Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Dispozita titullohet “Kolegji i Apelimit”, por ajo ka një synim më të gjerë. Në kuptimin e gjerë, qëllimi i saj është të garantojë të drejtën për ankim përpara një organi gjyqësor. Kurse, në një kuptim më të ngushtë, konstatojmë qëllimin e kushtetutëbërësit për të parashikuar ushtrimin e së drejtës së ankimit ndaj vendimeve të dhëna nga KPK-ja në një shkallë gjyqësore të vetme. Procedurat më të detajuara janë parashikuar në ligjin e posaçëm për rivlerësimin kalimtar të gjyqtarëve dhe prokurorëve^[1]. Më tej, subjektet e rivlerësimit kanë të drejtë t’i drejtohen Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut.

    2. Duket se kushtetutëbërësi ka pasur qëllim që Kolegji të gjykojë ankimin jo vetëm për shkaqet e një gjykimi të zakonshëm, por edhe për shkaqe të tjera që lidhen me gjykimin kushtetues. Ky qëllim është i arsyeshëm, sa kohë që fusha e gjykimit të tij është e kufizuar në subjekte të posaçme, si gjyqtarë e prokurorë dhe lidhet me statusin e tyre kushtetues. Këtë e konstatojmë në këto elemente të këtij neni: Së pari, dispozita shprehet hapur se Kolegji “...është organi i vetëm gjyqësor që shqyrton ankimet kundër vendimeve të Komisionit” (neni F/1 i Kushtetutës). Së dyti, duke rregulluar gjykimin e zhvilluar nga Kolegji, kjo dispozitë vendos: “Juridiksioni kushtetues nuk lejon të vihen në diskutim parimet e kushtetutshmërisë, mbi të cilat është bazuar procesi i rivlerësimit dhe si i tillë bazohet tek kriteret e përcaktuara në këtë ligj” (neni F/3, fjalia e fundit). Pra, Kolegji do të jetë një gjykatë supreme, me juridiksion kushtetues dhe të zakonshëm, duke parashikuar se KPA-ja do të konsiderohet si kolegj i dytë i Gjykatës Kushtetuese. Ky rregullim synon garantimin e të drejtave dhe lirive themelore përmes juridiksionit kontrollues ligjor dhe kushtetues nga ana e KPA-së^[2]. Së treti, në të njëjtin konkluzion na shpie edhe përmbajtja e pikës 8, pika e fundit e këtij neni, e cila vendos se “subjektet që rivlerësohen mund të ushtrojnë ankim në Gjykatën Europiane për të Drejtat e Njeriut”. Pavarësisht se mjetet e brendshme parashikojnë vetëm një shkallë ankimi, subjekti ka të drejtë të shfrytëzojë mjetet supranacionale, të cilat nuk mund të kufizohen nga aktet e brendshme.

    3. Për sa më sipër, konkludojmë se Kushtetuta i ka njohur Kolegjit juridiksion kushtetues dhe gjyqësor të zakonshëm vetëm për zbatimin e këtij procesi. Ky fakt bëhet i qartë në nenin F, kur thekson se Kolegji është i vetmi organ gjyqësor që shqyrton ankimet kundër vendimit të KPK-së, si dhe kur shprehet se “Kolegji mund të kërkojë mbledhjen e fakteve ose të provave, si dhe të korrigjojë çdo gabim procedural të kryer nga ana e Komisionit, duke mbajtur parasysh të drejtat themelore të subjektit të rivlerësuar” (neni F/3).

     

    [1]Ligji thekson se “Komisioni dhe Kolegji i Apelimit janë institucionet që vendosin për vlerësimin përfundimtar të subjekteve të rivlerësimit…”. Shih nenin 4, § 2.

    [2] Procesverbal i Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Drejtësi, në: http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_23.05.2016.pdf f. 49-51.

  • Objekti

    4. Neni F ka objekt rregullimin e procesit të ankimit ndaj vendimeve të KPK-së përpara KPA-së. E drejta për ankim ndaj vendimeve të Komisionit është sanksionuar edhe në nenin 179/b të Kushtetutës, por nuk ka pasur një rregullim të procedurës për ushtrimin e tij. Neni F i Aneksit përcakton aspektet kryesore të këtij procesi, ndërkohë që ligji i posaçëm për rivlerësimin parashikon dispozita të tjera të hollësishme që rregullojnë ushtrimin e së drejtës për ankim.

    5. Duke analizuar në përgjithësi objektin e rregullimit të kësaj dispozite, evidentojmë këto çështje:

    - Subjektet që legjitimohen të paraqesin ankim.

    - Organi kompetent për gjykimin e ankimit ndaj vendimeve të KPK-së dhe juridiksioni gjyqësor.

    - Procesi gjyqësor.

    - Vëzhgimi ndërkombëtar, si procedurë në procesin ankimor.

    - Rregullimi i pasojave të ankimit dhe të vendimit të Kolegjit.

    6. Nga grupimi i çështjeve të mësipërme konstatojmë se objekti i rregullimit të dispozitës shtrihet në disa aspekte organike dhe procedurale. Megjithatë, duhet të themi se neni F i Aneksit, kryesisht, ka karakter procedural. Aty kanë gjetur rregullim procedurat e ankimit, si dhe fazat e procesit gjyqësor për gjykimin e tij. Rregullimi i KPA-së si organi i vetëm për shqyrtimin gjyqësor të ankimit, ka zënë vend në paragrafin e parë të nenit, i cili ka vendosur përbërjen e tij dhe trupën gjyqësore që shqyrton ankimin. Ndërkohë, sjellim në vëmendje faktin se ka edhe dispozita të tjera në Kushtetutë dhe Aneks, që kanë rregulluar aspekte parimore të organizimit dhe funksionimit të KPA-së. Vërehet se nuk ka parashikime për ankim ndaj vendimeve të ndërmjetme të dhëna nga KPK-ja.^[1] Në këtë rast mund të gjejë zbatim parimi se vendimet e ndërmjetme mund të ankimohen së bashku me vendimin përfundimtar.

     

    [1] “Ndoshta autorët e skemës e kanë konsideruar se kjo procedurë do ta komplikonte më tepër”, thekson në opinionin e saj KV-ja në CDL-AD(2016)009-e, Final Opinion on the revised draft constitutional amendments on the Judiciary (15 January 2016) of Albania, i vlefshëm në  http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2016)009-e, § 67.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    7. Duke analizuar objektin e rregullimit të dispozitës evidentuam më lart disa aspekte të përgjithshme që gjejnë rregullim në të. Këtu, po përpiqemi të analizojmë vetëm ato drejtime që sjellin ndryshime nga proceset e tjera dhe që kanë nevojë të mbahen parasysh në mbarëvajtjen e këtij procesi.

     

    a) Subjektet e ankimit,

    8. Të drejtën për të paraqitur ankim përpara KPA-së e kanë subjektet e rivlerësimit dhe Komisionerët Publikë. Sikurse kemi theksuar, në grupimin e parë përfshihen të gjithë gjyqtarët, prokurorët dhe punonjësit e tjerë të organeve të drejtësisë, në bazë të nenit 46 të amendamentit (neni 176/b i Kushtetutës), të cilët mund të paraqesin ankim për shkaqet e parashikuara në Kushtetutë, veçanërisht në Aneksin e saj, si dhe në ligjin e posaçëm për rivlerësimin kalimtar. Afati 15-ditor i paraqitjes së ankimit nga dita e marrjes së njoftimit për vendimin e KPK-së, si dhe procedurat e ankimit përcaktohen në ligjin e posaçëm për rivlerësimin.

    9. Komisionerët Publikë ushtrojnë ankimin ndaj vendimeve të KPK-së, me qëllim mbrojtjen e interesit publik. Komisionerët janë krijuar dhe funksionojnë si organ i pavarur^[1], si nga KPK-ja, ashtu edhe KPA-ja. Por, ajo çfarë duam të tërheqim vëmendjen këtu është raporti që krijohet midis Komisionerëve Publikë dhe ONM-së në çështjen e ankimit. Nga parashikimi kushtetues ne mund të themi se natyrshëm ONM-ja e ushtron kompetencën e tij monitoruese e rekomanduese edhe në këtë aspekt. Por, përveç parashikimit kushtetues, në ligjin e posaçëm për rivlerësimin është vendosur shprehimisht e drejta e vëzhguesit ndërkombëtar që t’i japë rekomandim me shkrim Komisionerit Publik për të paraqitur ankim. Madje, ky rekomandim është i vlefshëm kur paraqitet nga të paktën 3 përfaqësues të ONM-së^[2]. Nga rastet e studiuara në praktikë deri në momentin e hartimit të këtij komentari, konstatohet se Komisioneri Publik ka paraqitur ankim në të gjitha rastet kur ka pasur rekomandim nga ONM-ja, megjithëse rekomandimi nuk ka fuqi detyruese.^[3] Por në rast se Komisioneri Publik nuk është i bindur në ushtrimin e së drejtës së ankimit, është i detyruar të japë argumente me shkrim për këtë qëllim.

    10. Një tjetër çështje që meriton vëmendjen tonë, është se subjekte të ankimit në Gjykatën Europiane për të Drejtat e Njeriut janë vetëm subjektet e rivlerësimit. Për nga natyra e këtij juridiksioni ndërkombëtar, Komisionerët Publikë nuk mund të paraqesin ankim përpara GjEDNj-së.

     

    b) Shqyrtimi i ankimit nga KPA-ja

    11. Një nga aspektet e veçanta të rregulluara nga neni F është organi gjyqësor kompetent për shqyrtimin e ankimit, si dhe juridiksioni i tij. Pa dashur të përsërisim ato çfarë vumë në dukje në pikën A të këtij komenti, këtu po ndalemi në faktin e cilësimit të Kolegjit të Apelimit si “... organi [...] gjyqësor që shqyrton ankimet kundër vendimeve të Komisionit”. Në këtë aspekt Kushtetuta e ka cilësuar dukshëm faktin se KPA-ja është një organ gjyqësor. Me këtë ka dashur të thotë se duke ndërtuar një organ të mirëfilltë gjyqësor, në bazë të KEDNj-së dhe të standardeve të vendosura nga GjEDNj-ja, ajo ka përmbushur kërkesën legjitime për një proces rivlerësimi në pajtim me të drejtën për një proces të rregullt ligjor sipas këtyre standardeve. Kjo është vënë në dukje edhe nga Opinioni i Komisionit të Venecies^[4], i cili i është referuar çështjes Baka Vs. Hungary për të theksuar se neni 6 i Konventës për një proces të rregullt gjyqësor, duhet të prezumohet se gjen zbatim edhe në procesin e vetting-ut^[5]. KV-ja ka argumentuar vijimisht nevojën për aksesin e subjektit të rivlerësimit për t’u ankuar së paku në një gjykatë kundër vendimeve të trupave disiplinore^[6]. Në Opinionin përfundimtar, ekspertët e KV-së i kanë mëshuar kësaj çështjeje, duke testuar Kolegjin e Posaçëm të Apelimit^[7], me qëllim që ai të përmbushë kërkesat e nevojshme për të qenë një organ gjyqësor, sipas standardeve ndërkombëtare. Komisioni është shprehur se KPA-ja i ngjan një gjykate nga shumë pikëvështrime. Anëtarët e saj quhen gjyqtarë, ata funksionojnë brenda Gjykatës së Lartë dhe gëzojnë garanci të ngjashme me ato të gjyqtarit të Gjykatës së Lartë^[8]. Është kjo arsyeja që Kushtetuta e cilëson hapur Kolegjin e Apelimit si një organ gjyqësor, gjë që nuk e ka bërë për Komisionin e Pavarur të Kualifikimit.

    12. Kjo ka qenë arsyeja që KV-ja nuk e ka titulluar gjykatë këtë Komision, kur ka theksuar se “në draftin e rishikuar të Amendamentit, SQC (sot Kolegji i Posaçëm i Apelimit) u bë një trup plotësisht i dallueshëm nga IQC (sot, Komisioni i Pavarur i Kualifikimit)”, duke iu referuar statusit të ndryshëm të anëtarëve të këtyre organeve^[9]. Sidoqoftë, Komisioni i Pavarur i Kualifikimit paraqitet si një komision disiplinor dhe në veprimtarinë e tij është i barasvlefshëm me organin gjyqësor. Madje një qëndrim të ndryshëm ka mbajtur KV-ja në opinionin Amicus Curiae që ka dhënë një vit më pas për GjK-në në lidhje me ligjin për rivlerësimin kalimtar. Në këtë rast, duke iu referuar të dyja organeve të rivlerësimit, ajo është shprehur se “përveç faktit se këto nuk janë institucione të përhershme, duket se qëllimi i dispozitave të Kushtetutës dhe të ligjit është që t’u japë atyre karakteristikat thelbësore të një gjykate [...]. Këto çështje mund të mbahen parasysh nga Gjykata Kushtetuese kur të ekzaminojë nëse organet e rivlerësimit kanë karakteristikat e organeve gjyqësore”^[10].

     

    c) A ka Gjykata Kushtetuese juridiksion të shqyrtojë ankimin individual të subjekteve të rivlerësimit?

    13. KV-ja ka shprehur qartë faktin se GjK-ja është një garanci për gjyqtarët dhe subjektet e tjera të rivlerësimit. Ky qëndrim është mbajtur prej Komisionit në të gjitha opinionet e tij për këtë çështje, madje edhe në opinionin Amicus Curiae, i cili i është drejtuar Gjykatës sonë Kushtetuese gjatë gjykimit të ligjit të posaçëm për rivlerësimin kalimtar të gjyqtarëve dhe prokurorëve. Në konkluzionet e Opinionit përfundimtar të KV-së, nënvizohet se “Gjyqtarët dhe prokurorët që i nënshtrohen vetting-ut duhet të gëzojnë të drejtën që të ankohen në Gjykatën Kushtetuese rreth dhunimit të të drejtave të tyre themelore, me disa përjashtime të arsyeshme të diktuara nga nevojat e procesit të rivlerësimit”^[11]. Në reflektim të këtij qëndrimi, Aneksi ka vendosur që Kolegji të krijohet pranë GjK-së. Kështu, ai do të ketë edhe juridiksion kushtetues për kontrollin e vendimeve të KPK-së në lidhje me ankimin. Gjithashtu, Aneksi i jep edhe juridiksion për të gjykuar shkeljet disiplinore të gjyqtarëve kushtetues dhe gjyqtarëve të tjerë, si dhe të anëtarëve të KLGJ-së dhe KLP-së, sa kohë që qëndron i mbledhur.

    14. Mendojmë se ky qëndrim lidhet me faktin se gjyqtarët e GjK-së janë gjithashtu subjekte të rivlerësimit, madje prioritarë. Gjithashtu, një faktor përcaktues ka qenë edhe kërkesa për një rivlerësim të shpejtë në afate shumë të shkurtra, në mënyrë që gjykimi të mos zgjasë, duke kaluar në shumë shkallë ankimi. Ndërkohë, një shkallë ankimi para një gjykate të mirëfilltë dhe me garancitë gjykimore të një procesi të rregullt ligjor, sipas nenit 6 të KEDNj-së, konsiderohet e mjaftueshme sipas standardeve ndërkombëtare. Nga ana tjetër, kushtetutëbërësi ka fokusuar jo vetëm specializimin, por edhe përgjegjësinë vetëm në dy organe të vendosura nga Kushtetuta. Edhe monitorimi ndërkombëtar, si një nga elementet përmbajtësore të vetting-ut, është rregulluar në të dyja këto organe.

     

    ç) Vendimet e Kolegjit

    15. Vendimi që merr Kolegji në përfundim të shqyrtimit gjyqësor, sipas pikës 7 të nenit F, mund të lërë në fuqi, të ndryshojë ose të rrëzojë vendimin e Komisionit. Ai jepet me shkrim dhe i arsyetuar. Në dallim nga procedura e zakonshme, Kolegji nuk ka të drejtë të kthejë një vendim për rishqyrtim pranë KPK-së. Pra, ai mund t’i lërë në fuqi, rrëzojë ose ndryshojë vendimet e saj, por nuk mund t’i prishë dhe t’i kthejë ato për rishqyrtim. Ky fakt është vënë në dukje edhe nga Komisioni i Venecies, i cili në opinionin e tij konstaton se Kolegji i Posaçëm i Apelimit “...mund të vërë në vend gabimet procedurale të KPK-së, por nuk ka pushtet të kthejë një çështje mbrapsht për të korrigjuar një vendim. I është dhënë në mënyrë të shprehur pushteti për ta lënë në fuqi ose për ta ndryshuar një vendim...”^[12]. Është e qartë se kjo zgjedhje e Kushtetutës lidhet me afatin e kufizuar që kanë organet e rivlerësimit për të kryer gjykimin në të dyja shkallët. Prandaj, Kolegji duhet të përgatitet për të vepruar në raste të caktuara edhe si gjykatë fakti, duke plotësuar hetimin gjyqësor, gjë që buron nga paragrafi i cituar këtu.

    16. KV-ja, në opinionin për versionin e dytë të amendamentit kushtetues, e kujton kushtetutëbërësin se mungon pushteti i Kolegjit për të anuluar një vendim të KPK-së, i cili, megjithatë, nëse nuk rregullohet shprehimisht, duhet të nënkuptohet^[13].

    17. Një aspekt tjetër që e bën vendimin e Kolegjit të dallueshëm, është edhe fjalia e dytë e paragrafit 7, që vendos se “në rastet e ankimeve nga Komisioneri Publik, Kolegji nuk mund të vendosë një masë disiplinore më të rëndë, pa i dhënë subjektit të rivlerësimit kohë të mjaftueshme për t’u përgatitur dhe për t’u dëgjuar në seancë”. Në këtë rast, kushtetutëbërësi ka dashur të theksojë se Kolegji mund të japë një vendim më të rëndë sesa vendimi që ka dhënë KPK-ja. Kjo është një zgjidhje e drejtë që vjen në përputhje edhe me statusin e këtij institucioni si organi i vetëm gjyqësor që shqyrton ankimin ndaj vendimeve të KPK-së. Megjithatë, Kushtetuta ka vendosur disa kushte, të cilat po i përmbledhim si më poshtë:

    17.1 Ankimi të jetë drejtuar nga Komisioneri Publik. Mendojmë se me këtë kushtetutëbërësi ka vendosur që të zbatojë rregullin e mosrëndimit të pozitës së ankuesit, që do të thotë se kjo dispozitë nuk zbatohet në rastin kur ankimi është paraqitur nga subjekti i rivlerësimit.

    17.2 Kolegji mund të procedojë si gjykatë fakti, sikur gjykimi të zhvillohej nga e para, duke zbatuar parimin e kontradiktoritetit dhe të drejtën e subjektit për t’u dëgjuar. Ky kontekst zhvillohet nga përmbajtja e këtij paragrafi, sipas të cilit subjekti i rivlerësimit duhet të ketë kohë të mjaftueshme për t’u përgatitur dhe për t’u dëgjuar në seancë. Komenti ynë përforcohet edhe duke parë detajimin në ligj të procesit të gjykimit kur ankimi paraqitet nga Komisioneri Publik. Ligji i posaçëm thekson se “në rastin e ankimit nga Komisioneri Publik, Kolegji i Apelimit e gjykon çështjen në seancë publike” (neni 65 i ligjit, paragrafi 3).^[14] Në përfundim, mund të thuhet se: Kolegji i Apelimit paraqitet jo vetëm si një gjykatë me juridiksion rishikues, por edhe si një gjykatë fakti. Gjithashtu, ai ushtron edhe juridiksion kushtetues për çështjet që lidhen me rivlerësimin kalimtar.

    18. Sa më sipër, duhet të mbahet parasysh edhe nga organet e emërtesës së Kolegjit, në mënyrë që emërimet e gjyqtarëve t’u përshtaten të gjitha juridiksioneve të mësipërme

     

    [1] Kjo është arsyeja që Komisionerët Publikë në disa analiza quhen si prokurorët e rivlerësimit.

    [2] Ligj nr. 84/2016, neni 65, § 2.

    [3] Shih për më tepër http://ikp.al/rekomandime/.

    [4]CDL-AD(2015)045-e Interim Opinion on the Draft Constitutional Amendments on the Judiciary of Albania, i vlefshëm në http://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-AD(2015)045-e, § 113.

    [5]Në çështjen Baka Vs. Hungary, GjEDNj-ja vendosi që në rastin e përfundimit të mandatit të kryetarit të Gjykatës së Lartë në Hungari, si rezultat i një reforme kushtetuese, gjyqtari, sidoqoftë, duhet të ketë të drejtën për akses në një gjykatë, sipas artikullit 6 të KEDNj-së.

    [6]CDL-AD(2016)009-e, sipërpërmendur në shënimin 3, § 62.

    [7] Po aty, § 62-65.

    [8] Po aty, § 64.

    [9] Po aty,

    [10] Opinion, CDL-AD(2016)036-e Albania - Amicus Curiae Brief for the Constitutional Court on the Law on the Transitional Re-evaluation of Judges and Prosecutors në: http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2016)036-e § 32.

    [11]CDL-AD(2016)009-e, Final Opinion on the revised draft constitutional amendments on the Judiciary (15 January 2016) of Albania, cituar në shënimin 3, § 88.

    [12] Po aty, § 68.

    [13] Po aty.

    [14] Shih për më tepër vendimin e KPA-së për të shqyrtuar në themel çështjen e subjektit E.I., mbi ankimin e Komisionerit Publik ndaj vendimit të KPK-së që kishte vendosur konfirmimin në detyrë të subjektit http://www.kpa.al/njoftim-58/

  • Konteksti historik

    19. Sikurse të gjitha dispozitat e Aneksit të Kushtetutës, neni F ka një histori të re të lidhur me procesin e hartimit, të konsultimit dhe të miratimit të amendamentit kushtetues. Aspekti më i rëndësishëm që mund të krijojë një histori të këtij neni është debati për juridiksionin rishikues dhe kushtetues të Kolegjit të Apelimit, një pjesë të të cilit ne e përmendëm në kuadrin e analizës së mësipërme.

    20. Krijimi i organeve të posaçme për rivlerësimin kaloi mjaft sfida. Ato kanë qenë në qendër të debateve edhe në Komisionin e Posaçëm Parlamentar për Reformën në Drejtësi. Përfaqësuesi i opozitës në këtë Komision paraqiti një qasje tjetër për organet e rivlerësimit, duke propozuar që ky proces të kryhej nga organet e përhershme që do të krijoheshin me amendamentin kushtetues, KLGj-ja dhe KLP-ja. Meqenëse në vlerësim të opozitës nuk do të kishte organe të posaçme të rivlerësimit, organi i vetëm ku mund të ankimoheshin vendimet e tyre, do të ishte Gjykata Kushtetuese e vendit^[1]. Por ky version i paraqitur nga partitë e opozitës nuk u pranua me shumicën e votave, ndërkohë që u pranua versioni i paraqitur nga ekspertët ndërkombëtarë, i cili parashikonte organe të posaçme e të përkohshme për rivlerësimin^[2].

    21. Nga ana e tij, Komisioni i Venecies i konsideroi fillimisht këto organe “si jogjyqësore nga natyra – kështu, largimi i një gjyqtari nga detyra prej KPK-së përjashtohet nga juridiksioni i gjykatave të zakonshme”^[3]. Ky opinion i Komisionit u mbajt parasysh nga draftuesit e amendamentit të paraqitur më 15 janar 2016, të cilët reflektuan ndryshimet e nevojshme. Prandaj, në Opinionin përfundimtar KV-ja e gjeti KPA-në plotësisht në përputhje me standardet europiane për të qenë një gjykatë^[4]. Ky qëndrim u avancua përsëri në Opinionin Amicus Curiae të sipërpërmendur. Në këtë opinion ajo u është referuar të dyja organeve të rivlerësimit si organe gjyqësore, duke theksuar se “Përveç faktit se këto nuk janë institucione të përhershme, duket se qëllimi i dispozitave të Kushtetutës dhe të ligjit është që t’u japë atyre karakteristikat thelbësore të gjykatave të ligjit.”^[5].

    22. Çështja e juridiksionit të GjK-së në këtë proces ka qenë një nga çështjet e trajtuara më shumë, që ka krijuar një histori debati. Ky debat është udhëhequr sidomos nga KV-ja, që e ka rimarrë këtë çështje në të tria opinionet e dhëna në kohë të ndryshme. Duket se Komisioni ka qenë i vendosur kur është shprehur në Opinionin përfundimtar s: “gjyqtarët dhe prokurorët që i nënshtrohen rivlerësimit duhet të gëzojnë të drejtën që të ankohen në Gjykatën Kushtetuese rreth dhunimit të të drejtave të tyre themelore, me disa përjashtime të arsyeshme të diktuara nga nevojat e procesit të rivlerësimit”^[6]. Por, në kohën kur e ka shprehur këtë vlerësim Komisioni, KPA-ja ishte parashikuar të vendosej pranë Gj L-së dhe jo pranë GjK-së. Anëtari i KPA-së kishte statusin e anëtarit të Gj L-së. Në versionin e fundit të paraqitur për miratim përpara Komisionit të Posaçëm u kryen modifikime të rëndësishme që e vendosën Kolegjin e Apelimit si një nga kolegjet e Gjykatës Kushtetuese.

    23. Në ecurinë e kësaj dispozite vërejmë se ka pasur një luhatje në parashikimin se Kolegji i Apelimit është organi i vetëm gjyqësor që shqyrton ankimet ndaj vendimeve të Komisionit të Pavarur të Kualifikimit^[7]. Kjo luhatje ka qenë rezultat i debateve për rolin e GjK-së në këtë proces, një aksiomë që është mbrojtur fort nga Komisioni i Venecies. Edhe pas hyrjes në fuqi të Kushtetutës, ky i fundit ka theksuar se mundësia për një ankim kushtetues ekziston, por është mjaft e kufizuar.“Teksti i Kushtetutës hesht për sa i takon faktit nëse një subjekt i rivlerësimit mund të paraqesë një ankim individual para Gjykatës Kushtetuese. Por, në mungesë të një ndalimi të parashikuar në Kushtetutë, nuk duket se ka arsye për ta përjashtuar një mundësi të tillë, ndonëse fusha potenciale e zbatimit të këtyre ankimeve individuale është shprehimisht e limituar për shkak të nenit A të Aneksit të Kushtetutës dhe për shkak të futjes së procesit të rivlerësimit në vetë tekstin e Kushtetutës”^[8].

     

     

    [1] Shih procesverbalin e  Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Drejtësi, cituar shënimi 2, f. 44-45.

    [2] Po aty.

    [3]CDL-AD(2015)045-e, cituar në shënimin 7, § 114.

    [4]CDL-AD(2016)009-e, sipërpërmendur në shënimin 3, § 64.

    [5] Opinion, CDL-AD(2016)036-e Albania –cituar në shënimin 13.

    [6]Cituar, shih shënimi 2.

    [7]Në projektamendamentin e Kushtetutës, datë 24.09.2005, pika 5 e nenit 10 parashikonte: “Komisioni i Shkallës së Apelit është shkalla e fundit e shqyrtimit. Nuk ka instanca të mëtejshme vlerësimi brenda juridiksionit shqiptar”. Ky informacion është i vlefshëm në http://www.euralius.eu/images/Justice-Reform/Amendamentet-Kushtetuese-24.09.2015_AL.pdf  kurse në versionin e projektit që mban datën 15 janar 2016, kjo dispozitë nuk është parashikuar. Ky informacion është i vlefshëm në http://www.euralius.eu/images/Justice-Reform/120116-Projekti-i-amendamenteve-kushtetuese-Final-GENL.pdf

    [8] Opinion, CDL-AD(2016)036-e, cituar në shënimin 13, § 44.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  24. Për të parashtruar standardet ndërkombëtare në lidhje me nenin F, duhet të evidentojmë fillimisht çështjen për të cilën u referohemi standardeve ndërkombëtare. Nga analiza e zhvilluar arrijmë në konkluzionin se në këtë nen ndodhemi përpara së drejtës për ankim përpara një organi gjyqësor. Me këtë çështje jemi përballur edhe në nenin C të Aneksit të Kushtetutës. Sidoqoftë, përsërisim këtu faktin se është shumë e këshillueshme që të referohemi në standardet e vendosura nga gjykimi i GjEDNj-së në lidhje me procesin e rregullt. Ndoshta këto standarde nuk janë vendosur drejtpërdrejt në çështje që i përkasin rivlerësimit të gjyqtarëve dhe prokurorëve, por janë vendosur në raste të ngjashme kur Gjykata ka shqyrtuar ankesa të gjyqtarëve, anëtarëve të KLGj-së ose të nëpunësve civilë të shtetit. I këtij mendimi ka qenë edhe KV-ja. Veçanërisht, Opinioni paraprak për amendamentin kushtetues i KV-së ka paraqitur referenca të rëndësishme në lidhje me standardet ndërkombëtare të vendosura nga GjEDNj-ja për zbatimin e nenit 6 të Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut, për çështje që mund të zbatohen edhe në kuadrin e procesit të vetting-ut^[1].

  25. KV-ja ka ngritur çështjen nëse duhet të aplikohet neni 6 i Konventës në çështjet e rivlerësimit, apo jo. Nga kjo analizë ka arritur në konkluzionin se neni 6 i Konventës në lidhje me çështjet penale nuk mund të zbatohet, por mund të gjejë zbatim në rivlerësim, sikurse është zbatuar në kuadrin e së drejtës dhe detyrimeve civile. Duke iu referuar kryesisht çështjes Vilho Eskelinen dhe të tjerë kundër Finlandës, të gjykuar nga GjEDNj-ja në vitin 2007, Komisioni arrin në konkluzionin se standardet në fushën civile mund të jenë të zbatueshme në të gjitha mosmarrëveshjet që kanë të bëjnë me nëpunësit publikë^[2]. Komisioni i është referuar edhe çështjes Baka Vs. Hungarisë, i cili në atë kohë ishte paraqitur për gjykim në Dhomën e Madhe të GjEDNj-së^[3]. Në këtë çështje Gjykata vendosi një standard shumë të rëndësishëm, sipas të cilit gjyqtari sidoqoftë, duhet të ketë të drejtën për akses në një gjykatë. Ky standard i arsyeshëm duket i zbatueshëm edhe në rastin e rivlerësimit (vetting-ut).

  26. Pavarësisht se është një proces jo i zakonshëm, rivlerësimi gëzon garancitë kushtetuese dhe ato për mbrojtjen e të drejtave të njeriut. Për këtë arsye, KV-ja shprehet se do të ishte më e mençur të supozohej se neni 6 është i aplikueshëm për procesin e vlerësimit. Në këtë skenar, mungesa e apelimit në një trupë gjyqësore kundër vendimeve të KPK-së, mund të jetë problematike. Sipas saj, e drejta e apelimit në një gjykatë në çështje disiplinore vjen nga jurisprudenca e GjEDNj-së. Kështu, në çështjen Albert dhe Le Compte kundër Belgjikës, (1983), Gjykata Europiane vëren si më poshtë:

        “[…] Në shumë shtete anëtare të Këshillit të Europës, detyra e gjykimit për shkeljet disiplinore u caktohet organeve juridiksionale të shoqatave profesionale. Edhe në rastet kur Neni 6, paragrafi 1 […] është i aplikueshëm, dhënia e pushteteve në këtë mënyrë nuk shkel në vetvete Konventën [referencat janë hequr]. Megjithatë, në rrethana të tilla, Konventa kërkon të paktën një prej dy sistemeve të mëposhtme: ose vetë organet juridiksionale zbatojnë kërkesat e Nenit 6, paragrafi 1 […], ose nuk i zbatojnë, por i nënshtrohen kontrollit nga një organ gjyqësor që ka juridiksion të plotë dhe nuk ofron garancitë e Nenit 6 paragrafi 1 […].^[4]”.

  27. KV-ja edhe në opinione të mëparshme ka shprehur qartazi qasjen e saj në favor të së drejtës së apelimit në një gjykatë kundër vendimeve të organeve që vendosin mbi përgjegjësitë disiplinore të gjyqtarëve^[5].

   

   

  [1]CDL-AD(2015)045, cituar në shënimin 7, § 110-118.

  [2] Po aty, § 110.

  [3]Shih: Baka Vs. Hungarisë, gjykuar në Dhomën e Madhe të GjEDNj-së. Baka https://hudoc.echr.coe.int/ENG#{"itemid":["003-5416083-6778858"]}.

  [4] Po aty, § 115.

  [5] Po aty, § 116.

• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura
  Asnjë koment
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment