Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i nenit 120 është përcaktimi i procedurës mbi bazë të së cilës vihet në lëvizje ILD-japër fillimin e hetimit disiplinor ndaj magjistratit, sipas përcaktimit që ka bërë neni 119, pika 1 e ligjit, i cili parashikon se ILD-ja shqyrton ankesat e paraqitura nga çdo person fizik ose juridik. Ligjvënësi ka synuar vendosjen e kritereve të detajuara formale me qëllim që të bëjë sa më efektiv procesin hetimor, duke shmangur ankesat e paplota apo abuzive që çojnë në mbingarkesë të panevojshme të organit hetimor. Duke qenë se një nga risitë e reformës në drejtësi është edhe parashikimi i mekanizmave dhe kritereve për ta bërë sa më eficente dhe më efikase punën e gjykatave, prokurorive si dhe të organeve përgjegjëse për kontrollin dhe menaxhimin e punës së sistemit të drejtësisë në përgjithësi, edhe vendosja e kritereve formale për pranimin e ankesave është në funksion të këtij misioni.
  • Objekti
    2. Neni 120 bën pjesë në kreun II “Procedurat hetimore”, i cili është përfshirë në pjesën V për “Përgjegjësinë disiplinore, civile dhe penale” të magjistratit. Kjo dispozitë vjen e renditur pas neneve që parashikojnë aspekte të tjera të procedurës hetimore me qëllim vërtetimin e shkeljes së pretenduar nga magjistrati. Konkretisht, në këtë kre janë parashikuar afatet e parashkrimit (neni 117), afatet e procedimit nga ana e ILD-së (neni 118), subjektet që paraqesin ankesat (neni 119) dhe pas tyre renditet neni 120, i cili i dedikohet kritereve të nevojshme me qëllim fillimin e hetimeve nga ana e ILD-së.
    3. Struktura e vetë nenit 120 përbëhet nga dy pika, në pikën e parë janë parashikuar kriteret e pranimit të ankesës për shqyrtim nga ILD-ja, të cilat me përjashtim të shkronjës “a” kanë të bëjnë me elemente substanciale të ankesës. Ndërsa pika e dytë lidhet me formën e ankesës dhe elementet e domosdoshme, mungesa e të cilave ka efekt të drejtpërdrejtë në pranimin e ankesës për shqyrtim nga ILD-ja.

     

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    4. Lidhur me subjektet që përfshihen në fushën e veprimit të nenit 120, mund të thuhet se aii kundrejtohet në parim ILD-së, i cili është organi përgjegjës për pranimin e ankesave sipas nenit 119 të Ligjit për Statusin si dhe nenit 194 të ligjit për organet e qeverisjes së gjyqësorit. Gjithashtu, dispozita i drejtohet edhe subjekteve që kanë të drejtë të paraqesin ankesa, konkretisht çdo personi fizik ose juridik[1], si dhe disa organeve publike: ministrit të Drejtësisë, anëtarit të Këshillave dhe kryetarit të gjykatës ose prokurorisë[2]. Për sa i takon çështjeve që rregullon neni 120 ato mund t’i grupojmë si më poshtë:

     

    1. Elementet formale të ankesës

     

    5. Elementet formale të kërkesës janë parashikuar në pikën 2 të nenit 120 dhe në funksion të teknikës legjislative do të kishte qenë e pëlqyeshme të parashikoheshin që në pikën 1 të tij, pasi mungesa e tyre sjell mosshqyrtimin e saj. Këtë përfundim nxjerrim nëse i referohemi nenit 119, pika 3, fjalia e parë, sipas të cilit ILD shqyrton ankesat, me përjashtim të atyre që janë anonime, ndërkohë që disa nga elementet formale të nenit 120 janë gjenealitetet dhe adresa e banimit të ankuesit. Përveç këtij elementi, pika 2 kërkon edhe përshkrimin e rrethanave të faktit që pretendohen se kanë ndodhur, të dhëna personale të magjistratit ndaj të cilit ushtrohet ankesa (emri, mbiemri, gjykata ose prokuroria ku ushtron funksionin). Mungesa e njërës prej këtyre të dhënave e bën të paidentifikueshme dhe të pashqyrtueshme ankesën. Ndërsa nëse ka të dhëna të pasakta apo të paplota që mund të plotësohen ose korrigjohen nga kërkuesi apo të tilla që nuk cenojnë në thelb shqyrtimin e kërkesës (si p.sh.: data e pasaktë ose e paidentifikueshme mirë, emri i pasaktë etj.), ankuesit mund t’i kërkohet një gjë e tillë administrativisht brenda një afati të arsyeshëm.

     

    6. Vlen të theksohet se megjithëse pika 2 kërkon të dhëna personale të ankuesit dhe në bashkëveprim me nenin 119, pika 3 nuk lejon paraqitjen e ankesave anonime, ligjvënësi ka treguar kujdes për rastet kur ankuesi dëshiron ta ushtrojë të drejtën e tij për të paraqitur ankesë në kushtet e konfidencialitetit (pika 2, shkronja “a” e nenit 120). Në këtë rast bëhet fjalë kur ankesa është paraqitur nga persona fizikë ose juridikë, jo nga organet publike, sipas nenit 119, pika 2 e ligjit.

               

    2. Elementet substancialetë ankesës

     

    7. Për sa i takon elementeve substanciale të ankesës, vihet re se që në fillim të pikës 1 parashikohet se ankesa duhet të paraqitet sipas formës së parashikuar në pikën 2 të këtij neni, gjë që e bën të detyrueshëm plotësimin e kritereve formale për të proceduar më tej me përmbajtjen e ankesës. Me qëllim që të shqyrtohet ankesa, ajo duhet të përmbajë, përveç të dhënave personale sipas pikës 2 të këtij neni edhe këto elemente:

    (I) faktet që pretendohet se kanë ndodhur;

    (II) faktet e pretenduara të kenë ndodhur brenda afateve të parashkrimit për hetimin disiplinor[3];

    (III) ankesa nuk është abuzive, ose haptazi e pabazuar ose e përsëritur nga i njëjti ankues; pra nuk mund të pranohet një ankesë e cila në vend të fakteve të ndodhura paraqet vlerësime personale rreth magjistratit apo përshkrime hipotetike dhe jo reale ose përmbajnë vlerësime rreth veprimeve apo akteve të magjistratit që nuk lidhen me detyrën e tij. Gjithashtu, raste të ngjashme mund të jenë edhe kur kërkesa paraqitet në mënyrë të përsëritur pasi është shqyrtuar më parë nga ILD-ja për të njëjtat rrethana dhe të njëjtin magjistrat;

    (IV) ankesa lidhet me një magjistrat që ka qenë në detyrë në kohën kur pretendohet se është bërë shkelja; pra nëse magjistrati nuk ushtron më detyrën si i tillë, ankesa është e papranueshme, pasi hetimi në këtë rast do të ishte pa subjekt dhe nuk do të kishte asnjë efekt konkret;

    (V) shkelja e pretenduar ka qenë e parashikuar si e tillë në kohën kur ka ndodhur; ky kusht ka të bëjë me elementin e veprimit të ligjit në kohë si dhe me mosndëshkimin pa ligj gjatë një procedimi administrativ;

    (VI) shkelja e pretenduar është e parashikuar nga ligji si shkelje disiplinore.

     

    8. Të gjashtë kriteret e parashikuara në këtë dispozitë janë në funksion të respektimit të parimit të funksionimit me eficensë të ILD-së, duke u fokusuar vetëm tek ato rrethana që realisht kërkojnë një hetim nga ana e tij. Po në funksion të këtij parimi është edhe fakti që ankesa të mos jetë abuzive, pra të mbështetet në fakte të paqena, të ketë për qëllim të godasë apo të bëjë presion ndaj një gjyqtari të caktuar apo të jetë paraqitur disa herë megjithëse mund të ketë marrë përgjigje më parë. Gjithashtu, këtu gjejmë të mishëruar edhe parimin e mosdënimit pa ligj dhe të sigurisë juridike (qartësia dhe parashikueshmëria e normës juridike), i cili pasqyrohet në dy kritere:
    9. a) shkelja të ketë qenë e klasifikuar si e tillë në kohën kur ka ndodhur dhe jo në kohën kur paraqitet ankesa (pika 1, shkronja “d”, duke mishëruar edhe parimin e mosveprimit pas në kohë të ligjit kur sjell pasoja negative;
    10. b) shkelja e pretenduar si e tillë të jetë parashikuar nga ligji si shkelje e cila imponon fillimin e procedimit disiplinor. Këto parime janë të parashikuara në mënyrë deklarative në fillim të pjesës V, neni 100, pika 1, shkronja “b”[4], ndërsa në nene të veçanta, ai detajohet duke u lidhur me objektin e posaçëm të rregullimit.

     

    9. Në rast se ankesa nuk plotëson këto kritere, atëherë ILD-ja ka të drejtë të arkivojë kërkesën. Në të kundërt ai shqyrton ankesën dhe mund të vendosë në çdo rast:

    (I) fillimin e hetimit;

    (II) shtimin ose ndryshimin e objektit si dhe

    (III) mbylljen e hetimit[5].

    Duke iu referuar mundësive që ka ILD-ja për të vendosur sipas nenit 119, pika 3 si edhe sanksionimit të bërë në nenin 121, pika 2, rezulton se mosplotësimi i njërit apo disa kritereve për pranueshmërinë do të pasohet nga arkivimi i ankesës[6].

     

     

    [1]Shih nenin 119, pika 1 e ligjit.

    [2]Shih nenin 119, pika 2.

    [3]Shih nenin 117 mbi afatet e parashkrimit për fillimin e hetimit disiplinor.

    [4]Shih për më tepër komentin e nenit 100 të ligjit.

    [5]Neni 119, pika 3 e ligjit.

    [6]Shih për më tepër komentin e nenit 121.

  • Konteksti historik
    10. Në kuadër të reformës në drejtësi, ligjet e reja në funksion të organizimit dhe funksionimit të organeve që do të qeverisnin sistemin e drejtësisë, midis të tjerave, kishin në fokus edhe parashikimin e procedurave të posaçme për kontrollin periodik dhe të vazhdueshëm të magjistratëve, me qëllim ngritjen dhe funksionimin e sistemit të llogaridhënies. Në këtë kontekst, si ligji për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë, ku parashikohet roli dhe misioni i ILD-së, ashtu edhe ligji për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve, në bashkëveprim me njëri-tjetrin, plotësojnë procedurën e hetimit disiplinor që zhvillon ILD-ja. Pjesë e rëndësishme e procedurës është edhe parashikimi shterues i kritereve formale dhe substanciale të ankesës së shtetasve ndaj magjistratëve me qëllim shqyrtimin e saj nga ILD-ja.

     

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  11. Nuk ka standarde ndërkombëtare specifike për sa i takon kritereve për pranimin për shqyrtim të kërkesave/ankesave. Përgjithësisht ato parashikohen në masë të tillë që t’i përgjigjen funksionimit sa më eficent të organeve dhe ekonomisë buxhetore, pa cenuar të drejtën për akses në institucionet publike.

   

• Materiale legjislative
  12. Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf .

   

  13. Procesverbali datë 24.6.2016 i Komisionit të Posaçëm për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf.

   

• Dispozita të lidhura
  14. Kushtetuta

  Neni 140, pika 1: “gjyqtari mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; neni 148/d, pika 1: “prokurori mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; neni 147/a, pika 1, shkronja “b”: “KLGJ ... vendos për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të të gjitha niveleve”; neni 149/a, pika 1, shkronja “b”: “KLP ... vendos për masat disiplinore ndaj prokurorëve të të gjitha niveleve”; neni 147/d, pika 1: “ILD është përgjegjës për verifikimin e ankesave, hetimin me nismë të shkeljeve dhe fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të të gjitha niveleve”.

   

  15. Ligji për Statusin: neni 100, neni 117,neni 119, neni 121.

  Ligji nr.115/2016,“Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”: neni 194.

   

   

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment