Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Në një kuptim të gjerë, neni Ç i Aneksit të Kushtetutës ka qëllim të garantojë mbarëvajtjen e të gjithë procesit të rivlerësimit. Duket qartë orientimi i tij drejt qëllimit të përgjithshëm të dispozitave të Aneksit të Kushtetutës për të vendosur shtyllat kryesore të rivlerësimit. Në këtë kuadër, neni Ç përcakton tri drejtimet themelore të rivlerësimit dhe parimet e posaçme procedurale të këtij të fundit.

    2. Në një kuptim objektiv më të ngushtë, qëllimi i tij është të sigurojë kontrollin dhe rivlerësimin e gjyqtarëve, prokurorëve dhe subjekteve të tjera të rivlerësimit për pasurinë, figurën dhe aftësitë profesionale. Në këtë mënyrë krijon mundësinë që në organet e sistemit të drejtësisë të qëndrojnë vetëm subjektet që përmbushin aftësitë e kërkuara nga Kushtetuta, si në këndvështrimin e formimit të tyre moral, ashtu edhe në këndvështrimin e formimit profesional.

    3. Duke analizuar përmbajtjen e nenit, gjejmë të sanksionuara parimet e posaçme mbi të cilat mbështetet procesi i rivlerësimit. Mund të rendisim si parime të posaçme dhe të lidhura ngushtësisht me këtë proces:

    - parimin e bashkëpunimit dhe ndërveprimit institucional midis organeve të posaçme të rivlerësimit dhe organeve të tjera shtetërore;

    - parimin e bashkëpunimit me publikun;

    - zhvendosjen e parimit të barrës së provës.

    4. Qëllimi i kushtetutëbërësit ka qenë që përmes tyre të realizojë një proces efektiv e të drejtë, me qëllim shmangien e abuzimeve apo cenimin e procesit të rregullt ligjor. Realizimit të këtij qëllimi i vlen edhe sanksionimi i detyrimit ndaj organeve të rivlerësimit për të shqyrtuar deklaratën përkatëse të paraqitur nga subjektet. Kontrolli mbi bazën e deklarimit të vetë subjektit përbën thelbin e modalitetit të rivlerësimit. Ky sanksionim e ndihmon procesin e rivlerësimit në dy aspekte: në radhë të parë, gjyqtari, prokurori, si dhe çdo subjekt tjetër i rivlerësimit, mbajnë përgjegjësi morale e ligjore për sa deklarojnë paraprakisht përpara organeve të rivlerësimit; në radhë të dytë, KPK-ja dhe KPA-ja do të bazohen te deklaratat e subjektit për të kryer vlerësimin e pasurisë dhe të figurës, si dhe te punët e tij me shkrim për të bërë vlerësimin e aftësive profesionale.

  • Objekti

    5. Neni Ç i Aneksit të Kushtetutës ka objekt rregullimin e rivlerësimit në tri aspekte themelore nga pikëpamja materiale e procedurale: së pari, sanksionon nga pikëpamja materiale tri drejtimet mbi të cilat ai do të kryhet, që sikurse e theksuam rregullohen përkatësisht në nenet në vijim: D, Dh dhe E; së dyti, rregullon procedurat e rivlerësimit mbi bazën e parimeve të posaçme që sanksionon rishtazi; së treti, sanksionon veprime të tjera procedurale dhe burime të provave të procesit të rivlerësimit.

    6. Duhet theksuar se neni nuk ka qëllim rregullimin e hollësishëm të drejtimeve të përmbajtjes së rivlerësimit. Ai shpall të tria kategoritë e kontrollit, pa i bërë ato objekt rregullimi. Prandaj, kur përcakton drejtimet e rivlerësimit, u referohet neneve përkatëse të Aneksit, D, DH, E, si dhe ligjit lidhur me kontrollin e pasurisë, të figurës dhe të aftësisë profesionale. Kur shprehet “dhe ligjit”, qëllimi i kushtetutëbërësit ka qenë delegimi në ligjin e posaçëm të rivlerësimit kalimtar nr. 84/2016.^[1]

     

    a) Drejtimet e rivlerësimit

    7. Dispozita ka vendosur kryerjen e kontrollit dhe të rivlerësimit të gjyqtarëve në tri drejtime themelore:

    - Kontrolli i pasurisë (neni D).

    - Kontrolli i figurës (neni DH).

    - Kontrolli i aftësive profesionale (neni E).

    8. Neni Ç vetëm i ka shpallur ose afirmuar të tria kategoritë e kontrollit, pa marrë përsipër të përkufizojë apo të rregullojë përmbajtjen e secilës prej tyre. Kjo duket qartë nga karakteri i paragrafit të parë të kësaj dispozite, që është tërësisht një dispozitë referuese. Ajo i afirmon të tria kategoritë e kontrollit dhe e referon secilën prej tyre në nenet përkatëse të Aneksit, si dhe delegon në ligjin e posaçëm të rivlerësimit, ligjin nr. 84/2016.^[2]

     

    b) Parimet e posaçme procedurale

    9. Në të katërt paragrafët e dispozitës në vijim, objekt i rregullimit janë procedurat e procesit. Në këtë kuadër, një vend të rëndësishëm zë sanksionimi i parimeve të posaçme procedurale, sikurse i përmendëm më lart^[3]. Të tria këto parime kanë karakter procedural dhe i shërbejnë në mënyrë ekskluzive vetëm procesit të rivlerësimit në bazë të këtij ligji. Pavarësisht se këto parime mund të gjenden në forma të ndryshme edhe në procese të tjera gjyqësore, në formën në të cilën janë sanksionuar në këtë Aneks, formojnë karakteristikë të procesit të rivlerësimit.

     

    c) Veprimet administrativo-procedurale dhe burimet e provave në proces

    10. Neni Ç ka objekt edhe rregullimin e disa veprimeve procedurale që shërbejnë si burim për marrjen e provave në proces dhe për trupat gjykues në marrjen e vendimit. Të gjitha këto janë afirmuar në paragrafin e katërt të nenit. Ka një lidhje koherente midis veprimeve procedurale të paragrafit 4 dhe parimeve procedurale të sanksionuara aty. Në këtë mënyrë, kushtetutëbërësi ka konkretizuar parimet procedurale që sipërpërmendëm. Gjithashtu, ai ka pasur parasysh që në këtë dispozitë të përcaktojë ato veprime procedurale që kanë një karakter të përgjithshëm dhe mund të përdoren në të tria drejtimet e rivlerësimit, sipas rastit. Ndërkohë, një rregullim më të posaçëm gjejmë në nenet përkatëse të kontrollit të pasurisë, figurës dhe njohurive. Ky nen siguron, gjithashtu, në shërbim të mbledhjes së provave të mjaftueshme për të arritur në një përfundim objektiv, aksesin e drejtpërdrejtë të organeve të rivlerësimit ndaj të dhënave që disponojnë institucionet publike ose ato private.^[4]

     

     

    [1] Shih për më tepër komentet e nenit 179/b dhe procesverbalin e Komisionit të Posaçëm të Reformës në Drejtësi, datë. 23.05.2016: “Ligji zbatues është rregulluar në nenin 179/b, pika 7, ku ka edhe një dispozitë të përgjithshme që na jep mundësinë që gjithçka që është në shtojcë mund të rregullohet më tej në legjislacionin zbatues. Prandaj, kjo është arsyeja që e kemi vënë aty, në fillim, e kështu nuk kemi nevojë ta përsërisim kudo. Ndonjëherë, kur kemi parë se kishte nevojë të rregullohej, e kemi bërë këtë gjë, por ajo që lejohet në përgjithësi për ligjin zbatues të verifikimit gjendet në nenin 179/b, numër 7.”.

    [2] Shih komentet e neneve D, DH dhe E.

    [3] Këtu mund të evidentojmë parimet që vijojnë: parimi i bashkëpunimit me publikun (§ 2), parimi i bashkëpunimit dhe i ndërveprimit me institucionet shtetërore (§ 3), parimi i barrës së provës; zhvendosja (§ 5).

    [4] Edhe “Komisioni i Venecies risjell në vëmendje se sipas nenit Ç të Aneksit të Kushtetutës, institucionet e rivlerësimit mund të kenë akses të drejtpërdrejtë në të gjitha dosjet dhe bazat e të dhënave qeveritare...”, CDL-AD(2016)036-e, Albania - Amicus Curiae Brief for the Constitutional Court on the Law on the Transitional Re-evaluation of Judges and Prosecutors (The Vetting Law), adopted by the Venice Commission at its 109th Plenary Session (Venice, 9-10 December 2016). § 56; i vlefshëm në: https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2016)036-e.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    a) Publikimi i vendimeve të organeve të rivlerësimit (neni Ç/paragrafi 2)

    11. Paragrafi i dytë i nenit Ç ka sanksionuar detyrimin e organeve të rivlerësimit për të publikuar vendimet e tyre. Ai nuk ka bërë dallime midis llojeve të vendimeve që duhet të publikohen, gjë që na bën të mendojmë se ky detyrim duhet të jetë jo vetëm për vendimet përfundimtare, por edhe për ato të ndërmjetme.

    12. Në këtë kuadër, Kushtetuta ka sanksionuar edhe parimin e transparencës, duke i bërë procedurat e organeve të rivlerësimit transparente. “Komisioni dhe Kolegji i Apelimit publikojnë vendimet e tyre si dhe çdo informacion tjetër të nevojshëm të marrë nga publiku”. Por, kur Kushtetuta thekson se “këto organe marrin në shqyrtim informacione nga publiku duke respektuar parimin e proporcionalitetit midis privatësisë dhe nevojave të hetimit, si dhe duke garantuar të drejtën për një proces të rregullt”, është e nevojshme të ndalemi në kuptimin e disa kufizimeve. Pavarësisht nga formulimi që i është bërë paragrafit të dytë të nenit Ç, duhet kuptuar se zbatimi i parimit të proporcionalitetit për të ndërhyrë në privatësinë e subjekteve të rivlerësimit, me qëllim hetimin administrativ të gjithanshëm dhe objektiv, duhet të respektohet jo vetëm përgjatë shqyrtimit të informacioneve të marra nga publiku, por edhe në lidhje me publikimin e tyre. Shqyrtimi i informacioneve që vijnë nga publiku dhe verifikimi i tyre është mjaft i rëndësishëm për procesin, por duke respektuar të drejtat themelore të subjekteve të rivlerësimit, si dhe interesat e hetimit.

    13. Kemi disa arsye për ta konsideruar bashkëpunimin me publikun si një parim të posaçëm të procedurave të rivlerësimit. Bashkëpunimi me publikun është i pandashëm nga parimi i transparencës ndaj publikut. Informacioni nga publiku në momente të caktuara mund të kthehet më pas në provë, nëse i përmbush kushtet për këtë qëllim, duke ndihmuar kështu ndjeshëm bazueshmërinë e procesit dhe vendimin përfundimtar të organeve të rivlerësimit. Për këtë arsye mund të themi se bashkëpunimi me publikun ka vlerë procedurale dhe shërben si burim i një prej provave të procesit të rivlerësimit.

    14. Paragrafi 2 sanksionon këtë parim pa dhënë ndonjë përkufizim për këtë çështje dhe nuk jep ndonjë përcaktim për mënyrën ose mjetin e marrjes së informacionit. Është e rëndësishme të hulumtojmë mënyrën sesi ky parim do të gjejë zbatim e për më tepër në lidhje me dy parimet e tjera të sanksionuara në këtë paragraf. Në këtë kuadër, një aspekt i rëndësishëm është mënyra sesi merret ky informacion nga publiku. Mendojmë se ky informacion mund të merret në dy mënyra, me shkrim, përmes letrave ose kërkesave të qytetarëve dhe me gojë. Natyrisht, procedura e marrjes së informacionit nga publiku është edhe objekt i rregullimit nga ligji i posaçëm për rivlerësimin kalimtar. Këto organe nuk mund të marrin në konsideratë dhe të shqyrtojnë informacione që nuk lidhen me çështjen e rivlerësimit. KPK-ja dhe KPA-ja mbajnë parasysh të publikojnë informacione që pas shqyrtimit nga ana e tyre, kanë vlerësuar se i shërbejnë procesit të vendimmarrjes. Prandaj, KPK-ja dhe KPA-ja në këtë rast mund të bëjnë publike ato informacione të marra nga publiku që janë të verifikuara dhe shërbejnë si provë në procesin e rivlerësimit. Gjithashtu, edhe informacioni i filtruar nga shqyrtimi gjyqësor u nënshtrohet kufizimeve që parashikon ky Aneks dhe ligji i posaçëm për rivlerësimin, veçanërisht për shkak të ruajtjes së sekretit shtetëror ose kur kjo është kërkuar nga qeveria e një shteti tjetër.

    15. “Neni Ç i Aneksit në paragrafin e tij të dytë vendos shprehimisht mbi Komisionin e Pavarur dhe Kolegjin e Apelimit detyrimin për të garantuar të drejtën për një proces të rregullt”^[1]. Edhe në këtë rast, parimi i procesit të rregullt shihet i lidhur ngushtë me parimin e bashkëpunimit me publikun. Është e qartë se informacioni i publikut do të përdoret në mënyrë proporcionale, sikurse theksuam më lart, për aq sa i vlen procesit dhe do t’i nënshtrohet tërësisht procesit, i cili zbaton standardet e procesit të rregullt ligjor të sanksionuara veçanërisht nga GjEDNj-ja.

     

    b) Parimi i bashkëpunimit dhe i ndërveprimit me institucionet shtetërore (neni Ç, paragrafi 3).

    16. Bashkëpunimi me institucionet shtetërore është sanksionuar në Kushtetutë si një parim procedural i posaçëm për procesin e rivlerësimit. Ai është rikonfirmuar si parim edhe nga GjK-ja në gjykimin e pajtueshmërisë së ligjit për rivlerësimin kalimtar të gjyqtarëve dhe prokurorëve (ligji nr. 84/2016) me Kushtetutën^[2]. GjK-ja në vendimin e saj ka theksuar se “kompetencat e organeve ekzistuese, siç janë ILDKPKI-ja, DSIK-ja apo organet e vlerësimit të gjyqtarëve dhe prokurorëve nuk mund të shihen të shkëputura nga kompetencat e organeve të rivlerësimit, pasi procesi i rivlerësimit është një proces kompleks, i cili në bazë të tij ka parimin e bashkëpunimit, të ndërveprimit dhe të kontrollit mes të gjitha organeve të përfshira në të”^[3].

    17. Paragrafi 3 i nenit ka sanksionuar disa elemente kryesore, të cilat mund të konsiderohen si karakteristika, në vend të një përkufizimi për parimin e bashkëpunimit dhe të ndërveprimit institucional. Nga leximi i tij del i qartë fakti se në dallim nga bashkëpunimi me publikun, i cili parashikohet në Kushtetutë si një mundësi, bashkëpunimi i institucioneve me organet e rivlerësimit është i detyrueshëm. Nga të tria mjetet e vendosura nga Kushtetuta në paragrafin 3 në lidhje me zbatimin e këtij parimi, dy të parat janë të detyrueshme për institucionet. Kurse, mjeti i tretë është një mundësi që u jepet atyre për të bashkëpunuar.

    Së pari, institucionet shtetërore bashkëpunojnë me KPK-në dhe KPA-në, duke vënë në dispozicion të tyre informacionin e kërkuar.

    Së dyti, institucionet shtetërore bashkëpunojnë duke siguruar akses të këtyre institucioneve ndaj të dhënave.

    Së treti, institucionet mund të japin mendime ose të bëjnë propozime konkrete, sipas ligjit.

    18. Në dy rastet e para vëmë re se institucionet veprojnë mbi bazën e kërkesës së institucioneve të rivlerësimit. Kurse, në rastin e tretë ato mund të japin opinione ose të bëjnë propozime në bazë të procedurave të caktuara me ligj.

    19. Në këtë nen Kushtetuta nuk ka përcaktuar institucionet shtetërore me të cilat organet e rivlerësimit bashkëpunojnë. Megjithatë, në nene të tjera të Aneksit janë orientuar disa prej tyre, të cilat ne do t’i sjellim në vëmendje, nen pas neni. Gjithashtu, një pasqyrë e institucioneve bashkëpunuese me trupat e rivlerësimit jepet nga ligji për rivlerësimin. Aty mund të gjejmë institucionet dhe detyrat përkatëse. Komisioni dhe Kolegji kanë rol aktiv edhe në rastet kur duhet t’u drejtohen institucioneve të tjera për t’iu kërkuar të dhëna, opinione dhe ekspertiza , të cilat janë pjesë e detyrës së tyre shtetërore e publike.

    20. Ajo që duam të trajtojmë në këtë pjesë është çështja e bashkëveprimit të këtij parimi me parimin e ndarjes së pushteteve. Edhe pse nuk është shkruar shprehimisht, ky bashkëveprim ekziston. Ai është përkufizuar mjaft mirë nga KV-ja në Opinionin Amicus Curiae për GjK-në^[4], si dhe nga vetë GjK-ja në vendimin e saj nr.02/2017. Në këtë rast shqetësimi që ngrihej nga kërkuesi^[5] lidhej me cenimin e parimit të ndarjes së pushteteve në kuadër të këtij bashkëpunimi, për shkak të rrezikut të ndërhyrjes së institucioneve të dominuara nga pushteti ekzekutiv ndaj organeve të pushtetit gjyqësor që krijohen me Aneksin e Kushtetutës dhe ligjin e posaçëm të rivlerësimit kalimtar nr. 84/2016. Në Opinionin e saj, referuar kërkesës së GjK-së për mendim lidhur me këtë çështje, KV-ja, ndër të tjera, ka theksuar: “Në një vlerësim të përgjithshëm, është krejt normale dhe në përputhje me standardet europiane që provat e paraqitura në një gjykatë të zakonshme të sigurohen fillimisht nga organet e ekzekutivit, siç janë policia dhe prokuroria. Përmbushja e kushtit që vlerësimi i tyre, pra, kontrolli i vërtetësisë dhe peshës specifike që duhet t’u jepet, të jetë një çështje që i takon përcaktimit gjyqësor, nuk çon në një ndërhyrje në pushtetin gjyqësor”^[6]. Edhe GjK-ja e ka analizuar gjerësisht këtë bashkëveprim të organeve të rivlerësimit me institucionet dhe ka arritur në konkluzionin se do të garantohet respektimi i parimit të ndarjes dhe balancimit ndërmjet pushteteve “...vetëm duke garantuar që organet e rivlerësimit do të kenë kontrollin e plotë të këtij procesi dhe, nëse është e nevojshme, mundësinë të përcaktojnë edhe modalitete të tjera të bashkëpunimit me organet ekzistuese, rast pas rasti…^[7]”. Në këtë aspekt, edhe GjK-ja, edhe KV-ja kanë vlerësuar rolin aktiv të organeve të vetting-ut në proces, si një instrument i mirë për të mos lejuar ndërhyrjen e ekzekutivit ndaj tyre ose tejkalimin e kompetencave të organeve të kontrolluara nga ekzekutivi. “Duhet të mbahet parasysh edhe fakti se neni Ç, paragrafi 4 i Aneksit të Kushtetutës i jep shprehimisht Komisionit të Pavarur dhe Kolegjit të Apelimit kompetenca të gjera për t’i investiguar dhe verifikuar vetë çështjet. Sipas paragrafit 3 të po të njëjtit nen, organet zyrtare duhet të bashkëpunojnë dhe të vënë në dispozicion informacionin e kërkuar nga Komisioni i Pavarur dhe Kolegji i Apelimit, duke siguruar akses të drejtpërdrejtë në bazën e tyre të të dhënave...”^[8]. Konkretisht, në paragrafin e katërt janë një sërë veprimesh procedurale që KPK-ja dhe KPA-ja mund t’i kryejnë vetë, po ashtu edhe mund të marrin në konsideratë informacionet që janë siguruar nga vëzhguesit ndërkombëtarë ose nga komisionerët publikë^[9].

    21. Në mënyrë më të rezervuar Kushtetuta e ka shtrirë parimin e bashkëpunimit institucional edhe ndaj institucioneve private. “Komisioni ose Kolegji mund të urdhërojë individë dhe shoqëri tregtare të dëshmojnë ose të japin prova në përputhje me ligjin” (§ 4, fjalia e fundit). Megjithatë, kur neni thekson se Komisioni dhe Kolegji kanë akses të drejtpërdrejtë në llogaritë bankare, ka parasysh pikërisht faktin se mund t’u drejtohen edhe institucioneve bankare për të verifikuar të dhënat. Ata mund të urdhërojnë personat privatë që të japin prova në përputhje me ligjin ose të dëshmojnë në proces. Mendojmë se kur flitet për individë dhe shoqëri tregtare ky term nuk duhet kufizuar, por duhet trajtuar në kuptimin e tij përmbledhës, duke përfshirë edhe persona të tjerë juridikë privatë, p.sh., organizatat jofitimprurëse, pasi ato mund të kenë informacion të nevojshëm. Organet mund të urdhërojnë subjektet private si institucion ose individët që përfaqësojnë këto subjekte kur kanë të dhëna për çështjen.

     

    c) Parimi i barrës së provës i zhvendosur (neni Ç, paragrafi 5).

    22. Paragrafi 5 i këtij neni bën një zhvendosje të barrës së provës, e cila, si rregull, i përket palës që ngre padinë ose paraqet akuzën. Në dallim nga ky rregull klasik, neni Ç sanksionon se barra e provës i kalon subjektit të rivlerësimit. Ky sanksionim konkretizohet më tej në nenet e Kushtetutës që rregullojnë drejtimet e veçanta të sistemit të rivlerësimit. Por, ajo që dëshirojmë të theksojmë këtu është fakti se neni Ç sanksionon paraprakisht garancitë që zbatohen në këtë zhvendosje të barrës së provës. Ai ka theksuar qartë në paragrafin 5 se kjo zhvendosje kryhet “…vetëm për këtë proces, duke përjashtuar çdo proces tjetër, në veçanti procesin penal” (neni Ç, paragrafi 5).

    23. Këtu, neni ka dashur të vendosë një garanci të përgjithshme për zbatimin e ndryshimit në barrën e provës, e cila në radhë të parë siguron personin nga cenimi i së drejtës së tij për të mos u vetinkriminuar. Kësaj çështjeje i ka mëshuar edhe KV-ja në Opinionin paraprak që ka dhënë për projektin e vitit 2015 të amendamentit kushtetues. Sipas këtij opinioni, “çështja që shtrohet është nëse zhvendosja e barrës së provës është në pajtim me prezumimin e pafajësisë dhe të drejtën për të mos folur dhe për të mos u vetinkriminuar”^[10]. Megjithatë, në këtë rast Komisioni i përgjigjet pozitivisht një sanksionimi të tillë. Ai e ka trajtuar këtë çështje gjerësisht, në të gjitha drejtimet e rivlerësimit kalimtar.

    24. KV-ja e ka lidhur zhvendosjen e barrës së provës edhe me garantimin e së drejtës për një proces të rregullt, i parashikuar shprehimisht edhe në paragrafin 2 të këtij neni. Komisioni ka theksuar: “Neni Ç i Aneksit të Kushtetutës, në paragrafin 2 të tij, vendos shprehimisht mbi Komisionin e Pavarur dhe Kolegjin e Apelimit detyrimin për të garantuar të drejtat e procesit të rregullt ligjor. Po ashtu, ndonëse në procesin e rivlerësimit, në disa raste, mund të zbatohet parimi i prezumimit në favor të masës disiplinore të shkarkimit dhe subjektit të rivlerësimit i takon barra për të provuar të kundërtën, neni Ç i Aneksit parashikon qartë se kjo zbatohet vetëm për procedurën e rivlerësimit dhe jo për procedurat e tjera, dhe veçanërisht jo për procedurat penale”^[11]. Praktikisht, ky nen lidhet me sanksionimin e parimit të procesit të rregullt, i cili ka karakter të përgjithshëm dhe përshkon të gjitha dispozitat e rivlerësimit (neni 179/b, paragrafi 2 i Kushtetutës).

    25. Zhvendosja e barrës së provës në proces nuk është një përvojë e panjohur. Ajo është përdorur në mjaft raste, veçanërisht në procesin administrativ, por edhe atë civil. Një zhvendosje e tillë është sanksionuar edhe në aktet e Bashkimit Europian. Për këtë mund t’i drejtohemi direktivës së Këshillit 97/80/EC “Mbi barrën e provës në rastet e diskriminimit për shkak të gjinisë”^[12]. Zhvendosje të barrës së provës janë parashikuar edhe në legjislacionin shqiptar në çështjet e diskriminimit (shih, Kodin e Punës). Ndërsa në procesin penal, zhvendosja e barrës së provës është mjaft e vështirë për t’u pranuar. Zakonisht, këto masa në këtë proces nuk e kanë përballuar testin e proporcionalitetit^[13].

     

    [1] Po aty, § 41.

    [2] Vendimi i GjK-së, nr. 2/2017.

    [3] Po aty, § 44.

    [4] Venice Commission, CDL-AD(2016)036-e, cituar.

    [5] Vendimi i GjK-së nr.02/2017, kërkues: jo më pak se një e pesta e deputetëve, objekt: 1. Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë i ligjit nr.84/2016, datë 30.08.2016 “Për rivlerësimin kalimtar të gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”. 2. Pezullimi i zbatimit të ligjit nr.84/2016, datë 30.08.2016 “Për rivlerësimin kalimtar të gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”.

    [6] Venice Commission, CDL-AD(2016)036-e, cituar § 36.

    [7] Vendim i GjK-së nr.02/2017, § 25.

    [8] Venice Commission, CDL-AD(2016)036-e, cituar, § 37.

    [9] …shqyrton deklaratat e subjektit të rivlerësimit për të shkuarën e tij, interviston personat e përmendur në deklaratë ose persona të tjerë, si dhe bashkëpunon me institucione të tjera shtetërore ose të huaja për të konfirmuar vërtetësinë dhe saktësinë e deklarimeve. Komisioni, Kolegji dhe vëzhguesit ndërkombëtarë kanë akses të drejtpërdrejtë në të gjitha bazat e të dhënave qeveritare, përveç atyre që janë klasifikuar “sekret shtetëror”, duke përfshirë edhe dosjet personale të të rivlerësuarit, të dhënat statistikore, dosje të përzgjedhura për rivlerësim, vetëvlerësimet, mendimet e eprorëve, të dhënat për trajnimet dhe ankimet ndaj të rivlerësuarve, rezultatet e verifikimit të ankesave, vendimet për marrjen e masave disiplinore ndaj të rivlerësuarve, të dhënat për pronat e të rivlerësuarit, llogaritë bankare, të dhënat tatimore, të dhënat për automjetet, të dhënat për hyrje-daljet në kufi, si dhe çdo dokument tjetër të dobishëm. Komisioni ose Kolegji mund të urdhërojë individë dhe shoqëri tregtare të dëshmojnë ose të japin prova në përputhje me ligjin.

    [10] CDL-AD(2015)045-e, Interim Opinion, cituar, § 119.

    [11] Venice Commission, CDL-AD(2016)036-e, cituar, § 41.

    [12] EU Directive 97/80/EC on Shifting Burden of Proof in Sex Discrimination Cases, e vlefshme në: http://www.equalrightstrust.org/content/eu-directive-9780ec-shifting-burden-proof-sex-discrimination-cases.

    [13] Vendimi i Gjykatës së Lartë të Kanadasë R v.Oakes, 1986, i vlefshëm në https://scc-csc.lexum.com/scc-csc/scc-csc/en/item/117/index.do.

  • Konteksti historik

    26. Duke u përpjekur ta vendosim këtë dispozitë në kontekst historik, analiza na shpie në një vështrim të procesit të propozimit dhe të miratimit të saj. Nuk ka një sfond historik të mirëfilltë, për arsyet që i kemi përmendur për të gjitha dispozitat e Aneksit të Kushtetutës. Në një vështrim të zhvillimit të këtij neni konstatojmë se ka një përmirësim të dukshëm të tij, nga projekti i vitit 2015^[1] në atë të një viti më pas, të vitit 2016^[2]. Madje, ndryshime përmirësuese janë pasqyruar deri te versioni përfundimtar i Kushtetutës. Ky ka qenë rezultat i rishikimit të nenit, mbi bazën e sugjerimeve për përmirësimin e Aneksit të Kushtetutës nga KV-ja në të dyja raportet mbi amendamentin kushtetues, si në Opinionin ad interim, ashtu edhe në atë përfundimtar. Ka pasur disa ndryshime nga njëri version në tjetrin. Por, ajo çka vlen të theksohet në këtë zhvillim të nenit Ç është parashikimi në versionin përfundimtar i garancive në zhvendosjen e barrës së provës. Pra, në versionin që kemi sot ky nen përmban një paragraf të veçantë që vendos zhvendosjen e barrës së provës dhe formulën që garanton se kjo zhvendosje vlen vetëm për këtë proces dhe jo për procese të tjera.

     

    [1]Shih: Neni 4, Vlerësimi i Kualifikimit në amendamentin kushtetues datë 24.09.2015, i vlefshëm në: http://www.euralius.eu/images/Justice-Reform/Amendamentet-Kushtetuese-24.09.2015_AL.pdf.

    [2] Shih: Neni Ç, Vlerësimi i Kualifikimit në versionin e projektamendamentit datë 12.01.2016 http://www.euralius.eu/images/Justice-Reform/120116-Projekti-i-amendamenteve-kushtetuese-Final-GENL.pdf

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  27. Standardet ndërkombëtare në këtë nen mund të orientohen sidomos nga mbrojtja e së drejtës për një proces të rregullt, si dhe nga standardet për mbrojtjen e parimit të ndarjes dhe të balancimit midis pushteteve. Edhe pse përmbajtja e nenit në tërësinë e tij është një sanksionim i ri dhe i patrajtuar më parë, gjejmë qasje të përmbajtjes së tij me standardet ndërkombëtare të vendosura nga GjEDNj-ja në lidhje me proporcionalitetin dhe procesin e rregullt ligjor. Megjithatë, është vështirë të gjesh jurisprudencë që të lidhet drejtpërdrejt me çështjet që vendosen këtu. Për këtë mund të shfrytëzojmë qasje të ngjashme në çështje të tjera. Ato janë sjellë dukshëm në vëmendje veçanërisht nga të dyja opinionet e KV-së^[1] të fokusuara në qasjen e kësaj jurisprudence në kuptimin e zbatimit të nenit 6, paragrafi 2, të Konventës mbi procesin e rregullt ligjor, si dhe në lidhje me respektimin e jetës private të subjekteve në këtë proces. Kjo qasje shtrihet jo vetëm ndaj subjekteve që do të vlerësohen, por edhe ndaj punonjësve të organeve të vetting-ut. Në këtë kuadër, një rëndësi të veçantë merr edhe Opinioni Amicus Curiae i këtij Komisioni për Gjykatën Kushtetuese të Shqipërisë^[2], i cili është fokusuar në mënyrë të veçantë në çështjet e mësipërme.

   

  [1] CDL-AD(2015)045-e, Interim Opinion, cituar & CDL-AD(2016)009, Final Opinion, cituar.  

  [2] Venice Commission, CDL-AD(2016)036-e, cituar.

• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura
  Asnjë koment
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment