Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i nenit 122 është përcaktimi i diskrecionit të ILD-së në procesin e vendimmarrjes lidhur me hetimin disiplinor të magjistratit. Ky parashikim është në funksion të qasjes proaktive të organit administrativ hetimor, i cili nuk duhet të mjaftohet vetëm me kontrollin formal të ankesës, por gjithashtu duhet të vlerësojë dhe të ndërmarrë hapa të nevojshëm për plotësimin ose saktësimin e saj, nëse një gjë e tillë është në funksion të një vendimmarrje të drejtë dhe objektive nga ana e tij. Gjithashtu, kjo dispozitë ka si synim dhe ruajtjen e garancisë për mosfillimin e një hetimi disiplinor nëse nuk plotësohen kushtet duke siguruar edhe efektivitetin e punës së ILD-së.

     

  • Objekti
    2. Neni 122 bën pjesë në kreun II “Procedurat hetimore”, i cili është përfshirë në pjesën V për “Përgjegjësinë disiplinore, civile dhe penale” të magjistratit. Kjo dispozitë vjen e renditur pas neneve që parashikojnë aspekte të tjera të procedurës hetimore me qëllim vërtetimin e shkeljes së pretenduar nga magjistrati. Konkretisht, në këtë kre janë parashikuar afatet e parashkrimit (neni 117), afatet e procedimit nga ana e ILD-së (neni 118), subjektet që paraqesin ankesat (neni 119), kritereve të nevojshme me qëllim fillimin e hetimeve (neni 120), i ndjekur nga faza e shqyrtimit paraprak të ankesës nga ILD-ja (nenet 121-122).

     

    3. Lidhur me strukturën e nenit 122, ajo përbëhet nga 5 pika. Në pikën e parë është parashikuar kompetenca e ILD-së për të vlerësuar nëse ka fakte të mjaftueshme që justifikojnë fillimin e hetimit. Në pikën 2 dhe 3 parashikohet mundësia që i jepet ankuesit për të paraqitur dokumente ose shpjegime shtesë, si dhe e drejta e ILD-së për të marrë informacione të nevojshme nga Këshilli, gjykata ose prokuroria ku punon magjistrati. Pika 4 parashikon të drejtën e ILD-së për të arkivuar ankesën, nëse, megjithë veprimet e ndërmarra nuk mblidhen fakte të mjaftueshme për të filluar hetimin. Pika 5 imponon detyrimin për njoftimin e vendimit të arkivimit ankuesit dhe magjistratit, si dhe të drejtën e tyre për të ushtruar ankim ndaj këtij vendimi. Pika 5 është e njëjtë me atë të nenit 121, pika 3 (shih komentin e nenit 121).

     

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    Subjektet

    4. Lidhur me subjektet që përfshihen në fushën e veprimit të nenit 122, mund të thuhet se ai i kundrejtohet ILD-së, i cili është organi përgjegjës për shqyrtimin paraprak dhe në themel të ankesave të paraqitura sipas nenit 119 të Ligjit për Statusin si dhe nenit 194 të ligjit për organet e qeverisjes së gjyqësorit. Gjithashtu, dispozita i drejtohet edhe subjekteve që kanë të drejtë të paraqesin ankesa, konkretisht çdo personi fizik ose juridik^[1], si dhe disa organeve publike: ministrit të Drejtësisë, anëtarit të Këshillave dhe kryetarit të gjykatës ose prokurorisë^[2]. Vlen të përmendet se në një nga llojet e vendimmarrjes së ILD-së, konkretisht kur vendos arkivimin e ankesës, dispozita i drejtohet edhe magjistratit, i cili ka të drejtë të vihet në dijeni për këtë vendim (pika 5).

