Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Dispozita synon të garantojë ushtrimin e funksionit të prokurorisë me përgjegjshmëri dhe etikë në respekt të Kushtetutës dhe ligjit. Ky qëllim buron nga ideja se të gjitha organet kushtetuese duhet të mbajnë përgjegjësi sipas ligjit dhe duhet t’u nënshtrohen standardeve më të larta profesionale dhe etike.

    2. Nga ana tjetër, dispozita synon të krijojë garancitë e nevojshme për autoritetin dhe pavarësinë e prokurorisë nëpërmjet përcaktimit në mënyrë të qartë në Kushtetutë të rasteve dhe procedurës së shkarkimit, organeve të ngarkuara me këtë përgjegjësi dhe kërkesave për respektimin e procesit të rregullt.

    3. Duke pasur parasysh edhe kontekstin historik, për të mos lejuar që procedura e shkarkimit të prokurorëve të ndikohet nga motive joligjore, në proces janë përfshirë dy organe, KLP-ja, si organi vendimmarrës për shkarkimin dhe GjK-ja, si organi rishikues. Dispozita synon shmangien e mbivendosjeve në ushtrimin e funksionit për procedimin disiplinor ndaj prokurorëve ndërmjet institucioneve të ndryshme.^[1]

    4. Për ruajtjen e autoritetit dhe besimit të publikut te ky institucion, dispozita parashikon dhe rastet e pezullimit nga detyra të prokurorit, kur ndaj tij merret një masë sigurimi, kur merret me cilësinë e të pandehurit ose kur procedohet për shkelje disiplinore, sipas përcaktimeve dhe kufizimeve të veçanta.

     

     

    [1] Shih: “Analizë e sistemit të drejtësisë në Shqipëri”, qershor 2015 http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, f.113.

  • Objekti

    5. Dispozita rregullon procedurat për shkarkimin e prokurorëve për shkelje disiplinore dhe për pezullimin e tyre nga detyra. Këto rregulla procedurale përfshijnë rastet kur vendoset shkarkimi, rastet kur vendoset pezullimi dhe organet vendimmarrëse.

    6. Së pari, në pikën 1 të dispozitës deklarohet parimi i përgjithshëm për përgjegjësinë disiplinore që përshkon, si rregull, të gjitha organet kushtetuese, ku përfshihet edhe prokuroria. Kjo dispozitë rregullon përgjegjësinë disiplinore për prokurorët e të gjitha niveleve, me përjashtim të PP-së dhe anëtarëve të KLP-së.^[1] Së dyti, dispozita i delegon ligjvënësit kompetencën për të rregulluar çështjen e përgjegjësisë disiplinore në mënyrë më të detajuar.^[2]

    7. Në pikën 2 përcaktohen dy raste kur vendoset shkarkimi: a) për shkelje të rënda profesionale ose etike dhe; b) kur dënohet me vendim gjyqësor të formës së prerë për kryerjen e një krimi. Për rastin e parë, fillimisht duhet të përcaktohet se cilat janë kërkesat profesionale dhe etike që i imponohen prokurorit në ushtrimin e detyrës dhe, më pas, të vlerësohen shkeljet e këtyre kërkesave, të cilat konsiderohen si shkelje të rënda. Ligji që është nxjerrë në zbatim të dispozitës ka përcaktuar se çfarë konsiderohen shkelje disiplinore, të cilat përbëjnë dhe si shkak për marrjen e masës disiplinore ndaj prokurorit.^[3] Masa disiplinore e shkarkimit jepet vetëm në këto raste: a) kur shkelja është shumë e rëndë; b) kur KLP-ja çmon se natyra dhe rrethanat e kryerjes së shkeljes e bëjnë magjistratin të papërshtatshëm ose të padenjë për të ushtruar funksionin e tij, për shkak të dënimit për kryerjen e një krimi, për shkak të paaftësisë së rëndë dhe të dukshme, ose për shkak të një sjelljeje që kryhet të paktën me pakujdesi të rëndë, sipas nenit 101, shkronja “b”, të ligjit për statusin, dhe që shkel haptazi vlerat themelore të sistemit gjyqësor e të prokurorisë.^[4] Në vlerësimin dhe interpretimin e këtyre rasteve të përcaktuara nga ligji duhet mbajtur parasysh balanca që synohet të garantohet nga dispozita kushtetuese ndërmjet përgjegjshmërisë ndaj kërkesave profesionale dhe etike, nga njëra anë, dhe ushtrimit të detyrës në mënyrë të pavarur jashtë ndikimeve të papërshtatshme, nga ana tjetër. Ligji për statusin ka përcaktuar kriteret për caktimin e masës disiplinore.^[5] Për këtë qëllim duhet mbajtur parasysh edhe jurisprudenca kushtetuese.^[6] Për rastin e dytë, referimi bëhet në ligjin penal, që përcakton se çfarë kuptojmë me vendim gjyqësor të formës së prerë dhe me krim. Në këtë rast, shkarkimi vjen si pasojë e një vendimi gjyqësor që e deklaron prokurorin fajtor për kryerjen e një krimi dhe nuk presupozon vlerësim dhe diskrecion nëse duhet marrë masa e shkarkimit apo jo.

    8. Pretendimet për shkelje disiplinore të kryera nga prokurori hetohen nga ILD-ja.^[7] Nëse ka dyshime të arsyeshme që prokurori ka kryer shkelje disiplinore, ILD-ja fillon procedimin disiplinor, duke ia paraqitur raportin e hetimit së bashku me dosjen hetimore KLP-së.^[8] Pas shqyrtimit të fakteve dhe provave, nëpërmjet një procesi të rregullt, KLP-ja rrëzon kërkesën për procedim disiplinor ose e pranon atë dhe vendos një ose disa masa disiplinore, duke përfshirë edhe shkarkimin. KLP-ja nuk është e detyruar t’i qëndrojë masës disiplinore të propozuar dhe jep vendim të arsyetuar me shkrim, të paktën brenda dy javëve nga përfundimi i seancës.^[9]

    9. Në pikën 3 të dispozitës parashikohet e drejta e prokurorit për të kundërshtuar vendimin e KLP-së, në rastin e shkarkimin e tij, në GjK. Rishikimi nga GjK-ja përbën një garanci të rëndësishme për mbrojtjen e statusit dhe të të drejtave të prokurorëve (magjistratëve).

    10. Në pikën 4 përcaktohen rastet e pezullimit nga detyra të prokurorit dhe organi që vendos pezullimin. Dy rastet e para lidhen me një procedim penal ndaj prokurorit, ndërsa rasti i tretë me një procedim disiplinor. Në rastet penale, të parashikuara nga shkronjat “a” dhe “b”, pezullimi vjen si pasojë e masës së sigurimit personal të kufizimit të lirisë ose marrjes me cilësinë e të pandehurit. Masa e sigurimit personal duhet të jetë “arrest me burg” ose “arrest në shtëpi”, pavarësisht nga vepra penale për kryerjen e së cilës akuzohet. Ndërsa për rastin kur merret me cilësinë e të pandehurit, vepra për të cilën ai akuzohet duhet të jetë krim i rëndë i kryer me dashje.^[10] Për pezullimin për shkak të fillimit të procedimit disiplinor, të parashikuar nga shkronja “c” e pikës 4, duhet t’i referohemi rregullimit ligjor në ligjin për statusin të përmendur më sipër.^[11]

    11. KLP-ja vendos pezullimin e prokurorit kur plotësohet një nga kushtet e parashikuara në pikën 4. Dy rastet e para lidhen me një procedim penal ndaj prokurorit, ndërsa rasti i tretë me një procedim disiplinor. Në rastet penale, të parashikuara nga shkronjat “a” dhe “b”, pezullimi vjen si pasojë e masës së sigurimit personal të kufizimit të lirisë ose marrjes me cilësinë e të pandehurit. Për rastin e tretë, kur fillon një procedim disiplinor, kërkesa paraqitet nga ILD-ja.

    12. Rregullat e parashikuara në këtë dispozitë kanë natyrë organike. Për të dyja çështjet normative, të shkarkimit dhe pezullimit, përcaktohen rastet dhe kushtet përkatëse për marrjen e këtyre masave, organi vendimmarrës dhe ai rishikues. Dispozita, krahas detyrimit për organet përkatëse për të vepruar kur plotësohen kushtet e përcaktuara nga kjo dispozitë, i njeh të drejtën prokurorit për të kundërshtuar veprimet që ndërmerren jo në respekt të rregullimeve kushtetuese. Ligjvënësi kushtetues ka veçuar këto rregulla nga rregullimi normativ që kërkohet për përgjegjësinë disiplinore të prokurorit, duke i ngurtësuar ato në Kushtetutë, për shkak të rëndësisë që ato kanë në drejtim të pavarësisë dhe përgjegjshmërisë në ushtrimin e detyrës së këtij institucioni. Në pikat 1 dhe 4 të dispozitës ngarkohet ligjvënësi për të rregulluar me ligj në mënyrë më të hollësishme aspekte të veçanta të këtyre çështjeve, pa cenuar përcaktimet dhe kufizimet kushtetuese.

     

    [1] Shih nenin 149/c të Kushtetutës.

    [2] Shih ligjin nr.96/2016 “Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë” (ligji për statusin), nenet 100-116.

    [3] Po aty, nenet 101 (Shkeljet disiplinore dhe çështje të veprimtarisë), 102 (Shkeljet disiplinore në lidhje me ushtrimin e funksionit), 103 (Shkeljet disiplinore jashtë ushtrimit të funksionit) dhe 104 (Shkeljet disiplinore për shkak të kryerjes së veprave penale).

    [4] Po aty, neni 111.

    [5] Po aty, neni 115.

    [6] Shih vendimin nr.75/2002 të GjK-së:”Gjykata Kushtetuese arsyeton se kuptimi i saktë dhe i drejtë i saj i përdorur në këtë dispozitë kushtetuese, por edhe në të tjera, duhet të analizohet dhe vlerësohet në tërësi nga disa faktorë që kanë të bëjnë me rëndësinë e shkeljes së ligjit, pasojat e ardhura apo që mund të vinin nga kjo shkelje, kohëvazhdimin e këtyre pasojave dhe të vështirësive për riparimin e tyre, si dhe vetë qëndrimin subjektiv që mban personi konkret ndaj shkeljes së kryer dhe pasojës së ardhur. Gjithashtu, cilësimi “rëndë”, i përdorur si për rastin e diskreditimit të pozitës dhe figurës së gjyqtarit e të prokurorit, ashtu dhe të shkeljes së ligjit, i shërben njëkohësisht organit kompetent që fillon procedurat e shkarkimit për të dalluar këto veprime nga sjelljet e një kategorie më të lehtë, të cilat nuk mund të përdoren për të motivuar shkakun e shkarkimit...”.

    [7] Shih komentin për nenin 147/d; ligji për statusin, nenet 117-147.

    [8] Ligji për statusin, neni 138/1.

    [9] Po aty, neni 146, pikat 2-3.

    [10] Për përkufizimin e termit “krim i rëndë i kryer me dashje”, bazohemi në masën e dënimit dhe elementin subjektiv sipas përcaktimit të Kodit Penal (KP).

    [11] Ligji për statusin, neni 138.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    a) Procedimi disiplinor dhe vendimmarrja e KLP-së

    13. Siç u përmend më sipër, KLP-ja vihet në lëvizje nga ILD-ja për procedimin disiplinor të prokurorit. Dispozita krijon një ndarje të qartë të funksionit të hetimit dhe procedimit disiplinor nga ai vendimmarrës. Sipas rregullimeve të mëparshme në ligjin për prokurorinë, PP-ja kishte autoritetin për të filluar procedimin disiplinor, kryesisht ose me rekomandimin e Këshillit të Prokurorisë. Procedimi disiplinor mbështetej në të dhënat e nxjerra nga inspektimi.^[1] Masa e shkarkimit nga detyra vendosej nga Presidenti i Republikës, me propozimin e PP-së.^[2]

    14. KLP-ja, pas marrjes së raportit dhe dosjes së hetimit, përcakton datën për seancë dëgjimore, e cila duhet të jetë brenda një muaji nga dita e marrjes së dosjes nga ILD-ja, dhe njofton palët për datën e seancës dëgjimore të paktën 15 ditë para saj.^[3] KLP-ja shqyrton të gjithë faktorët që kanë rëndësi për çështjen, merr prova shtesë, duke përfshirë edhe thirrjen e dëshmitarëve dhe, kur e konsideron të nevojshme, thërret ekspertë ose ia kërkon ILD-së ta kryejë këtë veprim.^[4]

    15. Gjatë procedimit disiplinor, prokurori ose përfaqësuesi i tij ka të drejtë të ketë akses në dosjen hetimore.^[5] Gjithashtu, kur ai njoftohet se ndaj tij ka filluar procedimi disiplinor, duhet t’i bëhen të ditura të drejtat: për të paraqitur një parashtresë me shkrim në afatin e caktuar; për të marrë pjesë në seancë dëgjimore; për të thirrur dëshmitarë që mund të dëshmojnë fakte me interes për çështjen; për të paraqitur dokumente; për të marrë masa të tjera për paraqitjen e provave në mbështetje të mbrojtjes së tij; për t’u përfaqësuar, sipas parashikimeve në Kodin e Procedurave Administrative; për kompensimin e shpenzimeve të arsyeshme ligjore të tij/saj në raste kur nuk vendoset masë disiplinore.^[6]

    16. Seanca dëgjimore para KLP-së për procedimin disiplinor të prokurorit si rregull është publike.^[7] Në këtë seancë, ILD-ja paraqet argumentet për kryerjen e shkeljes disiplinore dhe propozon masën disiplinore që duhet të merret. Prokurori, ndaj të cilit kërkohet marrja e masës disiplinore, ose përfaqësuesi i tij ka të drejtë të paraqesë argumentet mbrojtëse.^[8]

    17. Pas shqyrtimit të fakteve dhe provave, KLP-ja mund të vendosë rrëzimin e kërkesës, kur faktet e pretenduara nuk kanë ndodhur apo ato nuk përbëjnë shkelje disiplinore, ose pranimin e kërkesës dhe përcaktimin e masës disiplinore. Vendimi duhet të arsyetohet me shkrim dhe të shpallet të paktën brenda dy javëve nga përfundimi i seancës.^[9]

    18. Rregullimet ligjore të përmendura më sipër, në zbatim të dispozitës kushtetuese, reflektojnë në mënyrë të qartë kërkesat që imponojnë të drejtat për një proces të rregullt që duhen respektuar gjatë procedimit disiplinor të prokurorit.

     

    b) E drejta e ankimit kundër vendimit të shkarkimit dhe rishikimi nga GjK-ja

    19. Sipas pikës 3 të dispozitës, prokurori ndaj të cilit është marrë masa e shkarkimit ka të drejtë ta kundërshtojë këtë vendim në GjK.^[10] Përfshirja e GjK-së si shkallë rishikuese për rastet e shkarkimit të magjistratëve^[11] (gjyqtarëve dhe prokurorëve) përbën një garanci të rëndësishme për mbrojtjen e statusit dhe të të drejtave të tyre. Ky është një standard më i lartë i vendosur nga ndryshimet kushtetuese, të lidhura me reformën në drejtësi, krahasuar me rregullimet e mëparshme për këtë çështje.

    20. Sipas rregullimit të mëparshëm kushtetues, ku përcaktohej se prokurori shkarkohej nga Presidenti i Republikës me propozimin e PP-së, e drejta e ankimit nuk parashikohej.^[12] Në ligjin e mëparshëm për prokurorinë, fillimisht nuk njihej e drejta e prokurorit për të kundërshtuar dekretin e Presidentit të Republikës për shkarkimin e tij.^[13] Kjo çështje u bë objekt shqyrtimi në GjK, e cila, duke e konsideruar si jo në përputhje me Kushtetutën mosnjohjen e së drejtës së ankimit për të kundërshtuar vendimin e shkarkimit, ndër të tjera, shprehet: “... se e drejta e prokurorëve për t’u ankuar buron nga Kushtetuta e si e tillë ajo duhet të konkretizohej me ligjin “Për prokurorinë”. Kufizimi që i bën kësaj të drejte dispozita e ligjit, lidhur me masat që merr ndaj tyre Presidenti i Republikës, nuk gjen mbështetje edhe te neni 17 i Kushtetutës. Sipas kësaj dispozite kufizime mund të vendosen vetëm kur ka interes publik dhe kur mbrohen të drejtat e subjekteve të tjera. Në këtë dispozitë kushtetuese, veç sa më sipër, vihen si kushte që kufizimi të jetë në përpjesëtim me gjendjen që e ka diktuar, të mos cenojë thelbin e lirive dhe të të drejtave dhe të mos tejkalojë në asnjë rast kufizimet e parashikuara në Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut...”.^[14] Në zbatim të vendimit të GjK-së, ligjvënësi miratoi ndryshimin në ligjin për prokurorinë, duke parashikuar të drejtën e prokurorëve për t’u ankuar ndaj masës së shkarkimit në Gjykatën e Apelit Tiranë.^[15]

    21. Për ankimin në GjK, sipas dispozitës kushtetuese, zbatohen rregullat e parashikuara për shqyrtimin e ankimit kushtetues individual në ligjin organik të GjK-së.^[16] Ankimi në GjK kundër vendimit të KLP-së që ka vendosur masën e shkarkimit, duhet të bëhet brenda 4-muajve nga konstatimi i cenimit.^[17] GjK-ja shqyrton ankimin, duke respektuar të drejtat për një proces të rregullt, të reflektuara në procedurat përkatëse të ligjit organik. Ajo vlerëson si aspektet procedurale, ashtu dhe meritën. Në këtë rast, GjK-ja vepron si gjykatë fakti. Për analogji me këtë objekt, mund të mbahen parasysh procedurat e shqyrtimit që ndiqen nga GjK-ja lidhur me ankimin e organit të zgjedhur të njësisë së qeverisjes vendore kundër vendimit të shkarkimit nga Këshilli i Ministrave, sipas nenit 115 të Kushtetutës. Në përfundim të shqyrtimit, GjK-ja vendos lënien në fuqi të aktit ose shfuqizimin e tij kur arrin në konkluzionin se akti i shkarkimit nuk është në përputhje me kërkesat e Kushtetutës dhe të marrëveshjeve ndërkombëtare të ratifikuara.

     

    [1] Ligji nr.8737, datë 12.02.2001, neni 28.

    [2] Neni 149/3 i Kushtetutës përpara ndryshimeve me ligjin nr.76/2016; ligji nr. 8737, datë 12.02.2001, neni 33/3.

    [3] Po aty, neni 138/2.

    [4] Po aty, neni 138/4.

    [5] Po aty, neni 141/1.

    [6] Po aty, neni 141/2.

    [7] Po aty, neni 142/1. Në pikën dy parashikohet se “këshilli, kryesisht ose me kërkesë të palëve, mund të vendosë zhvillimin e seancës me dyer të mbyllura, në rastet:

    a) kur publiciteti i seancës mund të dëmtojë moralin e shoqërisë ose mund të bëjë publike të dhëna sekrete në interes të sigurisë kombëtare, nëse kjo kërkohet nga autoritetet kompetente;

    b) kur është e nevojshme të mbrohet e drejta e jetës private, të mbrohen të dhënat personale të magjistratit ose një personi tjetër;

    c) kur nga publiku ka shfaqje që prishin zhvillimin normal të seancës dëgjimore”.

    [8] Po aty, neni 142/3.

    [9] Po aty, neni 146, pikat 2-3.

    [10] Sipas dispozitës kalimtare 179, pika 7, të Kushtetutës, gjatë mandatit të tyre 9-vjeçar, gjyqtarët e Kolegjit të Apelimit, sipas nenit 179/b, kanë juridiksion disiplinor, ndër të tjera, edhe ndaj vendimeve të KLP-së për vendosjen e masave disiplinore ndaj prokurorëve.

    [11] Neni 140/4 i Kushtetutës: Shih komentin për këtë nen.

    [12] Neni 149/3 i Kushtetutës, përpara ndryshimeve të ligjit nr.76/2016.

    [13] Ligji nr.8737, datë 12.02.2001, neni 34/2.

    [14] Shih vendimin nr.25/2002 të GjK-së kërkues: Gjykata e Rrethit Gjyqësor Skrapar, objekti: “Shfuqizimi si antikushtetuese i pikës 2 të nenit 34 të ligjit nr.8737, datë 12.02.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”.

    [15] Ligji nr.8737, datë 12.02.2001, ndryshuar me ligjin nr. 9102, datë 10.07.2003, neni 34/2.

    [16] Ligji nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë” (ligji për GjK), ndryshuar me ligjin nr.99/2016, neni 71.

    [17] Po aty, neni 71/6, pika 1, shkronja “b”.

  • Konteksti historik

    22. Siç u përmend më sipër, sipas rregullimeve të mëparshme në ligjin për prokurorinë, PP-ja kishte autoritetin për të filluar procedimin disiplinor, kryesisht ose me rekomandimin e Këshillit të Prokurorisë. Procedimi disiplinor mbështetej në të dhënat e nxjerra nga inspektimi.^[1] Masa e shkarkimit nga detyra vendosej nga Presidenti i Republikës, me propozimin e PP-së.^[2] E drejta e ankimit kundër vendimit të shkarkimit nuk parashikohej në Kushtetutë.^[3] Në ligjin e mëparshëm për prokurorinë, fillimisht, nuk njihej e drejta e prokurorit për të kundërshtuar dekretin e Presidentit të Republikës për shkarkimin e tij.^[4] Kjo çështje u bë objekt shqyrtimi në GjK, e cila e konsideroi si jo në përputhje me Kushtetutën mosnjohjen e së drejtës të ankimit për të kundërshtuar vendimin e shkarkimit.^[5] Në zbatim të vendimit të GjK-së, ligjvënësi miratoi ndryshimin në ligjin për prokurorinë, duke parashikuar të drejtën e prokurorëve për t’u ankuar ndaj masës së shkarkimit në Gjykatën e Apelit Tiranë.^[6]

    23. Procedura disiplinore sipas ligjit të mëparshëm parashikonte njohjen e prokurorit me dosjen dhe mundësinë e mbrojtjes së tij, përfshirë të drejtën për t’u dëgjuar nga Këshilli i Prokurorisë. Këshilli i Prokurorisë jepte mendimin e tij, jo të detyrueshëm, lidhur me shkeljen disiplinore, por vendimmarrja i përkiste ekskluzivisht PP-së. Ligji nuk përcaktonte masën disiplinore që zbatohej për një shkelje disiplinore, çka e linte në vlerësimin diskrecional të autoritetit zbatues. Ligji nuk kishte përcaktime të qarta lidhur me veprimet që përbëjnë shkelje disiplinore, si veprime që diskreditojnë rëndë figurën e prokurorit, çka linte hapësirë për vlerësime jo objektive dhe abuzime të mundshme.^[7]

    24. Kontrolli i jashtëm nga Ministria e Drejtësisë është konsideruar si i papërshtatshëm jo vetëm sepse në disa raste është provuar si i motivuar politikisht, por edhe sepse ky inspektim nuk duhej të hynte në vlerësimin e themelit të çështjes. Efektiviteti dhe cilësia e kontrollit të veprimtarisë së prokurorëve kanë pasur mangësi.^[8]

    25. Procesi për hartimin e amendamenteve kushtetuese, që u materializuan me miratimin e ligjit nr. 76/2016, u parapri nga një analizë e thellë e sistemit të drejtësisë në vitin 2015.^[9] Në këtë analizë, ndër të tjera, janë evidentuar dhe problematikat që lidhen me mekanizmat për procedimin disiplinor të magjistratëve: (i) mekanizmi i nismës disiplinore ekskluzive nga ministri i Drejtësisë nuk ka rezultuar efektiv dhe ka perceptime të mungesës së objektivitetit dhe profesionalizimit në ushtrimin e saj, aq më tepër në rrethanat kur vetë nisma për inspektimin dhe rezultatet e tij janë nën përgjegjësinë direkte të ministrit; (ii) nuk është mënjanuar problematika me ndikimin e papërshtatshëm politik në veprimtarinë e KLD-së, mbivendosjet ndërmjet kompetencave të këtij Këshilli dhe ministrit të Drejtësisë në lidhje me inspektimet e gjykatave, rishikimin e ankesave ndaj gjyqtarëve dhe procedimeve disiplinore ndaj gjyqtarëve; (iii) KLD-ja dhe MD-ja nuk kanë arritur të organizojnë struktura inspektimi me burime të mjaftueshme njerëzore dhe me kapacitetet profesionale; (iv) përqendrimi i kompetencës ekskluzive për të filluar procedimin disiplinor ndaj një gjyqtari në dorë të ministrit të Drejtësisë bie ndesh me standardet e BE-së dhe nuk përbën garanci në drejtim të paanshmërisë që duhet të ketë ministri i Drejtësisë në të gjitha rastet e ndëshkimit të gjyqtarëve.

    26. Mbi bazën e Analizës së Sistemit të Drejtësisë u hartua Strategjia e Reformës në Drejtësi, ku, ndër tjera, në kreun për drejtësinë penale, objektivi 2 “Konsolidimi i garancive të statusit të prokurorit, përgjegjësisë dhe llogaridhënies në ushtrimin e detyrës”, u parashikua marrja e masave legjislative për krijimin e mekanizmave të pavarur, brenda ose jashtë sistemit të prokurorisë, për të inspektuar dhe marrë vendime lidhur me shkeljet disiplinore të prokurorëve (në varësi të faktit nëse prokuroria do të jetë ose jo pranë pushtetit gjyqësor), duke parashikuar garanci që mundësojnë zhvillimin e një procesi të rregullt ligjor dhe sigurojnë të drejtën e një ankimi efektiv në një instancë më të lartë gjykuese.^[10]

     

    [1] Ligji nr.8737, datë 12.02.2001, neni 28.

    [2] Neni 149/3 i Kushtetutës përpara ndryshimeve me ligjin nr.76/2016; ligji nr.8737, datë 12.02.2001, neni 33/3.

    [3] Neni 149/3 i Kushtetutës përpara ndryshimeve të ligjit nr.76/2016.

    [4] Ligji nr.8737, datë 12.02.2001, neni 34/2.

    [5] Shih vendimin nr.25/2002 të GjK-së, kërkuese: Gjykata e Rrethit Gjyqësor Skrapar, objekti: “Shfuqizimi si antikushtetuese i pikës 2 të nenit 34 të ligjit nr.8737, datë 12.02.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”.

    [6] Ligji nr.8737, datë 12.02.2001, ndryshuar me ligjin nr.9102, datë 10.07.2003, neni 34/2.

    [7] Shih: “Analizë e sistemit të drejtësisë në Shqipëri”, qershor 2015, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf.

    [8] Po aty.

    [9]Po aty.

    [10] Po aty, f. 25.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  27. Sipas rekomandimit të Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës Rek(2000)19, për rolin e prokurorisë publike në sistemin e drejtësisë penale "... shtetet duhet të marrin masa që të sigurojnë se procedimet disiplinore ndaj prokurorëve publikë duhet të udhëhiqen nga ligji dhe duhet të garantojnë një vlerësim të drejtë dhe objektiv dhe vendimi duhet të jetë objekt shqyrtimi nga një trupë e pavarur dhe e paanshme”.^[1]

  28. Një sërë dokumentesh ndërkombëtare përcaktojnë standarde lidhur me statusin, organizimin, pavarësinë dhe përgjegjshmërinë e prokurorisë. Disa nga dokumentet, ku bazohen dhe referohen edhe opinionet e Komisionit të Venecies për amendamentet kushtetuese të sistemit të drejtësisë^[2], janë:

  - Rekomandimi i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës Rek(2000)19 për rolin e prokurorisë publike në sistemin e drejtësisë penale:

  Council of Europe: Committee of Ministers, Recommendation Rec(2000)19 of the Committee of Ministers to Member States on the Role of Public Prosecution in the Criminal Justice System, 6 October 2000, Rec(2000)19,  https://rm.coe.int/16804be55a.

  - Udhëzimet e Kombeve të Bashkuara 1990 për rolin e prokurorëve: The 1990 United Nations Guidelines on the Role of Prosecutors https://www.un.org/ruleoflaw/blog/document/guidelines-on-the-role-of-prosecutors/.

  - Shoqata Ndërkombëtare e Prokurorëve (International Association of Prosecutors, IAP) 1999 për standardet për përgjegjshmërinë profesionale dhe deklarimi i detyrave esenciale dhe të drejtave të prokurorëve: The 1999 IAP (International Association of Prosecutors) Standards of Professional Responsibility and Statement of the Essential Duties and Rights of Prosecutors,  http://www.iap-association.org/getattachment/16dc04cc-6751-4fde-9312-27a12ee884d9/IAP_Standards.aspx.

  - Deklarata e Bordeaux-s të Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Europianë (Consultative Council of the European Judges, CCJE) dhe Këshillit Konsultativ të Prokurorëve Europianë (Consultative Council of European Prosecutors, CCPE) për “Gjyqtarët dhe prokurorët në një shoqëri demokratike”: The Bordeaux Declaration of the Consultative Council of European Judges (CCJE) and the Consultative Council of European Prosecutors (CCPE) on “Judges and Prosecutors in a Democratic Society”  https://rm.coe.int/1680747391.

  - Këshilli i Europës, “Udhëzuesit e Budapestit” 2005, udhëzimet europiane për etikën dhe sjelljen e prokurorëve publikë; The European Guidelines on Ethics and Conduct for Public Prosecutors (Council of Europe, “Budapest Guidelines”, 2005), https://rm.coe.int/conference-of-prosecutors-general-of-europe-6th-session-organised-by-t/16807204b5.

  - Raport i Komisionit të Venecies për pavarësinë e pushtetit gjyqësor, pjesa II “Shërbimi i prokurorisë”, 17-18 dhjetor, 2010, http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2010)040-e.

  - Në një numër opinionesh, Komisioni i Venecies ka pasur rastin të bëjë rekomandime për dispozitat kushtetuese dhe ligjore lidhur me prokurorinë dhe gjyqtarët, § 2.4.4: Draft Vademecum on the Judiciary (CDL-JD(2008)001), http://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-JD(2008)001-e.

   

  [1]

  Council of Europe: Committee of Ministers, Recommendation Rec(2000)19 of the Committee of Ministers to Member States on the Role of Public Prosecution in the Criminal Justice System, 6 October 2000, Rec(2000)19,  https://rm.coe.int/16804be55a, parimi 5/e.

  [2] CDL-AD(2015)045 - Public Interim Opinion on the Draft Constitutional Amendments on the Judiciary of Albania, adopted by the Venice Commission at its 105th Plenary Session (Venice, 18-19 December 2015); http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2015)045-e; CDL-AD(2016)009 Final Opinion on the revised draft constitutional amendments on the Judiciary (15 January 2016) of Albania, adopted by the Venice Commission at its 106th Plenary Session (Venice, 11-12 March 2016), http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2016)009-e.

• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura
  Asnjë koment
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment