Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Dispozita synon të përcaktojë qartë pozicionin dhe kompetencat e PP-së në drejtimin e institucionit të prokurorisë dhe në marrëdhëniet me pushtetet e tjera, në harmoni me parimin e ndarjes dhe balancimit ndërmjet pushteteve.[1]

    2. Përcaktimi i kompetencave të PP-së në nivel kushtetues është në funksion edhe të garantimit të pavarësisë së brendshme të prokurorëve në hetimin dhe ndjekjen penale, në harmoni me rikonceptimin e organizimit të prokurorisë nga një organ i centralizuar në një decentralizim të pjesshëm funksional.[2] Dispozita, krahas pavarësisë, nëpërmjet funksionit të PP-së synon të garantojë ushtrimin e këtij funksioni në mënyrë të përgjegjshme dhe efektive.

    3. Kjo dispozitë, në harmoni me përcaktimet e nenit 148/4, synon gjithashtu të qartësojë raportet e PP-së me Prokurorinë e Posaçme, për të garantuar pavarësinë e brendshme të kësaj të fundit.

     

    [1] Raport i Komisionit të Posaçëm Parlamenter për Reformën në Sistemin e Drejtësisë për projektiligjin “Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr. 8417, datë 21.10.1998 “Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë”, të ndryshuar”

    [2] Po aty.

  • Objekti

    4. Kjo dispozitë përcakton në nivel kushtetues kompetencat e PP-së për ushtrimin e funksionit të tij drejtues dhe përfaqësues të organit të prokurorisë. Kompetencat janë të natyrës funksionale, normative, administrative dhe financiare. Ato mbulojnë marrëdhëniet e institucionit të prokurorisë me institucionet e tjera dhe marrëdhëniet brenda tij.

    5. Në shkronjën “a” përcaktohet kompetenca funksionale e PP-së. Ai përfaqëson akuzën në GjL dhe çështjet në GJK, me përjashtim të rastit kur përfaqësimi bëhet nga Prokuroria e Posaçme.[1]

    6. Lidhur me përgjegjësinë administrative, PP-ja siguron mbarëvajtjen e punës në administratën e prokurorisë së juridiksionit të përgjithshëm nëpërmjet instrumenteve përkatëse. Për këtë funksion, në rregulloren standard të organizimit dhe funksionimit të prokurorisë, PP-ja përcakton veprimtaritë që duhet të kryhen nga shërbimet e prokurorisë, shërbimet administrative dhe shërbimet mbështetëse.[2]

    7. PP-ja ka dhe përgjegjësi për propozimin dhe administrimin e buxhetit të prokurorisë, me përjashtim të buxhetit të Prokurorisë së Posaçme. Prokuroria ka buxhet të pavarur, si pjesë e Buxhetit të Shtetit dhe parashikohet në një zë të veçantë të tij.[3] Kjo kompetencë shpreh dhe një aspekt të rëndësishëm të pavarësisë së prokurorisë.

    8. Në marrëdhëniet e PP-së me pushtetet e tjera, nga dispozita kushtetuese veçohet ajo me Kuvendin, si organi përfaqësues i zgjedhësve dhe ligjbërës. PP-ja raporton në Kuvend për gjendjen e kriminalitetit. Ky detyrimi kushtetues i PP-së, si drejtues i organit të prokurorisë, nuk nënkupton përgjegjësi politike para Kuvendit. Ai, për sa e lejon ligji, është i detyruar të japë shpjegime dhe të informojë Kuvendin për çështje të ndryshme të veprimtarisë së tij, si dhe të informojë herë pas here Kuvendin për gjendjen e kriminalitetit, por jo për çështje konkrete. Ky detyrim nuk do të thotë se pavarësia e drejtuesit apo ajo e institucionit të drejtuar prej tij është e kufizuar.[4]

    9. Dispozita kushtetuese delegon te ligji për përcaktimin e kompetencave të tjera të PP-së. Ligjvënësi, në zbatim të këtij delegimi, duhet të mbajë parasysh pozicionin dhe kompetencat kushtetuese të PP-së, si brenda prokurorisë, ashtu dhe në marrëdhënie me institucionet e tjera.[5]

     

    [1] Prokuroria e Posaçme përfaqëson akuzën në GjL dhe GjK, sipas përcaktimeve të nenit 135 të Kushtetutës.

    [2] Ligji për prokurorinë, neni 57.

    [3] Po aty, neni 40.

    [4] Shih vendimet e GjK-së nr.26/2006;nr.12/2008.

    [5] Po aty, neni 38/2: “Prokurori i Përgjithshëm ushtron këto kompetenca:

    a) përfaqëson akuzën në Gjykatën e Lartë dhe çështjet në Gjykatën Kushtetuese, me përjashtim të rastit kur përfaqësimi bëhet nga Prokuroria e Posaçme;

    b) nxjerr udhëzime të përgjithshme me shkrim për prokurorët e prokurorive të juridiksionit të përgjithshëm dhe mbikëqyr zbatimin e tyre;

    c) siguron mbarëvajtjen e punës në administratën e prokurorisë së juridiksionit të përgjithshëm;

    ç) propozon dhe administron buxhetin e prokurorisë së juridiksionit të përgjithshëm;

    d) raporton në Kuvend për gjendjen e kriminalitetit;

    dh) nxjerr udhëzime të përgjithshme me shkrim për oficerët e Policisë Gjyqësore, në përputhje me këtë ligj;

    e) përcakton strukturën e përgjithshme dhe rregulloren standard të organizimit dhe funksionimit të prokurorive të juridiksionit të përgjithshëm dhe miraton organikën dhe rregulloren e brendshme të funksionimit të Prokurorisë së Përgjithshme, sipas përcaktimeve të nenit 20 të këtij ligji;

    ë) përfaqëson prokurorinë në marrëdhëniet me të tretët dhe ndihmën e ndërsjellë në çështje penale të juridiksionit të përgjithshëm;

    f) kujdeset për ushtrimin e kompetencave ligjore dhe kushtetuese të prokurorisë;

    g) drejton, bashkërendon dhe mbikëqyr veprimtarinë e Policisë Gjyqësore;

    gj) kërkon fillimin e hetimeve për shkelje disiplinore dhe ankesa ndaj oficerëve të Policisë Gjyqësore;

    h) i dërgon Ministrisë së Drejtësisë të dhënat statistikore të ndjekjes penale, për hartimin e statistikës së njësuar në fushën e drejtësisë;

    i) i kërkon Inspektorit të Lartë të Drejtësisë të kryejë inspektime tematike ose hetime për shkeljet individuale;

    j) administron sistemin e përgjimeve, sipas legjislacionit në fuqi;

    k) kryen detyra të tjera, të parashikuara në ligj.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    a)Kompetencat funksionale të PP-së dhe raportet me prokurorinë e posaçme

    10. Sipas nenit 148 të Kushtetutës, përpara ndryshimeve të fundit, prokuroria organizohej dhe funksiononte nën drejtimin e PP-së, në krye të strukturës së centralizuar, ku përfshiheshin Zyra e Prokurorit të Përgjithshëm, Këshilli i Prokurorisë dhe prokuroritë pranë sistemit gjyqësor. Si organ i centralizuar, prokuroria funksiononte sipas rregullit që urdhrat dhe udhëzimet e prokurorit më të lartë janë të detyrueshme për prokurorët më të ulët, ndërsa ligjshmëria e vendimeve ose e veprimeve, si dhe rregullsia ose plotësia e hetimeve të kryera nga prokurorët më të ulët kontrollohen vetëm nga prokurori më i lartë, me përjashtim të rasteve kur ligji procedural ia njeh gjykatës një të drejtë të tillë.[1]

    11. Organizimi hierarkik, ligji organik dhe normat e Kodit të Procedurës Penale kishin shkaktuar përplasje të vazhdueshme midis prokurorëve të niveleve të ndryshme. Problematikat që janë shfaqur në lidhje me prokurorinë lidheshin me pozicionin kushtetues të organit të prokurorisë në strukturën institucionale shtetërore, me kompetencat kushtetuese e ligjore, si dhe me efektivitetin e organizimit dhe funksionimit. Dokumenti analitik për sistemin e drejtësisë evidentoi një sërë problemesh të rëndësishme për sa i përket organizimit dhe funksionimit të organit të prokurorisë, ndër të cilat: (i) politizimi i procesit të përzgjedhjes dhe emërimit të PP-së, si pasojë e mungesës së kritereve dhe procedurave të detajuara të përzgjedhjes, të tilla që të garantojnë konkurrimin e hapur, transparent dhe vlerësimin mbi baza objektive të kandidatëve; (ii) mungesa e pavarësisë funksionale të prokurorëve gjatë hetimeve paraprake, si rezultat i centralizimit të thellë të sistemit aktual, që i njeh kompetenca të gjera prokurorëve më të lartë dhe PP-së, në veçanti, mbi hetimet e kryera nga prokurorët më të ulët; (iii) paqartësi në organizimin hierarkik, lëndor dhe territorial të prokurorisë, si dhe në marrëdhëniet prokurori - polici gjyqësore, të cilat janë bërë shkas për mungesën e efiçencës në punën e prokurorisë, mungesën e hetimeve proaktive dhe pushimin e pajustifikuar të hetimeve penale; (iv) mungesa e përfshirjes së një organi të pavarur vetëqeverisës si Këshilli i Prokurorisë në procesin e përzgjedhjes, karrierës dhe disiplinimit të PP-së dhe prokurorëve të tjerë. [2]

    12. Me ndryshimet kushtetuese, neni i ri 148/b, në harmoni me përcaktimet e nenit 148/4, synon të qartësojë raportet e PP-së me Prokurorinë e Posaçme, për të garantuar pavarësinë e brendshme të kësaj të fundit.

    13. Në shkronjën “a” përcaktohet kompetenca funksionale e PP-së. Ai përfaqëson akuzën në GjL dhe çështjet në GjK, me përjashtim të rastit kur përfaqësimi bëhet nga Prokuroria e Posaçme.[3] Kjo nuk nënkupton se PP-ja detyrimisht duhet të përfaqësojë akuzën në këto organe. Përgjegjësia e PP-së është që në çdo rast përfaqësimi i akuzës në këto organe të ushtrohet nga Prokuroria e Përgjithshme[4]. Në këtë kuptim, në ligjin për prokurorinë përcaktohet se “Prokuroria e Përgjithshme përfaqëson çështjet përpara Gjykatës së Lartë dhe Gjykatës Kushtetuese, me përjashtim të çështjeve të juridiksionit të Prokurorisë së Posaçme, dhe kryen detyra të tjera të parashikuara me ligj. Funksionet e Prokurorisë së Përgjithshme ushtrohen nga prokurorët e Prokurorisë së Përgjithshme.”[5]

    14. PP-ja ka kompetencën normative për të nxjerrë udhëzime të përgjithshme me shkrim për prokurorët, me përjashtim të prokurorëve të Prokurorisë së Posaçme. Fuqia detyruese e këtyre udhëzimeve nuk shtrihet për çështje konkrete. Kjo kompetencë shërben për të ruajtur njëkohësisht qëndrueshmërinë e organit të prokurorisë dhe uniformitetin e veprimtarisë së tij.[6]

     

    b) Strukturat e teknologjisë së informacionit në prokurori

    15. Në shkronjën “c” të dispozitës parashikohet se “krijimi dhe mbarëvajtja e strukturave të teknologjisë së informacionit në prokurori rregullohen me vendim të Këshillit të Ministrave”. Nëpërmjet këtij delegimi ligjvënësi kushtetues synon të vendosë standarde të unifikuara dhe koordinim të strukturave të teknologjisë së informacionit në institucionet shtetërore. Kjo mban parasysh dhe çështjet e sigurisë, si dhe dinamikën e zhvillimit në këtë fushë. Gjatë ushtrimit të kësaj kompetence, e cila është deleguar në nivel kushtetues, Këshilli i Ministrave (KM) duhet të mbajë parasysh garancitë lidhur me pavarësinë e prokurorisë dhe ato lidhur me mbrojtjen e të dhënave konfidenciale.

     

    [1] Shih vendimet nr.26/2006; nr.12/2008 të Gjykatës Kushtetuese.

    [2] Shih: “Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri”, qershor 2015, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, f.35-37.

    [3] Prokuroria e Posaçme përfaqëson akuzën në GjL dhe GjK, sipas përcaktimeve të nenit 135 të Kushtetutës.

    [4] Ligji për prokurorinë, neni 13/1.

    [5] Po aty, neni 14.

    [6] Relacioni i projektligjit për prokurorinë.

  • Konteksti historik

    16. Bazuar në problematikën e evidentuar nga Analiza e Sistemit të Drejtësisë, Strategjia[1] përcaktoi disa objektiva konkretë për t’u realizuar nëpërmjet ndryshimeve me karakter kushtetues dhe ligjorë. Ndër të tjera, parashikohej: rivlerësimi i pozicionit kushtetues të prokurorisë, duke ruajtur modelin aktual të organizimit si një institucion i pavarur, ose zgjedhja e alternativës, duke e vendosur atë pranë pushtetit gjyqësor, në aspektin organizativ dhe funksional; riorganizimi i prokurorisë, duke synuar: i) garantimin e pavarësisë së brendshme dhe të jashtme të prokurorëve dhe të zyrës së prokurorisë; ii) rishikimin e kompetencave të hetimit dhe përfaqësimit të akuzës në gjykatë, duke nxitur kontrollin efektiv dhe balancimin e këtyre kompetencave nga strukturat përgjegjëse; iii) riorganizimin territorial të prokurorisë, me qëllim që t’i përgjigjet në mënyrë të përshtatshme organizimit të gjykatave; iv) sigurimin e pavarësisë së mjaftueshme të strukturave të veçanta të prokurorisë.[2]

    17. Fillimisht, në projektin e parë të amendamenteve kushtetuese,[3] që iu dërgua KV-së, parashikohej se “prokuroria është një organ i pavarur dhe funksionon mbi parimin e decentralizimit, sipas ligjit”.[4] Ky formulim përcaktonte vetëm parimin e decentralizimit duke nënkuptuar, në radhë të parë, pavarësinë e brendshme, d.m.th. që nuk duhet të ketë varësi hierarkike midis prokurorëve të lartë dhe të ulët në lidhje me ndjekjen e çështjeve specifike. Ky rregullim synonte shkëputjen nga sistemi i mëparshëm dhe problematikat që e kishin shoqëruar atë. Sipas KV-së: “Nëse adoptohet modeli i pavarësisë së brendshme, do të jetë e nevojshme të sigurohet në ligjet organike një shkallë e lartë transparence në mënyrë që vendimet e prokurorëve të mund të vlerësohen objektivisht dhe, nëse ka nevojë, të apelohen.”[5]. KV-ja, ndërsa ka vlerësuar faktin se prokurorët duhet të punojnë në zbatim të rregullave dhe standardeve të vendosura nga drejtuesit e tyre, është shprehur se kontrolli hierarkik duhet kufizuar.[6] Nga njëra anë, organizmi hierarkik vlerësohet për sigurimin e njëtrajtshmërisë në zbatimin e legjislacionit, nga ana tjetër konsiderohet se përbën burim për abuzim me autoritetin.

     

    [1] Kjo strategji është miratuar me vendimin nr.15, datë 13.07.2015 të Komisionit të Posaçëm për Reformën në Drejtësi.

    [2] Shih “Strategjinë e reformës në drejtësi”, kreu III “Drejtësia penale”, objektivi 1. “Rritja e eficiencës dhe efektivitetit të drejtësisë penale nëpërmjet konsolidimit të misionit dhe funksioneve të prokurorisë, riorganizimit të strukturave të saj dhe rishpërndarjes së përgjegjësive mes tyre”. Kjo strategji është miratuar me vendimin nr.15, datë 13.07.2015 të Komisionit të Posaçëm për Reformën në Drejtësi.

    [3] Projekti i amendamenteve kushtetuese i datës 24.9.2015  “Për disa ndryshime në ligjin nr.8417, datë 21.10.1998 "Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë", të ndryshuar”.

    [4] Po aty, neni 50 i projektit.

    [5] CDL-AD(2015)045  -  Public Interim Opinion on the Draft Constitutional Amendments on the Judiciary of Albania, adopted by the Venice Commission at its 105th Plenary Session (Venice, 18-19 December 2015); http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2015)045-e; § 85.

    [6] Shih: “Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri”, qershor 2015, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, f. 17.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Një sërë dokumentesh ndërkombëtare përcaktojnë standarde lidhur me statusin, organizimin dhe drejtimin e prokurorisë. Disa nga dokumentet, ku bazohen dhe referohen edhe opinionet e Komisionit të Venecies për amendamentet kushtetuese të sistemit të drejtësisë[1], janë:

  - Rekomandimi i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës Rek(2000)19, për rolin e prokurorisë publike në sistemin e drejtësisë penale:

  Council of Europe: Committee of Ministers, Recommendation Rec(2000)19 of the Committee of Ministers to Member States on the Role of Public Prosecution in the Criminal Justice System, 6 October 2000, Rec(2000)19, https://rm.coe.int/16804be55a.

  - Udhëzimet e Kombeve të Bashkuara 1990, për rolin e prokurorëve: The 1990 United Nations Guidelines on the Role of Prosecutors https://www.un.org/ruleoflaw/blog/document/guidelines-on-the-role-of-prosecutors/

  - Shoqata Ndërkombëtare e Prokurorëve (International Association of Prosecutors, IAP) 1999, për standardet për përgjegjshmërinë profesionale dhe deklarimi i detyrave esenciale dhe të drejtave të prokurorëve: The 1999 IAP (International Association of Prosecutors) Standards of Professional Responsibility and Statement of the Essential Duties and Rights of Prosecutors,  http://www.iap-association.org/getattachment/16dc04cc-6751-4fde-9312-27a12ee884d9/IAP_Standards.aspx.

  - Deklarata e Bordeaux-s të Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Europianë (Consultative Council of the European Judges, CCJE) dhe Këshillit Konsultativ të Prokurorëve Europianë (Consultative Council of European Prosecutors, CCPE) për “Gjyqtarët dhe prokurorët në një shoqëri demokratike”: The Bordeaux Declaration of the Consultative Council of European Judges (CCJE) and the Consultative Council of European Prosecutors (CCPE) on “Judges and Prosecutors in a Democratic Society”  https://rm.coe.int/1680747391.

  - Këshilli i Europës, “Udhëzuesit e Budapestit” 2005, udhëzimet europiane për etikën dhe sjelljen e prokurorëve publikë; The European Guidelines on Ethics and Conduct for Public Prosecutors (Council of Europe, “Budapest Guidelines”, 2005), https://rm.coe.int/conference-of-prosecutors-general-of-europe-6th-session-organised-by-t/16807204b5.

  - Raport i Komisionit të Venecies për pavarësinë e pushtetit gjyqësor, Pjesa II “Shërbimi i prokurorisë”, 17-18 dhjetor, 2010. http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2010)040-e

  - Në një numër opinionesh, Komisioni i Venecies ka pasur rastin të bëjë rekomandime për dispozitat kushtetuese dhe ligjore lidhur me prokurorinë dhe gjyqtarët, 2.4.4: Draft Vademecum on the Judiciary (CDL-JD(2008)001). http://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-JD(2008)001-e.

   

  [1] CDL-AD(2015)045  -  Public Interim Opinion on the Draft Constitutional Amendments on the Judiciary of Albania, adopted by the Venice Commission at its 105th Plenary Session (Venice, 18-19 December 2015);http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2015)045-e; CDL-AD(2016)009  Final Opinion on the revised draft constitutional amendments on the Judiciary (15 January 2016) of Albania, adopted by the Venice Commission at its 106th Plenary Session (Venice, 11-12 March 2016), http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2016)009-e.

• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura
  Asnjë koment
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment