Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i nenit 123 është përcaktimi i kushteve për fillimin e hetimit disiplinor nga ILD-ja, si një nga fazat e rëndësishme procedurale që ndërmerr ky organ hetimor. Gjithashtu, kjo dispozitë ka si qëllim të ofrojë garancitë për një proces të rregullt nga ana e ILD-së, me qëllim zhvillimin e një hetimi disiplinor në përputhje me standardet më të larta për këtë qëllim. Nga ana tjetër, dispozita është në funksion edhe të garantimit të parimit të vendimmarrjes së bazuar në ligj.
  • Objekti

     

    2. Neni 123 bën pjesë në kreun II “Procedurat hetimore”, i cili është përfshirë në pjesën V për “Përgjegjësinë disiplinore, civile dhe penale” të magjistratit. Kjo dispozitë vjen e renditur pas neneve që parashikojnë aspekte të tjera të procedurës hetimore me qëllim vërtetimin e shkeljes së pretenduar nga magjistrati. Konkretisht, në këtë kre janë parashikuar afatet e parashkrimit (neni 117), afatet e procedimit nga ana e ILD-së (neni 118), subjektet që paraqesin ankesat (neni 119), kritereve të nevojshme me qëllim fillimin e hetimeve (neni 120), i ndjekur nga faza e shqyrtimit paraprak të ankesës nga ILD-jA (nenet 121, 122, 123).

     

    3. Lidhur me strukturën e nenit 123, ajo përbëhet nga 4 pika. Në pikën e parë, është parashikuar kompetenca e ILD-së për të vendosur fillimin e hetimit ndaj magjistratit nëse ka dyshime të arsyeshme se shkelja ka ndodhur dhe ky vlerësim bazohet në fakte e prova. Në pikën 2 sanksionohet detyrimi për të vazhduar me hetimin disiplinor pavarësisht proceseve të tjera gjyqësore apo administrative që mund të jenë duke u zhvilluar paralelisht për të njëjtat fakte. Pika 3 përmban të gjitha elementet e nevojshme formale që duhet të ketë vendimi për fillimin e hetimeve. Së fundmi, pika 4 orienton ILD-në që nëse sjelljet e magjistratit janë të përsëritura, kjo gjë duhet të reflektohet tek objekti i hetimit, me qëllim verifikimin nëse këto janë apo jo sjellje të përsëritura që përbëjnë shkelje.

     

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

     

    1. Subjektet
    2. Lidhur me subjektet që përfshihen në fushën e veprimit të nenit 123, mund të thuhet se ai i kundrejtohetILD-së, i cili është organi përgjegjës për shqyrtimin paraprak dhe në themel të ankesave të paraqitura sipas nenit 119 të Ligjit për Statusin si dhe nenit 194 të ligjit nr.115/2016 “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”. Gjithashtu, dispozita i drejtohet edhe subjekteve që kanë të drejtë të paraqesin ankesa, konkretisht çdo personi fizik ose juridik^[1], si dhe disa organeve publike: ministrit të Drejtësisë, anëtarit të Këshillave dhe kryetarit të gjykatës ose prokurorisë^[2]. Gjithashtu, kjo dispozitë, veçanërisht pika 3, i drejtohet edhe ankuesit, këshillit dhe magjistratit, të cilët njoftohen në lidhje me marrjen e vendimit të fillimit të hetimit si dhe me paraqitjen e dokumenteve apo parashtresave, sipas rastit, gjatë hetimit.

     

    2. Procedura e verifikimit
    3. Pasi pranë ILD-së është paraqitur një ankesë dhe ai ka vënë në dijeni ankuesin për marrjen dhe regjistrimin e ankesës brenda 5 ditëve (neni 119, pika 4), ILD-ja fillon shqyrtimin paraprak të ankesës duke verifikuar nëse ajo i përmbush kriteret e parashikuara në nenin 120 të ligjit (shih komentin e nenit 120). Në rast se njëra ose disa nga kriteret e parashikuara nuk është respektuar, atëherë ILD-ja vendos të arkivojë ankesën. Gjithashtu, ILD-jaka mundësi të bëjë verifikime të mëtejshme lidhur me përmbajtjen e ankesës, nëse ajo ka informacion të paqartë apo të paplotë në përmbajtjen e ankesës dhe një plotësim i tij do të mund të çonte në fillimin e hetimit nga ana e ILD-së[3]. Nëse ILD-ja krijon bindjen se ka dyshime dhe indicie të mjaftueshme të mbështetura në fakte e prova për të filluar hetimin, atëherë bazuar në nenin 121, pika2, shkronja “c”, duhet të fillojë hetimin. Për këtë ai bën hapin përkatës procedural, duke marrë vendimin për shqyrtimin e mëtejshëm të ankesës nga pikëpamja e bazueshmërisë së fakteve dhe rrethanave të pretenduara nga ankuesi, sipas nenit 123, pika 1 (shih komentin e nenit 122).
    4. Sipas nenit 123, pika 1,Inspektori i Lartë i Drejtësisë fillon hetimin nëse ka dyshime të arsyeshme se shkelja mund të jetë kryer, bazuar në faktet dhe provat e mbledhura, që justifikojnëfillimin e hetimit.Lidhur me kuptimin e termit “dyshim i arsyeshëm” vlen të thuhet se ai është një koncept i paelaboruar gjerësisht në kuadrin ligjor ose në doktrinën vendase. Në këtë kontekst, mungon një përkufizim tërësor ose mjaftueshmërisht sqarues sidomos në procedimin administrativ, megjithatë duke iu referuar jurisprudencës penale, ku ky term haset më shpesh,pranohet se dyshimi i arsyeshëm ekziston kur ka fakte, ose informacione, që do të bindin një vëzhgues objektiv se personi në fjalë mund të ketë kryer vepër penale[4].Dyshimi i arsyeshëm mund të bazohet edhe në informacione anonime, por nëse ato nuk konfirmohen nga prova apo informacione të tjera, atëherë ato janë të pamjaftueshme për të krijuar dyshimin e arsyeshëm. Dyshimi i arsyeshëm presupozon ekzistencën e fakteve, ose informatave, të cilat mund të plotësojnë bazën objektive që personi në fjalë mund të ketë kryer veprën e dyshuar[5]. Nisur nga këto përkufizime që ofron jurisprudenca, ILD-ja duhet të ketë të dhëna dhe prova të mjaftueshme për të krijuar dyshimin e arsyeshëm se ka vend për hetim në themel të shkeljes së pretenduar. 
    5. Vendimmarrja për fillimin e hetimeve
    6. Është e rëndësishme të theksohet se marrja ose jo e vendimit për fillimin e hetimeve që merret nga ILD-ja nuk ndikohet nga zhvillimi i ndonjë procesi gjyqësor ose administrativ paralelisht me të. Kjo zgjidhje është në funksion të zhvillimit të pavarur dhe të pandërlidhur me procese të tjera, por edhe në shërbim të efikasitetit të shqyrtimit të ankesës, e cila nëse do të lihej e pashqyrtuar deri në përfundimin e proceseve të tjera, do të zbehte aktualitetin dhe efektin e saj. Përveç kësaj, ka tashmë një qëndrim të konsoliduar juridik, sipas të cilit hetimi disiplinor administrativ nuk mbivendoset ose konkurron me procedimin gjyqësor dhe si e tillë nuk përbën cenim të parimit nëbis in idem[6].
    7. Për sa i takon elementeve përbërëse të vendimit për fillimin e hetimeve, pika 3 parashikon shprehimisht se në të duhet të pasqyrohen:
    8. a) emri i inspektorit të ngarkuar me hetimin;
    9. b) objekti i hetimit, duke treguar shkeljen e dyshuar;
    10. c) parashtrimi i rrethanave të faktit të pretenduar;

    ç) provat e mbledhura;

    1. d) periudha kohore përkatëse për hetimin;
    2. dh) parashtrimi i të drejtave të magjistratit në lidhje me hetimin disiplinor,
    3. e) e drejta e magjistratit dhe e ankuesit për të dorëzuar parashtresë dhe dokumente mbështetëse, brenda tre javëve nga marrja e vendimit;

    ë) sjelljet e magjistratit nëse janë të përsëritura brenda periudhës kohore që përcaktohet në vendim (pika 4). Ky element ka të bëjë me verifikimin e faktit nëse sjellja e magjistratit është konstante apo rast përjashtimor, dallim i cili mund të ndikojë në nxjerrjen e përfundimit nga ana e ILD-së për të gjykuar mbi llojin dhe motivin e shkeljes së mundshme.  

     

    9. Elementet që duhet të përmbajë vendimi i fillimit të hetimit sipas nenit 123 është tipik për vendimet që marrin organet administrative. Konkretisht, neni 99 dhe 100 i KPA-së ka thuajse të njëjtat elemente për aktet administrative me karakter urdhërues. Ato i shërbejnë subjektit objekt i hetimit për t’u njohur me shkeljen që i atribuohet, bazën ligjore, faktet dhe rrethanat e pretenduara, provat ku mbështetet ILD-ja për fillimin e hetimit si dhe aspekti tjetër i rëndësishëm, periudha mbi të cilën shtrohet hetimi. Gjithashtu, këto elemente janë orientuese dhe kufizuese edhe për ILD-në, i cili nuk duhet të tejkalojë kufijtë kohorë dhe substancialë të hetimit për secilin rast.

     

    10. Vlen të sillet në vëmendje se një nga risitë e ligjeve të reformës në drejtësi është transparenca dhe publiciteti i vendimmarrjes, me qëllim jo vetëm informimin e publikut të gjerë, por sidomos respektimin e të drejtave procedurale të personave të interesuar. Në këtë këndvështrim, është parashikuar edhe detyrimi i ILD-së për t’ia njoftuar ankuesit, magjistratit dhe këshillit përkatës vendimin e fillimit të hetimit brenda 5 ditëve nga marrja e vendimit^[7]. Ky njoftim i shërben magjistratit për të ushtruar të drejtën e ankimit ndaj vendimit, por edhe ankuesit për të pasur dijeni mbi ecurinë e ankesës së tij, si dhe Këshillit për të qenë në dijeni lidhur me fillimin e një hetimi disiplinor, i cili mund të kërkojë vendimmarrjen e tij më pas.Gjithashtu, marrja dijeni nga magjistrati dhe ankuesi kanë të bëjnë edhe me të drejtën e tyre për të paraqitur dokumentacion, parashtresa apo materiale të tjera që do të mund të ndihmojnë hetimin e paanshëm dhe tërësor të fakteve të pretenduara si shkelje. Paralelisht, ILD-ja mund të mbledhë kryesisht prova në funksion të objektit të hetimit.

     

     

    [1]Shih nenin 119, pika 1 e ligjit.

    [2]Shih nenin 119, pika 2.

    [3]Shih nenin 121, pika 2 shkronja “b”.

    [4]Shih vendimin e GJEDNJ-së në çështjen Fax, Cambell dhe Harly kundër Mbretërisë së Bashkuar.

    [5]Shih vendimin nr. 00-2017-323 i Vendimit (59), datë 19.4.2017 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

    [6]Vendimet nr.29, datë 27.6.2013 si dhe nr.37, datë 25.7.2013 të Gjykatës Kushtetuese lidhur me konkurrimin e përgjegjësisë disiplinore me atë penale për funksionarët publikë.

    [7]Neni 119, pika 4. Ky afat vlen për të gjitha vendimet që merr ILD-ja gjatë shqyrtimit paraprak të ankesës.

  • Konteksti historik
    11. Në kuadër të reformës në drejtësi, ligjet e reja në funksion të organizimit dhe funksionimit të organeve që do të qeverisnin sistemin e drejtësisë, midis të tjerave, kishin në fokus edhe parashikimin e procedurave të posaçme për kontrollin periodik dhe të vazhdueshëm të magjistratëve, me qëllim ngritjen dhe funksionimin e sistemit të llogaridhënies. Në këtë kontekst, si ligji për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë, ku parashikohet roli dhe misioni i ILD-së, ashtu edhe ligji për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve, në bashkëveprim me njëri-tjetrin, plotësojnë procedurën e hetimit disiplinor që zhvillon ILD-ja. Pjesë e rëndësishme e procedurës është edhe parashikimi shterues i kritereve formale dhe substanciale të ankesës së shtetasve ndaj magjistratëve me qëllim shqyrtimin e saj nga ILD-ja.

     

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  12.Karta Europiane mbi Statusin e Gjyqtarëve dhe Memorandumi Shpjegues i Këshillit të Europës, Strasburg, 8-10 korrik 1998:“5.3. Çdokujt duhet t’i jepet mundësia e paraqitjes pa formalitete specifike të një ankese lidhur me mosfunksionimin si duhet të sistemit të drejtësisë në një rast të caktuar para një organi të pavarur. Ky organ duhet të ketë kompetencën të referojë çështjen tek autoriteti disiplinor, nëse pas një hetimi dhe verifikimi të kujdesshëm dhe të thellë vërtetohet se ndodhet para një sjellje të diskutueshme të gjyqtarit.”

• Materiale legjislative
  13. Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf .

   

  14. Procesverbal datë 24.6.2016 i Komisionit të Posaçëm për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf.
• Dispozita të lidhura
  15. Kushtetuta

  Neni 140, pika 1: “gjyqtari mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; neni 148/d, pika 1: “prokurori mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; neni 147/a, pika 1, shkronja “b” “KLGJ ... vendos për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të të gjitha niveleve”; neni 149/a, pika 1, shkronja “b” “KLP ... vendos për masat disiplinore ndaj prokurorëve të të gjitha niveleve”; neni 147/d, pika 1: “ILD është përgjegjës për verifikimin e ankesave, hetimin me nismë  të shkeljeve dhe fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të të gjitha niveleve”.

   

  16. Ligji për Statusin

  Neni 118, neni 119, neni 120, neni 121.

  Ligji “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”: neni 194.

  Kodi i Procedurave Administrative: neni 99 dhe 100.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment