Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 115 normon kriteret, mbi të cilat duhet të bazohen Këshillat në procesin e diskutimit vendimmarrës, të individualizimit të sanksionit disiplinor për çdo rast konkret, si dhe të arsyetimit të vendimit përfundimtar me të cilin caktohet sanksioni disiplinor ndaj magjistratit. Detajimi i kritereve frymëzohet nga parimet e procedimit disiplinor të listuara në nenin 100 të Ligjit për Statusin dhe i shërbejnë identifikimit të sanksionit disiplinor më të dobishëm dhe që arrin më mirë qëllimin e procedimit disiplinor, në raport me magjistratin, me vlerat themelore të sistemit gjyqësor dhe të prokurorisë, si dhe me interesin publik. Në këtë mënyrë, vendosen linjat orientuese për Këshillat, duke i dhënë formën e duhur hapësirës së vlerësimit të tyre mbi natyrën dhe rëndësinë e shkeljes, rrethanat konkrete të magjistratit në procedim disiplinor, si dhe mbi pasojat që ka sjellë shkelja disiplinore. Qëllimi final është të sigurohet një vendimmarrje e qëndrueshme dhe uniforme në ato raste, kur sjelljet e papërshtatshme të magjistratëve arrijnë të provohen. Kjo nuk nënkupton që Këshillat domosdoshmërisht duhet të zbatojnë të njëjtin sanksion disiplinor për të njëjtën lloj shkeljeje. Çdo rast duhet të vlerësohet në themelin e tij, ku çdo rrethanë që lidhet me rastin duhet të shqyrtohet dhe mbi të gjitha, duhet të zbatohet e njëjta procedurë.
  • Objekti
    2. Neni 115 është strukturuar, duke paraqitur fillimisht faktorët që mbahen në konsideratë në individualizimin e sanksionit disiplinor (pika 1), për të vijuar me theksin tek detyrimi i arsyetimit të faktorëve që janë mbajtur në konsideratë (pika 2) dhe për të përfunduar me përkufizimin jo shterrues të rrethanave lehtësuese dhe rënduese që vlerësohen në procesin e caktimit të masave disiplinore. Është e qartë që kjo normë është e zbatueshme në ato raste, kur Këshilli, pas shqyrtimit të fakteve dhe të provave, pranon kërkesën për procedimin disiplinor dhe vendos një ose më shumë masa disiplinore (neni 146 pika 2 shkronja ‘b’ e Ligjit për Statusin) dhe nuk zbatohet në rastet, kur Këshilli, pas shqyrtimit të fakteve dhe të provave rrëzon kërkesën për procedim disiplinor, për shkak se faktet e pretenduara nuk kanë ndodhur ose ato nuk përbëjnë shkelje disiplinore (neni 146 pika 2 shkronja ‘a’ e Ligjit për Statusin).

     

    3. Në hartimin e kësaj norme është ndjekur teknika legjislative e përcaktimit të detajuar listues të kritereve në funksion të ngushtimit të hapësirës së diskrecionit të organeve vendimmarrëse për masën disiplinore. Në këtë mënyrë, neni 115 ofron kontekstin e duhur ligjor për situatat faktike të rasteve individuale të procedimit disiplinor, duke vendosur një detyrim të dyfishtë mbi organet disiplinore. Nga njëra anë, këto organe kanë detyrimin të mbledhin të dhëna të plota mbi rrethanat individuale të rastit disiplinor, ndërsa nga ana tjetër kanë detyrimin të zgjerojnë arsyetimin e vendimit që cakton masën disiplinore, duke u ndalur veçmas pse masa e zgjedhur është e domosdoshme dhe e dobishme për qëllimet e procedimit disiplinor, si dhe duke treguar shprehimisht rrethanat lehtësuese apo rënduese të rastit konkret.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    4. Lidhur me subjektet, neni 115 i kundrejtohet në mënyrë të shprehur Këshillave, që sipas përkufizimit të dhënë në nenin 2 shkronja ë) të Ligjit për Statusin, përfshin Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Këshillin e Lartë i Prokurorisë. Megjithatë, kjo normë është e zbatueshme në radhë të parë nga ILD, i cili në raportin përfundimtar të hetimit disiplinor që propozon fillimin e procedimit disiplinor është i detyruar të propozojë caktimin e masës disiplinore (neni 133 pika 3 shkronja ‘e’ e Ligjit për Statusin) dhe në vijim, në seancën dëgjimore disiplinore është i detyruar të propozojë masën disiplinore që duhet të merret ndaj magjistratit (neni 142 pika 3 shkronja ‘a’ e Ligjit për Statusin). Nga ana tjetër, edhe vetë magjistrati, në zbatim të të drejtës për t’u mbrojtur përgjatë procedimit disiplinor, i referohet kësaj dispozite për të prapësuar mbi rregullshmërinë e procesit që zhvillohet ndaj tij (nenet 129 dhe 141 të Ligjit për Statusin).

     

    5. Pika 1 e nenit 115 kërkon nga Këshilli të caktojë rëndësinë e shkeljes disiplinore dhe të masës disiplinore, përmes vlerësimit kompleks të një liste jo të mbyllur kriteresh, që janë të lidhura ngushtë me rrethanat e faktit disiplinor, duke përfshirë edhe rrethanat individuale të magjistratit. Në vijim, disa prej këtyre kritereve marrin formën e rrethanave lehtësuese apo rënduese në caktimin e masës disiplinore, sipas përmbajtjes që atyre iu jepet në pikat 3 dhe 4 të nenit 115. Kriteret e listuara nuk janë të pavarura nga njëra-tjetra dhe nuk mund të zbatohen në mënyrë të izoluar, pasi ato i shërbejnë të njëjtit funksion: diskutimit vendimmarrës për masën disiplinore. Kriteret e listuara kanë lidhje me njëra-tjetrën dhe është e vështirë të bëhet një kategorizim i ndarë qartë midis tyre, pasi shpesh një kriter i shërben drejtpërdrejt caktimit të rëndësisë së shkeljes, por jep të dhëna edhe për personalitetin e magjistratit, që duhet analizuar për të caktuar saktë masën disiplinore më të përshtatshme.

     

    6. Rëndësia e shkeljes disiplinore është vlera e saj e nxjerrë nga procesi i analizës së llojit të shkeljes, rrethanave konkrete të kryerjes së saj, pasojës që ka sjellë, masës së rrezikut të shkaktuar, kohëzgjatja e saj, personat e cenuar prej saj dhe çdo element tjetër që lidhet me rrethanat faktike të kryerjes së shkeljes. Paralelisht, me rëndësinë e shkeljes, Këshilli kryen edhe caktimin e llojit të masës disiplinore, që kërkon analizën e kritereve të lidhura me personalitetin e magjistratit, ku përfshihen shkalla e fajësisë, motivi, të dhënat historike profesionale, disiplinore dhe penale të magjistratit, gjendja shëndetësore, sjellja e magjistratit që nga kryerja e shkeljes deri në përfundim të procedimit disiplinor, kryerja e shkeljes për herë të parë ose e përsëritur, ndikimi i vullnetit të tij nga të tretë dhe çdo rrethanë tjetër e kësaj natyre. Nuk është e rastit që caktimi i rëndësisë së shkeljes është lidhur me caktimin e masës disiplinore, sepse është pikërisht parimi i proporcionalitetit i parashikuar nga neni 100 pika 1 shkronja ‘e’ e Ligjit për Statusin, që bën lidhjen midis tyre, duke siguruar rezultatin e domosdoshëm dhe të dobishëm për qëllimet e procedimit disiplinor.

     

    7. Kriteri i parë i listuar në shkronjën a) të pikës 1 të nenit 115 është “lloji dhe rrethanat e shkeljes”. Në këtë rast vlerësohet situata faktike e shkeljes përballë përcaktimit ligjor të shkeljes, ku nxirren emri ligjor i shkeljes disiplinore, veprimet apo mosveprimet që qëndrojnë në themel të sjelljes së papërshtatshme që përbën shkelje disiplinore, mënyra e kryerjes së shkeljes disiplinore, koha e kryerjes dhe kohëzgjatja e saj, si dhe çdo element tjetër rrethanor. Vlerësimi i këtij kriteri bazohet në identifikimin e normës ligjore që përkufizon shkeljen si sjellje e papërshtatshme, si dhe në nxjerrjen e fakteve bazuar në provat e grumbulluara përgjatë procesit disiplinor, sipas rregullave të përcaktuara nga ligji. Provat më të zakonshme janë ato dokumentare (në rastin e kryerjes së një shkeljeje gjatë ushtrimit të detyrës, prova dokumentare mund të jenë aktet e dosjes hetimore apo gjyqësore, vendimet gjyqësore, të dhëna nga regjistrat e prokurorisë apo gjykatës, procesverbalet e veprimeve procedurale, duke përfshirë edhe ato në formatin e regjistrimit audio) apo edhe marrja e të dhënave nga persona që kanë dijeni për rrethanat e shkeljes.

     

    8. Në shkronjën b) të pikës 1 të nenit 115 është renditur kriteri “shkalla e fajësisë dhe motivi”. Me këtë kriter vlerësohet qëndrimi subjektiv i magjistratit në kryerjen e shkeljes disiplinore, për të nxjerrë përfundimin nëse sjelljen e papërshtatshme ai e ka kryer me faj, në formën e dashjes apo edhe të pakujdesisë – që lidhet edhe me përcaktimin e shkallës së fajësisë, duke filluar nga paramendimi, dashja direkte, dashja indirekte, pakujdesia në formën e vetëbesimit të tepruar apo pakujdesisë në formën e neglizhencës. Në këtë pjesë analize, merr rëndësi të përcaktohet, nëse është e mundur edhe motivi i kryerjes së shkeljes, që është qëllimi shtytës i magjistratit për të realizuar sjelljen e papërshtatshme apo për të siguruar pasojën e saj. Përcaktimi i këtij kriteri përgjithësisht është i vështirë të realizohet me prova të drejtpërdrejta, prandaj nevojitet të analizohen me kujdes rrethanat e kryerjes së shkeljes, për të deduktuar prej saj shkallën e fajësisë dhe motivin. Siç konstatohet ligji ndan fajin nga motivi, që e bën në të njëjtën mënyrë edhe e drejta jonë penale[1]. Në të drejtën penale, motivi dhe qëllimi janë dy gjëra të ndara; motivi mund të ndihmojë në përcaktimin e dashjes së të pandehurit; disa vepra në mënyrë specifikime kërkojnë prova për motivin; motivi është një udhërrëfyes edhe më i mirë për fajësinë se sa dashja apo pakujdesia[2].

     

    9. “Pasojat e shkeljes” janë kriteri i tretë i listuar në shkronjën c) të pikës 1 të nenit 115, i cili në të vërtetë është element përbërës i rrethanave të shkeljes, por është veçuar si kriter më vete për të treguar rëndësinë që pasojat kanë në përcaktimin e rëndësisë së shkeljes disiplinore. Pasojat mund të jenë të dukshme, në kuptimin që shkelja disiplinore jep efekte materiale të prekshme në cenimin e të drejtave dhe interesave të të tjerëve, por mund të jenë edhe në formën e dëmit jomaterial, siç mund të jetë cenimi i imazhit apo i besimit pubik.

     

    10. “Të dhënat profesionale, të çështjeve disiplinore dhe të dhëna kriminale të magjistratit” listohen si kriter në shkronjën ç) të pikës 1 të nenit 115. Për të përdorur këtë kriter, nevojitet mbledhja e të dhënave historike të magjistratit, për të vlerësuar në mënyrë të përgjithshme personalitetin e magjistratit në drejtim të veprimtarisë së tij profesionale dhe etike, por edhe për të vlerësuar nëse bëhet fjalë për një sjellje të izoluar apo sjellje sistematike të magjistratit, shërben për të krijuar një vlerësim të përgjithshëm mbi veprimtarinë profesionale dhe etike të magjistratit.

     

    11. Kriteri i përcaktuar në shkronjën d) të pikës 1 të nenit 115 është “masa e ndonjë rreziku të shkaktuar nga shkelja disiplinore”, me të cilin synohet të nxirren përfundime nëse sjellja e papërshtatshme shtrihet vetëm tek magjistrati, tek gjykata ku ai ushtron detyrën apo bëhet fjalë për një sjellje fenomen që prek të gjithë sektorin. Për ilustrim, shërben rasti kur sjellja e papërshtatshme e magjistratit rrezikon të ndiqet si shembull nga magjistratë të tjerë ose rasti kur kushtet e punës, krijojnë terren për sjellje të papërshtatshme. Kohët e fundit ka një tendencë që në organizata institucionale, duke përfshirë edhe ato që lidhen me sistemin e drejtësisë, të zhvillohen analizat e riskut për të marrë masa paraprake për shmangien e pasojave të dëmshme në kohën e duhur. Në Shqipëri, vitet e fundit flitet për kryerjen e analizave të riskut, sidomos me fokus luftën kundër korrupsionit[3].

     

    12. Në shkronjën dh) të pikës 1 të nenit 115 është listuar kriteri “çdo rrethanë e rëndësishme që ka lidhje me shkeljen”. Përdorimi i këtij kriteri të hapur është një teknikë legjislative e njohur për t’i dhënë ligjit natyrë abstrakte, që ai t’i përgjigjet situatave të ndryshme që mund të verifikohen në praktikë në të ardhmen. E rëndësishme është të kuptohet se bëhet fjalë për fakte rrethanore që lidhen me shkeljen disiplinore, që e diferencon atë nga kriteri tjetër i hapur i listuar në shkronjën g) të pikës 1.

     

    13. “Rrethanat e lidhura me gjendjen shëndetësore të magjistratit” janë kriteri i renditur në shkronjën e) të pikës 1 të nenit 115, që i referohet rasteve kur magjistrati vuan nga një sëmundje fizike apo mendore. Kjo gjendje shëndetësore mund të ketë ekzistuar në kohën e kryerjes së shkeljes ose mund të jetë shfaqur pas saj, por përgjatë kohës së procedimit disiplinor, gjersa nuk është dhënë vendimi për masën disiplinore. Kjo rrethanë është e ndryshme nga pamundësia fizike apo mendore e magjistratit, që e bën atë të paaftë të ushtrojë funksionin apo të paaftë për të kuptuar funksionin që duhet të ushtrojë. Pamundësia fizike apo mendore e magjistratit është shkak për largimin e tij nga funksioni apo për pezullimin nga detyra sipas procedurës së nenit 67 të Ligjit për Statusin, pa qenë e nevojshme që ai të kryejë shkelje disiplinore.

     

    14. Lista e kritereve vijon me “sjelljen e magjistratit pas kryerjes së shkeljes dhe pas fillimit të hetimit” të përcaktuar në shkronjën ë) të pikës 1 të nenit 115. Në këtë rast bëhet fjalë për dy lloj sjelljesh: (i) veprime apo mosveprime pozitive të magjistratit, që mund të reagojë duke kuptuar se ka kryer një sjellje të papërshtatshme, duke bashkëpunuar me Inspektorin e Lartë të Drejtësisë apo duke marrë masa për zvogëlimin e dëmit, pakësimin apo zhdukjen e pasojave. Kjo lloj sjelljeje vlerësohet si rrethanë lehtësuese në caktimin e rëndësisë së shkeljes dhe të masës disiplinore sipas pikës 3 shkronjave ?) dhe d) të nenit 115; (ii) veprime apo mosveprime negative të magjistratit, që mund të rrijë indiferent ndaj shkeljes ose mund të pengojë aktivisht hetimin e shkeljes së tij. Kjo sjellje e dytë, nëse nuk përbën një shkelje disiplinore më vete, mund të vlerësohet si rrethanë rënduese në caktimin e rëndësisë së shkeljes dhe të masës disiplinore sipas pikës 4 shkronjës dh) të nenit 115.

     

    15. Kriteri për sjelljen e magjistratit në shkronjën ë) vlerësohet nga momenti i kryerjes së shkeljes, gjer në fillimin e procedimit disiplinor të magjistratit nga ILD me paraqitjen e raportit të hetimit dhe të dosjes hetimore pranë Këshillit sipas nenit 138 të Ligjit për Statusin. Pikërisht kjo shtrirje kohore e diferencon atë nga kriteri tjetër i listuar në shkronjën f) të kësaj pike, që është “sjellja e magjistratit gjatë procedimit disiplinor dhe qëndrimin që mban ndaj tij”. Në këtë rast, vlerësohet sjellja e magjistratit nga momenti i fillimit të procedimit disiplinor ndaj magjistratit, sipas nenit 138 të Ligjit për Statusin gjer në pranimin e kërkesës për masë disiplinore nga Këshilli sipas nenit 146 pika 2 të Ligjit për Statusin. Edhe kjo sjellje mund të verifikohet në dy lloje pozitive dhe negative, duke u vlerësuar më pas si rrethanë lehtësuese apo rënduese në caktimin e rëndësisë së shkeljes dhe të masës disiplinore.

     

    16. Lista e pikës 1 përfundon me kriterin e shkronjës g) që është “çdo çështje tjetër që Këshilli e konsideron të rëndësishme”. Siç është shpjeguar në pikën 12 të këtyre komenteve, në këtë rast bëhet fjalë për t’i dhënë ligjit natyrë abstrakte, që ai t’i përgjigjet situatave të ndryshme që mund të verifikohen në praktikë në të ardhmen. Në ndryshim nga kriteri i hapur i përcaktuar në shkronjën dh), ky kriter mbulon fakte rrethanore që lidhen me treguesit personalë të magjistratit.

     

    17. Në pikën 2 të nenit 115 është parashikuar detyrimi i Këshillit, që në vendimin e masës disiplinore të arsyetojë parimin e proporcionalitetit, duke marrë parasysh ?do rrethanë lehtësuese ose rënduese. Nëpërmjet arsyetimit të vendimit të masës disiplinore, Këshilli shpjegon arsyet faktike dhe juridike, mbi të cilat qëndron dhe mbështetet vendimmarrja e tij. Detyrimi për arsyetimin e parimit të proporcionalitetit të masës përmbush disa funksione: (i) shërben si garanci për një proçes të rregullt ligjor dhe për t’u demostruar palëve në proces, respektivisht ILD dhe magjistratit se ato janë dëgjuar prej Këshillit; (ii) arsyetimi i parimit të proporcionalitetit lehtëson zbatimin e të drejtës së ankimit. Vendimi i caktimit të masës i nënshtrohet kontrollit gjyqësor nga Gjykata Kushtetuese (shih nenin 100 pika 1 dhe nenin 192 pika 1 të ligjit nr. 115/2016 “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë” – Ligji për Qeverisjen) dhe që kjo të bëhet e mundur, duhet bërë arsyetimi i vendimit, në të cilin Këshilli tregon me qartësi arsyet pse masa disiplinore e caktuar është e domosdoshme dhe e dobishme në rastin konkret, duke u bazuar edhe në rrethanat specifike lehtësuese dhe rënduese; (iii) arsyetimi i parimit të proporcionalitetit lehtëson pjesëmarrjen e publikut dhe transparencën e ushtrimit të pushtetit nga Këshilli, që është një monitorim ekstra-procedural. Ky funksion i tretë është i lidhur edhe me mekanizmat inspektues të veprimtarisë së anëtarëve të Këshillit. Kjo është edhe arsyeja që qëndron në themel të pikës 7 të nenit 68 dhe të pikës 7 të nenit 166 pika 7 të Ligjit për Qeverisjen, sipas të cilave, çdo anëtar i Këshillit mban përgjegjësi për votën dhe ka të drejtë të bëjë një deklarim të shkurtër me gojë ose me shkrim për arsyet e votimit. Në vijim, nenet 69 pika 4 shkronja b), 98 pika 2, vendosin rregulla që arsyetimi i vendimit është pjesë e procesverbalit të mbledhjes, që publikohet në faqen zyrtare të Këshillit dhe që vendimet për caktimin e masave disiplinore, të shoqëruara me arsyetimin përkatës, pasi të redaktohen për anonimatin e subjekteve, publikohen në faqen zyrtare të Këshillit. Në të njëjtën linjë është edhe neni 149 i Ligjit për Statusin, që urdhëron publikimin e vendimeve për çështjet disiplinore, me rregulla shtesë për krijimin e ekstrakteve të vendimeve në përputhje me kërkesën për mbrojtjen e të dhënave personale, në rastin e masave disiplinore, të ndryshme nga shkarkimi nga detyra.

     

    18. Në pikën 3 të nenit 115 janë listuar 7 rrethana lehtësuese që duhet të merren parasysh nga Këshilli, ku secila prej tyre paraqitet e lidhur me një prej kritereve të listuara në pikën 1, me përmbajtje të tillë që zbut rëndësinë e shkeljes apo shkon në favor të treguesve personalë të magjistratit, duke justifikuar caktimin e një mase disiplinore më të butë ndaj tij. Këto rrethana janë të tilla që nuk shkarkojnë nga përgjegjësia disiplinore magjistratin. Ato janë rrethana aksesore të faktit disiplinor, që lehtësojnë pozitën e magjistratit, si një akt mëshire apo ndershmërie nga ana e Këshillit në caktimin e masës disiplinore.

     

    19. Rrethana e parë lehtësuese është “kur magjistrati e kryen shkeljen për herë të parë” e listuar në shkronjën a). Kjo rrethanë lidhet drejtpërdrejt me llojin dhe rrethanat e shkeljes të shkronjës a) të pikës 1 të nenit 115. Ekzistenca e kësaj rrethane zbut rëndësinë e shkeljes dhe rrjedhimisht ndikon në caktimin e një mase disiplinore më të zbutur.

     

    20. Një rrethanë tjetër lehtësuese e renditur në shkronjën b) të pikës 3 të nenit 115 është “kur magjistrati ka vepruar nën ndikimin e një pale të tretë, për shkak të besimit ose frikës”. Në këtë rast bëhet fjalë për një shkallë të ulët faji të magjistratit (kriteri i listuar në shkronjën ‘b’ të pikës 1), pasi vullneti i tij ka qenë i ndikuar prej të tretëve. Të tretët kanë ushtruar ndikim ndaj magjistratit për shkak të marrëdhënieve të besimit (në formën e marrëdhënieve të gjinisë, krushqisë, miqësisë së ngushtë, por edhe të autoritetit në marrëdhëniet e punës) ose e kanë vënë magjistratin në pozicion frike (pozicion vulnerabël i magjistratit, ku ai beson në mënyrë të arsyeshme se rrezikohet nga një pasojë e dëmshme).

     

    21. “Ndikimi i vogël i shkeljes së magjistratit” është një rrethanë tjetër lehtësuese e parashikuar në shkronjën c) të pikës 3. Kjo rrethanë zbut rëndësinë e shkeljes dhe ekzistenca e saj vlerësohet nga analiza e pasojës së shkeljes dhe të masës së rrezikut nga shkelja të listuara në shkronjat c) dhe d) të pikës 1 të nenit 115.

     

    22. Në shkronjën ç) të pikës 3 të nenit 115 është renditur rrethana lehtësuese “bashkëpunimi i magjistratit në hetimin dhe procedimin disiplinor, duke përfshirë dhe rastet kur pranon shkeljen e kryer ose jep informacione që ndihmojnë në hetimin dhe procedimin disiplinor”. Kjo rrethanë lehtësuese është në zbatim të kritereve për sjelljen e magjistratit gjatë hetimit dhe gjatë procedimit disiplinor të renditura në shkronjat ë) dhe f) të pikës 1. Është e qartë se bëhet fjalë për sjellje të reagimit pozitiv të magjistratit, i cili ka kuptuar shkeljen e kryer dhe shfaq pendim për kryerjen e saj.

     

    23. “Zëvendësimi i dëmit të shkaktuar ose zhdukja apo pakësimi i pasojave” prej vetë magjistratit është një rrethanë tjetër lehtësuese e parashikuar nga shkronja d) e pikës 3 të nenit 115. Edhe kjo rrethanë është e lidhur me reagimin pozitiv të magjistratit me veprime aktive, ku përfshihen ato raste kur shkelja disiplinore ka shkaktuar dëm ndaj të tretëve apo ka sjellë pasoja të cilat mund të zhduken apo të pakësohen.

     

    24. Në shkronjën ‘dh’ të pikës 3 të nenit 115 është listuar “koha që ka kaluar që nga kryerja e shkeljes”, e cila lidhet me kriterin e rrethanave dhe llojit të shkeljes të përcaktuar në shkronjën ‘a’ të pikës 1. Koha e kaluar nga kryerja e shkeljes zbut rëndësinë e shkeljes për shkak të humbjes së aktualitetit së faktit që qëndron në themel të shkeljes disiplinore. Sigurisht, që kjo rrethanë mbulon ato raste kur procesi disiplinor i hetimit dhe i procedimit disiplinor zhvillohet në një distancë të madhe kohore nga shkelja, por në çdo rast brenda afateve të parashkrimit të shkeljes. Po ashtu, duhet kuptuar që kjo rrethanë zbatohet në ato raste kur koha që ka kaluar nga kryerja e shkeljes nuk është pasojë e veprimeve të qëllimshme të magjistratit për të mbuluar shkeljen apo për të penguar mbarëvajtjen e procesit disiplinor, gjatë hetimit apo gjatë procedimit disiplinor.

     

    25. Rrethana e fundit lehtësuese është ajo e shkronjës e) së pikës 3 të nenit 115, që ka përmbajtje të hapur “?do rrethanë tjetër, për të cilën Këshilli çmon se lehtëson shkeljen e kryer”. Siç është shpjeguar në pikën 12 të këtyre komenteve, në këtë rast bëhet fjalë për t’i dhënë ligjit natyrë abstrakte, që ai t’i përgjigjet situatave të ndryshme që mund të verifikohen në praktikë në të ardhmen. Për zbatimin e kësaj rrethane, është e rëndësishme të konkludohet se ajo zbut rëndësinë e shkeljes apo tregon për cilësi pozitive të magjistratit, që duhen konsideruar në caktimin e një mase disiplinore më të butë në raport me raste të tjera të ngjashme.

     

    26. Në pikën 4 të nenit 115 janë rendit gjithsej 7 rrethana rënduese, që duhet të merren parasysh nga Këshilli, ku secila prej tyre paraqitet e lidhur me një prej kritereve të listuara në pikën 1, me përmbajtje të tillë që zmadhon rëndësinë e shkeljes, duke justifikuar caktimin e një mase disiplinore më të ashpër ndaj tij. Ato janë rrethana aksesore të faktit disiplinor, që përkeqësojnë pozitën e magjistratit, pasi janë tregues të një shkalle më të lartë fajësie të tij në kryerjen e shkeljes disiplinore.

     

    27. Rrethana e parë rënduese është “kryerja e shkeljes më shumë se një herë ose kur shkelja është kryer pas dhënies së një mase disiplinore për një shkelje të mëparshme”, e listuar në shkronjën a) të pikës 4. Kjo rrethanë, është e kundërta e rrethanës lehtësuese të kryerjes së shkeljes për herë të parë sipas pikës 3 shkronja a) dhe tregon për rastin e magjistratit përsëritës të sjelljeve të papërshtatshme. Përsëritja shfaqet qoftë në formën e kryerjes së shkeljes 2 apo më shumë herë, objekt i të njëjtit proces disiplinor[4], qoftë në formën e kryerjes së shkeljes, pas dhënies së një mase disiplinore, e cila është ende në fuqi. Kjo lloj rrethane zmadhon rëndësinë e shkeljes sepse tregon rrethana më të rënda të shkeljes dhe për një shkallë më të lartë faji të magjistratit (kriteret e përcaktuara në pikën 1 shkronjat ‘a’ dhe ‘b’ të pikës 1). E paraqitur ndryshe, kjo rrethanë është tregues i vendosmërisë së magjistratit për t’u sjellë në mënyrë të përshtatshme apo tregues, se masa disiplinore e dhënë më parë për shkelje nuk ka arritur qëllimin edukues.

     

    28. “Shkelja është e vazhdueshme” është përcaktuar si rrethanë rënduese në shkronjën b) të pikës 4. Ajo mbulon rastin kur sjellja e papërshtatshme e magjistratit përbëhet nga një seri aktesh të njëjta, në formën e aktivitetit të paligjshëm, që zgjat në kohë dhe udhëhiqet nga i njëjti motiv. Është e qartë që shkeljet me natyrë vazhduese tregojnë një shkallë më të lartë faji të magjistratit, pasi ai tregon me veprimet e tij që ka një vendosmëri të lartë për të kryer sjelljen e papërshtatshme. Këtu duhet bërë kujdes për të dalluar rastin, kur verifikohet kryerja e shkeljeve me të njëjtën natyrë, por të cilat janë autonome nga njëra-tjetra. Këtë diferencë e kanë bërë Kolegjet e Bashkuara në një çështje gjyqësore, ku shqyrtohej ankimi ndaj vendimit të shkarkimit të një gjyqtari, veprimtaria e të cilit ishte inspektuar dy herë për zvarritje të çështjeve të ndryshme nga njëra-tjetra. Në këtë rast, Gjykata e Lartë, nuk pranon se është situata e të njëjtës shkelje, duke arsyetuar “Së pari, kemi të bëjmë me subjekte të ndryshëm të cenuar nga veprimtaria e ankueses, ku cenimi i të drejtave dhe i interesave ligjore dhe kushtetuese është i ndryshëm përkatësisht për secilën palë. Së dyti, secila shkelje edhe pse me shkak të njëjtë, qëndron si shkelje në mënyrë të mëvetësishme e kryer në një kontekst të ndryshëm. Së treti, nuk rezulton të jetë parashikuar ndonjë institut juridik që të rregullojë “bashkimin” apo përthithjen e shkeljeve të ngjashme të ndodhura në të njëjtën periudhë kohore, duke konsideruar vetëm ato që janë evidentuar më parë, dhe të tjerat t’i ndalojë. Fakti që shkeljet disiplinore kanë disa elemente të përbashkëta, nuk do të thotë se ato duhen të konsiderohen të njëjta, dhe kjo përbashkësi e tyre të pengojë evidentimin dhe ndjekjen e secilës shkelje në rrugë disiplinore, duke mbajtur në konsideratë gjykimin e vetëm atyre shkeljeve (të konstatuara më parë) si res judicata, dhe përthithjen e të tjerave të ndodhura në të njëjtën periudhë kohore”[5]

     

    29. Një rrethanë tjetër rënduese është “kryerja e shkeljes për shkak të motiveve diskriminuese” e përcaktuar në shkronjën c) të pikës 4, që përbën motiv të dobët të sjelljes së magjistratit. Cilësimi specifik i kësaj rrethane buron nga neni 18 i Kushtetutës, që sanksion barazinë para ligjit, si dhe nga neni 3 pika 4 e Ligjit për Statusin, që sanksionon si një prej vlerave themelore, ushtrimin e funksioneve gjyqësore nga magjistrati me paanësi, pa ndikim dhe pa paragjykime. Përkufizimi i diskriminimit jepet nga neni 2 i ligjit nr. 10221/2010 “Për mbrojtjen nga diskriminimi”, sipas të cilit kuptohet çdo dallim, përjashtim, kufizim apo preferencë, bazuar në gjininë, racën, ngjyrën, etninë, gjuhën, identitetin gjinor, orientimin seksual, bindjet politike, fetare ose filozofike, gjendjen ekonomike, arsimore ose shoqërore, shtatzaninë, përkatësinë prindërore, përgjegjësinë prindërore, moshën, gjendjen familjare ose martesore, gjendjen civile, vendbanimin, gjendjen shëndetësore, predispozicione gjenetike, aftësinë e kufizuar, përkatësinë në një grup të veçantë, ose në çdo shkak tjetër, që ka si qëllim apo pasojë pengesën apo bërjen e pamundur të ushtrimit në të njëjtën mënyrë me të tjerët, të të drejtave e lirive themelore të njohura me Kushtetutë, me aktet ndërkombëtare të ratifikuara, si dhe me ligjet në fuqi”.

     

    30. Në vijim, në shkronjën ç) të pikës 4 është parashikuar rrethana rënduese e kryerjes së shkeljes për “motive të tjera të dobëta”, që nënkupton se krahas motivit të dobët të diskriminimit, mund të verifikohen motive të tjera që rëndojnë kryerjen e shkeljes disiplinore. Në këtë rast, dispozita ka natyrë abstrakte, që t’i përgjigjet situatave të ndryshme që mund të verifikohen në praktikë në të ardhmen. Për zbatimin e kësaj rrethane, është e rëndësishme të konkludohet se ajo zmadhon shkallën e fajësisë së magjistratit, duke ndikuar në caktimin e një mase disiplinore më të ashpër në raport me raste të tjera të ngjashme.

     

    31. Rrethana rënduese “nxitja e të tjerëve për të kryer shkelje ose veprime të paligjshme” listohet në shkronjën d) të pikës 4. Ajo mbulon rastin kur magjistrati krahas shkeljes së vet disiplinore, ka ndikuar edhe tek persona të tretë që të kryejnë shkelje të ligjit, ku mund të përfshihen subjektet pjesëmarrëse në një proces (palët ndërgjyqëse, dëshmitarët, përkthyesit, ekspertët, përmbaruesit gjyqësorë, punonjësit e policisë) apo edhe subjekte, që ushtrojnë funksione në gjykatën, ku ai ushtron detyrën (kryetari i Gjykatës, gjyqtari, kancelari apo sekretarja gjyqësore).

     

    32. Lista e pikës 4 përfundon me atë të shkronjës dh) që është “?do rrethanë tjetër, për të cilën Këshilli çmon se rëndon shkeljen e kryer”. Siç është shpjeguar në pikën 12 të këtyre komenteve, në këtë rast bëhet fjalë për t’i dhënë ligjit natyrë abstrakte, që ai t’i përgjigjet situatave të ndryshme që mund të verifikohen në praktikë në të ardhmen. Për zbatimin e kësaj rrethane, është e rëndësishme të konkludohet se ajo zmadhon shkallën e fajit të magjistratit, që shkakton caktimin e një mase disiplinore më të rëndë në raport me raste të tjera të ngjashme.

     

    [1] Shih nenet 47, 48 dhe 50 të Kodit Penal

    [2] Shih Jonathan Herring, E drejta penale, Përkthyes Spartak Ngjela, Alkeda Re?i dhe Edlira Stavre (Botimi I^rë, UET Press, 2013), faqe 205-207

    ^[3] Shih VKM-në nr. 247, datë 20.03.2015 “Për miratimin e Strategjisë Ndërsektoriale kundër Korrupsionit për periudhën 2015-2020”, ku në Objektivin A 7 deklarohet “Auditimi dhe inspektimi i brendshëm administrativ shpesh nxjerr në pah probleme të natyrës strukturore, procedurale dhe etike, të cilat, po të mos eliminohen, krijojnë një terren të përshtatshëm për korrupsionin. Më tej, analizat e riskut janë një risi për administratën publike shqiptare, të parashikuara përmes ndryshimeve të fundit legjislative, dhe duke njohur potencialin e kësaj metode për të parandaluar fenomene korruptive, qeveria ka zgjedhur ta bëjë përdorimin sistematik të analizave të riskut një objektiv kryesor të Strategjisë kundër Korrupsionit 2015 – 2020”

    [4] Shih nenet 128 dhe 140 të Ligjit për Statusin

    [5] Shih vendimin nr. 1, datë 05.10.2015 të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë, E. Gjoka k. KLD-së, ankim ndaj vendimit të shkarkimit nga detyra e gjyqtarit, paragrafi 28

  • Konteksti historik
    33. Në Shqipëri, përpara miratimit të Ligjit për Statusin, ligji nuk përmbante kritere për caktimin e masave disiplinore, por mjaftohej me shpalljen e parimit të proporcionalitetit në rastin e gjyqtarëve të shkallës së parë dhe të dytë. Kështu, në nenin 33 pika 1 të ligjit nr. 9877/2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor” parashikohej se “masat disiplinore jepen në raport të drejtë me shkeljen e kryer”. Nga ana tjetër, nenet 32 dhe 33 të kombinuara me njëra-tjetrën, përcaktonin identifikimin pothuajse automatik të llojit të masës disiplinore, pasi për llojin e shkeljes përcaktohej 1 ose 2 lloje sanksionesh. Ndërsa në rastin e prokurorëve, kriteret mungonin tërësisht, madje mungonte edhe parimi i proporcionalitetit.

     

    34. Identifikimi pothuajse automatik ka krijuar probleme në praktikën e punës së Këshillit të Lartë të Drejtësisë në shqyrtimin e çështjeve disiplinore, ku nuk mungojnë as konfliktet gjyqësore. Kështu, Gjykata e Lartë ka shqyrtuar tre vendime për dhënien e masës disiplinore ndaj tre gjyqtareve, ku është marrë në diskutim veprimi i KLD-së për të caktuar një masë disiplinore më të butë se sa ligji shprehimisht përcaktonte. Në këto tre raste, Kolegji Administrativ i Gjykatës së Lartë, arriti në përfundimin se ishte cenuar parimi i ligjshmërisë, me arsyetimin se nuk ka “asnjë referim apo dispozitë materiale e cila të ketë një parashikim të tillë apo të lejojë këtë lloj vendimmarrje nga ana e organeve proceduese. KLD ose duhet të kishte ndryshuar kategorinë e shkeljes (në rast se këtë ja lejonte ligji), ose do të merrte atë masë disiplinore që ligji kishte parashikuar. Organet proceduese nuk mund të krijojnë standarte të ndryshme nga ato të parashikuara në ligj, apo të marrin kompetenca që ligji nuk ua jep. Mjafton sa më sipër që ky Kolegj të vlerësojë që vendimi i KLD nr.47, datë 15.4.2014, të jetë një vendim i marrë në kundërshtim me ligjin dhe relativisht i pavlefshëm”[1]; “Ligji nr. 9877/2008, në nenet 32 dhe 33 të tij, përmban rregullime të një natyre të tillë që nuk i lejon, madje i ndalon palës së paditur, Këshilli i Lartë i Drejtësisë që, ndaj gjyqtarëve të proceduar disiplinarisht, të japë masë disiplinore të një lloji më të butë nga ato që parashikohen shprehimisht në dispozitat përkatëse e që lidhin drejtpërdrejt llojin e shkeljes me llojin e masës disiplinore. Pala e paditur Këshilli i Lartë i Drejtësisë mund të caktojë vetëm masën konkrete disiplinore brenda të njëjtit lloj dënimi disiplinor, nëse ligji parashikon hapësirë për atë lloj mase disiplinore”[2]. Në Analizën e Sistemit të Drejtësisë, Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë ka vërejtur se “mungesa e kritereve dhe procedurave objektive dhe transparente në vendimmarrjen lidhur me emërimin, karrierën, ngritjen në detyrë dhe disiplinimin e prokurorëve ndikon negativisht në integritetin, motivimin dhe përgjegjshmërinë e trupës së prokurorëve”[3] dhe se “vërehet se dispozitat e ligjit “Për pushtetin gjyqësor” përmbajnë një klasifikim e renditje të pazakontë dhe konfuze të shkeljeve disiplinore, të cilat rezulton se nuk i përgjigjen dhe nuk i ndihmojnë synimit të parashikimit të përshkallëzuar, ezaurues e të qartë të shkeljeve disiplinore, sipas llojit dhe rëndësisë së tyre. Praktika e KLD-së në zbatimin e masave disiplinore ka treguar se kufijtë ndërmjet shkeljeve të ndryshme disiplinore të parashikuara nga ligji nuk janë gjithmonë të qarta”[4].

     

    35. Për të adresuar këtë problematikë, Ligji për Statusin deklaron në relacionin shpjegues se “qartëson dhe detajon të gjitha shkeljet disiplinore të kryera nga gjyqtarët dhe prokurorët dhe sanksionet proporcionale në përputhje me shkeljet, duke e orientuar sistemin e përgjegjësisë disiplinore mbi kritere sa më objektive”[5]. I njëjti qëndrim është konfirmuar edhe gjatë shqyrtimit dhe miratimit të projektligjit nga Komisioni i Posaçëm për Reformën në Sistemin e Drejtësisë[6].

     

    36. Si përfundim, mund të thuhet se me Ligjin për Statusin, janë vendosur për herë të parë kriteret për individualizimin e masës disiplinore ndaj magjistratit. Kjo risi sjell efekte në tre drejtime: (i) lehtëson zbatimin e parimit të proporcionalitetit në procesin disiplinor të magjistratit; (ii) unifikon procesin disiplinor për gjyqtarët dhe prokurorët; dhe (iii) realizon një monitorim më të mirë të veprimtarisë vendimmarrëse të Këshillave.

     

    [1] Shih vendimin nr. 590, datë 20.12.2016 të Kolegjit Administrativ, E. Hoxha k. KLD-së, për shfuqizimin e vendimit të KLD-së për caktimin e masës disiplinore, paragrafi 21 dhe vendimin nr. 343, datë 08.06.2016 të Kolegjit Administrativ, N. Pengili k. KLD-së, për shfuqizimin e vendimit të KLD-së për caktimin e masës disiplinore, paragrafi 33

    [2] Shih vendimin nr. 266, datë 05.05.2015 të Kolegjit Administrativ, E. Tahiri k. KLD-së, për shfuqizimin e vendimit të KLD-së për caktimin e masës disiplinore, paragrafi 3 faqe 10

    [3] Shih Analizën e Sistemit të Drejtësisë, Qershor 2015, në

    http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf vizituar për herë të fundit më 12.05.2017, faqe 176

    [4] Shih Analizën (nr. 8), faqen 72

    [5] Shih Relacionin shoqërues në http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf, vizituar për herë të fundit më 14.05.2017, faqe 5

    [6] Shih procesverbalin datë 24.06.2016 të Komisionit http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf, vizituar për herë të fundit më 12.05.2017, faqe 20-21

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    37. Dokumentet bazë ndërkombëtare të përdorura në hartimin e rregullave për procedimin disiplinor, siç citohet edhe në relacionin shpjegues, janë Raporti i ENCJ[1], Standardet Minimale Gjyqësore V, Hagë 5 Qershor 2015 dhe Opinioni nr. 3 i Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Evropianë (2002), mbi rregullat dhe parimet që normojnë sjelljen profesionale të gjyqtarëve, në veçanti etikën, paanshmërinë dhe papajtueshmërinë me detyrën. Këto dy dokumente japin informacion për kriteret e caktimit të masave disiplinore në drejtim të nevojës për të zbatuar parimin e proporcionalitetit, si dhe në drejtim të kërkesës për të arsyetuar vendimin e caktimit të masës disiplinore.

     

    38. Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Evropianë në Opinionin nr. 3(2002) ka sjellë në vëmendje të Komitetit të Ministrave të Këshillit të Evropës parimet dhe rregullat që udhëheqin sjelljen profesionale të gjyqtarëve, në veçanti ato për etikën, sjelljen e papajtueshme dhe të paanësisë. Në fjalinë e fundit të paragrafit 74 të këtij Opinioni thuhet “KKGjE (CCJE) konfirmon nevojën për secilin juridiksion të identifikojë sanksionet e lejuara sipas sistemit të tij disiplinor dhe që këto sanskione të jenë, si në parim, ashtu edhe në zbatim, proporcionale”. Nën këtë analizë, KKGjE në paragrafin 77 pika vi) konkludon se “sanksionet në dispozicion të një autoriteti të tillë në rast të shkeljes së provuar duhet të përcaktohen, sa më shumë të jetë e mundur në kushte specifike, nga statuti apo karta themelore e gjyqtarëve, si dhe duhet të zbatohen në mënyrë proporcionale”.

     

    39. Raporti i ENCJ “Standardet Minimale Gjyqësore V, Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve”, i miratuar në Hagë 5 Qershor 2015 është në të njëjtën linjë për parimin e proporcionalitetit në caktimin e sanksioneve, kur shprehet se “është detyrë e secilit juridiksion të identifikojë sanksionet disiplinore të zbatueshme, të cilat duhet të jenë të përkufizuara qartësisht, të autorizuara me ligj dhe proporcionale ndaj çështjes së pretenduar. Proporcionaliteti i sanksioneve u theksua: proporcionaliteti duhet të veprojë qoftë në nivel përkufizimi, qoftë në nivel të caktimit të sanksioneve respektive. Standardi i përcaktuar detajon që çdo sanksion duhet të jetë qartësisht i përkufizuar, i autorizuar me ligj dhe proporcional në parim dhe në zbatim ndaj çështjes së pretenduar”[2]. Ky standard është renditur në numrin 15 të listës së Standardeve të hartuara nga ky Raport[3]. Nga ana tjetër, ky Raport ka vënë theksin edhe tek e drejta e gjyqtarit për të patur një vendim të arsyetuar mbi masën disiplinore, që ka marrë, kur shprehet se “procedurat disiplinore kundër gjyqtarëve duhet të jenë në përputhje me të gjitha kërkesat e procesit të rregullt sipas nenit 6.1 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, duke përfshirë ... të drejtën për të pasur arsyet e vendimit që jepet nga organi përkatës disiplinor. Ndershmëria e vendimit është e lidhur ngushtë me kërkesën për të dhënë arsyetimin si një mënyrë për të shmangur ?do shenjë arbitrariteti”[4]. E drejta e gjyqtarit për të pasur vendim të arsyetuar për masën disiplinore është bërë pjesë e standardit nr. 14, që i referohet të drejtave të gjyqtarit gjatë procesit disiplinor[5].

     

    40. Standardet për aplikimin e parimit të proporcionalitetit në caktimin e masës disiplinore, si dhe për arsyetimin e vendimit të masës disiplinore, gjenden të mishëruara në një numër relativisht të lartë aktesh ndërkombëtare, ku spikasin: Rekomandimi nr. (2010)12 i Komitetit të Ministrave për shtetet anëtare për gjyqtarët: pavarësia, efiçenca dhe përgjegjësitë, i cili në paragrafin 28 konfirmon se “Këshillat për Gjyqësorin duhet të tregojnë shkalën më të lartë të transparencës ndaj gjyqtarëve dhe shoqërisë duke kryer procedura të paracaktuar dhe vendime të arsyetuara”, ndërsa në fjalinë e fundit e fundit të paragrafit 69, konfirmon se “sanksionet disiplinore duhet të jenë proporcionale”; Opinoni nr.10(2007) i CCJE mbi Këshillin për Gjyqësorin në Shërbim të Shoqërisë, i cili në paragrafët 39 dhe 92 përcakton se “disa vendime të Këshillit për Gjyqësorin që lidhen me manaxhimin dhe administrimin e sistemit gjyqësor, sikurse edhe vendimet që lidhen me emërimin, transferimin, promovimin, disiplinën dhe shkarkimin e gjyqtarëve, duhet të përmbajnë një shpjegim të shkaqeve të tyre, të kenë forcë detyruese dhe të jenë objekt i mundshëm i kontrollit gjyqësor” dhe “të gjitha vendimet nga Këshilli për Gjyqësorin mbi emërimin, promovimin, vlerësimin, disiplinën dhe ?do vendim që lidhet me karrierat e gjyqtarëve duhet të arsyetohet”; Karta Evropiane për Statusin e Gjyqtarit, e cila në fjalinë e dytë të parimit 5.1 për Përgjegjësinë rekomandon se “shkalla e sanksioneve që mund të caktohet duhet parashikuar në statut (ligj) dhe caktimi i tyre duhet të ndjekë parimin e proporcionalitetit”; si dhe Masat për Zbatimin Efektiv të Parimeve të Bangalorit për Sjelljen Gjyqësore 2010, që në nenin 15 pika “Disiplina e Gjyqtarit” rekomandon “Çdo juridiksion duhet të identifikojë sanksionet e lejuara në sistemin e tij disiplinor dhe të sigurojë që këto sanksione janë proporcionale, qoftë në parim, qoftë në zbatim”.

     

    [1]ENCJ është një organizatë jo-fitimprurëse, e themeluar formalisht në 2004, që përbëhet nga institucionet kombëtare (kryesisht Këshillat Gjyqësorë) të vendeve anëtare të Bashkimit Evropian, që janë të pavarur nga ekzekutivi dhe legjislativi dhe që janë përgjegjës për mbështetjen e gjyqësorit në dhënien e pavarur të drejtësisë. Siç përcaktohet në nenin 3 të Statutit të saj, kjo organizatë ka për qëllim përmirësimin e bashkëpunimit dhe të mirëkuptimit të mirë të ndërsjellë midis Këshillave për Gjyqësorin në vendet anëtare të Bashkimit Evropian dhe të vendeve kandidate. Shqipëria merr pjesë në këtë organizatë në rolin e vëzhgueses

    [2] Shih Raportin e ENCJ “Standardet Minimale Gjyqësore V, Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve”, 5 Qershor 2015, në

    https://www.encj.eu/images/stories/pdf/GA/Hague/encj_report_minimum_standards_v_adopted_ga_june_2015.pdf, versioni në gjuhën angleze, vizituar për herë të fundit më 13.05.2017, faqe 38

    [3] Shih Raportin (nr. 13), faqe 41

    [4] Shih Raportin (nr. 13), faqe 37

    [5] Shih Raportin (nr. 13), faqe 41

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Raporte, opinione, rekomandime dhe deklarata 

  Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Evropianë, Opinioni Nr. 3(2002) për rregullat dhe parimet e qeverisjes së sjelljes profesionale të gjyqtarëve, veçanërisht etikës, paanshmërisë dhe papajtueshmërisë me detyrën i Këshillit (Versioni i opinionit në gjuhën angleze https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CCJE(2002)OP3&Sector=secDGHL&Language=true , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017)

   

  Rrjeti Evropian i Këshillave të Gjyqësorit, Standardet Minimale Gjyqësore V: Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve, 5 Qershor 2015 (Versioni në gjuhën angleze http://www.csm1909.ro/csm/linkuri/14_12_2015__77735_ro.pdf , vizituar për herë të fundit në datën 21.4.2017)

   

  Komiteti i Ministrave i Këshillit të Evropës, Rekomandimi nr. (2010)12 për shtetet anëtare për gjyqtarët: pavarësia, efi?enca dhe përgjegjësitë (Versioni i rekomandimit në gjuhën angleze https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CM/Rec(2010)12&Language=true , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017)

   

  Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Evropianë, Opinoni nr.10 (2007) mbi Këshillin për Gjyqësorin në Shërbim të Shoqërisë (versioni në gjuhën angleze https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CCJE(2007)OP10&Language=true vizituar për herë të fundit më 03.05.2017);

   

  Këshilli i Evropës, mbledhja shumëpalëshe mbi statutin e gjyqtarëve në Evropë, Karta Evropiane për Statusin e Gjyqtarit, (versioni në gjuhën angleze

  https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&id=1766485&direct=true, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017)

   

  Grupi i Integritetit Gjyqësor, Masat për Zbatimin Efektiv të Parimeve të Bangalorit për Sjelljen Gjyqësore, 2010, (versioni në gjuhën angleze http://www.yargitay.gov.tr/sayfa/uluslararasi-belgeler/documents/bangaloreetigi.pdf, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017).

• Materiale legjislative

  Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë,

  http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, vizituar për herë të fundit më 12.05.2017

   

  Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017

   

  Procesverbal datë 24.06.2016 i Komisionit të Posaçëm  për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”,

  http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf,

  vizituar për herë të fundit më 03.05.2017.

• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta: 

  Neni 42 “të drejtat e njohura me Kushtetutë dhe me ligj nuk mund të cenohen pa një proces të rregullt ligjor”; 

  Neni 140 pika 1 “gjyqtari mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; 

  Neni 148/d pika 1 “prokurori mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; 

  Neni 147/a pika 1 shkronja b) “KLGj ... vendos për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të të gjitha niveleve”; 

  Neni 149/a pika 1 shkronja b) “KLP ... vendos për masat disiplinore ndaj prokurorëve të të gjitha niveleve”; dhe 

  Neni 147/d pika 1 “ILD është përgjegjës për verifikimin e ankesave, hetimin me nismë  të shkeljeve dhe fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të të gjitha niveleve”.

   

  Ligji: 

  Nenet 2 shkronja ë), neni 3 pika 4, neni 67, neni 100, neni 129, neni 133 pika 3 shkronja ‘e’, neni 138, neni 142 pika 3 shkronja ‘a’, neni 141, neni 146 pika 2 shkronja ‘b’ dhe neni 149 të ligjit nr. 96/2016 “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në RSh”; 

  Neni 68 pika 7, neni 69 pika 4 shkronja b), neni 86 shkronja e), neni 98 pika 2, neni 100 pika 1, neni 166 pika 7, neni 184 shkronja e) dhe neni 192 pika 1

   

  Akte nënligjore: 

  Vendim nr. 247, datë 20.03.2015 “Për miratimin e Strategjisë Ndërsektoriale kundër Korrupsionit për periudhën 2015-2020” i Këshillit të Ministrave, botuar në Fletoren Zyrtare nr. 47, viti 2015

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  Vendime të Gjykatës së Lartë 

  Vendimi nr. 1, datë 05.10.2015 të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë, E. Gjoka k. KLD-së, ankim ndaj vendimit të shkarkimit nga detyra e gjyqtarit.;

  Vendimi nr. 266, datë 05.05.2015 i Kolegjit Administrativ, E. Tahiri k. KLD-së, për shfuqizimin e vendimit të KLD-së për caktimin e masës disiplinore; 

  Vendimit nr. 343, datë 08.06.2016 i Kolegjit Administrativ, N. Pengili k. KLD-së, për shfuqizimin e vendimit të KLD-së për caktimin e masës disiplinore; 

  Vendimi nr. 590, datë 20.12.2016 i Kolegjit Administrativ, E. Hoxha k. KLD-së, për shfuqizimin e vendimit të KLD-së për caktimin e masës disiplinore.

• Bibliografia

  Jonathan Herring, E drejta penale, Përkthyes Spartak Ngjela, Alkeda Re?i dhe Edlira Stavre (Botimi I^rë, UET Press, 2013).

• Arkiva

  Ligje 

  Nenet 35-36 të ligjit nr.  9877/2008 “Për organizimin e Pushtetit Gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar 

  Nene 28-34 të ligjit nr. 8737/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar 

  Nenet 32-34 të ligjit nr. 8811/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, i ndryshuar

  Akte nënligjore 

  Rregullore “Për organizimin dhe funksionimin e Inspektoratit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, e miratuar me vendimin nr. 195/2/a, datë 05.07.2006 të KLD-së, e ndryshuar