Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 400 i Kodit të Procedurës Penale ka si qëllim të sigurojë një gjykim të shpejtë në rastet kur i pandehuri është arrestuar në flagrancë si dhe në rastet kur ndaj tij caktohet njëra nga masat e sigurimit të parashikuara nga nenet 237, 238 ose 239, të Kodit, duke reflektuar në këtë mënyrë parimin se kufizimi i lirisë duhet t’i nënshtrohet afateve sa më të shkurtra kohore.
  • Objekti
    1. Neni 400 i Kodit të Procedurës Penale parashikon kushtet dhe kriteret që duhet të plotësohen për të proceduar me gjykimin e drejtpërdrejtë duke normuar si veprimet e prokurorit ashtu edhe të gjykatës. Dispozita ka rregulluar si rastin kur brenda 48 orëve, së bashku me kërkesën për vleftësimin e arrestimit, prokurori paraqet edhe kërkesën për gjykimin e njëkohshëm të të pandehurit ashtu edhe rastin kur kërkesa paraqitet jo më vonë se 30 ditë nga arrestimi. Megjithatë dispozita nuk përcakton në vetvete një detyrim, pasi në çdo rast kërkesa mbetet në vlerësimin e prokurorit.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Në paragrafin e parë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se kur i pandehuri është arrestuar në flagrancë dhe hetohet për kryerjen e një vepre penale që gjykohet nga një gjyqtar, prokurori paraqet në gjykatë brenda dyzet e tetë orëve nga arrestimi, kërkesën për vleftësimin e tij dhe gjykimin e njëkohshëm, kur çmon se nuk ka nevojë për hetime të mëtejshme. Nga përmbajtja e kësaj dispozite rezulton se për të paraqitur një kërkesë për gjykim të drejtpërdrejtë duhet të plotësohen tre kushte: 1) i pandehuri është arrestuar në flagrancë në kuptim të nenit 252 të Kodit të Procedurës Penale; 2) vepra penale për të cilën hetohet gjykohet nga një gjyqtar; 3) hetimi është i plotë dhe nuk është e nevojshme kryerja e veprimeve të tjera hetimore. Gjithsesi, paraqitja e një kërkese për gjykim të drejtpërdrejtë nuk është e detyrueshme për prokurorin, por është një kërkesë që i nënshtrohet vlerësimit të tij.[1] Në këtë kuptim është në zgjedhjen e prokurorit nëse do të paraqesë vetëm kërkesë për vleftësimin e arrestimit pranë gjyqtarit të hetimit paraprak, apo do të paraqesë edhe kërkesë për gjykimin e njëkohshëm të të pandehurit.
    2. Vlerësimi i prokurorit nuk është i lidhur vetëm me faktin nëse ka apo jo nevojë për hetime të mëtejshme, pasi edhe nëse hetimet janë të plota sërish është në vlerësimin e prokurorit të paraqesë apo jo kërkesë për gjykimin e njëkohshëm të pandehurit. Po kështu, në referim të nenit 257 të Kodit të Procedurës Penale prokurori ka të drejtë të vlerësojë paraprakisht ligjshmërinë e arrestimit dhe të urdhërojë lirimin e menjëhershëm të personit kur del e qartë se arrestimi ose ndalimi është bërë për shkak se është ngatërruar personi ose nuk janë respektuar kërkesat e ligjit ose kur masa e arrestit ose e ndalimit e ka humbur fuqinë për shkak të shkeljes së afatit të kërkesës për vleftësimin e masës. Në këto raste, edhe pse personi është arrestuar në flagrancë, nëse prokurori vlerëson të procedojë me lirimin e menjëhershëm të personit për shkaqet e parashikuara në nenin 257 të Kodit të Procedurës Penale, rezulton se nuk jemi në kushtet e gjykimit të drejtpërdrejtë sipas paragrafit të parë të nenit 400 të Kodit për sa kohë nuk plotësohet një ndër kushtet kryesore që është ligjshmëria e arrestimit në flagrancë.
    3. Afati 48 orë i parashikuar në paragrafin e parë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale është një afat i cili i referohet në mënyrë specifike veprimtarisë së prokurorit. Nëse prokurori vlerëson se nuk ka nevojë për hetimeve të mëtejshme dhe mund të procedohet me gjykimin e njëkohshëm, ai ka detyrimin që brenda 48 orëve nga arrestimi në flagrancë të paraqesë kërkesën për vleftësimin e arrestit dhe gjykimin e njëkohshëm. Në këtë rast, edhe gjykata do të jetë e kushtëzuar nga afati 48 orë i parashikuar në nenin 259/5 të Kodit të Procedurës Penale për sa i përket vleftësimit të arrestimit, ndërsa për sa i përket gjykimit të njëkohshëm ligji nuk ka parashikuar ndonjë afat. Megjithatë, referuar natyrës së gjykimit të drejtpërdrejtë dhe shpejtësisë që e karakterizon atë është e rëndësishme që të shmangen shtyrjet e panevojshme të seancave. Fakti që prokurori paraqet kërkesë për gjykim të drejtpërdrejtë dhe i pandehuri e pranon një kërkesë të tillë do të thotë që çështja është e qartë dhe nuk ka nevojë për hetime të mëtejshme ndaj dhe duhet të evitohet shtyrja e seancës për përfundimin e gjykimit të drejtpërdrejtë.
    4. Kërkesa për gjykimin e njëkohshëm duhet të paraqitet detyrimisht së bashku me kërkesën për vleftësimin e arrestimit, në seancën e caktuar nga gjykata, dhe prokurori nuk mund të kërkojë, edhe pse brenda afatit 48 orë nga arrestimi, caktimin e një seance të veçantë vetëm për kërkesën për gjykimin e drejtpërdrejtë.[2] E rëndësishme është që kërkesa e prokurorit për vleftësimin e arrestimit dhe gjykimin e njëkohshëm të paraqitet brenda afatit prej 48 orë nga arrestimi, ndërsa momenti kur fillon gjykimi nuk merr rëndësi për efekt të dispozitës. Afati 48 orë do të fillojë të përllogaritet nga momenti që të pandehurit i kufizohet liria personale pasi në këtë moment i pandehuri do të konsiderohet se është arrestuar më flagrancë, ndërsa fakti se procesverbali i cili dokumenton arrestimin mund të jetë mbajtur më vonë nuk merr asnjë rëndësi.[3]
    5. Në paragrafin e dytë të nenin 400 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se në qoftë se arrestimi vleftësohet i ligjshëm dhe nuk ka nevojë për hetime të tjera, procedohet menjëherë në gjykim, ndërsa kur ai nuk gjendet i bazuar aktet i kthehen prokurorit. Si rregull, në referim të nenit 15/2 të Kodit të Procedurës Penale, nuk mund të marrë pjesë në gjykim gjyqtari që ka shqyrtuar kërkesat e palëve gjatë hetimeve paraprake për të njëjtin procedim, por gjykimi i drejtpërdrejtë përbën një përjashtim nga ky rregull. Kjo për arsye se i njëjti gjyqtar që shqyrton ligjshmërinë e arrestimit në flagrancë realizon edhe gjykimin e njëkohshëm të të pandehurit dhe në këtë rast vleftësimi i arrestimit është vetëm një veprim paraprak në gjykim dhe jo një vendimmarrje e cila mund të paragjykojë çështjen.
    6. Që të pranohet kërkesa për gjykimin e drejtpërdrejtë duhet të plotësohen dy kushte: 1) arrestimi duhet të vleftësohet i ligjshëm; 2) gjykata çmon se nuk ka nevojë për hetime të tjera. Nga krahasimi midis paragrafit të parë dhe të dytë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale rezulton se në paragrafin e parë janë parashikuar kushtet që duhet të plotësohen në rast se prokurori vlerëson të paraqesë kërkesë për gjykim të drejtpërdrejtë, ndërsa në paragrafin e dytë janë parashikuar kushtet që duhet të plotësohen në mënyrë që gjykata të pranojë kërkesën për gjykimin e drejtpërdrejtë. Sipas paragrafit të parë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale, në mënyrë që të mund të paraqitet një kërkesë për gjykimin e njëkohshëm duhet që vepra penale e cila po hetohet të gjykohet nga një gjyqtar sipas nenit 13/3 të Kodit të Procedurës Penale çka do të thotë se për veprën penale parashikohet dënim me gjobë ose me burgim në maksimum jo më shumë se 10 vjet. Përbërja e trupit gjykues, edhe pse nuk parashikohet si një ndër kushtet në paragrafin e dytë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale, përbën gjithashtu një kusht për pranimin e kërkesës nga gjykata. Në kuadër të ligjshmërisë së arrestimit, gjykata mund të verifikojë edhe nëse cilësimi ligjor i faktit penal është apo jo i saktë, pasi plotësimi apo jo i kritereve të arrestimit në flagrancë lidhet me gjendjen e faktit dhe jo me cilësimin e saj nga ana e prokurorit. Nëse eventualisht gjykata vlerëson se cilësimi ligjor i faktit penal nuk është i saktë dhe se nuk jemi më në kushtet kur vepra gjykohet me një gjyqtar, edhe pse arrestimi mund të vleftësohet i ligjshëm, gjykata duhet t’i kthejë aktet prokurorit pasi nuk janë kushtet për të proceduar me gjykimin e njëkohshëm.
    7. Vleftësimi i ligjshëm i arrestimit është kushti tjetër i domosdoshëm për të pranuar kërkesën për gjykim të drejtpërdrejtë dhe nëse arrestimi vleftësohet i ligjshëm dhënia e pëlqimit nga ana e të pandehurit për të proceduar me gjykimin e njëkohshëm nuk është i nevojshëm. Si rregull, vleftësimi i ligjshëm i arrestimit nuk përbën një titull autonom që të legjitimojë vazhdimin e kufizimit të lirisë së personit dhe për këtë arsye procedohet edhe me caktimin e një mase sigurimi bazuar në kërkesën e prokurorit. Një rregull i tillë nuk zbatohet në rastin e gjykimit të drejtpërdrejtë pasi nga përmbajtja e nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale rezulton se nuk është e nevojshme që të procedohet edhe me caktimin e një mase sigurimi për vetë faktin se procedohet menjëherë me gjykimin. Vleftësimi i ligjshëm i arrestimit është në funksion të realizimit të gjykimit të drejtpërdrejtë dhe për këtë arsye në këtë rast kemi një zgjatje të status detentionis.[4]
    8. Megjithatë, nuk ka asnjë pasojë nëse pas vleftësimit të arrestimit gjykata cakton edhe një masë sigurimi dhe më pas procedon me gjykimin e njëkohshëm të të pandehurit, duke qenë se ekziston edhe mundësia që gjykimi të mos përfundojë me një seancë. Një tjetër mundësi është edhe caktimi i masës së sigurimit me vendimin përfundimtar në përfundim të gjykimit të drejtpërdrejtë, nëse gjykata cakton një dënim me burgim. Kjo për arsye se nëse gjykata vleftëson arrestimin e ligjshëm, cakton një masë sigurimi, vazhdon me gjykimin e drejtpërdrejtë dhe në përfundim cakton një ndër alternativat e dënimit me burgim masa e sigurimit nuk do të kishte asnjë efekt për sa kohë gjykata do të dispononte sërish me shuarjen e saj. Kjo është edhe arsyeja që vleftësimi i ligjshëm i arrestimit është i mjaftueshëm për të proceduar me gjykimin e drejtpërdrejtë.[5]
    9. Pavarësisht nëse janë apo jo kushtet për të proceduar me gjykimin e njëkohshëm, në çdo rast gjykata duhet të shprehet lidhur me kërkesën për vleftësimin e arrestimit dhe masën e sigurimit (nëse ka kërkesë për caktim mase). Nëse gjykata vlerëson se arrestimi në flagrancë duhet të vleftësohet i paligjshëm si rregull duhet të disponojë kthimin e akteve prokurorit pasi nuk plotësohet kushti për të proceduar me gjykim të drejtpërdrejtë. Megjithatë, në këtë rast ligji ka parashikuar një përjashtim nga rregulli pasi edhe nëse arrestimi vleftësohet i paligjshëm, kur i pandehuri dhe prokurori japin pëlqimin gjykata procedon në gjykimin e drejtpërdrejtë. Në këtë kuptim, pasi gjykata të realizojë vendimmarrjen lidhur me ligjshmërinë e arrestimit, nëse vlerëson se arrestimi duhet të vleftësohet i paligjshëm nuk duhet të procedojë menjëherë me kthimin e akteve, por duhet të pyesë palët nëse japin apo jo pëlqimin për të proceduar me gjykimin e drejtpërdrejtë. Marrja e këtij pëlqimi mund të realizohet edhe përpara vendimmarrjes së gjykatës pasi eventualisht palët mund të shprehen se edhe në rast se arrestimi vleftësohet i paligjshëm nga gjykata ato japin pëlqimin që të procedohet me gjykimin e drejtpërdrejtë.
    10. Duke qenë se gjykimi i njëkohshëm kushtëzohet nga vleftësimi i arrestimit, atëherë është i zbatueshëm neni 259/1 i Kodit të Procedurës penale sipas të cilit seanca e vleftësimit zhvillohet me pjesëmarrjen e domosdoshme të prokurorit dhe të mbrojtësit dhe nëse mbrojtësi i zgjedhur ose i caktuar kryesisht nuk është gjetur ose nuk është paraqitur, gjykata cakton si zëvendësues një mbrojtës tjetër. Në këtë kuptim, gjykimi duhet të realizohet në çdo rast me pjesëmarrjen e detyrueshme të mbrojtësit, qoftë ky i zgjedhur apo i caktuar kryesisht. Në rastet kur gjykata e vleftëson arrestimin e paligjshëm, prokurori vlerësohet se ka interes që të ushtrojë të drejtën e tij të ankimit ndaj kësaj vendimmarrje. Në të kundërt, nëse gjykata e vleftëson të ligjshëm arrestimin në flagrancë ligjshmëria e kësaj vendimmarrje nuk mund të jetë më objekt shqyrtimi gjatë gjykimit në themel. Megjithatë, edhe nëse është ushtruar ankim ndaj vendimit lidhur me vleftësimin e arrestimit, shqyrtimi i ankimit nuk pengon realizimin e gjykimit të drejtpërdrejtë duke qenë se ky i fundit është një prej llojeve të veçanta të gjykimit që ka parashikuar ligji dhe synon shpejtësinë ndërsa gjykimi lidhur me vleftësimin e arrestimit ka të bëjë vetëm me lirinë personale.
    11. Kushti tjetër që duhet të plotësohet në mënyrë që gjykata të pranojë kërkesën për gjykimin e drejtpërdrejtë është plotësia e hetimeve. Edhe pse arrestimi mund të vleftësohet i ligjshëm, gjykata do të disponojë me kthimin e akteve prokurorit nëse vlerëson se hetimet nuk janë të plota. Duke qenë se qëllimi i gjykimit të drejtpërdrejtë është shpejtësia nuk do të ishte efektive që gjykata të procedonte me gjykimin edhe pse hetimet nuk janë të plota dhe rrjedhimisht provat të merren gjatë gjykimit. Për këtë arsye, edhe nëse arrestimi vleftësohet i ligjshëm, gjykata duhet të vlerësojë çdo pretendim që mund të ketë mbrojtja lidhur me nevojën për të kryer hetimeve të mëtejshme. Kushti mosplotësimi i të cilit nuk e pengon gjykimin e drejtpërdrejtë është vetëm ligjshmëria e arrestimit, pasi edhe nëse arrestimi vleftësohet i paligjshëm, nëse prokurori dhe i pandehuri japin pëlqimin, gjykata duhet të procedojë me gjykimin e drejtpërdrejtë. Në të kundërt, mospasja nevojë për hetimeve të tjera, është një kusht i cili mund të anashkalohet edhe nëse prokurori dhe i pandehuri japin pëlqimin për të proceduar me gjykimin e drejtpërdrejtë. Nëse gjykata, pavarësisht faktit nëse arrestimi është vleftësuar apo jo i ligjshëm, vlerëson se ka nevojë për hetime të tjera ajo duhet t’i kthejë aktet prokurorit pasi nuk janë kushtet për të proceduar me gjykimin e drejtpërdrejtë. Kjo për arsye se shpejtësia e hetimit dhe gjykimit nuk është qëllim në vetvete dhe nëse cenohet dhënia e drejtësisë për shkak të hetimeve të paplota prioritet duhet t’i jepet hetimit të plotë.
    12. Në paragrafin e tretë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet sekur i pandehuri është arrestuar në flagrancë dhe ai vleftësohet i ligjshëm, si dhe kur gjykata vendos njërën nga masat e sigurimit të parashikuara nga nenet 237, 238 ose 239, të Kodit, prokurori paraqet në gjykatë kërkesë për gjykimin e drejtpërdrejtë, jo më vonë se tridhjetë ditë nga data e arrestimit, me përjashtim të rastit kur duhet të kryhen hetime të mëtejshme.Nga mënyra se si është formuluar dispozita rezulton se ajo mund të interpretohet në dy mënyra të ndryshme: 1)vleftësimi i ligjshëm i arrestimit në flagrancë dhe caktimi i njërës nga masat e sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit janëkushte kumulative, çka do të thotë që për paraqitur një kërkesë për gjykim të drejtpërdrejtë duhet që jo vetëm arrestimi në flagrancë duhet të jetë vleftësuar i ligjshëm por edhe që ndaj personit të jetë caktuar një nga masat e sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit. E interpretuar në këtë mënyrë rezulton se nëse arrestimi në flagrancë është vleftësuar i ligjshëm dhe ndaj personit caktohet një masë sigurimi e ndryshme nga ato të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit atëherë nuk janë kushtet për të proceduar me gjykim të drejtpërdrejtë; 2) vleftësimi i ligjshëm i arrestimit në flagrancë dhe caktimi i njërës nga masat e sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit janë kushte alternative, çka do të thotë se për të paraqitur një kërkesë për gjykim të drejtpërdrejtëmjafton qëarrestimi në flagrancë tëvleftësohet i ligjshëm dhe në këtë rast nuk merr asnjë rëndësi lloji i masës që cakton gjykata pasi kushti është ligjshmëria e arrestimit, por edhe nëse arrestimi mund të jetë vleftësuar i paligjshëm mund të procedohet me gjykim tëdrejtpërdrejtë nëse ndaj personit është caktuar një nga masat e sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit. Ky interpretim bazohet edhe në ndërtimin gramatikor të dispozitës duke qenë se janë përdorur lidhëza “kur” dhe “si dhe kur” duke nënkuptuar se cila nga një rast të ndryshëm ku mund të procedohet me gjykim të drejtpërdrejtë.
    13. Referuar qëllimit të gjykimit tëdrejtpërdrejtë qëështë shpejtësia e hetimit dhe gjykimit si dhe kufizimi për një kohë sa më të shkurtër i lirisë personale, interpretimi më i drejtë i paragrafit të tretë të Kodit të Procedurës Penale vlerësohet të jetë interpretimi sipas të cilit kushtet për të proceduar me gjykim tëdrejtpërdrejtë janë alternative. Nëse do të interpretohej sipas mënyrës së parë duke i vlerësuar kushtet kumulative do të kufizohej së tepërmi fusha e zbatimit të gjykimit tëdrejtpërdrejtë pasi do të mund të procedohej me këtë lloj gjykimi vetëm nëse arrestimi do të vleftësohej i ligjshëm dhe ndaj personit do të caktohej një nga masat e sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit. Në të kundërt, edhe pse arrestimi mund të vleftësohej i ligjshëm, nëse ndaj personit do të caktohej një masë e ndryshme nga masat e sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit, nuk do të mund të procedohej me gjykim të drejtpërdrejtë, ndërkohë që një diferencim i tillë nuk ka një bazë të arsyeshme.
    14. Qëllimi i legjislatorit nuk ka qenë që të kufizojë rastet në të cilat mund të procedohet me gjykim të drejtpërdrejtë, por përkundrazi të parashikojë edhe një rast tjetër specifik qëështë rasti kur ndaj personit është caktuar njëra nga masat e sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit. Ky rast nënkupton që arrestimi është vleftësuar i paligjshëm pasi nëse do të ishte vleftësuar i ligjshëm nuk do kishte asnjë lloj rëndësie lloji i masës së sigurimit të caktuar ndaj personit për sa kohë kushti i vetëm do të ishte ligjshmëria e arrestimit. Nëse në paragrafin e dytë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale është parashikuar mundësia që gjykata të procedojë me gjykimin e drejtpërdrejtë edhe nëse arrestimi vleftësohet i paligjshëm, mjafton që prokurori dhe i pandehuri të japin pëlqimin, në paragrafin e tretë është parashikuar mundësia që të procedohet me gjykimin e drejtpërdrejtë edhe nëse arrestimi është vleftësuar i paligjshëm, mjafton që të jetë caktuar njëra nga masat e sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit. Në këtë rast, referuar faktit se këto janë edhe masat më të rënda të sigurimit, legjislatori i ka dhënë përparësi hetimit dhe gjykimit të shpejtë për të garantuar kufizimin për një kohë sa më të shkurtër të lirisë personale. Nga ana tjetër, nëse në kuptim të paragrafit të tretë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale gjykimi i drejtpërdrejtë do të zbatohej vetëm në rastet kur arrestimi në flagrancë është vleftësuar i ligjshëm dhe ndaj personit caktohet një nga masat e sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit, nuk do të kishte kuptim parashikimi në paragrafin e parë të nenit 401 të Kodit sipas të cilit kur i pandehuri është i lirë, afati për t’u paraqitur nuk mund të jetë më i shkurtër se tri ditë, për vetëfaktin se një person në masat e sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit nuk mund të jetë i lirë.
    15. Në ndryshim nga paragrafi i dytë, sipas paragrafit të tretë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale gjyqtari nuk ka mundësi që t’i kthejë aktet prokurorit nëse vlerëson se në fakt nuk ka ekzistuar gjendja e flagrancës dhe arrestimi ka qenë i paligjshëm. Kjo mundësi parashikohet vetëm në rastet kur kërkesa për gjykim të drejtpërdrejtë paraqitet brenda afatit prej 48 orë nga arrestimi dhe ky i fundit vleftësohet i paligjshëm, nëse gjithmonë prokurori dhe i pandehuri nuk japin pëlqimin që të procedohet me gjykim të drejtpërdrejtë pavarësisht paligjshmërisë së arrestimit.Në praktikën gjyqësore italiane është pretenduar se njëparashikim i tillëështë antikushtetues pasi cenon procesin e drejtë, por ky pretendim nuk është pranuar nga Gjykata Kushtetuese Italiane e cila ka arsyetuar se legjislatori ka një diskrecion të gjerë në disiplinimin e procesit dhe formimin e instituteve procedurale, disckrecion i cili mund të kufizohet vetëm në rastet e zgjedhjeve që janë haptazi të paarsyeshme. Zgjedhja e diferencuar sipas të cilës në rastet kur kërkesa për gjykim tëdrejtpërdrejtë paraqitet brenda 48 orëve nga arrestimi gjykata ka të drejtë t’i kthejë aktet prokurorit, ndërsa në rastet kur kërkesa paraqitet jo më vonë se 30 ditë nga dita a e arrestimit gjykata nuk e ka një të drejtë të tillë, nuk rezulton të jetë një zgjedhje haptazi e paarsyeshme. Në rastin e parë shqyrtimi i ligjshmërisë së arrestimit realizohet nga vetë gjyqtari të cilit i paraqitet edhe kërkesa për gjykim të drejtpërdrejtë, ndërsa në rastin e dytë situata është e ndryshme pasi ligjshmëria e arrestimit është shqyrtuar paraprakisht dhe ndaj vendimmarrjes lidhur me vleftësimin e arrestimit i pandehuri ka të drejtën e ankimit.[6]
    16. Afati 30 ditor i parashikuar në paragrafin e tretë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale është vlerësuar të jetë një afat i mjaftueshëm për të përfunduar hetimet, për sa kohë në çdo rast i pandehuri duhet të jetë arrestuar në flagrancë. Edhe në rastin e gjykimit të drejtpërdrejtë sipas këtij paragrafi vlerësohet se, për të pranuar kërkesën për gjykimin e drejtpërdrejtë, duhet që vepra penale që hetohet të gjykohet me një gjyqtar. Edhe pse në paragrafin e tretë të nenit 400 të Kodit nuk gjendet një kufizim i tillë sikurse parashikohet në paragrafin e parë, ky interpretim bazohet në faktin se paragrafët nuk duhet të interpretohen të shkëputur nga njëri-tjetri dhe të krijohen raste të reja të gjykimit të drejtpërdrejtë tej parashikimit të ligjit. Kufizimi i gjykimit të drejtpërdrejtë në rastet e veprave penale që gjykohen me një gjyqtar nuk lidhet me pengesat procedurale në formimin e trupit gjykues pasi në momentin që vlerësohet se janë kushtet për gjykimin e drejtpërdrejtë mund të formohet trupi gjykues nëse vepra gjykohet me tre gjyqtarë dhe të vazhdohet me gjykimin. Kufizimi është i lidhur me natyrën e veprave penale dhe jo pa qëllim legjislatori ka parashikuar se veprat që mund të gjykohen me gjykim të drejtpërdrejtë janë ato që gjykohen me një gjyqtar pasi bëhet fjalë ose për gjykim brenda 48 orëve nga arrestimi ose brenda 30 ditëve nga arrestimi.
    17. Në paragrafin e katërt të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet sekur vepra penale, për të cilën kërkohet gjykimi i drejtpërdrejtë lidhet me vepra penale të tjera, për të cilat mungojnë kushtet për këtë lloj gjykimi, procedohet ndaras për veprat e tjera dhe ndaj të pandehurve të tjerë, përveçse kur kjo ndarje dëmton hetimet. Kur bashkimi është i domosdoshëm zbatohen rregullat e gjykimit të zakonshëm. Sipas kësaj dispozite rezulton se nëse për disa vepra penale ekzistojnë kushtet e gjykimit të drejtpërdrejtë ndërsa për veprat e tjera penale këto kushte nuk plotësohen, atëherë mundësitë për të vepruar janë dy: 1) ndarja e çështjes për veprat penale për të cilat mund të procedohet me gjykimin e drejtpërdrejtë; 2) zbatimi i rregullave të gjykimit të zakonshëm nëse ndarja nuk është e mundur dhe dëmtohen hetimet. Në rastin e fundit merr përparësi gjykimi i zakonshëm dhe nuk mundet që gjykimi i drejtpërdrejtë të prevalojë mbi faktin se mund të dëmtohen hetimet nga ndarja e çështjes.[7]

     

    [1] Vendimi Nr.659, datë 04.02.2010, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [2] Vendimi Nr.157, datë 14.05.2004, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [3] Vendimi Nr.243980, datë 17.02.2009, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [4] Vendimi Nr.133, datë 21.07.1992, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [5] Vendimi Nr.705, datë 08.03.2000, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [6]Vendimi Nr.229, datë 21.06.2010, Gjykata Kushtetuese Itali.

    [7] Vendimi Nr.233379, datë 29.11.2005, Gjykata e Kasacionit Itali.

  • Konteksti historik
    1. Me ligjin Nr.35/2017 në nenin 400 të Kodit të Procedurës Penale u bënë disa ndryshime në paragrafin e parë, të dytë dhe të tretë të dispozitës, ndryshime të cilat synuan ta bënin këtë dispozitë më të qartë dhe më të plotë. Ndryshe nga parashikimi i mëparshëm, në paragrafin e parë të nenit 400 të Kodit të Procedurës Penale u parashikua se kërkesa për gjykimin e njëkohshëm do të realizohej nëse prokurori vlerëson se nuk ka nevojë për hetime të mëtejshme dhe nëse vepra për të cilën hetohet gjykohet me një gjyqtar, kritere këto që nuk kanë qenë të parashikuara në formulimin e mëparshëm të dispozitës. Në paragrafin e dytë të dispozitës fjala “i drejtë” u zëvendësua me fjalën “i ligjshëm” për qenë në koherencë me vetë termat e Kodit, ndërsa paragrafi i tretë u ndryshua plotësisht duke përcaktuar kushte të tjera për të proceduar me gjykimin e drejtpërdrejtë pas momentit të vleftësimit të ligjshëm të arrestimit. Konkretisht sipas formulimit të mëparshëm të dispozitës, prokurori mund të procedonte me gjykimin e drejtpërdrejtë ndaj të pandehurit që gjatë marrjes në pyetje kishte pohuar dhe fajësia e tij ishte e qartë. Në këtë rast i pandehuri thirrej për t’u paraqitur brenda pesëmbëdhjetë ditëve nga data e regjistrimit të veprës penale. Aktualisht një parashikim i tillë nuk ekziston më dhe mundësia e procedimit me gjykim të drejtpërdrejtë lidhet me vleftësimin e ligjshëm të arrestimit ose me caktimin e një prej masave të sigurimit të parashikuara në nenet 237, 238 dhe 239 të Kodit. Pranimi apo i fajësisë nga i pandehuri nuk është kusht për të proceduar apo jo me gjykimin e drejtpërdrejtë, por do të jetë thjeshtë një rrethanë që mund të vlerësohet nga prokurori lidhur me nevojën për të kryer apo hetime të mëtejshme.
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

   

  1. Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut;
• Materiale legjislative
  1. Analiza e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë.
• Dispozita të lidhura
  1. Neni 5iKonventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut;
  2. Kushtetuta;
  3. Kodi i Procedurës Penale.
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  A.    Vendime të Gjykatës Kushtetuese

  1. Vendimi Nr.229, datë 21.06.2010, Gjykata Kushtetuese Itali;

  B.     Vendime të Gjykatës së Lartë

  2. Vendimi Nr.659, datë 04.02.2010, Gjykata e Kasacionit Itali;

  3. Vendimi Nr.243980, datë 17.02.2009, Gjykata e Kasacionit Itali;

  4. Vendimi Nr.233379, datë 29.11.2005, Gjykata e Kasacionit Itali;

  5. Vendimi Nr.157, datë 14.05.2004, Gjykata e Kasacionit Itali;

  6. Vendimi Nr.705, datë 08.03.2000, Gjykata e Kasacionit Itali;

  7. Vendimi Nr.133, datë 21.07.1992, Gjykata e Kasacionit Itali;

• Bibliografia
  1. PaoloTonini, “Manuale di procedura penale”, Quindicesimaedizione, GiuffreEditore;
  2. Commenatario breve alCodice di Procedura Penale, nonaedizione, 2015, WoltersKluwer, CEDAM.
• Arkiva
  Asnjë koment