     

    2. Procedura e verifikimit
    3. Pasi ILD-së i është paraqitur një ankesë dhe ai ka vënë në dijeni ankuesin për marrjen dhe regjistrimin e ankesës brenda 5 ditëve (neni 119, pika 4), ILD-ja fillon shqyrtimin paraprak të ankesës duke verifikuar nëse ajo i përmbush kriteret e parashikuara në nenin 120 të ligjit (shih komentin e nenit 120). Nëse ato janë respektuar, atëherë ILD-ja vendos shqyrtimin e mëtejshëm të saj nga pikëpamja e bazueshmërisë së fakteve dhe rrethanave të pretenduara nga ankuesi. Në rast se njëra ose disa nga kriteret e parashikuara në nenin 120 nuk janë respektuar, atëherë ILD-ja vendos të arkivojë ankesën. Përveç këtyre dy rasteve ekziston edhe një mundësi tjetër për ILD-në që është verifikimi i ankesës, kur ka informacion të paqartë apo të paplotë në përmbajtjen e ankesës dhe një plotësim i tij do të mund të çonte në fillimin e hetimit nga ana e ILD-së (neni 121, pika 2 shkronja “b”).
    4. Në funksion të këtij rregullimi është ndërtuar edhe neni 122, i cili krijon bazën e nevojshme ligjore për ILD-në që të ndërmarrë një verifikim paraprak (jo hetim në kuptim të nenit 123), nëse ka vërtet vend për të plotësuar ankesën me qëllim fillimin e hetimit disiplinor ndaj magjistratit. Kjo dispozitë i mundëson ILD-së kryerjen e veprimeve të nevojshme me qëllim plotësimin apo saktësimin e ankesës kur konstaton se ajo përmban fakte të tilla që mund të justifikojnë fillimin e mundshëm të hetimit, por ato nuk janë të plota.
    5. Vlen të theksohet se ligji parashikon marrjen e një vendimi formal lidhur me arkivimin ose fillimin e hetimit mbi bazë të ankesës, ndërkohë që për verifikimin e ankesës nuk parashikohet një akt formal. Arsyeja për këtë është se kohëzgjatja apo veprimet përkatëse që do të marrë ILD-ja me qëllim verifikimin e rrethanave të tilla që justifikojnë fillimin ose jo të hetimit disiplinor nuk është e mundur të përcaktohet që në fillim. Bazuar në nenin 122, është në diskrecionin e ILD-së të ndërmarrë veprime të caktuara për të arritur në përfundimin nëse ka vend për hetim apo çështja duhet arkivuar.

    8.Inspektori i Lartë i Drejtësisë mund t’i kërkojë ankuesit sipas nenit 122, pika 2, të paraqesë dokumente shtesë ose të japë shpjegime për mënyrën dhe rrethanat në të cilat ka ndodhur shkelja e pretenduar. Pra, nëse ankesa është konfuze, e paqartë apo ka nevojë për detaje të mëtejshme, inspektori ka detyrimin t’i kërkojë ankuesit ta plotësojë ankesën me qëllim që të mundësohet një hetim i plotë dhe efikas i saj. Në funksion të mbledhjes së të dhënave sa më të plota mbi çështjen, inspektori kryen edhe veprime të tjera.

    9. Kështu, ILD-ja ka të drejtë të ndërmarrë vetë veprime, sipas pikës 3 të këtij neni,ai komunikon me Këshillin përkatës ose gjykatën dhe prokurorinë ku ushtron funksionin magjistrati. Në këtë rast është e rëndësishme të theksohet se ILD-ja nuk duhet të fokusohet te bazueshmëria apo vërtetësia tërësore e fakteve dhe rrethanave, që mund të çojë në marrjen e masës disiplinore ndaj magjistratit, pasi kjo është çështje që i përket hetimit të thellë që ai duhet të bëjë, si fazë e mëtejshme e punës së ILD-së. Në fazën e shqyrtimit paraprak është e rëndësishme të verifikohet nëse ka mjaftueshëm indicie me qëllim krijimin e bazës së nevojshme për të filluar hetimin apo jo. Pra, ILD-jaduhet të bindet nëse një fakt i pretenduar ka një shkallë të lartë probabiliteti të jetë i vërtetë ose i provueshëm. Më tej, lidhja midis vërtetësisë së këtij fakti dhe përgjegjësisë së magjistratit vendoset pasi ka filluar hetimi. ILD-jaduhet të tregohet i kujdesshëm për të mos mbivendosur dy fazat, pasi ato përmbajnë elemente procedurale dhe efekte të dallueshme nga njëra-tjetra.

     

    10. Në fund të fazës së verifikimit inspektori gjykon, sipas parashikimit të pikës 4të këtij neni, nëse ka fakte të mjaftueshme për të justifikuar fillimin e hetimit. Nëse përgjigjja është negative, ankesa arkivohet. Kjo dotëthotë që nuk fillon hetimi në themel i rrethanave të shkeljes së pretenduar. Nëse përgjigjja është pozitive, inspektori vendos fillimin e hetimit sipas nenit 123 të këtij ligji.

     

     

    3. Afati i arsyeshëm dhe transparenca në vendimmarrje

    11.Është me rëndësi të mbahet në vëmendje se shqyrtimi paraprak sipas nenit 121, ku përfshihet edhe verifikimi i ankesës, duhet të respektojë afatet e vendosura nga neni 118. Pra, ILD, brenda 3 muajve nga paraqitja e ankesës, duhet të vendosë fillimin e hetimit ose arkivimin e ankesës^[3]. Kjo periudhë është konsideruar si kohë e arsyeshme për të vlerësuar nëse ka vend për hetim apo jo të fakteve lidhur me rrethanat e pretenduara. Ky afat është i detyrueshëm për t’u respektuar nga ILD-ja, pasi në të kundërt mosveprimi i tij brenda këtij afati mund të nxisë veprimin e magjistratit subjekt i ankesës për të ushtruar ankim ndaj mosveprimit administrativ. Ky mjet procedural administrativ është në funksion të eficencës së ILD-së, por edhe të mosbllokimit ose moszvarritjes së procesit dhe potencialisht edhe ushtrimit të presionit ndaj magjistratit me dashje ose jo^[4].

     

    12. Vlen të sillet në vëmendje se një nga risitë e ligjeve të reformës në drejtësi është transparenca dhe publiciteti i vendimmarrjes, me qëllim jo vetëm informimin e publikut të gjerë, por sidomos respektimin e të drejtave procedurale të personave të interesuar. Në këtë këndvështrim, është parashikuar edhe detyrimi i ILD-së për t’ia njoftuar ankuesit dhe magjistratit vendimin e arsyetuar të arkivimit, sipas pikës 5, fjalia e parë e nenit 122, brenda 5 ditëve nga marrja e vendimit^[5]. Ky njoftim i shërben ankuesit të njihet me faktin e ankesës së tij si dhe të ushtrojë të drejtat procedurale si p.sh.: ankimin ndaj këtij vendimi, sipas fjalisë së dytë të pikës 5 të këtij neni[6].

     

     

    [1]Shih nenin 119, pika 1 e ligjit.

    [2]Shih nenin 119, pika 2.

    [3]Neni 118, pika 1 e ligjit. Ky parashikim është i ngjashëm me nenin 47 të ligjit nr.8577/2000, të ndryshuar “Për GJK-në”, i cili vendos afatin 3-mujor për shqyrtimin paraprak të kërkesës nëse do të kalojë për gjykim në seancë plenare apo do të vendoset moskalimi i saj, sipas kritereve të vendosura në nenin 27, 31 dhe 31/a të këtij ligji.

    [4]Neni 118, pika 5.

    [5]Neni 119, pika 4.

    [6]Neni 8 i rregullores “Mbi organizimin dhe funksionimin e komisionit të përkohshëm për shqyrtimin e ankimeve kundër vendimeve të kryeinspektorit të ish-KLD-së për arkivimin e ankesës ose pushimin e hetimit ndaj një gjyqtari”, miratuar me vendimin nr.52, datë 27.3.2019 të KLGJ-së.

     

  • Konteksti historik
    13. Në kuadër të reformës në drejtësi, ligjet e reja në funksion të organizimit dhe funksionimit të organeve që do të qeverisnin sistemin e drejtësisë, midis të tjerave, kishin në fokus edhe parashikimin e procedurave të posaçme për kontrollin periodik dhe të vazhdueshëm të magjistratëve, me qëllim ngritjen dhe funksionimin e sistemit të llogaridhënies. Në këtë kontekst, si ligji “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”, ku parashikohet roli dhe misioni i ILD-së, ashtu edhe ligji “Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve”, në bashkëveprim me njëri-tjetrin, plotësojnë procedurën e hetimit disiplinor që zhvillon ILD-ja. Pjesë e rëndësishme e procedurës është edhe parashikimi shterues i kritereve formale dhe substanciale të ankesës së shtetasve ndaj magjistratëve me qëllim shqyrtimin e saj nga ILD-ja.
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  14. Nuk ka standarde ndërkombëtare specifike sa i takon kritereve për pranueshmërinë për shqyrtim të kërkesave/ankesave. Përgjithësisht ato parashikohen në masë të tillë që t’i përgjigjen funksionimit sa më eficent të organeve dhe ekonomisë buxhetore, pa cenuar të drejtën për akses në institucionet publike. Ka rekomandime që duhen ndjekur me qëllim zhvillimin e një procesi verifikimi sa më objektiv.

   15. Opinioni i CCJE-së (2002) nr.3, pg.77 shprehet: “ Lidhur me përgjegjësinë disiplinore …në çdo vend kuadri ligjor ose një akt themelor mbi gjyqtarët duhet të përcaktojë në terma sa më specifikë sjelljet që do të konsiderohen si të tilla që të diktojnë fillimin e një procedure disiplinore, si dhe procedurën përkatëse që duhet të ndiqet”.

  Në të njëjtin opinion, por në pg.13 ky Këshill shprehet për nevojën e vendosjes së masave disiplinore duke theksuar se nuk mund të vendosen standarde ndërkombëtare lidhur me llojet e sakta dhe përfundimtare të masave disiplinore ndaj magjistratëve, por mund të theksojë se thelbi i procedimit disiplinor është të fokusohet te sjelljet që janë thelbësisht në kundërshtim me ushtrimin e profesionit dhe që si të tilla e vënë personin në situatë të tillë që duhet marrë përgjegjësi disiplinore për këtë sjellje.

• Materiale legjislative
  16. Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf .

   

  17. Procesverbal datë 24.6.2016 i Komisionit të Posaçëm për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf.

   

• Dispozita të lidhura
  18. Kushtetuta

  Neni 140, pika 1: “gjyqtari mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; neni 148/d, pika 1: “prokurori mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; neni 147/a, pika 1, shkronja “b”: “KLGJ ... vendos për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të të gjitha niveleve”; neni 149/a, pika 1, shkronja “b”: “KLP ... vendos për masat disiplinore ndaj prokurorëve të të gjitha niveleve”; neni 147/d, pika 1: “ILD është përgjegjës për verifikimin e ankesave, hetimin me nismë të shkeljeve dhe fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të të gjitha niveleve”.

   

  19. Ligji për Statusin

  Neni 118, neni 119, neni 120, neni 121.

  Ligji “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”: neni 194.

   

   

• Akte nënligjore
  20. Vendimi nr. 52, datë 27.3.2019 i KLGJ-së, “Për miratimin e rregullores mbi organizimin dhe funksionimin e komisionit të përkohshëm për shqyrtimin e ankimeve kundër vendimeve të kryeinspektorit të ish-KLD-së për arkivimin e ankesës ose pushimin e hetimit ndaj një gjyqtari.”

   

• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment