Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i nenit 114 është të garantojë zbatimin e parimit të ligjshmërisë në procedimin disiplinor, pra të parashikimit të të gjitha rasteve që klasifikohen si masa disiplinore kryesore, sipas nenit 105 dhe 112 të këtij ligji, por edhe si masa disiplinore plotësuese. Gjithashtu, qëllimi i këtij neni është edhe konkretizimi i masës plotësuese të parashikuar nga neni 112, pika 2, shkronja “b”, i cili ofronnjë masë të arsyeshme dhe të përshtatshme ndaj magjistratit në funksione drejtuese, kur shkeljet e tij lidhen me qenien e tij në funksionin drejtues. Ky parashikim është në funksion të vendosjes së masave disiplinore proporcionale në raport me shkeljen, gjë e cila i shërben garantimit të ofrimit të një drejtësie cilësore dhe efektive nga magjistratë të zotë dhe me integritet, sidomos në rastet kur ata përveç detyrës së tyre si magjistrat ushtrojnë dhe detyrën e kryetarit të gjykatës ose prokurorisë.

     

  • Objekti
    2. Neni 114 është një prej dispozitave që përshkruajnë llojet e masave disiplinore plotësuese, të cilat janë vendosur te dispozitat e përgjithshme të pjesës V për “Përgjegjësinë disiplinore, civile dhe Penale” të magjistratit. Ajo vjen e renditur pas nenit që parashikon masat disiplinore plotësuese (neni 112). Konkretisht në pikën 2 të tij sanksionohet se ndaj magjistratit, përveç masave të parashikuara në nenet 106-111 të këtij ligji, mund të vendosen edhe këto masa: a) ndjekja e detyrueshme e trajnimeve profesionale, si dhe b) largimi nga detyra e kryetarit. Masa e parë parashikohet më e detajuar në nenin 113, ndërsa masa e dytë plotësuese detajohet në nenin 114 të ligjit.

     

    3. Struktura e vetë nenit 114 është e thjeshtë, përbëhet nga një pikë, e cila orienton ILD-në dhe Këshillat që të vlerësojnë rastin nëse marrja e masës së largimit nga funksioni i kryetarit justifikohet nga veprimet e kryera prej tij në këtë funksion.

     

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Subjektet
    2. Lidhur me subjektet, neni 114 i kundrejtohet në mënyrë të shprehur, së pari Këshillave që në përfundim të procedimit disiplinor, krahas masave disiplinore të parashikuara në nenet 106-111, kanë të drejtë të japin edhe një prej masave plotësuese, sipas nenit 112. Së dyti, ai gjithashtu i kundrejtohet edhe ILD-së, pasi bazuar në nenin 138 e në vijim të këtij ligji, pasi ka përfunduar hetimin disiplinor, propozon masën disiplinore nëse arrin në përfundimin se magjistrati ka kryer shkelje gjatë detyrës (neni 133, pika 3, shkronja “e” dhe neni 142, pika 3, shkronja “a” i ligjit). Së treti, dispozita prek edhe vetë magjistratin, ndaj të cilit vendoset masa disiplinore plotësuese. Së fundmi, lidhur me subjektet, duhet evidentuar se neni 114 është i zbatueshëm jo për të gjithë magjistratët, por vetëm për ata që ushtrojnë njëkohësisht edhe detyrën e kryetarit të gjykatës apo drejtuesin e prokurorisë, në çdo nivel, përfshirë Kryetarin e Gjykatës së Lartë, Prokurorin e Përgjithshëm dhe Drejtuesin e Prokurorisë së Posaçme (shih nenin 2, shkronja “g”).

     

    2. Funksioni dhe efekti i kësaj mase disiplinore
    3. Kjo masë disiplinore plotësuese ka si qëllim thelbësor jo thjesht të deklarojë përgjegjësinë disiplinore të magjistratit për shkak të shkeljes disiplinore që ai ka kryer, por fokusohet specifikisht te masa konkrete që është e përshtatshme për ta ndrequr atë ose për të shmangur vazhdimin e pasojave të dëmshme. Ndryshe nga masa e parashikuar në shkronjën “a” të nenit 112, që ka për qëllim përmirësiminnë nivel profesional të magjistratit kur konstatohen shkelje që vijnë si rrjedhojë e mangësive të shfaqura në formimin e tij profesional, te shkronja “b” e nenit 112 masa e parashikuar nuk lidhet drejtpërdrejt me shkeljet e konstatuara gjatë vendimmarrjes së tij si gjyqtar apo prokuror,por me ushtrimin e funksionit të tij si kryetar i gjykatës ose prokurorisë.Dhënia e masëssë largimit nga detyra e kryetarit, kur konstatohet se shkeljet e bëra prej tij janë të tilla që nuk mund të lejojnë më qenien e tij si kryetar, ka për qëllim parandalimin e shkeljeve të tjera apo pasojave që mund të vijnë nga vazhdimi i qenies së tij si kryetar i gjykatës ose drejtues i prokurorisë. Ndërkohë,magjistrati ka të drejtë të vazhdojë të ushtrojë funksionin e tij parësor si gjyqtar ose prokuror. Pra, në një farë mënyre kjo dispozitë mund të shihet më shumë si një masë në funksion të mirëmenaxhimit të gjykatës ose prokurorisë se sa si një sanksion disiplinor për magjistratin, i cili mund të jetë korrekt dhe profesional si magjistrat, por nuk arrin të shfaqë të njëjtën performancë si kryetar i gjykatës ose i prokurorisë.

     

    6. Gjithashtu, kjo masë ka si qëllim sigurimin apo forcimin e besimit të publikut te sistemi i drejtësisë, duke ndërmarrë të gjitha masat e nevojshme për shmangien ose parandalimin e keqdrejtimit të gjykatës ose të prokurorisë për shkak të sjelljes së kryetarit. Së fundmi, kjo masë disiplinore ka edhe efekt parandalues të përgjithshëm ndaj magjistratëve të tjerë, duke dhënë mesazhin se drejtuesit e gjykatës ose të prokurorisë janë dyfish të kontrolluar: si magjistratë dhe si drejtues dhe se ata mbajnë përgjegjësi të ndarë për secilën nga detyrat që ushtrojnë. Mirëdrejtimi i gjykatës ose i prokurorisë në funksion të eficensës së vendimmarrjes duhet të jetë vazhdimisht me rëndësi parësore për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë dhe si e tillë ajo është trajtuar edhe e ndarë nga funksioni primar i magjistratit, duke e shoqëruar me masë të posaçme, në rast se konstatohen shkelje të lidhura me të.Pra,edhe në këtë rast, ashtu si në nenin 113, përshtatshmëria e masës në raport me shkeljet është në qendër të vëmendjes së nenit 114, duke vlerësuar në çdo rast që shkeljet të lidhen me drejtimin e gjykatës ose të prokurorisë.

               

    3. Kushtet e dhënies së kësaj mase
    4. Masa plotësuese e largimit nga detyra e kryetarit, nisur nga vetë titulli i saj, mund të jepet e shkëputur nga masat e tjera. Pra, Këshillat mund ta marrin këtë masë vetëm pasi të kenë konstatuar se veprimet ose mosveprimet e kryetarit janë të tilla që e bëjnë qëndrimin e tij në këtë funksion të papërshtatshëm. Kjo është mjaft e rëndësishme pasi si ILD-ja ashtu edhe Këshilli gjatë hetimit dhe vlerësimit për vendosjen e kësaj mase duhet të fokusohen vetëm te kompetencat e kryetarit, nëse ato janë ushtruar apo jo sipas ligjit. Sjellja apo veprimet e tij si magjistrat (jo si drejtues) nuk janë relevante për aq sa ato nuk kanë ndikuar në ushtrimin e detyrës së tij. Këto dy dimensione të magjistratit mbivendosen edhe në aspekt të përgjegjësisë disiplinore kur magjistrati nuk përmbush detyrën e tij si i tillë, pra funksionin primar dhe për këtë arsye mund të merret një nga masat disiplinore të parashikuara në nenin 105. Në këtë rast mund të vendoset edhe largimi i tij si kryetar, sipas nenit 114. Në të gjitha rastet kur jepetmasa e largimit nga kryetar, Këshilli duhet të argumentojë veprimet e papërshtatshme të kryera prej tij në funksionin drejtues, ndryshe nuk përmbushet qëllimi i nenit 114.

     

    8. Një aspekt që vlen të komentohet është çështja se si do të vlerësohet fakti nëse ndaj kryetarit duhet të merret masa e largimit nga detyra. Ligji për statusin parashikon, midis të tjerave, kreun II “Kriteret burimet dhe nivelet e vlerësimit”, ku në seksionin I parashikohet vlerësimi për magjistratin dhe në seksionin II vlerësimi i veprimtarisë së kryetarit. Kriteret bazë për vlerësimin e kryetarit, sipas nenit 79 të Ligjit të Statusit janë: a) aftësitë drejtuese dhe organizative; b) aftësitë e komunikimit. Shkronja “a” detajohet më tej në nenin 80 të këtij ligji, ku parashikohen një sërë treguesish mbi bazën e të cilëve do të vlerësohet aftësia drejtuese dhe organizative e kryetarit. Ndërsa në nenin 81 parashikohen treguesit e vlerësimit lidhur me aftësitë komunikuese të kryetarit. Më tej, ligjvënësi ka parashikuar me detaje burimet që do të përdoren me qëllim vlerësimin e aktivitetit të kryetarit (neni 82), si dhe nivelet e vlerësimit (neni 83). Nga sa më sipër, rezulton se ILD-ja bazuar në treguesit, kriteret dhe procedurën e vlerësimit të kryetarit të parashikuar po nga ky ligj, nëse konstaton se ka vend për të propozuar masën e largimit të kryetarit nga detyra, i dërgon Këshillit një raport të detajuar lidhur me shkeljet e vërejtura të lidhur ose me aftësitë drejtuese ose me aftësitë e komunikimit të kryetarit.

     

    9. Bazuar në nenin 85, vlerësimi që kryen Këshilli është periodik, i planifikuar sipas një programi të caktuar, i cili i bëhet i njohur magjistratëve dhe kryetarëve. Në këtë mënyrë, është e mundur që të monitorohet puna e kryetarëve gjatë gjithë kohës. Megjithatë, kjo gjë nuk përjashton fillimin e procedimit disiplinor bazuar në informacione të marra nga Këshilli jashtë periudhës së vlerësimit, procedurë e cila mund të përfundojë me marrjen e masës së largimit nga detyra e kryetarit.

     

  • Konteksti historik
    10. Në Shqipëri, përpara miratimit të Ligjit për Statusin, sanksionet disiplinore të gjyqtarëve dhe të prokurorëve përcaktoheshin nga ligji nr. 9877/2008, “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në RSH”, i ndryshuar dhe ligji nr. 8737/2001, “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në RSH”, i ndryshuar. Kështu, në nenin 33, pika 2 të ligjit nr. 9877/2008 listoheshin gjithsej 5 masa, ndër të cilat nuk bënte pjesë masa e largimit të kryetarit në kontekstin e përdorur nga neni 114 i Ligjit për Statusin. Me kuadrin e ri ligjor të miratuar si pjesë e reformës në drejtësi, roli i kryetarit ka marrë një tjetër dimension duke e bërë atë një figurë të rëndësishme vendimmarrëse për sa i takon drejtimit të punëve të gjykatës ose prokurorisë,por edhe në funksion të vlerësimit të punës së gjyqtarëve. Kështu, neni 37 i ligjit nr.98/2016“Për organizimin e pushtetit gjyqësor”, është e qartë se gama e gjerë e kompetencave të kryetarit është e tillë që imponon dhe një sistem të ri vlerësimi të punës së tij, sipas seksionit II të kreut II të ligjit për statusin[1].

     

    11. Ligji për Statusin, ishte pjesë e paketës së ligjeve, të Reformës së thellë të Drejtësisë të vitit 2016. Në Analizën e Sistemit të Drejtësisë është identifikuar problematika specifike që lidhej me procedurën e emërimit, vlerësimit dhe shkarkimit të kryetarit të gjykatës, të cilat nuk rezultuan as efikase dhe aspak transparente duke ulur në thelb rolin drejtues të kryetarit të gjykatës ose drejtuesit të prokurorisë.

     

     

    [1]Neni 37 i ligjit nr.98/2016: “Kryetariigjykatëskapërgjegjësipërmenaxhimin e përgjithshëmgjyqësordheushtronkëtodetyra: a) përfaqësongjykatënnëmarrëdhënie me tëtretët; b) nëfillimtëçdovitimiratonnjëlistë, e cilapërditësohetkurështë e nevojshme, qëpërcaktongjyqtarëtpërgjykimet e rasteveurgjente, siçpërcaktohet me ligj, sipasrenditalfabetik me bazëmbiemrin, nëpërputhje me rregullat e miratuarangaKëshilliiLartëGjyqësor; c) mbankontakt me grupet e kontrollittëinstitucionevetëtjerashtetërore, njihet me qëllimindheobjektin e kontrollitdhe u krijonatyremundësipërushtrimin e detyrës; ç) mbikëqyrrespektimin e etikësgjyqësoredhetësolemnitetit, sidhebashkëpunon me Këshillin e LartëGjyqësornëlidhje me vlerësiminetikdheprofesionaltëgjyqtarëve; d) mbikëqyrdisiplinënnëpunëtëgjyqtarëvedhekërkonfillimin e hetimitkurdyshohetshkeljedisiplinore e gjyqtarëvenëgjykatat e tyre; dh) kujdesetpërorganizimindhefunksionimin e administrimitgjyqësornëgjykatënëlidhje me veprimtaritëjogjyqësorenëpërmjetkancelarit, përveçrastevekurparashikohetndryshenëkëtëligj; e) thërret, përgatitdhedrejtonmbledhjet e përgjithshmetëgjyqtarëvedhetëKëshillittëGjykatës, përveçsekurparashikohetndryshenëkëtëligj; ë) udhëzondhembikëqyrkancelarin; f) verifikonankesat, hetonshkeljetdisiplinoredhepropozonfillimin e procedimitdisiplinorndajkancelarit; g) kryenveprimetdhemerrvendimeqëlidhen me statusin e nëpunësvecivilëgjyqësorë, siçparashikohetnëkëtëligj; gj) garantonzbatimin e vendimevetëKëshillittëLartëGjyqësor, nëveçantinëlidhje me masatqëkanëpërqëllimrritjen e efikasitetitdhecilësisësëshërbimevegjyqësore; h) garantonqasjendhemënyrën e përdorimittësistemittëmenaxhimittëçështjeve, nëpërputhje me politikat e përgjithshmeshtetërorenëfushën e teknologjisëdhesigurisësëinformacionitdherregullavetëmiratuarangaKëshilliiLartëGjyqësor, sipasparashikimevetëligjit “Përorganet e qeverisjessësistemittëdrejtësisë”; i) ushtronçdodetyrëtjetërqëlidhet me veprimtaritëjogjyqësoretëgjykatës, siçpërcaktohet me ligjosevendimtëKëshillittëLartëGjyqësor.”

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  12. Dokumentet bazë ndërkombëtare të përdorura për konceptimin dhe përfshirjen e rregullave për përgjegjësinë disiplinore te Ligji për Statusin, siç citohet edhe në relacionin shpjegues, janë Raporti i ENCJ “Standardet Minimale Gjyqësore V, Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve”, dhe Opinionin nr. 3(2002) i Këshillit Konsultativ të gjyqtarëve europianë, mbi rregullat dhe parimet që normojnë sjelljen profesionale të gjyqtarëve, në veçanti etikën, paanshmërinë dhe papajtueshmërinë me detyrën.

   

  13. Grupi i Integritetit Gjyqësor, Masat për zbatimin efektiv të parimeve të Bangalorit për sjelljen gjyqësore, 2010, (versioni në gjuhën angleze http://www.yargitay.gov.tr/sayfa/uluslararasi-belgeler/documents/bangaloreetigi.pdf.

   

  14. Opinioni i CCJE-së (2002) nr.3, fq.13shprehet për nevojën e vendosjes së masave disiplinore duke theksuar se nuk mund të vendosen standarde ndërkombëtare lidhur me llojet e sakta dhe përfundimtare të masave disiplinore ndaj magjistratëve, por mund të theksojë se thelbi i procedimit disiplinor është të fokusohet te sjelljet që janë thelbësisht në kundërshtim me ushtrimin e profesionit dhe që si të tilla e vënë personin në situatë të tillë që duhet marrë në përgjegjësi disiplinore për këtë sjellje.

   

• Materiale legjislative
  15. Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf.

   

  16. Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf .

   

  17. Procesverbal datë 24.6.2016 i Komisionit të Posaçëm për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf

   

• Dispozita të lidhura
  18. Kushtetuta

  Neni 140, pika 1: “gjyqtari mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; Neni 148/d, pika 1: “prokurori mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; Neni 147/a, pika 1, shkronja “b”: “KLGJ... vendos për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të të gjitha niveleve”; Neni 149/a, pika 1, shkronja “b”: “KLP ... vendos për masat disiplinore ndaj prokurorëve të të gjitha niveleve”; Neni 147/d, pika 1: “ILD është përgjegjës për verifikimin e ankesave, hetimin me nismë të shkeljeve dhe fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të të gjitha niveleve”.

   

  - Ligji për Statusin: neni 79, neni 80, 81, 82, 83, neni 85.

  - Ligji për organizimin e pushtetit gjyqësor: neni 37.

   

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  20. Ligji nr.9877/2008,“Për pushtetin gjyqësor”, i ndryshuar, neni 17: “Qëndrimi në detyrë, shkarkimi dhe mbarimi i mandatit të kryetarit të gjykatës:1. Kryetari i gjykatës së shkallës së parë dhe kryetari i gjykatës së apelit qëndrojnë në detyrë për katër vjet, me të drejtë riemërimi, sipas procedurave dhe kritereve të parashikuara në nenin 16 të këtij ligji. 2. Kryetari i gjykatës së shkallës së parë dhe kryetari i gjykatës së apelit shkarkohen kur nuk përmbushin detyrat e nenit 18 të këtij ligji. 3. Mandati i kryetarit të gjykatës së shkallës së parë dhe i kryetarit të gjykatës së apelit mbaron para afatit: a) kur jep dorëheqjen; b) në rastet e parashikuara në nenin 20 të këtij ligji; c) kur është në pamundësi fizike të ushtrimit të detyrës për më shumë se 3 muaj; ç) kur zgjidhet anëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë. 4. Shkarkimi i kryetarit të gjykatës së shkallës së parë dhe i kryetarit të gjykatës së apelit bëhet me vendim të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, kur kërkohet me shkrim nga jo më pak se 5 anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, nga Zëvendëskryetari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë ose nga ministri i Drejtësisë. 5. Mbarimi i mandatit të kryetarit të gjykatës deklarohet me vendim të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, pas kërkesës së motivuar të çdo anëtari të këtij Këshilli.