Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 495 i Kodit tëProcedurës Penale ka si qëllim tësigurojë bashkëpunimin midis shtetevedhe të garantojë dorëzimin e personave për të cilët kërkohet ekstradimi shtetit kërkuesnë rast se gjykata kompetente e vendit nga do të bëhet ekstradimi vendos përfundimisht për dhënien e ekstradimit. Nga ana tjetër kjo dispozitë garanton edhe të drejtat e personit që arrestohet në bazë një urdhri arresti ndërkombëtar duke parashikuar kontrollin gjyqësor ndaj veprimeve të policisë gjyqësore.
  • Objekti
    1. Neni 495 i Kodit të Procedurës Penale parashikon procedurën që duhet të ndiqet në rastet e arrestimit të përkohshëm të një personi në bazë të një urdhri arresti ndërkombëtar duke filluar që nga veprimet e policisë gjyqësore, njoftimi i organeve përkatëse lidhur me arrestimin, kontrolli gjyqësor i veprimeve të policisë gjyqësore e deri tek caktimi i masës së sigurimit për efekt të paraqitjes së kërkesës për ekstradim.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Në paragrafin e parë të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se kur ka një urdhër arresti ndërkombëtar, policia gjyqësore bën arrestimin e përkohshëm të personit. Ajo bën edhe sekuestrimin e provave materiale të veprës penale dhe të sendeve që i përkasin asaj. Si Konventa e Këshillit të Evropës për Ekstradimin dhe dy Protokollet shtesë të saj, miratuar me ligjin Nr.8322, datë 02.04.1998, ashtu edhe dispozitat e ligjit penal parashikojnë dhe lejojnë arrestimin/ndalimin e personave, për të cilët ekziston një kërkesë për arrestim të përkohshëm me qëllim ekstradimin, si masë provizore e cila mund të vendoset për të garantuar ekstradimin. Ky arrestim/ndalim si rregull realizohet në bazë të një kërkese formale të shtetit të huaj, e cila i paraqitet gjykatës nga Ministria e Drejtësisë nëpërmjet prokurorit pranë gjykatës kompetente, ku kërkohet vendosja përkohësisht e një mase shtrënguese përpara se të vijë kërkesa e ekstradimit (neni 494 i Kodit të Procedurës Penale).Përjashtimisht nga ky rregull, bazuar në paragrafin e parë të nenit 6 të Konventës për Ekstradimin,[1]arrestimi mund të bëhet edhe nga policia gjyqësore dhe kjo mundësi parashikohet pikërisht në nenin 495/1 të Kodit të Procedurës Penale.
    2. Paragrafi i parë i nenit 495të Kodit tëProcedurës Penale në formulimin e tij përpara ndryshimit me ligjin Nr.35/2017 parashikonte se policia gjyqësore mund të bënte arrestimin e personit, kundër të cilit është paraqitur kërkesa për arrestimin e përkohshëm, në rastet e ngutshme.[2] Aktualisht dispozita nuk e përmban më një kriter të tillë çkado të thotë se për të kryer arrestimin sipas nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale për policinë gjyqësore është e mjaftueshme ekzistenca e urdhrit të arrestit ndërkombëtar. Një parashikim i tillë nuk është në kundërshtim me Konventën Evropiane tëtë Drejtave të Njeriut pasi kjo e fundit nuk përmban dispozita lidhur me rrethanat në të cilat mund të lejohet ekstradimi apo me procedurën që duhet të ndiqet përpara se të lejohet ekstradimi. Për sa kohë ekstradimi është rezultat i bashkëpunimit midis shteteve dhe arrestimi kryhet në bazë të një urdhri arresti ndërkombëtar,i cili gjithsesi është lëshuar në përputhje me nenin 5 të Konventës, qoftë edhe një ekstradim atipik nuk mund të jetë në kundërshtim me Konventën.[3]
    3. Formulimi i ndryshëm i paragrafit të parë të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale ka thjeshtuar punën e policisë gjyqësore pasi nëse më parë kjo e fundit duhej të justifikonte arrestimin e përkohshëm me ekzistencën e ngutshmërisë apo rrezikut të ikjes së personit, aktualisht nuk e ka më një detyrim të tillë. Megjithatë, kjo nuk do të thotë që rreziku i ikjes nuk është më një kriter i cili nuk merr më rëndësi pasi një kriter i tillë do të merret në vlerësim nga gjykata në caktimin e masës së sigurimit sipas paragrafit të tretë të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale. Edhe në praktikën e Gjykatës Evropiane tëtë Drejtave të Njeriut është pranuar se arrestimi mund të justifikohet në bazë të paragrafit të parë, shkronja “f”, të nenit 5 të Konventës[4] nëse ka një kërkesë nga organet kompetente, edhe në ato raste kur nuk ka ende një kërkesë zyrtare për ekstradim, pasi një kërkesë e tillë mund të konsiderohet “veprim” i ndërmarrënë kuadër të një procedure ekstradimi në kuptim të nenit 5/1/f të Konventës.[5]
    4. Kërkesa për arrestimine përkohshëm sipas Konventës së Këshillit të Evropës për Ekstradimin është e përfshirë në urdhrin e arrestit ndërkombëtar dhe është kjo arsyeja që paragrafi i parë i nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale e lidh arrestimin e përkohshëm me urdhrin e arrestit ndërkombëtar dhe jo me kërkesën për arrestim të përkohshëm. Qëllimi i urdhrit të arrestit ndërkombëtar nuk është vetëm që t’u komunikojë shteteve faktin se ndaj personit të kërkuar është lëshuar një urdhër arresti, por edhe kërkesën për arrestimin e përkohshëm për efekt ekstradimi të personit kudo që ai ndodhet. Në rastet e arrestimit të përkohshëm policia gjyqësore nuk ka asnjë detyrim që t’i dorëzojë personit kopje të kërkesës për arrestimin e përkohshëm (urdhrit të arrestit ndërkombëtar) ndaj dhe mungesa e një komunikimi të tillë nuk pasjelle asnjë pavlefshmëri.Në referim të nenit 5/2 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut policia gjyqësore ka vetëm detyrimin për ta informuar lidhur me arsyet e arrestimit,[6]por edhe në këtë rast sipas praktikës së Gjykatës Evropiane tëtë Drejtave të Njeriut i arrestuari nuk mund të pretendojë mosrespektimin e detyrimit për ta informuar lidhur me arsyet e arrestimit nëse ai është në dijeni të rrethanave lidhur me veprat penale për të cilat dyshohet të parashtruara në urdhrin e arrestit ndërkombëtar.[7]Kjo për arsye se, kur një person arrestohet me qëllim ekstradimin e tij informacioni që i vihet në dispozicion mund të jetë akoma më i kufizuar duke qenë se një arrestim i tillë nuk kërkon një vendimmarrje mbi bazueshmërinë e akuzave në ngarkim të tij.[8] Megjithatë, personit të arrestuar për qëllim ekstradimi duhet t’i sigurohet një informacion i mjaftueshëm aq sa i arrestuari të jetë në gjendje të kundërshtojë në gjykatë ligjshmërinë e arrestimit.[9]
    5. Sipas paragrafit të dytë të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale autoriteti që ka bërë arrestimin njofton menjëherë prokurorin dhe Ministrin e Drejtësisë. Njoftimi i prokurorit është i nevojshëm për shkak se prokurori ka më pas detyrimin që ta vërë të arrestuarin brenda 48 orëve në dispozicion të gjykatës në territorin e së cilës është bërë arrestimi, ndërsa njoftimi i Ministrit të Drejtësisëështë i nevojshëm për shkak se qëllimi i arrestimit të përkohshëm dhe masës eventuale të sigurimit është garantimi i ekstradimit. Në këtë kuptim Ministria e Drejtësisë njofton menjëherështetin kërkues lidhur me arrestimin e përkohshëm të personit dhe i kërkon paraqitjen e kërkesës për ekstradim dhe dokumentacionin përkatës. Njëinterpretim i tillë rezulton edhe nga përmbajtja e nenit 494/6 të Kodit të Procedurës Penale sipas të cilit masat shtrënguese revokohen në qoftë se brenda tetëmbëdhjetë ditëve dhe gjithsesi në maksimum dyzet ditë nga arrestimi nuk vjen në Ministrinë e Drejtësisë kërkesa e ekstradimit dhe dokumentet që i bashkëlidhen asaj. Për sa kohë afati i masës shtrënguese, e cila ka karakter të përkohshëm, fillon të përllogaritet nga momenti i arrestimit dhe jo nga momenti i njoftimit të shtetit kërkues për caktimin e masës,atëherë njoftimi menjëherë i Ministrit të Drejtësisë sipas paragrafit të dytë të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale synon pikërisht respektimine këtij afati.
    6. Parashikimi i paragrafit të dytë të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale lidhur me detyrimin për të njoftuar menjëherë prokurorin dhe Ministrin e Drejtësisëështë nëpërputhje me nenin 16/4 tëKonventëspër Ekstradimin[10], standardin e Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe praktikën e Gjykatës Evropiane tëtë Drejtave të Njeriut sipas të cilës çdo kufizim i lirisë sipas nenit 5/1, shkronja “f”, të Konventës do të jetë i justifikuar për sa kohë vazhdon procedura e ekstradimit. Por nëse një procedurë e tillë nuk realizohet me diligjencë, atëherë edhe kufizimi i lirisë nuk do të jetë më i justifikueshëm sipas nenit 5/1 të Konventës.[11] Njëdiligjencë e tillëpër efekt të mbrojtjes së të drejtave tëtë arrestuarit merr akoma më shumë rëndësi në rastet personi arrestohet në kuadër të një procedure ekstradimi me qëllim ndjekjen penale në shtetin kërkues se sa në rastet kur ekstradimi ka si qëllim që ndaj personit të arrestuar të zbatohet një vendim dënimi.[12]
    7. Sipas paragrafit të tretë të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale arrestimi i përkohshëm për efekt të një urdhri arresti ndërkombëtar i nënshtrohet kontrollit të gjykatës.Brenda dyzet e tetë orëve nga paraqitja e kërkesës së prokurorit për vleftësimin e arrestimit dhe caktimin e masës së sigurimitgjykata e vleftëson atë, si dhe cakton një masë sigurimi shtrënguese kur janë kushtet ose vendos lirimin e të arrestuarit, parashikim i cili është në përputhje me nenin 5/3 të KonventësEvropiane për të Drejtat e Njeriut[13]. Nga përmbajtja e nenit 495/3 të Kodit të Procedurës Penalerezulton se gjykata kryen dy vendimmarrje të cilat janë të dallueshme midis tyre: vleftësimin e arrestimit të përkohshëm si dhe caktimin e masës së sigurimit, nëse vlerëson se janë kushtet. Verifikimi që kryen gjykata në rastet e arrestimit të përkohshëm është i ndryshëm nga verifikimi në rastet e arrestimit apo ndalimit (neni 259 i Kodit të Procedurës Penale). Në rastin e arrestimit të përkohshëm verifikimi ka më shumë një natyrë dokumentare dhe një verifikim i tillë nuk ndikon aspak në procesin e ekstradimit apo në caktimin e një mase sigurimi për efekt të ekstradimit. Ky karakter dokumentar është theksuar akoma më shumë duke qenë se tashmë arrestimi i përkohshëm sipas paragrafit të parëtë nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale nuk lidhet më me urgjencën, por me ekzistencën e urdhrit të arrestit ndërkombëtar.
    8. Si rregull urdhri i arrestit ndërkombëtar pasqyrohet në sistemim elektronik të Interpol dhe kjo mënyrë parashikohet shprehimisht si mënyrë komunikimi në paragrafin e tretë të nenit 16 të Konventës për Ekstradimin i cili përcakton se: “Kërkesa për arrestim të përkohshëm do t’u transmetohet autoriteteve kompetente të palës së kërkuar ose me rrugë diplomatike ose drejtpërdrejt me postë, ose me telegram, ose nëpërmjet Organizatës Ndërkombëtare të Policisë Kriminale INTERPOL...”. Në kuadër të vleftësimit të arrestimit të përkohshëm gjykata do të verifikojë nëse kërkesa për arrestimin e përkohshëm (urdhri i arrestit ndërkombëtar) plotëson kriteret e parashikuara në nenin 16/2 i Konventës për Ekstradimin, i cili parashikon se: “Në kërkesën për arrestim të përkohshëm do të shënohet ekzistenca e njërit prej dokumenteve të parashikuara në paragrafin 2, kryerreshti a i nenit 12, dhe do të theksohet se për këtë do të dërgohet një kërkesë për ekstradim; aty do të përmendet shkelja për të cilën do të kërkohet ekstradimi, koha dhe vendi ku është kryer ajo, si dhe brenda mundësive të dhënat rreth individit që kërkohet”.Është kjo arsyeja që verifikimi i gjykatës në rastet e arrestimit tëpërkohshëm ka kryesisht një karakter dokumentar.
    9. Nga momenti i arrestimit prokurori ka 48 (dyzet e tetë) orë kohë për të paraqitur kërkesën në gjykatë, ndërsa kjo e fundit ka 48 (dyzet e tetë) orë kohë nga momenti i paraqitjes së kërkesës për ta shqyrtuar atë.[14] Në praktikën gjyqësore italiane është njohur mundësia që në rast të prishjes së vendimit për shkak të mungesës së arsyetimit çështja të kthehet për rigjykim dhe vleftësimi apo jo i arrestimit të përkohshëm t’i nënshtrohet sërish shqyrtimit. Në këtë rast, për sa i përket afatit të paraqitjes së kërkesës dhe shqyrtimit të saj, mjafton të jenë respektuar afatet në vendimmarrjen e parë edhe pse kjo e fundit ështëcenuar nga gjykata më e lartë,[15]por në këtë rast gjykata e cila disponon kthimin e çështjes për rigjykim duhet të disponojë edhe për lirimin e menjëhershëm të personit të arrestuar.[16] Një qëndrim i tillë rezulton edhe nga interpretimi i nenit 245 të Kodit të Procedurës Penale pasi për sa kohë një vendim për caktimin e masës së sigurimit është i pavlefshëm nëse është i paarsyetuar në kuptim të kësaj dispozite atëherë gjykata më e lartë që konstaton se vendimi është i pavlefshëm për shkak të mungesës së arsyetimit duhet të disponojë edhe lirimin e menjëhershëm të personit.
    10. Caktimi i masës shtrënguese duhet të jetë në çdo rast në përputhje me nenin 493/2 të Kodit të Procedurë Penale.[17]Jo pa qëllim në këtë dispozitë parashikohet se dispozitat e titullit V të Kodit të Procedurës Penale respektohen për aq sa mund të zbatohen, pasi duhet pasur parasysh se, ndryshe nga caktimi i masave të sigurimit personal në kushte të zakonshme (jo për efekt ekstradimi), qëllimi i caktimit të masave provizore të sigurimit është garantimi i ekstradimit të personit në rast se gjykata kompetente e vendit nga do të bëhet ekstradimi vendos përfundimisht për dhënien e ekstradimit.[18]Garantimi i ekstradimit të personitështë edhe qëllimi final i Konventës për Ekstradimin, qëllim i cili duhet të mbahet parasysh edhe nga gjykata në përcaktimin e masës shtrënguese më të përshtatshme. Megjithatë, kjo nuk do të thotë që gjykata të bazohet në aplikimin apriori të masës së sigurimit “arresti në burg”, duke përjashtuar të gjitha masat e tjera, për shkak se kjo masë garanton më së shumti se personi nuk do t’i shmanget ekstradimit, por çdo masë sigurimi duhet parë në raport me rrethanat konkrete.
    11. Në praktikën e saj Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut ka theksuar se justifikimi i paraburgimit mund të bazohetnëdisa arsye të cilat jo domosdoshmërish duhet që të ekzistojnë njëkohësisht (mund të jenëalternative), sikurse janë: rreziku i largimit, rreziku i ndërhyrjes në procesin e drejtësisë, nevoja për të parandaluar pasojat e mëtejshme të veprës penale. Në këtë kuadër, rastet në të cilat është kërkuar një masë ekstradimi me qëllim që të vazhdojë seanca gjyqësore në një vend të caktuar, janë vlerësuar nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut si raste në të cilat ka një bazë të përshtatshme për të supozuar rrezikun e largimit.[19]Caktimi i një mase sigurimi sipas nenit 495/3 të Kodit të Procedurës Penale nuk kushtëzohet nga fakti se ndaj personit që kërkohet të ekstradohet mund të jetë caktuar një masë tjetër sigurimi për efekt të një procedimi tjetër penal apo se ky i fundit mund edhe të jetë duke vuajtur një dënim në territorin shqiptar.
    12. Në vendimmarrjen e saj sipas paragrafit të tretë të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale gjykata do të kufizohet në ligjshmërinë e arrestimit të përkohshëm dhe kushtet për caktimin e masës së sigurimit, pa analizuar nëse janë apo kushtet për të dhënë një vendim në favor të ekstradimit pasi ky vlerësim i përket fazës pasardhëse. I vetmi kusht që duhet të analizohet nga gjykata në këtë fazë është nëse ka apo jo marrëveshje dypalëshe për ekstradimin e shtetasve me shtetin që ka nxjerrëurdhër arrestin në rastet kur i arrestuari është shtetas shqiptar. Kjo për arsye se, nëse nuk ka një marrëveshje të tillë atëherë gjykata duhet të urdhërojë lirimin e menjëhershëm të personit të arrestuar. Edhe në praktikën e Gjykatës Evropiane tëtë Drejtave të Njeriut është theksuar se për sa i përket marrëveshjeve mbi ekstradimin midis shteteve ku njëri është palë në Konventë dhe tjetri jo, rregullat e përcaktuara në marrëveshjen e ekstradimit apo bashkëpunimi midis shteteve në rast të mungesës së një marrëveshje të tillë janë faktorë të rëndësishëm në vlerësimin e ligjshmërisë së arrestimit. Fakti që një person në kërkim është dorëzuar shtetit kërkues në bazë të një bashkëpunimi midis shteteve nuk e bën në vetvete arrestimin e paligjshëm dhe rrjedhimisht nuk ngre asnjë problematikë në kuptim të nenit 5 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.[20]
    13. Sipas paragrafit të katërt të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penalemasa e arrestit revokohet në qoftë se Ministria e Drejtësisë nuk kërkon, brenda dhjetë ditëve nga miratimi, mbajtjen e saj.[21]Nga përmbajtja e kësaj dispozite rezulton se ligji nuk ka parashikuar modalitete të caktuara lidhur me kërkesën e Ministrisë së Drejtësisë për mbajtjen e masës së sigurimit. Për këtë arsye çdo formë e paraqitjes së kërkesës, përfshirë këtu edhe atë me fax, do të konsiderohet e vlefshme për efekt të mbajtjes së masës me kushtin që të mos ketë dyshime apo paqartësi mbi prejardhjen e saj. Afati dhjetë ditor do të konsiderohet i respektuar nëse vullneti i Ministrisë së Drejtësisëështë shprehur përpara përfundimit të afatit, pavarësisht faktit se kur është depozituar kërkesapër mbajtjen e masës në sekretarinë e gjykatës.[22] Në rast se Ministria e Drejtësisë kërkon brenda afatit mbajtjen e masës së sigurimit atëherë masa do të vazhdojë automatikisht efektet e saj, pa qenë e nevojshme një vendimmarrje e dytë me të cilën të konfirmohet vazhdimi i zbatimit të masës së sigurimit.Në rast të kundërt, nëse Ministria e Drejtësisë nuk kërkon brenda afatit dhjetë ditor mbajtjen e masës së sigurimit atëherë është e nevojshme një vendimmarrje e gjykatës me të cilën të revokohet masa për këtë shkak. Megjithatë, nuk ka asnjë ndalim që edhe në rastet kur Ministria e Drejtësisë kërkon brenda afatit mbajtjen e masës së sigurimit gjykata të realizojë një vendimmarrje për të konfirmuar vazhdimin e zbatimit të masës. Por në këtë rast, nëse ushtrohet ankim ndaj vendimit të gjykatës, ankimi mund të bazohet vetëm në plotësimin apo jo të kushtit që do të thotë në faktin nëse kërkesa është paraqitur apo jo brenda afatit.
    14. Sipas paragrafit të pestë të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penalekopja e vendimit të dhënë nga gjykata për masat shtrënguese dhe sekuestrimet, u njoftohet prokurorit, personit të interesuar dhe mbrojtësit të tij, të cilët mund të bëjnë ankim në gjykatën e apelit. Nga përmbajtja e dispozitës rezulton se ligji nuk ka parashikuar në mënyrë tëshprehur afatin e ankimit, por në referim të nenit 493/2 të Kodit të Procedurës Penale i cili lidhur me masat referon në dispozitat e titullit të V të Kodit sidhe nenit 248/1 të Kodit të Procedurës Penale i cili parashikon se kundër vendimit të gjykatës për caktimin e masës së sigurimitlejohet ankim brenda pesë ditëve nga njoftimi i vendimit të gjykatës, afati i ankimit sipas nenit 495/5 të Kodit të Procedurës Penale do të jetë 5 ditë nga njoftimi i vendimit të gjykatës dhe jo 15 ditëi cili është afati i zakonshëm i ankimit.

     

    [1] Paragrafi i parë i nenit 6 të Konventës për Ekstradimin parashikon se: “Në raste urgjente autoritetet kompetente të palës kërkuese mund të kërkojnë arrestimin e përkohshëm të individit që kërkohet; autoritetet kompetente të palës së kërkuar vendosin për këtë kërkesë në përputhje me ligjin e kësaj pale”.

    [2]Përpara ndryshimeve me ligjin Nr.35/2017, paragrafi i parë i nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale ka pasur këtë përmbajtje: “Në rastet e ngutshme, policia gjyqësore mund të bëjë arrestimin e personit, kundër të cilit është paraqitur kërkesa për arrestimin e përkohshëm...”.

    [3]Öcalan kundër Turqisë, 14.12.2000, paragrafi 86; Adamov kundër Zvicrës, 21.06.2011, para 57.

    [4]Në nenin 5, pika 1, shkronja “f”, të Konventës parashikohet se: “Çdokush ka të drejtën e lirisë e të sigurisë personale. Askujt nuk mund t’i hiqet liria, me përjashtim të rasteve që vijojnë dhe në përputhje me procedurën e parashikuar me ligj: f) kur një person arrestohet ose ndalohet ligjërisht, me qëllim që të ndalohet hyrja e tij e paautorizuar në atë vend, ose për një person kundër të cilit është duke u kryer një procedurë dëbimi ose ekstradimi”.

    [5]X. kundër Zvicrës, Vendimi i Komisionit, 09.12.1980.

    [6]Në nenin 5/2 të Konventës Evropiane për Drejtat e Njeriut parashikohet se: “Çdo person i arrestuar duhet të informohet brenda një afati sa më të shkurtër dhe në një gjuhë që ai e kupton, për arsyet e arrestimit të tij dhe në lidhje me çdo akuzë që i bëhet”.

    [7]Öcalan kundër Turqisë, 14.12.2000.

    [8]SusoMusa kundër Maltës, 23.07.2013, para 113 dhe 116; Kaboulov kundër Ukrainës, 19.11.2009, para 144; Bordovskiy kundër Rusisë, 08.02.2005, para 56; Bejaoui kundër Greqisë, Vendim i Komisionit, 06.04.1995.

    [9]Shamayev dhe të Tjerë kundër Gjeorgjisë dhe Rusisë, aplikimi Nr.36378/02, 2005-III, para427.

    [10]Në paragrafin e katërt të nenit 16 të Konventës për Ekstradimin parashikohet se: “Arrestimi i përkohshëm mund të marrë fund në rast se brenda një afati prej 18 orësh pas arrestimit, Pala e kërkuar nuk ka marrë njoftim për kërkesëne ekstradimit dhe për dokumentet shoqëruese që përmenden në nenin12; në asnjë rast ajo nuk duhet të kalojë përtej~ ditëve pas arrestimit…”. Nga përmbajtja e kësaj dispozite rezulton se afati i Palës kërkuese për të paraqitur kërkesën për ekstradim fillon nga momenti i arrestimit ndaj edhe duhet të realizohet menjëherë njoftimi i Ministrit të Drejtësisë lidhur me arrestimin e përkohshëm në bazë të një urdhri arresti ndërkombëtar. Pas ndryshimit me ligjin Nr.35/2017, neni 494/6 i Kodit të Procedurës Penale u përshtat me Konventën për Ekstradimin dhe ecja e afatit u parashikua në lidhje me momentin e arrestimit dhe jo me njoftimin e shtetit kërkues.

    [11]Khlaifia dhe të Tjerë kundër Italisë, aplikimi Nr. 16483/12, ECHR 2016, Dhoma e Madhe, para 90; A. dhe të Tjerë kundër Mbretërisë së Bashkuar, aplikimi Nr.3455/05, ECHR 2009, Dhoma e Madhe, para 164; Amie dhe të Tjerë kundër Bullgarisë, 12.02.2013, para 72.

    [12]GallardoSanchez kundër Italisë, aplikimi Nr.11620/07, ECHR 2015, para 42.

    [13]Në nenin 5/3 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut parashikohet se: “Çdo person i arrestuar ose i paraburgosur në rrethanat e parashikuara në paragrafin 1/c të këtij neni, duhet të çohet menjëherë përpara një gjykatësi ose një zyrtari tjetër të autorizuar me ligj për të ushtruar funksione gjyqësore dhe ka të drejtë të gjykohet brenda një afati të arsyeshëm ose të lirohet në gjykim e sipër. Lirimi mund të kushtëzohet nga garanci për t’u paraqitur para gjykatës”.

    [14] Afati i prokurorit për paraqitjen e kërkesës si dhe afati i gjykatës për shqyrtimin e saj fillimisht ka qenë 24 orë, por me ligjin Nr.8813, datë 13.06.2002, afati i ndryshua nga 24 orë në 48 orë.

    [15]Vendimi Nr.232839, datë 03.10.2005, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [16]Vendimi Nr.367, datë 21.05.2008, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [17]Në nenin 493/2 të Kodit të Procedurës Penale parashikohet se: “Në caktimin e masave shtrënguese respektohen dispozitat e titullit V të këtij Kodi, për aq sa mund të zbatohen, duke mbajtur parasysh kërkesat për të garantuar që personi për të cilin është kërkuar ekstradimi të mos i shmanget dorëzimit”.

    [18]Vendimi Nr.221, datë 03.12.2014, KPGJL. Në këtë vendim Gjykata e Lartë ka arsyetuar se: “Ndaj personit, ekstradimi i të cilit kërkohet, mundtë vendosen masa shtrënguese, por këto masa janë të karakterit të përkohshëm dhejanë pjesë e vetë procesit të ekstradimit dhe rregullimit ligjor të këtij procesi”.

    [19]Punzelt kundër Republikës Çeke, 25.04.2000.

    [20]Öcalan kundër Turqisë, 14.12.2000, para 87.

    [21]Në praktikën gjyqësore italiane është njohur mundësia që kompetenca e Ministrit të Drejtësisë për të kërkuar mbajtjen e masës së sigurimit t’i delegohet funksionarëve të tjerë në Ministri që merren me ekstradimet. Vendimi Nr.251186, datë 26.10.2011, Gjykata e Kasacionit Itali.

    [22]Vendimi Nr.105, datë 02.04.1999, Gjykata e Kasacionit Itali. Në këtë rast kërkesa e Ministrisë së Drejtësisë për mbajtjen e masës ishte dërguar me anë të faxit ditën që përfundonte afati 10 ditor dhe kërkesa është vlerësuar si e paraqiturbrenda afatit edhe pse në sekretarinë e gjykatës ajo kishte mbërritur jashtë afatit.

  • Konteksti historik
    1. Me ligjin Nr.35/2017 në nenin 495 të Kodit të Procedurës Penale u bënë disa ndryshime në paragrafin e parë dhe të tretë të dispozitës, ndryshime të cilat synuan ta bënin këtë dispozitë më të qartë dhe më të plotë. Ndryshe nga parashikimi i mëparshëm, arrestimi i përkohshëm nga policia gjyqësore tashmë është kushtëzuar vetëm me ekzistencën e një urdhri arresti ndërkombëtar, i cili presupozon në vetvete një kërkesë për arrestim të përkohshëm, dhe nuk varet më nga ngutshmëria apo jo e rastit. Nëpërmjet një parashikimi të tillë është evituar mundësia që policia gjyqësore të mos realizojë arrestimin e një personi për të cilin ekziston një urdhër arresti ndërkombëtar me arsyetimin se rasti sipas vlerësimit të saj nuk ishte i ngutshëm. Po kështu, nëpërmjet shtesave që janë bërë në paragrafin e tretë të nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale është qartësuar fakti se gjykata kryen dy vendimmarrje të dallueshme midis tyre dhe konkretisht vleftësimin e arrestimit të përkohshëm dhe caktimin e masës së sigurimit, nëse janë kushtet. Me ligjin Nr.35/2017 u shtua edhe garancia për shtetasit shqiptarë për të cilët nuk ka një marrëveshje ekstradimi me shtetasin që ka urdhër arrestin duke krijuar mundësinë që një verifikim i tillë të kryhet që në këtë fazë me pasojë lirimin e menjëhershëm të personit.
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  1. Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut;

  A.    Raporte, opinion, rekomandime

  2. Udhëzues i nenit 5 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut (fusha penale), azhurnuar më datë 30.04.2020.

  B.     Vendime të Gjykatës Evropianetëtë Drejtave të Njeriut

  3. Khlaifia dhe të Tjerë kundër Italisë, aplikimi Nr. 16483/12, ECHR 2016;
  4. SusoMusa kundër Maltës, 23.07.2013;
  5. Amie dhe të Tjerë kundër Bullgarisë, 12.02.2013;
  6. GallardoSanchez kundër Italisë, aplikimi Nr.11620/07, ECHR 2015
  7. Adamov kundër Zvicrës, 21.06.2011;
  8. Kaboulov kundër Ukrainës, 19.11.2009;
  9. dhe të Tjerë kundër Mbretërisë së Bashkuar, aplikimi Nr.3455/05, ECHR 2009;
  10. Bordovskiy kundër Rusisë, 08.02.2005;
  11. Shamayev dhe të Tjerë kundër Gjeorgjisë dhe Rusisë, aplikimi Nr.36378/02, 2005-III;
  12. Öcalan kundër Turqisë, 14.12.2000;
  13. Punzelt kundër Republikës Çeke, 25.04.2000;
  14. Bejaoui kundër Greqisë, Vendim i Komisionit, 06.04.1995;
  15. kundër Zvicrës, Vendimi i Komisionit, 09.12.1980
• Materiale legjislative
  1. Analiza e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë.
• Dispozita të lidhura
  1. Neni 5iKonventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut;
  2. Kushtetuta;
  3. Kodi i Procedurës Penale.
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  A.    Vendime të Gjykatës së Lartë

  1. Vendimi Nr.221, datë 03.12.2014, KPGJL;
  2. Vendimi Nr.251186, datë 26.10.2011, Gjykata e Kasacionit Itali.
  3. Vendimi Nr.367, datë 21.05.2008, Gjykata e Kasacionit Itali;
  4. Vendimi Nr.232839, datë 03.10.2005, Gjykata e Kasacionit Itali;
  5. Vendimi Nr.105, datë 02.04.1999, Gjykata e Kasacionit Itali.
• Bibliografia
  1. PaoloTonini, “Manuale di procedura penale”, Quindicesimaedizione, GiuffreEditore;
  2. Commenatario breve alCodice di Procedura Penale, nonaedizione, 2015, WoltersKluwer, CEDAM.
• Arkiva
  Asnjë koment