Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i dispozitës është përcaktimi i përdorshmërisë së provës së administruar gjatë seancës për sigurimin e provës duke përcaktuar rastet kur ajo përdoret (gjatë shqyrtimit gjyqësor) dhe personat ndaj të cilat prova merr vlerë (të pandehurit të cilët janë asistuar nga mbrojtësi në seancë). Në intepretim të kundërt prova është e papërdorshme gjatë shqyrtimit gjyqësor për cdo të pandehur tjetër i cili nuk është asistuar nga mbrojtësi.

     

    2. Nëpërmjet vendosjes së papërdorshmërisë si sanksion procedurial, qëllimi i dispozitës është të garantojë që prova të cilat kanë cënuar të drejtën e të pandehurit për tu asistuar nga një mbrojtës të mos kenë mundësi të vendosen në bazë të një vendimi gjyqësor dënimi ndaj tij dhe nga ana tjetër të garantojë që e njëjta provë të ketë mundësi të përdoret ndaj të pandehurve të tjerë të cilëve u janë garantuar të drejtat proceduriale.

     

    3. Më tej dispozita ka si qëllim të mbrojtë dhe viktimën duke garantuar që vendimi i marrë mbi bazën e një prove ku vetë viktima nuk ka marrë pjesë të mos ketë pasoja në gjykimin civil apo administrativ. Në këtë rast ligjvënësi ka patur në vemendje parimin e rëndësishëm të kontradiktoriaritetit I cili udhëheq procesin civil duke mbajtur kujdesin që vendimet e marra mbi bazën e procedurës penale të kenë efekt në procesin civil për aq kohë që rregullat procedurial penal janë të pajtueshme me ato civil.

     

     

  • Objekti

    Neni 322 i K.Pr.Penale përbëhet nga dy paragrafë të cilët kanë në fokus vlerën e provës në raport me dy subjekte të ndryshme të procedimit penal, të pandehurin dhe viktimën. Objet i paragrafit të parë të dispozitës është prova e administruar gjatë seancës për sigurimin  e provës. Ndërkohë që në paragrafin e dytë objekti është vendimi i cili bazohet mbi këtë provë për efektet civile ndaj viktimës.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Garantimi i një proçesi gjyqësor të drejtë ka lidhje të pandashme me garantimin e sistemit demoratik të një vendi. Vëmendja më e madhe i kushtohet kryesisht proçesit penal, jo vetëm për shkak të rëndësisë të së drejtave të cilat kufizohen gjatë një procedure të tillë por dhe për faktin se në procesin penal fuqia e shtetit i kundërvihet personit, ndaj dhe një pjesë e mirë e normave kushtetuese kujdesen në vendosjen e atyre standardeve të cilat do të bënin të mundur garantinim e një procesi gjyqësor të drejtë. Ky i fundit vecse standart kushtetues edhe standart i mbrojtur nga Neni 6 i K.E.D.Nj. Në fakt, mbërritur këtu duhet të bëhet një sqarim. Vec të drejtës për të paraqitur dhe për të kundërshtuar provat e paraqitura e cila është e garantuar në mënyrë të plotë nga fusha e veprimit të Nenit 6 të Konventës, vetë kjo e fundit nuk përmban norma të vecanta të cilat rregullojnë menyrën e marrjes së provave apo papërdorshmërinë e tyre. Për këtë arsye në shumë vendime të saj Gj.E.D.NJ ka arsyetuar se çështja e përdorshmërisë apo jo të provave është mbi të gjitha një çështje që rregullohet nga ligji vendas dhe në këtë linjë i takon gjyqtarit vendas të vlerësojë provat e paraqitura para tij. Për rrjedhojë detyra kryesore e Gj.E.D.Nj është, në përputhje me Konventën, të kontrollojë në qoftë se procedimi në kompleks, duke përfshirë dhe mënyrën se si kanë qënë marrë provat ka qënë i ndershëm[1].
    2. Po të kthehemi tek Kushtetuta jonë në mënyrë eksplicite parashikohet ndalimi se “Askush nuk mund të deklarohet fajtor mbi bazën e të dhënave të mbledhura në mënyrë të paligjshme”. Pra ajo ndalon në mënyrë kategorike që një provë e paligjshme të bëhet pjesë e proçesit gjyqësor duke përbërë kështu një dispozitë direkt të zbatueshme nga gjykata. Përpos kësaj dhe koneksiteti që vendos Gj.E.D.Nj midis procedurës së marrjes së provave dhe të drejtës për një proçes të rregullt nuk mund të mos pranohej si i vërtetë dhe nga Gjykata Kushtetuese e cila gjithashtu, e ka lidhur procedurën e marrjes së provës me nenin 42 të Kushtetutës pra me vetë të drejtën për një proçes të rregullt ligjor. Kjo gjykatë ka arsyetuar se  “.. marrja e provave në mënyrë të ligjshme përbën një aspekt të rëndësishëm të respektimit të së drejtës për një proces të rregullt ligjor. Në këtë drejtim, detyra e Gjykatës është të vlerësojë nëse procesi si i tërë, duke përfshirë edhe mënyrën e marrjes së provave, ka qenë i drejtë. Në qëndrimet e arsyetimet e veta, Gjykata, ndërsa ka pranuar se jo çdo shkelje e rregullave procedurale e bën procesin të parregullt në kuptimin kushtetues, ka pranuar gjithashtu se ndikim të drejtpërdrejtë në një proces ligjor kanë ato shkelje thelbësore, vërtetimi i të cilave do të cenonte të drejtat dhe liritë themelore të individit. Në këtë drejtim, Gjykata ka theksuar se nuk është detyrë e saj të përcaktojë rëndësinë vendimtare të një prove, si dhe evidentimin e pavlefshmërisë së një dëshmie të marrë gjatë hetimeve paraprake, për sa kohë që gjykatat e zakonshme, në arsyetimin e vendimeve të tyre, e mbështesin fajësinë e kërkuesit edhe mbi disa prova të tjera[2].” 

      Pra duke marrë shkas nga fakti se një proces i bazuar mbi prova të marra në mënyrë të paligjshme është në mënyrë logjike një proces i parregullt, rrjedhimisht ligjvënësi në Kodin e Procedurës Penale ndërsa ka parashikuar procedurën se si merren provat, nuk ka harruar që të parashikoj dhe pasojën, zerimin e atyre të dhënave (prova) të cilat tentojnë të futen në process në shkelje të kësaj procedure.

    Në rastin e Sigurimit i provës mund të thuhet se ai është një institut shumë i rëndësishëm i proçesit penal, pasi mundëson formimin e provës para gjykatës qysh në fazën e hetimeve paraprake, në ato raste kur ka dyshime të arsyeshme se faktore të ndryshëm do të vënë në rrezik vërtetësinë apo marrjen e saj në gjykim. Provat që mund të merren në seancën e sigurimit të provës janë të nominuara numerus clausus në nenin 316 te K.Pr.P. Seanca për marrjen e provës zhvillohet me pjesëmarrjen e domosdoshme të prokurorit dhe të mbrojtësit të të pandehurit. Mund të ndodh që gjatë seancës për sigurimin e provës të dalin të dhena, që inkriminojë dhe persona të tjerë të cilët nuk janë të përfaqësuar nga mbrojtës në seancë. Në këto raste gjykata duhet të ndërprese seancën dhe të caktojë një mbrojtës për personin në fjalë, në të kundërt prova e marrë në ngarkim të tij do të jetë e papërdorshme në shqyrtimin gjyqësor. Pasojën e mosrespektimit të dispozitës lidhur me pjesëmarrjen e mbrojtësit ne seancën e marrjes së provës e jep neni 332/1 i K.Pr.P I cili parashikon se Provat e marra sipas rregullave të këtij kreu mund të përdoren në shqyrtimin gjyqësor vetëm ndaj të pandehurve, mbrojtësit e të cilëve kanë asistuar në marrjen e tyre.

     

    Në mjaft raste në teorinë juridike dhe në praktikë është mbajtur qëndrimi se mospjesmarrja e mbrojtësit të të pandehurit në seancën e marrjes së provës, sjell pavlefshmërinë absolute të vetë provës së siguruar. Në fakt një qëndrim i tillë nuk është procedurialisht korrekt përsa kohë që mbivendos konceptin e pavlefshmërisë me atë të papërdorshmërisë së provës. Duhet thënë se Papërdorshmëria dhe Pavlefshmëria janë koncepte krejt autonom midis tyre që aktivizohen në situata të ndryshme dhe me pasoja po ashtu jo përherë të njëjta me njëra tjetrën. Si rrjedhojë nuk do të ishte e saktë t’i njehsosh këto dy koncepte qoftë dhe për arsyet që do të rendisim pak më poshtë.

     

    Në nenin 332/1 të K.Pr.P ligjvënësi jep edhe sanksionin procedurial për mosrespektimin e të drejtës së mbrojtjes së të pandehurit kur shprehet se; “Provat e marra sipas rregullave të këtij kreu mund të përdoren në shqyrtimin gjyqësor vetëm ndaj të pandehurve, mbrojtësit e të cilëve kanë asistuar në marrjen e tyre.”         Pra vetë ligjvënësi ka parashikuar si sanksion Papërdorshmërinë, për provën e marrë gjatë kësaj seance në shkelje të së drejtës për t’u mbrojtur e nuk mundet që zëvendësohen sanksionet proceduriale, pasi ky është ekskluzivitet i ligjvënesit. Në këto kushte mund të thuhet se prova e marrë në shkelje të nenit 321/1 në lidhje me të drejtën e të pandehurit për t’u përfaqësuar nga mbrojtësi në këtë seancë, nuk mund të sjellë pavlefshmërinë absolute të saj. Kjo jo aq për faktin se neni 332/1 nuk parashikon si sanksion procedurial të shprehur pavlefshmërinë absolute, pasi teknika legjislative e përdorur ka qënë që të mos e shprehë atë në dispozita të veçanta, por të godasë çdo akt procedurial që bie në kushtet e nenit 128/a të K.Pr.P. Më së shumti konkluzioni i mësipërm vjen për faktin se midis pavlefshmërisë dhe papërdorshmërise, është e qartë se ligjvënësi e ka kryer zgjedhjen e tij, duke sanksionuar pikërisht këtë të fundit[3]. Më tej duhet thënë se ligjvënësi ka parashikuar si sanksion papërdorshmërinë në rastin e sigurimit të provës jo si zgjedhje rastësore, por për shkak se papërdorshmëria gëzon veti të cilat janë të papajtueshme me konceptin e pavlefshmërisë.

     

    Neni 322/1 i K.Pr.P kur parashikon se “Provat e marra sipas rregullave të këtij kreu mund të përdoren në shqyrtimin gjyqësor vetëm ndaj të pandehurve, mbrojtësit e të cilëve kanë asistuar në marrjen e tyre,” na jep një papërdorshmëri ad personam. Pra prova është e papërdorshme për disa të pandehur, por mund të jetë e përdorshme për disa të pandehur të tjerë (të cilët kanë qënë të përfaqësuar në seancë nga mbrojtësi). Në Vendimin Nr.30 datë 26.01.2005, Kolegji Penal i Gjykatës se Lartë arsyeton se;“.. gjykata nuk ka respektuar ose ka zbatuar gabim nenin 322/1 te K.Pr.P., i cili parashikon se, provat e marra sipas rregullave të sigurimit të provës mund të përdoren në shqyrtimin gjyqësor vetëm ndaj të pandehurve, mbrojtësit e të cilëve kanë asistuar në marrjen e tyre. Për rrjedhojë, prova e marrë në seancën e mesipërme është e vlefshme dhe me të drejtë është përdorur për të gjykuarin Mati Morena, por ajo, mbështetur në nenin 128/1, pika “c” te K.Pr.P., është e pavlefshme dhe për këtë shkak nuk mund të përdorej për të gjykuarën V.K”

     

    Në arsyetimin e mësipërm të Gj.Lartë konstatohet një pasaktësi teorike[4], e cila konsiston në faktin se pavlefshmëria ndryshe nga papërdorshmëria nuk gëzon vetinë e veprimit të saj ad personam. Një akt procedurial i pavlefshmëm është tërësisht inekzistent dhe ngelet i pavlefshmëm për çdo lloj qëllimi procedurial. Veprimi i aktit ad personam është karakteristikë vetëm e nocionit të papërdorshmërisë. Të thuash se “një akt është i pavlefshëm për këtë..,por është i vlefshëm për atë..”, është I pasktë procedurialisht, pasi ndyshe nga papërdorshmëria që godet jo aktin, por vlerën e tij provuese, pavlefshmëria godet aktin në qënien e tij. Pra në rastin kur është ngritur pavlefshmëria, as nuk kemi fare një akt procedurial, akti është inekzistent për qellime të proçesit për këdo dhe për çdo fazë. Nisur nga ky shkak, për të bërë të mundur ruajtjen e provës së mbledhur në hetimet paraprake, Kodi i Procedurës jo më kot ka parashikuar Papërdorshmëri relative ad personam të kësaj prove e jo pavlefshmërinë e saj.

     

    Megjithëse argumentimi i mësipërm mund të duket krejt teorik, që insiston në ndarje sanksionesh, e cila nuk sjelle asnjë impakt në praktik, në fakt nuk është kështu edhe në pikëpamje praktike do të ishte gabim, që prova e marrë në shkelje të nenit 321 të konsiderohej si absolutisht e pavlefshme.

     

    Neni 332/1 i K.Pr.P parashikon se Provat e marra sipas rregullave të këtij kreu mund të përdoren në shqyrtimin gjyqësor vetëm ndaj të pandehurve, mbrojtësit e të cilëve kanë asistuar në marrjen e tyre. Me një intepretim të thjeshtë ad contrario dispozita merr kuptimin se Provat e marra sipas rregullave të këtij kreu nuk mund të përdoren në shqyrtimin gjyqësor ndaj të pandehurve, mbrojtësit e të cilëve nuk kanë asistuar në marrjen e tyre.

     

    Sic konstatohet Papërdorshmërisa e aktit provues sanksionuar në nenin 322/1 është një lloj i veçantë papërdorshmërie, pasi i referohet jo vetëm personave (ad personam), por dhe fazës së proçesit në të cilën operon. Neni i sipërcituar përmend vetëm papërdorshmëri referuar fazës së “shqyrtimit gjyqësor”, si faza e vetme në të cilën aktivizohet kjo papërdorshmëri. Duke qënë se faza e “shqyrtimit gjyqësor” është vetëm një fazë e proçesit dhe pikërisht ajo fazë qëndore e proçesit penal e cila karakterizohet nga verifikimi dhe marrja e provave në mënyrë kontradiktore, atëherë arsyetohet se në të gjitha fazat e tjera sanksioni i papërdorshmërise së provës së siguruar në shkelje të nenit 321/1 të K.Pr.P nuk aktivizohet. Pra në të gjitha fazat e tjera të proçesit një provë e marrë në shkelje të nenit 321/1 (pa pjesmarrjen e mbrojtësit të të pandehurit) nuk mund të jetë e papërdorshme dhe të konstatohet si e tillë nga gjykata, pasi vetë ligjvënësi në mënyrë shumë të qartë e lidh aktivizimin e sanksionit vetëm me “shqyrtimin gjyqësor”.

     

    Cilat  janë fazat e tjera në të cilat një provë e tillë mund të jetë e përdorshme? Një rast tipik që ka lidhje me gjykimin është rasti i aplikimit të gjykimit të shkurtuar. Gjykimi i shkurtuar « .. si gjykim i posaçem, në thelb të tij ka pranimin e akteve të grumbulluara gjatë fazës së hetimit paraprak dhe eviton marrjen e provave në seance gjyqësore dhe debatin lidhur me to. Ky gjykim eviton fazën e hetimit gjyqësor… »[5] . Në këtë gjykim të posacëm palët nuk mund të ngrenë pretendime lidhur me papërdorshmërinë e provës së marrë gjatë seancës së sigurimit të provës, pa pjesëmarrjen e mbrojtësit të të pandehurit. Kjo pasi, ashtu sic u përmend dhe më sipër, Kodi i Procedurës Penale ka parashikuar papërdoshmërinë e provës vetëm për sa i përket fazës së shqyrtimit gjyqësor. Vlen të theksojmë këtu se përjashtimi i mësipërm nuk vjen aspak në kundërshtim me nenin 151/4 të K.Pr.P, i cili sanksionon se “...papërdorshmëria ngrihet edhe kryesisht në çdo gjendje dhe shkallë të procedimit”.  Është e vërtetë se një provë e papërdorshme përjashtohet në çdo fazë të procedimit dhe pavarsisht fazës në të cilën ndodhet ky i fundit, palët kanë të drejtë ta ngrenë atë, por kjo i përket elementit kronologjik të ngritjes së papërdorshmërisë. Në rastin e mësipërm nuk po shtjellojmë për afate dhe procedura për ngritjen e saj, por për modalitete të veprimit të këtij sanksioni, modalitete të cilat i ka përcaktuar vetë ligjivënësi kur e aktivizon papërdorshmërinë në këtë rast vetëm për fazën e shqyrtimit gjyqësor.  Përpos kësaj duhet të jetë I qartë dhe një aspekt shumë të rëndësishëm, i cili nuk duhet të keqkuptohet kurrsesi. Aplikimi i gjykimit të shkurtuar nuk sjell një konvalidim të papërdorshmërisë, pasi një provë e papërdorshme është e goditur nga një ves, i cili është i pashërueshëm e që ngrihet edhe kryesisht në çdo shkallë e gjendje të procedimit. Nuk duhet të ngatërrohen kushtet në të cilat mund të veprojë papërdorshmëria me konvalidimin e saj. Në rastin e mësipërm nuk kemi konvalidim, por vetëm aplikim të një procedure të ligjshme, në të cilat kjo lloj papërdorshmërie nuk vepron, marr parasysh faktin se kemi të bëjmë me një papërdorshmëri relative.

     

    Për ta bërë edhe më të qartë qëndrojmë tek instituti i gjykimit të shkutruar dhe karakteristikat e tij.

     

    Në rastet kur pranohet kërkesa e të pandehurit për gjykim të shkurtuar “dosja e prokurorit kthehet në dosje gjyqësore dhe shërben për t’u bazuar në parashtrimin e konkluzioneve përfundimtare të palëve dhe për dhënien e vendimit nga gjykata»[6]. Pra çdo burim prove i mbledhur në hetimet paraprake nga prokurori behet pjesë e fashikullit të gjykimit, dhe merr statusin e provës. Megjithëse formimi i provës në një proçes kontradiktor është parim kyç i proçesit penal, i pandehuri ka mundësi që të heqë dorë nga kjo e drejtë dhe këtë e bën pikërisht me anë të kërkesës së tij për gjykimim të shkurtuar. Në qoftë se e pranojmë dhe konsiderojmë sigurimin e provës, pra “marrjen e proves nga gjykata gjate hetimit paraprak si pjesë e shqyrtimit gjyqësor të çështjes[7]” atëherë kërkesa për gjykim të shkurtuar nuk është gjë tjetër veçse heqje dorë ex post facto nga e drejta e mësipërme edhe për këtë fazë.  Në këto kushte në qoftëse i pandehuri me të drejtën që i jep Kodi i Procedurës ka hequr dorë nga e drejta e formimit të provës në një proçes kontradiktor, do të ishte inoportune që të shpallej e papërdorshme e aq më pak e pavlefshme një provë e formuar pikërisht në një proçes si ai që ështe kërkuar dhe pranuar nga gjykata.  Vetëm në rastet kur i pandehuri nuk ka preferuar gjykimin e shurtuar, pra ka dashur që çështja e tij të kaloj në shqyrtim gjyqësor, ku çdo provë t’i nënshtrohet rregullave specifik që vlejnë për këtë të fundit, atëherë del e qartë se prova e marrë në hetimet paraprake në shkelje të këtyre rregullave do të jetë e papërdorshme. Ndaj dhe del e qartë se parashikimi për ta shtrirë papërdorshmërinë vetëm për “shqyrtimin gjyqësor” është një zgjedhje jo e rastësishme e ligjvënësit.

     

    Ne qoftese futja ne proces e nje prove te siguruar pa pjesmarrjen e mbrojtesit te te pandehurit duket e dyshimtë atehere le ta ilustrojmë idenë fare te thjesht. Në qoftëse kthehemi tek sigurimi i provës konstatojmë se ai kryhet për marrjen e disa provave të renditura në mënyrë shteruese në nenin 316 të K.Pr.P. Të gjitha provat e listuara në këtë dispozitë mësipërme janë veprime hetimore, të cilat prokurori i kryen dhe vetë në fazën e hetimeve paraprake dhe ja vlen të theksojmë se prania e mbrojtësit të të pandehurit nuk sjell pavlefshmërinë absolute të vetë akteve. Në qoftëse do të analizonim dispozitat  e neneve 169, 170 të K.P.P (ballafaqimi),171, 172, 173, 174, 175, (njohjet), 176,  177 (eksperimenti), 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186 (ekspertimi), nuk na del në asnjë rast se prokurori ka detyrimin që veprimet e mësimërme hetimore t’i kryej në praninë e mbrojtësit të të pandehurit. Pra, megjithëse do të kryheshin pa praninë e këtij të fundit, këto veprime hetimore nuk do të ishin absolutisht të pavlefshme.

     

    Duke u rikthyer tek interpetimi i kryer pak më lart, në qoftëse do të konkludonim se prova e marrë në seancën e sigurimit të provës pa praninë e mbrojtësit të të pandehurit apo dhe pa praninë e vetë këtij të fundit do të ishte e papërdorshme gjate gjykimit te ceshtjes me gjykim te shkurtuar, atëherë do të binim në një alogjizëm të dukshëm. Duke qënë se gjykimi i shkurtuar eshte nje gjykim i vecante ku për shkak të veçorisë përgjithësisht kemi një gjykim mbi aktet e sjella nga prokurori, e jo një gjykim ku formohen prova ne debat, nuk do të ishte aspak e logjikshme që po ato prova të marra para gjykatës në seancën e sigurimit të provës, por pa praninë e mbrojtësit të jenë të papërdorshme, ndërsa “simotrat” e tyre të mbledhura nga prokurori dhe vetëm para këtij të fundit, në një fazë e cila paraqet më pak garanci proceduriale, të jenë të përdorshme ne gjykimin e shkurtuar[8].

     

    Përveç Gjykimit të Shkurtuar, nëse vazhdojmë me shtjellimin e situatave, mund të thuhet se një provë e tillë mund të jetë tërësisht e përdorshme gjithashtu edhe në seancën për aplikimin e masave të sigurimit, përsa kohë që këto janë seanca të cilat zhvillohen në hetimet paraprake dhe përsa kohë që kësaj seance i mungon një fazë e mirefilltë shqyrtimi gjyqësor. Edhe në rastin e seancës së masës së sigurimit ka një logjikë fare të thjeshtë se përse papërdorshmëria e një prove të siguruar në shkelje të neneve 321/1 dhe 321/2  nuk aktivizohet për qellimet e kësaj seance.             Seanca e caktimit të masës së sigurimit ka si karakteristikë pikërisht faktin se vendimi bazohet kryesisht mbi ato të dhëna të mbledhura në hetimet paraprake nga prokurori dhe ashtu si gjykimi i shkurtuar dhe kjo seancë është kryesisht një seancë verifikimi aktesh, pra një seancë gjykimi mbi gjendjen që janë aktet.

     

    Si rezultat i tërë asaj çka thamë mësipër, do të ishte e pasaktë të konstatohej pavlefshmëria absolute e një prove të marrë në kundërshtim me nenet 321/1 dhe 321/2 të K.Pr.P, pasi në këtë menyrë do të eleminohej padrejtësisht një provë e cila ka vlerë të plotë në çdo fazë tjetër të proçedimit veç asaj të shqyrtimit gjyqësor. Gjykata duhet, në zbatim të nenit 322, të konstatojë papërdorshmërinë relative të provës, e jo pavlefshmërinë e saj.

    • Përvec garantimit të ligjshmërisë së provës në procesin penal në paragrafin e dytë të tij Neni 322 garanton dhe efektet që vendimi penal mund të ketë në një process civil. Sigurisht që procesi penal dhe procesi civil ekzistojnë mbi bazën e një parimi të autonomisë midis proceseve, në shumë raste udhëhiqen nga rregulla të ndryshëm procedurial ndonjëherë dhe të papajtueshëm me njëra tjetrën. Megjithatë pavarsisht kësaj Neni 70 i K.Pr.P titulluar “Efektet e vendimit penal për gjykimin civil dhe administrative” parashikon se “ Vendimi penal i formës së prerë është i detyrueshëm për gjykatën që shqyrton pasojat civile të veprës vetëm përsa i përket faktit nëse vepra penale është kryer dhe nëse është kryer nga i gjykuari.2. Vendimi penal që zgjidh rastësisht një fakt që lidhet me një çështje civile, administrative ose penale nuk ka efekt detyrues në asnjë proces tjetër”.

    Nëse do të qëndronte parashikimi ligjor vetëm këtu, në mënyrë indirekte procesi penal do të zhbënte rregullat mbi të cilat udhëhiqet procesi civil sic është ai i konstradiktoriaritetit apo të drejtës për të paraqitur dhe kundërshtuar provat,  kjo nëpërmjet vendosjes së një vendimi detyrues (penal) vendim i cili është marrë nën një procedurë tërësisht të ndryshme ligjore. Ndodhur përpara kësaj situate ligjvënësi ka synuar që parimet e rëndësishme procedurial civile të mos anashkalohen duke zbatuar efektin e vendimit penal apo që vendimi penal të pranohet si detyrues në procesin civil vetëm në ato raste kur ai plotëson standartet e kontradiktoriaritetit që kërkon procesi civil. Në funksion të kësaj arsyeje ligji në paragrafin e dytë të Nenit 322 ka parashikuar se “Vendimi i dhënë mbi bazën e një prove të marrë sipas rregullave të këtij kreu, në të cilin viktima nuk ka qenë në gjendje të marrë pjesë, nuk sjell pasoja në gjykimin civil ose administrative përveçse kur vetë viktima ka pranuar qoftë edhe në heshtje. “ . Pra një vendim penal do të ketë efekte në procesin civil vetëm nëse ai ka përmbushur ato standarte të cilat megjithëse nuk kërkohen për vetë procesin penal janë të paderogueshme nga procesi  civil, sic është konkretisht e drejta për kontradiktoriaritet.

     

    [1] Më konkretish ajo ka arsyetuar se “pranimi i provave rregullohet kryesisht nga rregullat e legjislacionit të brendshëm dhe se, si rregull, janë gjykatat kombëtare që duhet të vlerësojnë provat para tyre detyra e institucioneve të Konventës është të sigurojë që proçesi në tërësinë e  tij, përfshirë dhe mënyrën  sesi janë marrë provat, të ketë qenë i rregullt.(çështja Balliu kundër Shqipërisë)[1]. Në çëshjten Schenk kundër Zvicrës gjithashtu kjo gjykatë ka sqaruar se “Ndërsa neni 6 i Konventës garanton të drejtën për një gjykim të drejtë, ai nuk vendos asnjë rregull lidhur me pranueshmërinë e provës, e cila është në mënyrë parësore një çështje e rregulluar nga ligji kombëtar. Megjithatë Gjykata nuk mund të përjashtojë parimisht dhe në mënyrë abstrakte që provat e këtij lloji të marra në mënyrë të paligjshme të jenë të pranueshme. Ajo duhet vetëm të konstatojë në qoftëse gjyqi ndaj zotit Schenk si i tërë ka qënë i drejtë” Shiko gjithashtu dhe Van Mechelen e të tjerë kundër. Hollandës, 23.4.1997, P.S kundër Gjermanisë shtator 2002,Niderhost-Huber kundër Zvicrës shkurt 1997,Ëindsich kundër Austrisë shtator 1990

     

    [2] Vendimi Nr.8 dt.12.07.2012 i Gjykatës Kushtetuese.

    [3] Gjithashtu duhet thënë se papërdorshmëria dhe pavlefshmëria nuk mund të bashkëveprojnë kumulativisht në një akt për shkaqe identike. Pra nuk mund të kemi në rastin e sjellë me sipër pavlefshmëri absolute, për shkaqet e nenit 128/a pika c, pra mungesës së mbrojtësit apo të të pandehurit në seancën e sigurimit të provës, dhe në të njëjtën kohë papërdorshmëri të provës për të njëjtin shkak.

    [4] Të njëjtin qendrim kjo gjykatë ka mbajtur dhe në Vendimin Nr 407 datë 21.12.1999 Vendimin Nr.454 datë 09.05.2007  si dhe Vendimin Nr.154 datë 29.03.2006.

     

     

    [5] Vendimi nr 2 datë 29.01.2003 i Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë.

    [6] ibidem

    [7] Shiko Vendimin nr 115 datë 21.05.2008 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë

    [8] **Le ta pasqyrojme me nje shembull- Gjate hetimeve paraprake per nje procedim te filluar ndaj te pandehurit X prokurori ka ne disponim si prova dy deshmitarë (persona qe kane dijeni per vepren penale) konkretisht shtetasin A dhe shtetasin B. Shtetasin A , prokurori zgjedh ta pyesi në cilësinë e personit që ka dijeni për veprën penale dhe këtë marrje në pyetje e kryen në zyrën e tij pa pjesmarrjen as të të pandehurit e as të mbrojtësit të këtij të fundit, për sa kohë që K.Pr.P nuk vendos një detyrim të tillë. Ndërkohë për shtetasin B, duke qënë se ndodhet në gjende tejet të rëndë shëndetësore vendos të procedoj me sigurimin e provës para gjykatës. Sigurimi i provës kryhet pa pjesmarrjen e mbrojtësit të të pandehurit. Pas përfundimit të hetimeve, në gjykim i pandehuri kërkon gjykimin e shkurtuar i cili pranohet nga gjykata. Po ti qëndrojmë praktikës se sigurimi i provës i kryer pa pjesmarrjen e mbrojtësit është absolutisht i pavlefshëm do të kishim situatën që Gjyqtari do të shmangte dhe nuk do të pranonte si provë procesverbalet e pyetjes së dëshmitarit gjatë sigurimit të provës, ndërkohë që do të pranonte si provë aktin e pyetjes së personit që ka dijeni për veprën penale e cila gjendet në fashikullin e prokurorit. Pra ajo që duket qartë është një nonsens si juridik aq dhe logjik. Në vendimin hipotetik gjyqtari ka eleminuar një provë (pyëtjen e shtetasit B) e cila për nga mënyra e formimit ofron më tepër garanci sesa prova tjetër e njëjtë që në vendim administrohet. Pra e thënë më thjesht eleminohet një dëshmi e dhënë para gjyqtarit gjatë hetimeve paraprake ndërkohë që pranohet një dëshmi e dhënë para prokurorit dhe vetëm para këtij të fundit gjatë hetimeve.

  • Konteksti historik
    Asnjë koment
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  Asnjë koment
• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura
  Asnjë koment
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment