Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    E gjithë procedura e parashikuar në nenet 316-320 të K.Pr.P finalizohet me realizimin e qëllimit të vetë institutit të sigurimit të provës, qëështë séanca për marrjen e provës nga gjykata. Qëllimi i dispozitës është rregullimi ligjor i procedurës së marrjen e proves, respektimit të të drejtave të palëve për kontradiktorialitet me qëllim që prova të jetë e pavesuar në vlefshmërinë e saj dhe tërësisht e përdorshme në shqyrtimin gjyqësor të cështjes.

  • Objekti

    Objekt i dispozitës është seanca për marrjen e provës duke përcaktuar trupin gjykues kompetent i cili do të marrë provën dhe po ashtu duke vendosur objekt  rregullat për respektimin e kontradiktorialitetit në formimin e provës.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    Në datën e caktuar nga ana e gjyqtarit që ka vendosur pranimin e kërkesës për sigurimin e provës, zhvillohet seanca për marrjen e proves. Nisur nga fakti se sigurimi i provës është një pjesëz e shqyrtimit gjyqësor që për arsyet e parashikuara në ligj, realizohet që në fazën e hetimeve paraprake, ligjvënësi ka garantuar që marrja e provës të kryhet sipas rregullave të kontradiktorialitetit. Ndaj dhe detyrimisht séanca për marrjen e provës zhvillohet me pjesëmarrjen e domosdoshme të prokurorit dhe të mbrojtësit të të pandehurit. Ky detyrim ligjor ështëi lidhur dhe me pasojën konkrete në rast mosrespektimi të tij ku mungesa e mbrojtësit të të pandehurit do të sillte papërdorshmëri në shqyrtimin gjyqësor të provës së marrë (Neni 322). Nga ana tjetër Kodi parashikon dhe të drejtën e përfaqësuesit të viktimës për të marrë pjesë pavarsisht se kjo e drejtë nuk është e lidhur me ndonjë pasojë në vlefshmërinë e provës. Vetë neni 322 i cili parashikon pasojat në mosrespektimin e procedurave gjatë marrjes së provës parashikon vetëm papërdorshmëri në shqyrtimin gjyqësor të provës së marrë në mungesë të mbrojtësit të të pandehurit, ndërkohë që për provën e marrë në mungesë tëviktimës ligji e lidh mungësën e pasojës vetëm për gjykimin civil ose administrativ (përveçse kur vetë viktima ka pranuar qoftë edhe në heshtje) ndërkohë që me një interpretim ad contrario ajo do të ishte tërësisht e përdorshme në procesin penal konkret.

    Ajo që konstatohet është fakti se si rregull séanca për marrjen e provës zhvillohet me pjesëmarrje të përfaqësuesve ligjorë (mbrotjësi i të hetuarit/pandehurit apo përfaqësuesi i viktimës) dhe jo nga titullarët e vetë të drejtave ( ihetuari/pandehuri dhe viktima).  I pandehuri dhe viktima kanë të drejtë të marrin pjesë kur duhet të pyetet një dëshmitar ose një person tjetër. Pra nga ana e ligjvënësit është garantuar pjesëmarrja personalisht e viktimës dhe e mbrojtësit në ato raste të marrjes së provës ku vetë njohuritë e këtyre palëve do të ishin të nevojshme për një shfrytëzim më të mirë të burimit të provës, Psh. Me gjithë njohuritë juridike që ka mbrojtësi i të pandehurit ai detyrimisht do të duhet të kishte ndihmën e klientit të tij për të orientuar pyetjet ndaj një dëshmitari në seancë. Në të kundërt në rastin e një  një ekspertimi apo eksperimenti gjyqësor jo gjithmonëështë e vlefshme pjesëmarrja personalisht e të pandehurit apo viktimës. Megjithatë ligjvënësi ka garantuar edhe në rastet e tjera se ata mund të marrin pjesë me autorizim paraprak të gjykatës. Në këto raste duhet që gjykata të vlerësojë nëse bagazhi konjitiv i këtyre subjekteve është i nevojshëm për një shfrytëzim më të plotë të burimit të provës.

    • Në lidhje me seancën për marrjen e provës para ndryshimeve ligjore të kryera me Ligjin nr. 35/2017, datë 30.3.2017, janë konstatuar në praktikën gjyqësore qëndrime të ndryshme në lidhje me cështjen e gjyqtarit që do të kryente marrjen e provës gjatë procedurës së sigurimit të provës. Konkretisht dyzimi i praktikës gjyqësore bazohej në faktin nëse prova do të merrej nga gjyqtari që kishte disponuar për pranimin e kërkesës për sigurimin e provës apo nga një gjyqtar tjetër që duhet të konsiderohej si “gjyqtar i themelit”. Në shumë raste nga ana e Gjykatës së Lartëështë pranuar se gjyqtari i cili disponon për sigurimin e provës është gjyqtar i hetimeve paraprake dhe nuk mund të jetë kurrsesi edhe gjyqtar i cili do të marrë pjesë në seancën për marrjen e provës[1]. Në një vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se “Papajtueshmëria krijohet ndërmjet qënies gjyqtar të gjyqtarit A. Ç në marrjen e provës, dëshmisë së shtetases L.K. dhe njëkohësisht qënjen e tij si gjyqtar në shqyrtimin e kërkesës së prokurorit në lidhje me sigurimin e provës në mbështetje të nenit 317/2 të K.Pr.Penale, si dhe në vleftësimin e ndalimit dhe caktimin e masës së sigurimit. Kolegji arrin në këtë përfundim duke konsideruar marrjen e provës nga gjykata gjatë hetimit paraprak si pjesë të shqyrtimit gjyqësor të çështjes, pavarësisht se çështja akoma nuk i ka kaluar për gjykim gjykatës. … Me marrjen e provës në kushtet e sigurimit të saj, gjyqtari nuk ka bërë gjë tjetër veçse ka zhvilluar një pjesë të gjykimit të çështjes që duke qënë përbërës i gjykimit në të gjithë elementet e tij, e bën pjesëmarrjen e këtij gjyqtari te papajtueshëm me gjykimin prej tij të çdo kërkese tjetër të paraqitur nga palet gjatë hetimeve paraprake[2].

    Megjithatë duket sikur vetë Gjykata e Lartë nuk ka qënë konsekuente në këtë qëndrim të sajën. Në një rast vetë Gjykata e Lartë nuk ka konstatuar pavlefshmëri absolute të vendimit në rastin kur njëri nga anëtarët e trupit gjykues që kishte marrë pjesë në sigurimin e dëshmisë në shkallë të parë, pati marrë pjesë më pas në trupin gjykues që shqyrtoi çështjen në apel. Me kërkesë të të dënuarit, vendimi në fjalë u shqyrtua edhe nga Gjykata Kushtetuese, e cila ndërsa nuk konstatoi elementë të procesit të parregullt ligjor, parashtroi edhe arsyet se përse në këtë rast nuk gjendet asnjë element paragjykues: “... kërkesën për sigurimin e provës e ka vlerësuar dhe ka marrë vendimin përkatës një gjyqtare tjetër, kurse Meme Rexho ka marrë pjesë në trupin gjykues kur është dëgjuar dëshmitarja, procedurë në të cilën nuk bëhet ndonjë vlerësim dhe as merret ndonjë vendim. Në këto rrethana, Gjykata Kushtetuese çmon se pjesëmarrja e gjyqtares në seancën e marrjes së provës, nuk mund të influenconte në krijimin e bindjes në marrjen e vendimit nga Gjykata e Apelit Vlorë. Janë këto arsyet që pjesëmarrja e gjyqtares Meme Rexho në gjykimin në shkallën e dytë nuk përbën rast të papajtueshmmërisë, parashikuar nga neni 15 i Kodit të Procedurës Penale e as shkak njëanshmërie që do ta bënin gjykimin në gjykatën e apelit të parregullt dhe vendimet të cënueshme”[3].

    Megjithatë duhet thënë se qëndrimi dominant në praktikën gjyqësore ka qënë qëndrimi që gjyqtari që pranon kërkesën për sigurimin e provës nuk mund të marrë pjesë në seancën për marrjen e provës. Ky qëndrim duket se ka  influencuar dhe që ligjvënësi me ndryshimet kryera me Ligjin nr. 35/2017, datë 30.3.2017 të kristalizojë shprehimisht në një dispozitë ligjore këtë qasje. Po ti referohemi Relacionit për Ndryshimet e Kodit të Procedurës Penale, të paraqitur në Kuvend ëshët arsyetuar se “- Ne KREUN VI jane riformuluar pjeserisht dispozitat mbi institutin e sigurimit te proves, duke u bere procedura me efektive ne kohe, si dhe duke reflektuar seancen paraprake. E rendesishme eshte te theksohet se ne ligj eshte parashikuar shprehimisht se gjyqtari qe zhvillon seancen per marrjen e proves eshte i njejti gjyqtar qe do te shqyrtoje ceshtjen ne themel, duke shmangur keshtu cdo keqkuptim te praktikes gjyqesore mbi papajtueshmerine e gjyqtarit qe merr proven per te gjykuar ceshtjen ne themel.” . Si rrjedhojë në nenin 231 të Kodit është shtuar parashikimi në paragrafin 3 se “Provat merren sipas rregullave të caktuara për shqyrtimin gjyqësor, nga e njëjta gjykatë që do të gjykojë çështjen.”.

    • Pavarsisht se parashikimi i mësipërm është zgjedhje e ligjvënësit e miratuar tashmë nuk është pa rëndësi diskutimi i këtij parashikimi ligjor në planin teorik dhe po ashtu problematikat që mund të hasen në praktikën gjyqësore. Papraprakisht duhet thënë se parashikimi ligjor se gjyqtari që disponon për sigurimin e provës duhet të jetë i ndryshëm nga gjyqtari që merr provën nuk paraqet asnjë problem kushtetuteshmërie, ndaj dhe debati nuk shtrohet në ndonjë problem të përplasjes së normave por bazohet më së shumti në efektivitetin apo prakticitetin e kësaj procedure. Thënë kjo, konstatohet se pavarisht se praktika dominante e Gjykatës së Lartë ka mbajtur një qëndrim të ndryshëm, nuk paraqet asnjë problematik apo paligjshmëri që gjyqtari që ka disponuar me sigurimin e provës të shkrihet me gjyqtarin që merr provën. Ashtu sic ka arsyetuar dhe Gjykata Kushtetuese në vendimin e sipërcituar në seancën për marrjen e provës gjyqtari është vetëm një administrues apo mbledhës i provës I cili nuk ka asnjë vendimarrje në lidhje me themelin e cështjes apo aspekte të rëndësishme të procesit. Përpos kësaj edhe vetë Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut[4] nuk ka konstatuar asnjë problem procedurial që cënon procesin e rregullt ligjor në rastin kur në trupin gjykues të themelit bënte pjesë i njëjti gjyqtar, i cili në fazën e hetimeve paraprake kishte pyetur dëshmitarë.  Gjykata nuk gjeti cënim të nenit 6 të Konventës duke arsyetuar se: “Nuk rezulton që ky magjistrat të ketë marrë ndonjë vendim gjatë procedurës. Roli i tij, i kufizuar në kohë, pati të bënte me marrjen në pyetje të dy dëshmitarëve. Kjo nuk solli si pasojë ndonjë vlerësim të elementëve të provës të grumbulluara deri atëhere dhe as ndonjë përfundim të nxjerrë prej tij lidhur me rolin e kërkuesit. Në këtë kontekst të kufizuar, nuk mundet që për shkak të kësaj veprimtarie të konsiderohet si objektivisht e përligjur pretendimi i kërkuesit se gjykata rajonale e Innsbruck-ut nuk ka qenë një gjykatë e paanshme.”

    Nga ana tjetër po ti referohemi vetë rasteve analoge të parashikuara nga vetë Kodi i Procedurës nuk paraqet ndonjë problematik fakti që gjyqtari i hetimeve paraprake të marrë prova të cilat janë të vlefshme në gjykim. Psh rasti i parashikuar nga neni 259 i cili në rastin e seancës sëvleftësimit të arrestit apo ndalimit parashikon se “Provat e marra në këtë seancë konsiderohen si të marra në gjykim por, me kërkesën e palëve, ato mund t’i nënshtrohen debatit gjyqësor gjatë shqyrtimit të çështjes në themel.”. Madje edhe vetë në rastin e sigurimit të provës vetë ligji ka parashikuar se “Kur ekzistojnë arsye të ngutshme dhe sigurimi i provës nuk mund të kryhet në rrethin e gjykatës kompetente, kjo e fundit mund të delegojë gjykatën e vendit ku duhet të merret prova.”. Më tej nuk duhet harruar se Kodi Procedurës Penale shqiptare ka marë si model të tijin Kodin Procedurial Penal Italian dhe më tej vetëinstituti i sigurimit të provës është adoptuar në mënyrëpothuajse identike nga ky I fundit, konkretisht parashikuar nga nenet 392 e vijues të KPrP Italiane. Po ti referohemi praktikës gjyqësore të vendit fqinj është i padiskutueshëm fakti se prova merret nga gjyqtari i hetimeve paraprake.

    • Megjithatë duke qënë se zgjedhja për të mos njëhsuar gjyqtarin e kërkesës për sigurim prove me gjyqtarin e vetë marrjes së provës nuk paraqet asnjë problem kushtetues apo të konventes ajo që ngel për tu diskutuar është efektiviteti i këtij parashikimi në prakikë. Ashtu sic u përmend dhe mësipër instituti i sigurimit të provës është adoptuar në një masëtë ngjashme nga instituti homolog procedurial penal Italian. Si rrjedhojë të gjitha dispozitat janë ndërtuar në mënyrë të tillë që e gjithë procedura kryhet nga I njëjti gjyqtar i cili disponon për pranimin e kërkesës për sigurim prove, disponon për kërkesën për pranim apo jo të kërkesës së prokurorit për të shtyrë afatin e marrjes së provës, disponon për caktimin e seancës gjyqësore, për njoftimin e palëve për tu njohur me aktet dhe deklarimet që do sigurohen, për marrjen e provës, për marrjen e provës në një gjykatë tjetër etj. Në të kundërt ndërhyrja ligjore e kryer me Ligjin nr. 35/2017, datë 30.3.2017 paraqet njëproblematik domethënëse, në aspketin se ndonëse ligjvenesi ka futur një parashikim krejt të ri në figurën e gjyqtarit që siguron provën, ka ometuar në faktin se nuk e ka harmonizuar të gjithë procedurën në funksion të kryerjes së procedurës nga  gjyqtar të ndryshëm duke sjell kështu problematikë në praktikën gjyqësore. Psh sipas parashikimit ligjor gjyqtari që pranon kërkesën për sigurim prove cakton dhe datën e seancës gjyqësore për marjen e proës (nenit 320/2/c të KPRP)  e cila nuk mund të kalojë një afat më të gjatë se dhjetë ditë nga data e dhënies së vendimit. Pas dhënies së këtij vendimi problematika në praktik konstatohet në faktin se kjo datë séance duhet të zbatohet nga një gjyqtar tjetër i cili duhet të caktohet me short dhe që më tej duhet të njoftohet për këtë vendim të gjyqtarit që ka pranuar sigurimin e provës. Duke vazhduar më tej duke qënë se procedimi penal mund të jetë regjistuar për një vepër e cila parashikon gjykimin e saj nga trup gjykues të përbërë nga tre gjyqtar problematika shtohet dhe më tej në kordinimin  e axhendës gjyqëosore apo formimit të vetë trupit gjykues. Duke e konkretizuar me një shembull praktik në rastin kur gjyqtari X pranon kërkesën për sigurimine provës në datën 20 prill duke caktuar si datë seancë datën 24 prill, do të duhej që në mënyrë të menjëhershme ky vendim ti njoftohej kryetarit të gjykatës I cili menjëherë duhet të zbatonte procedurat e shortit për të caktuar gjyqtarin dhe trupin gjykues i cili do të jetë marrës i provës dhe po ashtu trup në gjykimin e themelit nëse cështje do të shkonte për gjykim. Nga ana tjetër vetë gjyqtari i caktuar me short apo trupi gjykues mund të jenë në pamundësi për të proceduëar me seancë pikërisht në atë datë që nuk është diponuar nga vetë ata. Më tej nëse sipas parashikimit ligjor do të duhej që prova ndetyrimisht të merrej nga e njëjta gjykatë që do të gjykojë çështjen në praktikë do të ngrihej diskutimi se cfarë do të ndodhte nëse një procedim i nisur dhe siguruar prova për një vepër e cila gjykohet nga një gjyqtar do të ndryshonte cilësim duke parashikuar gjykimin nga trup gjykues të përbërë nga tre gjyqtar. Më tej sipas parashikimit aktual del tërësisht i pakuptimtë parashikimi tjetër ligjor se “Kur ekzistojnë arsye të ngutshme dhe sigurimi i provës nuk mund të kryhet në rrethin e gjykatës kompetente, kjo e fundit mund të delegojë gjykatën e vendit ku duhet të merret prova.”[5].

    Si konkluzion është e nevojshme që ndryshimet e sjella nga ligjvënësi me Ligjin nr. 35/2017, datë 30.3.2017 të harmonizohen në mënyrë të tillë që të mos krijohet ngërc në praktikën gjyqësore midis gjyqtarit që ka pranuar këkesën për sigurim prove dhe gjyqtarit që merr provën. Në origjinën e tij vetë instituti i sigurimit të provës dhe dispozitat që përshkrojnë atë janë të formuara sipas logjikës se e gjithë procedura kryhet nga një gjyqtar. Në të kundërt fragmetarizimi i gjyqtarit që pranon kërkesën për sigurim prove dhe gjyqtarit që administron provën, pa u shoqëruar kjo dhe me ndryshme të dispozitave të tjera të institutit, sjell ngërc dhe mungesë të efektivitetit në praktikën gjyqësore. Ndaj dhe ndryshimet duhet të zgjedhin midis dy mënyrave të ndryshme të zbatimit të institutit, ose nëpërmjet marrjes së provës nga i njëjti gjyqtar që ka pranuar kërkesën për sigurim prove, ose nga një gjyqtarii ndryshëm por duke amenduar aspekte të dispozitave përkatëse në mënyrë të atillë që të shmanget cdo mbivendosje e kryrjes së një procedure nga gjyqtar të ndryshëm[6].

    • Duke u rikthyer tek qëllimi i ligjvënësit i cili ka vendosur theksin tek respektimit i të drejtave të palëve për kontradiktorialitet në marrjen e provës, është e kuptueshme që séanca për sigurimin e provës zhvillohet sipas rregullave që përshkojnë vetë shqyrtimin gjyqësor për aq sa ato cekin proceduren dhe provën konkrete. Themi përsa ato prekin proceduren dhe provën konkrete duke patur parasysh këtu faktin se në këtë fazë kemi vetëm një pjesëz të shqyrtimit gjyqësor që shërben vetëm për një qëllim të caktuar, marrjen e një prove që rrezikon të humbasë apo të cënohet në vërtetësinë e saj. Në këto kushte jo të gjitha të mundësitë ligjore që kanë palët apo vetë gjykata gjatë shqyrtimit gjyqësor mund të ushtrohen në seancën për sigurimin e provës. Psh natyrisht është e lejuar që palët të shfrytëzojnë të drejtat e tyre për cross-examination duke drejtuar pyetje dëshmitarëve të thirrur por nuk duket se është e pajtueshme me këtë seancë vijimi me institutin e kundërshtimit të dëshmisë (Neni 362) përsa kohë që vetë qëllimi i seancës është vetëm administrimi i dëshmisë dhe jo vlerësimi apo cmuarja e provës. Po ashtu është e natyrshme për këtë proces që kryetari i trupit gjykues të drejtojë pyetje për dëshmitarët tej atyre të drejtuara nga palët (Neni 361/6) por nuk duket e pajtueshme me qëllimin e seancës që vetë gjykata të shtojë objektin e të provuarit (Neni 367), mundësi kjo që vetë ligjvënësi ja ka dhënë vetëm palëve në nenin 321/1.

     

    • Më tej, nisur nga respektimi parimi i respektimit të kontradiktoriaritetit dispozita ka vendosur në mënyrë të qartë ndalimin për të marrë prova mbi faktet që kanë të bëjnë me persona që nuk përfaqësohen nga mbrojtësit në seancë. Shkelja e këtij ndalimi do të sillte papërdorshmëri në shqyrtimin gjyqësor të provës së marrë pikërisht ndaj atyre të pandehurve të cilët nuk janë përfaqësuar nga mbrojtësit në gjykim ndërkohë që për të gjithë të pandehurit e tjerë kjo provëështë e përdorshme. Në Vendimin Nr.30 datë 01.2005, Kolegji Penal i Gjykatës se Lartëarsyeton se;“E gjykuara V.K dhe mbrojtësi i saj me të drejte kanë kërkuar përpara gjykatës pavlefshmerinë absolute të procesverbalit të marrë për sigurimin e provës si më sipër, por gjykata nuk e ka konstatuar atë si të pavlefshëm. Në këtë mënyrë gjykata nuk ka respektuar ose ka zbatuar gabim nenin 322/1 të K.Pr.P., i cili parashikon se, provat e marra sipas rregullave të sigurimit të provës mund të përdoren në shqyrtimin gjyqësor vetëm ndaj të pandehurve, mbrojtësit e te cilëve kanë asistuar në marrjen e tyre. Për rrjedhojë.(...)..mbështetur në nenin 128/1, pika “c” të K.Pr.P., është e pavlefshme dhe për këtë shkak nuk mund të përdorej për të gjykuarën V.K. Dispozita e mësipërme parashikon se, aktet procedurale jane absolutisht të pavlefshme kur nuk respektohen rregullat që lidhen me thirrjen e të pandehurit ose praninë e mbrojtësit kur ajo është e detyrueshme.”…Për rrjedhojë, prova e marrë në seancën e mesipërme është e vlefshme dhe me të drejtë është përdorur për të gjykuarin M.M, por ajo, mbështetur në nenin 128/1, pika “c” te K.Pr.P., është e pavlefshme dhe për këtë shkak nuk mund të përdorej për të gjykuarën V.K”[7].

     

    • Ashtu sic u përmend dhe mësipër, gjykata që merr provën nuk ka asnjë vendimarrje mbi procesin ndaj dhe përfundimi i seancës së sigurimit të provës nuk përmbyllet me një dispozitiv gjyqësor. Në përfundimit të seancës procesverbali, sendet dhe dokumentet e marra për sigurimin e provës i dërgohen prokurorit duke qënë se jemi ende në fazën e hetimeve paraprake. Ndërkohë që duke qënë se tashmë nuk ka më sekret hetimor është e kuptueshme që mbrojtësit kanë të drejtë t’i shqyrtojnë ato dhe të nxjerrin kopje të tyre (Neni 279). Në përfundim të hetimeve procesverbalet e sigurimit të provës i dërgohen gjyqtarit të seancës paraprake dhe në rast se cështja do të dërgohet për gjykim themeli këto procesverbale janë pjesë e fashikullit të gjykimit sipas nenit 332/ë paragrafi 2 pika c e KPRP.

     

     

    [1] Vendimi Nr.115 , datë 21.5.2008 I Kolegjit Penal te Gjykates se Larte,  Vendimi Nr. 418 i Vendimit, datë 18.04.2007 Vendimi  Nr. 104  datë 27.02.2008. Vendimi Nr.841 dt. 22.9.2010.

    [2] ”. Nr.00-2010-353 i Vendimit (187), datë 3.3.2010, Rustemi, etj.

    [3] Vendim i Gjykatës Kushtetuese nr. 27, datë 01.10.2003

    [4] Shiko cështjen Bulut kundër Austrisë v.1996

    [5] Shiko për më tepër komentimin e Nenit 320 të KPRP

    [6]Po ti referohemi Kodit të Procedurës Penale të Republikës së Kosovës konstatohet një model I vecantë I ndryshëm nga dy versionet e paraqitura mësipër. Sipas rregullave procedurial penal të KPRPRK prova do të merret nga gjyqtari që ka pranuar kërkesën për sigurim prove pra Gjyqtari i Hetimeve paraprake por ky i fundit cakton dy (2) gjyqtarë tjerë në trup. .Nëse cështja do të shkojë për gjykim themeli, së paku njëri prej këtyre dy gjyqtarëve caktohet si kryetar i trupit gjykues ose caktohet në trupin gjykues.( Neni 149 I KPRPRK).

    [7]Të njëjtin qendrim kjo gjykatë ka mbajtur dhe në Vendimin Nr 407 datë 21.12.1999Vendimin Nr.454 datë 09.05.2007  si dhe Vendimin Nr.154 datë 29.03.2006

  • Konteksti historik
    Asnjë koment
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  Asnjë koment
• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura
  Asnjë koment
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment