KOMENTARI ELEKTRONIK
"PËR STATUSIN E GJYQTARËVE DHE PROKURORËVE NË REPUBLIKËN E SHQIPËRISË "   |   96/2016

Neni 131: Kërkesat për marrjen në pyetje

Miratuar me ligjin 96, me datë 06/10/2016
Neni Para Neni Pas

1Kur Inspektori i Lartë i Drejtësisë vlerëson se marrja në pyetje e magjistratit, dëshmitarëve ose personave të tjerë paraqet rëndësi për hetimin, i njofton ata lidhur me kohën dhe vendin e seancës së marrjes në pyetje.

2Inspektori i Lartë i Drejtësisë ka për detyrë të sigurojë që seanca e marrjes në pyetje të regjistrohet në audio, sipas procedurës së mëposhtme:

apersoni që merret në pyetje duhet të informohet se seanca përkatëse do të regjistrohet në audio;

bregjistrimi duhet të përmbajë gjenealitetet e personave që janë thirrur për t’u pyetur;

cnë rast ndërprerjeje të seancës së marrjes në pyetje, përpara se regjistrimi audio të përfundojë, regjistrohet ora, shkaku i ndërprerjes, si dhe ora e rifillimit të seancës;

çnë përfundim të seancës, personi i marrë në pyejtje mund të saktësojë çdo gjë që ka deklaruar, si dhe të shtojë gjithçka që vlerëson. Më kërkesën e personit të marrë në pyetje, regjistrimi dëgjohet, si dhe regjistrohen korrigjimet dhe shpjegimet e tij në lidhje me deklarimet e mëparshme. Në mbarim të seancës së marrjes në pyetje regjistrohet ora e përfundimit të saj.

3Regjistrimi audio i seancës së marrjes në pyetje duhet të përmblidhet në procesverbal, si dhe mund të transkriptohet. Magjistrati nënshkruan procesverbalin e marrjes në pyetje, si dhe transkriptimin e regjistrimit audio nëse është bërë i mundur.

4Regjistrimi audio, transkriptimi i tij, nëse është bërë i mundur, si dhe procesverbali i seancës së marrjes në pyetje bëhen pjesë e dosjes.

Përmbajtja

      1. Neni 131, duke përcaktuar rregullat e marrjes në pyetje të magjistratit, dëshmitarëve ose personave të tjerë nga ana e ILD-së, ka për qëllim të ofrojë garancitë e nevojshme gjatë procesit hetimor që zhvillohet ndaj magjistratit, në funksion të verifikimit të shkeljes duke u bazuar vetëm në të dhënat e mbledhura sipas kërkesave procedurale, pjesë e të cilave janë edhe ato të parashikuara në nenin 131.

                                                                           

      1. Neni 131 bën pjesë në kreun II “Procedurat hetimore”, i cili është përfshirë në pjesën V për “Përgjegjësinë Disiplinore, Civile dhe Penale të magjistratit”. Kjo dispozitë vjen e renditur pas neneve që parashikojnë aspekte të tjera të procedurës së hetimit disiplinor me qëllim vërtetimin ose jo të shkeljes së pretenduar. Konkretisht, në këtë kre janë parashikuar edhe subjektet që paraqesin ankesat (neni 119), kritereve të nevojshme me qëllim fillimin e hetimeve (neni 120), i ndjekur nga faza e shqyrtimit paraprak të ankesës nga ILD-ja (nenet 121-122), fillimi i hetimeve me nismë ose kryesisht (nenet 123-124), pezullimi i hetimeve (neni 126), të drejtat dhe detyrimet e magjistratit gjatë hetimit (neni 129), si dhe ecuria e hetimit (neni 130).

       

      1. Struktura e nenit 131 është e ndërtuar në 4 pika. Në pikën 1 është parashikuar oportuniteti i ILD-së për të vlerësuar nëse thirrja dhe marrja në pyetje e dëshmitarëve është e nevojshme në funksion të hetimit. Nëse ILD-ja çmon se marrja në pyetje do të shërbejë për mbledhjen e provave dhe fakteve që vërtetojnë kryerjen ose jo të shkeljes së pretenduar, atëherë ai njofton personat që do të pyeten duke u bërë të ditur kohën dhe vendin e marrjes në pyetje. Pika 2 i referohet procedurës së marrjes në pyetje, pra mënyrës se si zhvillohet seanca dhe veprimet që bëhen gjatë kësaj seance. Pika 3 parashikon zbardhjen në formë të shkruar të dëshmive të regjistruara në audio dhe nënshkrimin e tyre nga personat e pyetur. Ndërsa pika 4 parashikon detyrimin që regjistrimi në audio, transkriptimi i tij dhe procesverbali i mbajtur gjatë seancës së marrjes në pyetje të bëhen pjesë e dosjes hetimore.
      1. Subjektet

      4.Ky nen ka për subjekt së pari ILD-në, i cili është organi përgjegjës për kryerjen e hetimit, sipas nenit 194 të ligjit nr.115/2016,“Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”. Në këtë kuptim është përgjegjësia e tij që të marrë të gjitha masat që seanca e marrjes në pyetje, si një nga mënyrat e mbledhjes së provave dhe fakteve, të zhvillohet sipas rregullave të parashikuara në këtë dispozitë. Gjithashtu, kjo dispozitë i drejtohet edhe magjistratit, si dhe personave të tjerë që merren në pyetje, të cilët duhet të respektojnë rregullat e parashikuara për këtë qëllim.

                                                                                                                              

      1. Procedura e marrjes në pyetje
      2. Pika 1 e nenit 131parashikon oportunitetin e ILD-së për të marrë në pyetje ose jo, njërin apo të gjithë subjektet e parashikuara. Konkretisht,kur vlerësohet se është e nevojshme pyetja, ILD-ja mund të thërrasë magjistratin ndaj të cilit zhvillohet hetimi, dëshmitarë ose persona të tjerë. Lidhur me marrjen në pyetje të magjistratit, ILD-ja duhet të mbajë parasysh se i takon magjistratit të vlerësojë nëse dëshiron t’u përgjigjet pyetjeve apo jo (shih komentin e nenit 129), duke qenë se ai është subjekt i hetimit dhe një gjë e tillë është në funksion të së drejtës për të mos u vetëinkriminuar dhe të drejtës për të heshtur. Kjo përforcohet edhe në nenin 130, pika 2 ku thirrja e magjistratit është fakultative (shih komentin e nenit 130).
      3. E drejta për të mos u vetëinkriminuarshtrihet kryesisht në proceset penale megjithatë ka edhe raste kur kjo e drejtë shtrihet edhe ndaj proceseve civile dhe administrative kur qëllimi i këtyre proceseve është të vërtetojë një paligjshmëri dhe të nxjerrë përgjegjësit e saj. Lidhur me shtrirjen e kësaj të drejte, GJEDNJ-ja ka mbajtur qëndrimin se si e drejta për të mos u vetëinkriminuar ashtu edhe e drejta për të heshtur janë të pandashme dhe si të tilla “qëndrojnë në zemër të nocionit të procesit të rregullt”[1]. Nisur nga fakti se konceptet e Konventës janë autonome, GJEDNJ-ja ka mbajtur qëndrimin se edhe dëshmitari mund të përfitojë nga kjo e drejtë duke mos iu përgjigjur pyetjeve që i drejtohen, nëse mbi bazën e përgjigjeve që mund të japë mund të vijë inkriminimiitij. Detyrimi i dëshmitarit për t’u betuar para dhënies së dëshmisë “është parashikuar për të siguruar vërtetësinë e thënieve jo për të detyruar dëshmitarin të japë me çdo kusht dëshmi ose prova”[2]. Pra, me pak fjalë, një dëshmitar nuk mund të detyrohet të japë një deklaratë si provë nëse ekziston mundësia për t’u vetëinkriminuar. E drejta për të heshtur duhet kuptuar si e drejta e të akuzuarit për të mos u disfavorizuar për shkak të heshtjes së tij[3].
      4. Bazuar në sa më sipër, ILD-ja duhet t’i kushtojë rëndësinë e duhur thirrjes së dëshmitarëve dhe vullnetit të tyre për të dëshmuar ose jo nëse bëhet fjalë për magjistratin dhe dëshmitarë të cilët thirren si persona jozyrtarë (palë në proces, të afërm ose persona të lidhur me palët, ose persona që kanë dijeni mbi faktet dhe rrethanat e hetimit). Ndërsa kur dëshmitarë janë funksionarë publikë ose persona të ngarkuar me detyrën për të ndihmuar në zbardhjen e fakteve për të cilat zhvillohet hetimi (p.sh. mbajtës të regjistrave, të dosjeve dhe të dhënave të tjera me karakter provues), këta kanë detyrimin të ndihmojnë ILD-në në hetimin e plotë dhe pa mangësi dhe pengesa të rastit (shih komentin e nenit 132, pika 1).
      5. Për sa i takon procedurës së marrjes në pyetje që parashikohet në pikën 2 të nenit 131, ajo ka disa elemente: (I) informimin e të pyeturit se thëniet e tij do të regjistrohen në audio (shkronja “a”); e drejta e tij për të dëgjuar regjistrimin e plotë dhe për të saktësuar thëniet (shkronja “ç”), si dhe të dhënat lidhur me gjenealitetet e personave të pyetur dhe kohën e fillimit dhe mbarimit të pyetjes/regjistrimit (shkronja “b” dhe “c”). Këto elemente i shërbejnë rregullshmërisë së seancës së pyetjes për të pasur një dëshmi sa më të plotë dhe të padëmtuar nga pasaktësitë që mund të krijohen nga mungesa e regjistrimit në audio të saj, por edhe transparencës ndaj personave që pyeten për të mos u keqkuptuar ose keqinterpretuar dëshmia e tyre për shkaqe teknike në momentin e marrjes së saj.
      6. Administrimi i dëshmisë
      7. Pika 3 e nenit 131 i kushtohet hartimit të procesverbalit të marrjes në pyetje bazuar në regjistrimin në audio dhe transkriptimit të tij. Këto forma të administrimit të dëshmisë njihen tashmë nga rregullat e Kodit të Procedurës Civile (neni 118 dhe 118/1). Në nenin 131 transkriptimi nuk është i detyrueshëm, megjithatë nëse bëhet, ai i vihet në dispozicion magjistratit, i cili e firmos atë së bashku me procesverbalin e marrjes në pyetje. Kjo pikë e nenit 131 parashikon vetëm firmosjen nga magjistrati të procesverbalit të marrjes në pyetje të tij, ndërkohë që seanca e pyetjes mund të zhvillohet edhe me persona të tjerë. Nuk është e qartë përse ligjvënësi ka bërë këtë veçim midis subjekteve që merren në pyetje, për sa kohë që në pikën 2 shkronja “ç” i është njohur e drejta të gjithë personave që merren në pyetje për t’u njohur me përmbajtjen e regjistrimit dhe madje edhe për saktësimin ose korrigjimin e tij, nëse kërkohet. Megjithatë, pavarësisht “lapsusit” apo “mangësisë” në pikën 3, procesverbali i marrjes në pyetje dhe transkriptimi i regjistrimit audio, nëse është bërë i mundur, duhet t’u vihet në dijeni të gjithë personave të pyetur.
      8. Pika 4 e nenit 131 parashikon kryerjen e një veprimi tjetër procedural në kuadër të marrjes në pyetje, konkretisht, përfshirjen në dosjen hetimore të regjistrimit audio, transkriptimit të tij nëse është bërë i mundur, si dhe procesverbalin e seancës së marrjes në pyetje. Pra, të tria format e fiksimit të dëshmisë së personave të pyetur, megjithëse lidhen me të njëjtin veprim procedural, pra marrjen në pyetje, duhen bërë pjesë e dosjes hetimore, gjë që i shërben përdorimit sa më efikas të të dhënave të marra nëpërmjet seancës së pyetjes dhe shmangies së mundësisë për dëmtim ose mungesë saktësie të dëshmisë së marrë. Gjithashtu, vlen të theksohet se këto dokumente kanë vlerë provuese, shkalla e së cilës përcaktohet në bashkëlidhje me provat dhe faktet e tjera që mblidhen gjatë hetimit nga ana e ILD-së.

       

       

      [1]ECHR, Saunderskundër Mbretërisë së Bashkuar, vendim i datës  17 dhjetor  1996, § 67.

      [2]Vendimi i GJEDNJ-së, Serveskundër Francës, datë 20 tetor 1997, § 47.

      [3]Vendimi i GJEDNJ-së, Allankundër Francës, datë 5 nëntor 2002, § 44.

    • Shih për këtë rubrikë komentin e nenit 130.

    • Asnjë koment

  • Shih për këtë rubrikë komentin e nenit 130        

    1. Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf ,

     

    1. Procesverbal datë 24.6.2016 i Komisionit të Posaçëm për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf.

     

    1. Kushtetuta

    Neni 140, pika 1: “gjyqtari mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; neni 148/d, pika 1: “prokurori mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; neni 147/a, pika 1, shkronja “b”: “KLGJ ... vendos për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të të gjitha niveleve”; neni 149/a, pika 1, shkronja “b”: “KLP ... vendos për masat disiplinore ndaj prokurorëve të të gjitha niveleve”; neni 147/d, pika 1: “ILD është përgjegjës për verifikimin e ankesave, hetimin me nismë të shkeljeve dhe fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të të gjitha niveleve”.

     

    1. Ligji për statusin: neni 129, neni 130.

    Ligji për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë: neni 194.

    Kodi i Procedurës Civile, nenet 118 dhe 118/1.

     

    Vendime të Gjykatave

     

    Vendimi i Gjykatës Kushtetuese, nr.22/2008, kërkues A.S, objekti: “Shfuqizimi si antikushtetues i vendimit të Këshillit të Ministrave nr.729, datë 28.5.2008, “Për shkarkimin nga detyra të Kryetarit të Komunës Kashar”.

     

    Vendimi i Gjykatës Kushtetuese, nr.18/2003, kërkues: Një Grup prej 32 Deputetësh të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë, me objekt: “Interpretimi përfundimtar i nenit 77, pika 2 të Kushtetutës së Republikës të Shqipërisë”.

     

    Vendime të GJEDNJ-së: Serveskundër Francës, 20 tetor 1997, § 47; Allankundër Francës, 5 nëntor 2002, § 44; SaunderskundërMbretërisë së Bashkuar 17 dhjetor 1996, § 67.

  • Asnjë koment
  • Asnjë koment
  • Asnjë koment
  • Asnjë koment
Arta Vorpsi
Arta Vorpsi