të drejtat e pacenueshme të të gjithë subjekteve të përfshira në një proces gjyqësor dhe që shteti është i detyruar t’i respektojë[1].Kështu,neni 15 i Kushtetutës,përveçse njeh rëndësinë e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut të cilat qëndrojnë në themelin e rendit tonë juridik, ai në të njëjtën kohë ngarkon organet e pushtetit publik që në përmbushje të detyrave të tyre të respektojnë dhe të kontribuojnë në realizimin e tyre. Në këtë aspekt, gjykata si organi kushtetues që ushtron një pushtet publik në drejtim të realizimit të dhënies së drejtësisë, është e detyruar që për të arritur këtë qëllim duhet të respektojë dhe garantojë të drejtat e të pandehurit të përfshirë në procesin e dhënies së drejtësisë.
    7. Funksioni i dhënies së drejtësisë penale nga ana e gjykatës, natyrisht që shoqërohet me disa standarde ligjore të cilat duhet të zbatohen prej saj gjatë procesit gjyqësor. Kështu askush nuk mund të deklarohet fajtor dhe tëdënohet pa një vendim gjykate.Asnjë subjekt përveç gjykatës nuk i është njohur e drejta për të deklaruar fajtor dhe për ta dënuar të pandehurin për një vepër penale në një proces penal. Fajësia dhe dënimi në një proces penal janë atribut i përcaktimit të tyre vetëm nga gjykata. Nga ana tjetër, ndalimi ligjor i subjekteve të tjera për të përcaktuar fajësinë e të pandehurit dhe dënimin e tij për një vepër penale shndërrohet në një detyrim për gjykatën që në funksionin e dhënies së drejtësisëduhet të vendosë për fajësinë e të pandehuritnëse ajo provohet në gjykim dhe dënimin e tij në përfundim të procesit gjyqësor penal.
    8. Faji është një nga elementet thelbësore të veprës penale. Përtej elementeve të tjerë përbërës të veprës penale që janë objekti, ana objektive dhe subjekti, për fajin që është elementi subjektiv i veprës penale, ligji është kujdesur që ai të konstatohet vetëm nga gjykata kur ajo cakton dënimin e të pandehurit për kryerjen e një vepre penale të gjykuar gjatë një procesi penal. Pra,elementet e fajësisë dhe dënimit të përcaktuar në nenin 11, paragrafi i dytë i Kodit të Procedurës Penale janë të lidhur ngushtësisht me njëri-tjetrin. Gjykata për të arritur në përfundimin se i pandehuri duhet të dënohet për kryerjen e një vepre penale, nuk duhet të mjaftohet me faktet që i pandehuri me veprimet e tij të kundërligjshme ka realizuar anën objektive të veprës penale, por në funksion të ushtrimit prej saj të detyrës për realizimin e dhënies së drejtësisë, duhet të konstatojë praninë e elementit të fajit gjatë veprimeve të kundërligjshme të kryera prej të pandehurit. Elementi i fajësisë në një proces penal nuk mund të supozohet, por duhet të vërtetohet nëçdo rast konkret përpara gjykatës. E thënë me fjalë të tjera,gjatë një procesi gjyqësor penal niveli i provave të administruara duhet të jetë i tillë që te gjykata të krijohet bindja e plotë për ekzistencën e elementit të fajit tek i pandehuri i sjellë në gjykim në një çështje penale.
    9. Parimi i fajit dhe konstatimi i tij vetëm nga gjykata, është një parim themelor i së drejtës penale nullum crimen nulla poena sine culpa që do të thotë se nuk ka vepër penale, nuk ka dënim pa faj. Faji dhe dënimi janë elemente shoqëruese të njëri-tjetrit, të cilët duhet të përcaktohen si të tillë në përfundim të një procesi gjyqësor penal vetëm nga gjykata. Me anë të këtij parimi synohet të vihet në korniza të caktuara e drejta e shtetit (nëpërmjet gjykatave) që të ndëshkojëvetëm fajtorin e veprës penale. Gjykatat si organe shtetërore (organe të pushtetit publik) kanë detyrimin të ndëshkojnë vetëm autorët e fajshëm të veprave penale.
    10. Faji është përgjegjësia personale e autorit të veprës penale. Një person konsiderohet se veprën penale e ka kryer me faj në rastet kur ai ka ditur se me veprimin apo mosveprimin e tij do të shkaktojë pasojën kriminale që në ligj është parashikuar si vepër penale. Nëse ndaj veprimit dhe pasojës së ardhur autori i saj ka pasur një marrëdhënie të tillë, atëherë gjykata e ngarkon autorin e veprës penale me përgjegjësi penale duke e deklaruar fajtor dhe dënuar për veprën penale të kryer prej tij. Marrëdhënia apo qëndrimi psikik i autorit të veprës penale ndaj vetë veprës penale në të drejtën penale quhet fajësi[2].
    11. Dënimiështë sanksioni i veprës penale, i parashikuar si i tillë nga ligji penal për çdo krim dhe kundërvajtje penale. Ligji penal për çdo vepër penale përcakton llojin dhe masën (kufijtë minimalë dhe/ose maksimalë) e dënimit, brenda të cilit gjykata duhet të caktojë për çdo rast në gjykim dënimin konkret për autorin e veprës penale.Pra, dënimi i ngarkohet nga gjykata autorit fajtor të veprës penale dhe vetëm në kufijtë e fajit të tij. Faji paraqet për gjykatën bazën e mjaftueshme për t’i caktuar të pandehurit dënimin e tij për veprën penale të kryer. Jo vetëm që dënimi duhet t’i përgjigjet fajit, por faji e bën dënimin të nevojshëm. Raporti që ekziston midis fajit si ndëshkim dhe dënimit si sanksion është një raport ndërmjet dy kategorive që kanë një burim të përbashkët. Burimi i përbashkët i tyre është dhënia e drejtësisë që realizohet nga gjykata në përfundim të një procesi penal.
    12. Përcaktimi i përgjegjësisë penale (përcaktimi i fajësisë dhe dënimit konkret) si përgjegjësi individuale është pjesë e procesit të dhënies së drejtësisë nga gjykata. Procesi i konstatimit fajtor ose jo të të pandehurit nga ana e gjykatës, gjithmonë i paraprin procesit të shqyrtimit gjyqësor të provave në procesin penal. Vendimi i gjykatës në konstatimin e fajësisë dhe caktimin e dënimit për të pandehurin, përbën sintezën e të gjithë procesit gjyqësor penal që nis me shqyrtimin e provave dhe përfundon me vlerësimin dhe çmuarjen e tyre nga ana e gjykatës kur ajo shpall vendimin përfundimtar, duke përcaktuar fatin e të pandehurit nëse ai do të deklarohet ose jo fajtor në fund të procesit penal. Përcaktimi ose jo i fajësisë së të pandehurit në një proces penal nga ana e gjykatës lidhet me caktimin e një standardi provueshmërie që vetëm gjykata duhet ta zgjidhë në varësi të nivelit dhe përmbajtjes së provave të shqyrtuara prej saj gjatë procesit penal.
    13. Fajësia dhe dënimi janë atribute të përcaktimit vetëm nga gjykata gjatë një procesi gjyqësor penal në funksion të realizimit prej saj të dhënies së drejtësisë. Koncepti i fajësisë penale është i lidhur ngushtësisht me nivelin e provave të shqyrtuara. Fajësia e të pandehurit në procesin penal deklarohet nga gjykata përtej çdo dyshimi të arsyeshëm[3].Në këtë kuptim komenti i nenit 11 të Kodit të Procedurës Penale mbi elementin e fajësisë që duhet të përcaktojë gjykata në vendimin e saj, nuk mund të merret i shkëputur nga neni 4 i Kodit të Procedurës Penale.
    14. Në vlerësimin e gjykatës, në çdo çështje penale që shqyrtohet prej saj, fajësia e të pandehurit duhet të kalojë standardin e dyshimit të arsyeshëm. Gjykata duhet të jetë e bindur në kufijtë e sigurisë në lidhje me fajësinë e të pandehurit, në mënyrë që ndaj tij të japë një dënim penal. Standardi i fajësisë që duhet të konstatojë gjykata në një proces penal është një garanci që vetëm gjykata duhet t’ia sigurojë të pandehurit në gjykimin e çështjes së tij penale. Standardi i fajësisëështë shprehje e parimit in dubio pro reo që do të thotë se çdo dyshim shkon (vlerësohet nga gjykata) në favor të të pandehurit.
    15. Në këtë pjesë ndryshimet e fundit të parashikuara në nenin 4 të Kodit të Procedurës Penalelidhen me përcaktimin e standardit të duhur ligjor të parimit të fajësisë prej të cilit duhet të udhëhiqet gjykata në realizmin e dhënies së drejtësisë prej saj. Ky ndryshim ka reflektuar përvojën ndërkombëtare të pranuar edhe nga praktika gjyqësore mbi parimin e fajësisë. Kështu, në dhënien e vendimit të fajësisë, gjykata duhet t’i përmbahet parimit të fajësisë që është standardi i provueshmërisë së fajit të të pandehurit tej çdo dyshimi të arsyeshëm, standard ky i evidentuar nga Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut në të gjithë jurisprudencën e saj, i cili është pranuar dhe aplikuar edhe nga gjykatat vendase[4].

     

    16. Jo pa qëllim, fajësia dhe dënimi janë elemente që duhet të konstatohen vetëm nga gjykata në përfundim të procesit gjyqësor. Deri në shpalljen e vendimit të gjykatës, i pandehurit prezumohet i pafajshëm. Prezumimi i pafajësisë së të pandehurit duhet të respektohet si i tillënga të gjitha subjektet e tjera procedurale si dhe nga opinioni publik.

     

    17. Në lidhje me këtë parim universal Propozimi për Direktivë i Parlamentit Evropian dhe i Këshillit COM(2013) 821 për një Direktivë“Mbi fuqizimin e aspekteve të caktuara të prezumimit të pafajësisë dhe të drejtës për të qenë i pranishëm në një gjykim në procedimet penale” në nenin 5 të tij “Kërkohen barra e provës dhe standardi i provës”, paragrafi 3 parashikon si vijon:

     

    “Vendet anëtare duhet të garantojnë se në rastet kur gjykata bënnjë gjykim mbi fajësinë e një të dyshuari ose të akuzuari dhe nëse nuk ekziston një dyshim i arsyeshëm për fajësinë e atij personi, personi në fjalë duhet të lirohet”.

     

    18. Paragrafi i dytë i nenit 4 të Kodit të Procedurës Penale mishëron parimin in dubio pro reo. Ky paragraf paraqet gjithashtu një shkak për pafajësi. Kjo do të thotë që gjyqtari jep pafajësi (jo gjithmonë fajësi) jo vetëm kur nuk ka prova kundër të pandehurit, por edhe në rastet kur provat e shqyrtuara në gjykim nuk janë të mjaftueshme[5].

     

    19. Gjithashtu, jurisprudenca e Gjykatës Kushtetuese ka trajtuar parimin in dubio pro reosi një standard kushtetues që duhet të vlerësohet nga gjykatat e zakonshme në rastet e përcaktimit prej saj të elementit të fajësisë në një proces penal. Në jurisprudencën e saj Gjykata ka theksuar se prezumimi i pafajësisë është një nga elementet përbërëse të procesit të rregullt ligjor. Sipas nenit 30 të Kushtetutës, kushdo quhet i pafajshëm përderisa nuk i është provuar fajësia me vendim gjyqësor të formës së prerë. Prezumimi i pafajësisë përbëhet nga disa aspekte, njëri prej të cilit është indubio pro reo, praçdo dyshim shkon në favor të të pandehurit dhe barra e provës bie kryesisht mbi organin e akuzës. Gjykata e ka interpretuar prezumimin e pafajësisë në kuptimin që gjykatat e zakonshme nuk duhet ta fillojnë procesin me bindjen se i pandehuri ka kryer krimin për të cilin akuzohet, se barra e provës i takon palës akuzuese, se çdo dyshim duhet të shkojë në favor të të pandehurit, se gjykata duhet ta mbështesë vendimin në prova direkte dhe indirekte që duhet të provohen nga akuza (shih vendimet nr. 23, datë 23.7.2009 dhe nr. 9, datë 28.4.2004 të Gjykatës Kushtetuese). Prezumimi i pafajësisë është trajtuar gjerësisht edhe nga GJEDNJ-ja, e cila në çështjenAllenet de Ribemont kundër Francës, datë 10 shkurt 1995,§35, ka theksuar se “prezumimi i pafajësisë është një nga elementet e procesit të rregullt ligjor që parashikohet në nenin 6, paragrafi 2. Ky parim konsiderohet i shkelur nëse një vendim gjyqësor, që i përket një individi të akuzuar penalisht, reflekton një opinion që ai është fajtor përpara se të jetë provuar fajësia e tij sipas ligjit. Edhe nëse nuk ka ndonjë konkluzion formal mjafton që të ketë një arsyetim i cili lë të kuptohet se gjykata e konsideron të akuzuarin fajtor” (përkthim i Gjykatës Kushtetuese)[6].
    20. Që gjykata të arrijë në një vendim fajësie për të pandehurin, ajo jo vetëm duhet të vlerësojë se nuk ekziston asnjë mundësi eventuale që fakti penal i sjellë për gjykim të jetë i tillë që të sjellë pafajësinë e të pandehurit, por duhet të vlerësojë gjithashtu se dyshimi mbi këtë hipotezë alternative të ngritur gjatë vlerësimit të provave, nuk është i arsyeshëm (pra, në këtë rast hipoteza trajtohet si e pabesueshme dhe e pakonfirmuar me ndonjë të dhënë)[7].
    21. Në përfundim të trajtimit të mësipërm, përcaktimi i fajësisë dhe i dënimit në një proces penal është atribut vetëm i gjykatës në funksionin e saj të realizimit të dhënies së drejtësisë. Gjithsesi, gjykata për të arritur në përfundimin e përcaktimit ose jo të fajësisësë të pandehurit duhet të respektojë në çështjen konkrete për shqyrtim, standardin ligjor që çdo dyshim ajo duhet ta vlerësojë në favor të të pandehurit. Në këtë pikë, gjykata duhet të deklarojë të pafajshëm të pandehurin jo vetëm në rastet kur ndaj tij nuk është evidentuar asnjë provë në drejtim të fajësisë së tij, por edhe në rastet kur provat e shqyrtuara në gjykim janë të pamjaftueshme për ta deklaruar fajtor të pandehurin. Në rastet e tjera kur provat e paraqitura e kalojnë standardin e dyshimit të arsyeshëm dhe shkojnë me siguri të plotë në drejtim të fajësisë, atëherë gjykata referuar parimit të fajësisë duhet të deklarojë fajtor të pandehurin dhe t’i caktojë dënimin e parashikuar në ligj për veprën penale për të cilën ai është gjykuar.

     

    [1]Paolo Tonini, “Manuale di procedura penale”, 16^a edizione, Giuffrè Editore, Milano, 2015, faqe 42.

    [2]Dr. Ismet Salihu, “E drejta penale, pjesa e përgjithshme”, botuar nga Universiteti “Fama” Prishtinë, 2012, faqe 293.

    [3]Neni 4, paragrafi i dytë i Kodit të Procedurës Penale.

    [4]Gjykata Evropiane “Për të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Themelore” Barbara, Messegue and Jabardo kundër Spanjës, nr. aplikimi 10588/83 etj., datë 13 qershor 1994, paragrafi 77; Melich and Beck kundër Republikës Çeke, nr. aplikimi 35450/04, datë 27.4.2008, paragrafi 49 - 55; Ajdaric kundër Kroacisë, nr. aplikimi 20883/09, datë 13 dhjetor 2011, paragrafi 51.

    [5]Relacion për Projektligjin “Mbi disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr. 7905, datë 21.3.1995, “Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”, i ndryshuar, shqyrtuar në Komisionin “Për çështjet ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut të Kuvendit të Shqipërisë”, datë 21.3.2017, faqe 9-10 i Raportit.

    [6]Vendimi nr. 7, datë 7.11.2011 i Gjykatës Kushtetuese.

    [7]Gjykata e Kasacionit në Itali, seksioni IV penal, vendimi nr. 48320, datë 17 dhjetor 2009(përkthim i autorit).

  • Konteksti historik
    22. Neni 11 i Kodit të Procedurës Penale nuk i është nënshtruar ndryshimeve të mëvonshme që ka pësuar vetë Kodi. Vlen të theksojmë se Kodi i Procedurës Penale është miratuar nga Kuvendi i Shqipërisë me ligjin nr. 7905, datë 21.3.1995. Në kohën e hyrjes në fuqi të Kodit të Procedurës Penale, Shqipëria ende nuk e kishte ratifikuar Konventën Evropiane “Për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore”[1].Në këtë kontekst Kodi i Procedurës Penale në tërësi merr një rëndësi të madhe në marrëdhëniet e reja që ai krijoi midis gjykatës dhe subjekteve të tjera procedurale. Në këtë Kod, nëpërmjet dispozitave konkrete procedurale ishte përcaktuar roli i qartë i paanësisë dhe pavarësisë së gjykatës në raport me subjektet e tjera procedurale. Pavarësisht se Konventa Evropiane “Për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore” është ratifikuar nga Kuvendi i Shqipërisë, pas hyrjes në fuqi të Kodit të Procedurës Penale me kënaqësi konstatojmë se në përgjithësi sistemi procedural penal i prezantuar nga ky Kod është i pajtueshëm me standardet e kërkuara ndërkombëtare, duke përfshirë këtu edhe vetë Konventën Evropiane të përmendur më lart.
    23. Në këtë aspekt, neni 11 i Kodit të Procedurës Penale ka përcaktuar parimin e fajësisë sipas të cilit gjykata është subjekti i vetëm procedural që në një proces penal, konstaton fajësinë e të pandehurit dhe i cakton dënimin penal për veprën penale për të cilën ai është gjendur fajtor.Një përcaktim i tillë duhet vlerësuar në dy drejtime:
    24. Së pari, në Republikën e Shqipërisë, pushteti gjyqësor ushtrohet nga Gjykata e Lartë, si dhe nga gjykatat e apelit dhe gjykatat e shkallës së parë, të cilat krijohen me ligj[2].Asnjë organ tjetër alternativ i ndryshëm nga gjykata e caktuar me ligj si pjesë e pushtetit gjyqësor, nuk mund të gjykojë, deklarojë fajtor apo të dënojë autorin e një vepre penale. Në territorin e Republikës së Shqipërisë, organi legjislativ, organet administrative të përhershme apo të përkohshme të krijuara si të tilla me akte ligjore apo nënligjore, si dhe institucionet e tjera publike apo jo publike nuk gëzojnë asnjë pushtet ligjor për të gjykuar, deklaruar fajtor dhe dënuar çdo person të sjellë për gjykim për kryerjen e një vepre konkrete penale.
    25. Gjykimi i autorit të një vepre penale, përcaktimi i fajësisë dhe i dënimit është pushteti dhe atributi i vetëm i gjykatave penale që janë pjesë e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë. Nisur nga ky këndvështrim mund të themi se asnjë organ tjetër i përhershëm apo i përkohshëm, nuk mund t’i konkurrojë gjykatat që janë pjesë e pushtetit gjyqësor, në gjykimin dhe ndëshkimin penal të personave që janë sjellë për t’u gjykuar për kryerjen e një vepre penale. Drejtësia penale jepet vetëm nga gjykatat penale si pjesë e pushtetit gjyqësor të caktuara me ligj.
    26. Së dyti, dhënia e drejtësisë penale realizohet vetëm nga gjykatat e krijuara me ligj si pjesë e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë. Kuvendi i Shqipërisë mund të krijojë me ligj gjykata të tjera për fusha të veçanta, por në asnjë rast gjykata të jashtëzakonshme[3].Referuar doktrinës kushtetuese shqiptare gjykatat e jashtëzakonshme krijohen për gjykimin dhe zgjidhjen e çështjeve specifike individuale. Ngritja e tyre është e ndaluar, sepse ato krijohen zakonisht pasi ka ndodhur ngjarja/episodi mbi të cilin duhet të gjykojnë, duke rënë ndesh me parimin e gjykatës së caktuar me ligj. Sipas këtij parimi, çdo individ duhet të dijë paraprakisht se cili do të jetë gjyqtari natyral, pra gjyqtari i caktuar me ligj që do të gjykojë rastin e tij, nëse kryen një vepër penale. Ndërkohë si rregull, gjykata e jashtëzakonshme krijohet pas ndodhjes së faktit, ose ngjarjes që për shkak të pasojave të krijuara nga personat që e kanë shkaktuar atë, duhet të gjykohen më pas. Gjykatat e jashtëzakonshme si rregull krijohen dhe ushtrojnë veprimtarinë e tyre për një kohë të kufizuar që lidhet me gjykimin e një çështje konkrete gjyqësore. Gjykata e jashtëzakonshme i nënshtrohet rregullave të ndryshme procedurale nga ato të gjykatave të tjera. Madje në disa raste, të parat nuk respektojnë të gjitha elementet e garancisë për një proces të rregullt ligjor, për shkak të ritmit të veçantë që kanë në zhvillimin e procesit, për shkak të mandatit kohor të kufizuar apo së drejtës për t’u njohur me të gjitha aktet procedurale etj.[4].
    27. Pra, gjykatat e jashtëzakonshme janë të tilla për shkak se ato nuk janë pjesë e pushtetit gjyqësor. Krijimi i gjykatave të jashtëzakonshme në Shqipëri është i ndaluar për shkak të rrezikut që ato paraqesin në drejtim të funksionit të dhënies drejtësi prej tyre. Gjykatat e jashtëzakonshme, nuk ofrojnë garancitë kushtetuese të “gjykatës së krijuar me ligj”. Kështu që drejtësia penale në Shqipëri jepet vetëm nga gjykatat penale që janë të krijuara me ligj si pjesë e pushtetit gjyqësor.

     

    [1]Konventa Evropiane “Për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore” është ratifikuar nga Kuvendi i Shqipërisë me ligjin nr. 8137, datë 31.7.1996. 

    [2]Neni 135, paragrafi i parë i Kushtetutës dhe neni 3, paragrafi i parë i ligjit nr. 98/2016, “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”.

    [3]Neni 135, paragrafi i tretë i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

    [4]Komentari elektronik i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, komenti për nenin 135 të Kushtetutës në adresënhttp://komentarielektronik.magjistratura.edu.al/sq/eli/fz/1998/8417/135 vizituar për herë të fundit më datë 7.8.2020.

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    Konventa Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore

    Neni 6, paragrafi i dytë, i kësaj Konvente që lidhet me “Të drejtën për një proces të rregullt ligjor”parashikon se:

    1. Në përcaktimin e të drejtave dhe detyrimeve të tij civile ose të çdo akuze penale kundër tij, çdo person ka të drejtë që çështja e tij të dëgjohet drejtësisht, publikisht dhe brenda një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme. Vendimi duhet të jepet publikisht, por prania në sallën e gjykatës mund t’i ndalohet shtypit dhe publikut gjatë tërë procesit ose gjatë një pjese të tij, në interes të moralit, të rendit publik ose sigurisë kombëtare në një shoqëri demokratike, kur kjo kërkohet nga interesat e të miturve ose mbrojtja e jetës private të palëve në proces ose në shkallën që çmohet tepër e nevojshme nga gjykata, kur në rrethana të veçanta publiciteti do të dëmtonte interesat e drejtësisë.
    2. Çdo person i akuzuar për një vepër penale prezumohet i pafajshëm, derisa fajësia e tij të provohet ligjërisht.
    3. Çdo i akuzuar për një vepër penale ka të drejtat minimale të mëposhtme:
    4. a) të informohet brenda një afati sa më të shkurtër, në një gjuhë që ai e kupton dhe në mënyrë të hollësishme, për natyrën dhe për shkakun e akuzës që ngrihet ndaj tij;
    5. b) t’i jepet koha dhe lehtësitë e përshtatshme për përgatitjen e mbrojtjes;
    6. c) të mbrohet vetë ose të ndihmohet nga një mbrojtës i zgjedhur prej tij ose, në qoftë se ai nuk ka mjete të mjaftueshme për të shpërblyer mbrojtësin, t’i mundësohet ndihma ligjore falas kur këtë e kërkojnë interesat e drejtësisë;
    7. d) të pyesë, ose të kërkojë që të merren në pyetje dëshmitarët e akuzës dhe të ketë të drejtën e thirrjes dhe të pyetjes së dëshmitarëve në favor të tij, në kushte të njëjta me dëshmitarët e akuzës;
    8. e) të ndihmohet falas nga një përkthyes, në qoftë se nuk kupton ose nuk flet gjuhën e përdorur në gjyq.
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Vendime të Gjykatës Evropiane Për të Drejtat e Njeriut

  Barbara, Messegue dhe Jabardo kundër Spanjës, nr. aplikimi 10588/83 etj.

  Melich and Beck kundër Republikës Çeke, nr. aplikimi 35450/04;

  Ajdaric kundër Kroacisë, nr. aplikimi 20883/09;

   

  Allenet de Ribemont kundër Francësnr. aplikimi 15175/89.

• Materiale legjislative

  Relacion për projektligjin “Mbi disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr. 7905, datë 21.3.1995, “Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”, i ndryshuar, shqyrtuar në Komisionin “Për çështjet ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut” të Kuvendit të Shqipërisë https://www.parlament.al/wp-content/uploNDRYSHIME-7905-KODI-I-PROCEDURE-PENALE-Resized.pdf, vizituar për herë të fundit më datë 24.10.2017.

• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë miratuar me ligjin nr. 8417, datë 21.10.2018; ndryshuar me ligjet nr. 9675, datë 13.1.2007; nr. 9904, datë 21.4.2008; nr. 88/2012, datë 18.9.2012;nr. 137/2015, datë 17.12.2015; nr. 76/2016, datë 22.7.2016:

   Nenet 15, 30, 31, 42, 135.

  Kodi i Procedurës Penale miratuar me ligjin nr. 7905, datë 21.3.1995, ndryshuar me ligjet nr. 7977, datë 26.7.1995; nr. 8027, datë 15.11.1995; nr. 8180, datë 23.12.1996; nr. 8460, datë 11.2.1999; nr. 8570, datë 20.1.2000; nr.8602, datë 10.4.2000; nr. 8813, datë 13.6.2002; nr.9085, datë 19.6.2003; nr. 9187, datë 12.2.2004; nr. 9276, datë 16.9.2004; nr. 9911, datë 5.5.2008; nr. 10054, datë 29.12.2008; nr. 145/2013, datë 2.5.2013; nr. 21/2014, datë 10.3.2014; nr.99/2014, datë 31.7.2014; nr. 35/2017, datë 30.3.2017.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  Vendime të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë            

  Vendimi nr. 9, datë 28.4.2004.         

  Vendimi nr. 19, datë 18.9.2008.

  Vendimi nr. 23, datë 23.7.2009.

  Vendimi nr. 7, datë 7.11.2011. 

  Vendime të Gjykatëssë Kasacionit të Italisë

  Seksioni IV penal, vendimi nr. 48320, datë 17 dhjetor 2009.

• Bibliografia

  Salihu, Ismet.“E drejta penale” Pjesa e përgjithshme, Botuar nga Universiteti “Fama”, Prishtinë, 2012.

  Tonini, Paolo.“Manuale di procedura penale”, 16^a edizione, Giuffrè Editore, Milano, 2015.

  Vorpsi, Arta.“Komentari Elektronik, Kushtetuta e Shqipërisë, Komenti i nenit 135,me adresëhttp://komentarielektronik.magjistratura.edu.al/sq/eli/fz/1998/8417/135 vizituar për herë të fundit më datë 7.8.2020.

• Arkiva
  Asnjë koment