Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i nenit 133 është përcaktimi i elementeve përbërëse më të domosdoshme të dosjes hetimore të Inspektorit të Lartë të Drejtësisë (ILD), plotësimi i të cilës është i detyrueshëm para se çështja t’i dërgohet për vendimmarrje Këshillit ose të mbyllet hetimi. Nëpërmjet përcaktimit të këtyre elementeve dispozita ofron garanci jo vetëmpër një hetim tërësor dhe të gjithanshëm disiplinor nga ana e ILD-së por edhe për respektimin e transparencës mbi të gjitha veprimet hetimore të kryera prej tij.
  • Objekti
    2. Neni 133 bën pjesë në kreun II “Procedurat hetimore”, i cili është përfshirë në pjesën V për “Përgjegjësinë Disiplinore, Civile dhe Penale të magjistratit”. Kjo dispozitë vjen e renditur pas neneve që parashikojnë aspekte të tjera të procedurës hetimore me qëllim vërtetimin e shkeljes së pretenduar nga magjistrati. Konkretisht, në këtë kre janë parashikuar afatet e parashkrimit (neni 117), afatet e procedimit nga ana e ILD-së (neni 118), subjektet që paraqesin ankesat (neni 119), kritereve të nevojshme me qëllim fillimin e hetimeve (neni 120), i ndjekur nga faza e shqyrtimit paraprak të ankesës nga ILD-ja (nenet 121, 122, 123), më pas vijnë fillimi i hetimit (nenet 124-128) dhe veprimet hetimore (130-133). Kjo dispozitë i paraprin nenit që parashikon mbylljen e hetimit (neni 134).

     

    3. Lidhur me strukturën e nenit 133, ajo përbëhet nga 3 pika. Në pikën 1, është parashikuar pasqyrimi i çdo veprimi hetimor të kryer nga ILD-janë procesverbal. Në pikën 2parashikohen të gjitha elementet përbërëse të procesverbalit, duke specifikuar të dhënat që duhet të pasqyrohen në të. Ndërsa pika 3i vë detyrë ILD-së që në përfundim të hetimit të hartojë edhe një raport hetimor, duke specifikuar elementet kryesore të detajuara. Pra, kjo dispozitë i kushtohet 2 dokumenteve kryesore hetimore: (I) procesverbalit dhe (II) raportit përfundimtar.Kjo dispozitë ka karakter procedural pasi parashikon aktet procedurale që përfshihen në dosjen hetimore të ILD-së.

     

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Subjektet
    2. Lidhur me subjektet që përfshihen në fushën e veprimit të nenit 133, ai i kundrejtohetILD-së, i cili është organi përgjegjës për kryerjen e hetimit ndaj magjistratit (neni 194 i ligjit nr.115/2016,“Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”). Prandaj, ai është i ngarkuar me përgatitjen e dosjes së plotë hetimore para se t’ia dërgojë atë Këshillit ose të vendosë mbylljen e hetimit (shih komentin e nenit 134).

     

    2. Procesverbali dhe raporti i hetimit: të përbashkëtat dhe dallimet
    3. Siç u tha, kjo dispozitë përcakton si dokumente të hetimit dy akte: (I) procesverbalin mbi veprimet hetimore të kryera (pika 1) dhe (II) raportin mbi hetimin e zhvilluar (pika 3). Këto dy akte të përmendura në nenin 133 pasqyrojnë të gjitha veprimet hetimore të zhvilluara nga ILD-ja, duke saktësuar të dhëna të detajuara që lidhen me personat apo subjektet e pyetur ose dëshmitarë, përfshirë edhe magjistratin, dhe çdo akt apo veprim tjetër në funksion të verifikimit nëse shkelja ka ndodhur. Duke iu referuar parashikimit të nenit 133 vihet re se disa nga elementet që duhen pasqyruar në procesverbal dhe në raport janë të ngjashme. Kështu, të dyja këto akte duhet të përmbajnë emrin e inspektorit që kryen hetimet, subjektin dhe objektin e hetimit, pjesëmarrësit, përshkrimin e hollësishëm të veprimit hetimor. Megjithatë,këto dy akte nuk janë të njëjta në rolin që kanë dhe në qëllimin për të cilin ato hartohen.
    4. Dallimet midis tyre mund të përmblidhen në këto drejtime: së pari, procesverbali ka për qëllim të pasqyrojë me korrektësi të gjitha të dhënat mbi një veprim procedural ose hetimor të kryer. Evidentimi me saktësi i çdo veprimi të kryer me qëllim që ky dokument të përdoret në faza të mëtejshme të hetimit ose të vlerësimit të veprimeve hetimore ose procedurale me korrektësi dhe vërtetësi. Ndërkohë që raporti i hetimit, megjithëse në të zënë vend faktet, rrethanat dhe provat e mbledhura, ka si qëllim kryesor të japë konkluzionet dhe qëndrimin përfundimtar mbi kryerjen ose jo të shkeljes dhe përgjegjësisë së magjistratit bazuar në të dhënat e mbledhura. Procesverbali ihetimitnuk përmban as analizë dhe as vlerësim të provave e fakteve, por ai vetëm pasqyron me vërtetësi të dhënat e mbledhura nga veprimet hetimore të kryera.
    5. Së dyti, mbajtja e procesverbalit konsiderohet si veprim i ndërmjetëm procedural, i cili mbahet deri në përfundim të hetimit. Dosja hetimore mund të përmbajë më shumë se një procesverbal ose një procesverbal të ndarë sipas veprimeve hetimore dhe datave kur ato kanë ndodhur ose janë pasqyruar. Pra, ai hartohet për secilin veprim hetimor të kryer, marrje prove, pyetje të dëshmitarit ose të magjistratit etj., duke pasqyruar me saktësi kohën dhe subjektet përkatëse të përfshira. Kurse raporti i hetimit është një dhe i vetëm, ai është përfundimtar, i papërsëritshëm dhe mban vetëm një datë, e cila duhet të shënojë fundin e procesit të hetimit.
    6. Së treti, ndonëse të dyja aktet duhet të jenë të besueshme dhe vërtetësia e tyre nuk duhet të vihet në dyshim, ligji ka parashikuar dy regjime të ndryshme për të garantuar këtë. Kështu, megjithëse hartimi me vërtetësi i procesverbalit është përgjegjësi e hartuesit dhe administruesit të tij, pika 2 shkronja “dh” parashikon se ai duhet të nënshkruhet në çdo rast jo vetëm nga inspektori por edhe nga subjektet që përfshihen dhe marrin pjesë në këto veprime, duke konfirmuar kështu qëndrimin e tyre ndaj thënieve, deklaratave apo provave të paraqitura prej tyre. Ndërkohë që për raportin e hetimit kërkohet vetëm nënshkrimi i inspektorit, i cili ka detyrim dhe përgjegjësi që, pasi ka bërë paraqitjen e fakteve, rrethanave dhe të të gjitha veprimeve hetimore që ka kryer, të analizojë dhe vlerësojë ato veç ose në bashkëpunim për të arritur në përfundimin e arsyeshëm nëse shkelja ka ndodhur ose jo nga magjistrati. Kjo e fundit përbën dhe dallimin kryesor midis procesverbalit dhe raportit të hetimit: i pari ka rol pasqyrues, i dyti ka rol analizues dhe vlerësues, gjë e cila mishërohet mjaft mirë në pikën 3, shkronjat “d”, “dh”, “e” të këtij neni. Kështu në shkronjën “d” theksohet rëndësia e parashtrimit të fakteve të pranuara dhe të papranuara si dhe vlerësimi i vërtetësisë dhe fuqia provuese e tyre. Pra, ILD-ja duhet të rendisë të gjitha faktet që pranohen si prova dhe ato që nuk mund të pranohen si të tilla duke analizuar për secilën prej tyre se deri në ç’masë mund të provojnë shkeljen e kryer. Në të vërtetë, fuqia provuese përqendrohet te fakti se a janë provat bindëse, apo jo. A e bëjnë provat konkluzionin përfundimtar (shkronja “dh”) të mundshëm? Gjithashtu, provat mund të jetë më të forta nëse përputhen apo vërtetohen nga prova të tjera. Ato mund të jenë më të forta nëse kanë konsistencë të brendshme. Faktet kundërthënëse mund të dobësojnë probabilitetin e ndërlidhur me provat. Fuqia provuese gjithashtu ndërlidhet me hapat logjikë mes pjesëve të provave dhe konkluzionit përfundimtar[1].
    7. Raporti i hetimit pasi analizon dhe vlerëson në tërësi të gjitha faktet e provat ku ai mbështetet, duhet të arrijë në një përfundim të qartë dhe logjik, i cili ka dy alternativa: (a) mbylljen e hetimit ose (b) fillimin e procedimit disiplinor së bashku me propozimin për masën konkrete disiplinore. Në të dyja rastet ILD-ja duhet të bazojë propozimin e tij në analizën logjike dhe juridike të të gjitha veprimeve hetimore të kryera dhe në arsyetimin bindshëm të qëndrimit të tij në përfundim të raportit përfundimtar. Në rast të kundërt, Këshilli mund të kërkojë kryerjen e veprimeve hetimore të mëtejshme kur nuk është i bindur nga raporti i hartuar (neni 138, pika 5) ose të mbyllë procedimin disiplinor pa seancë dëgjimore për shkak të mungesës së arsyetimit të raportit (neni 139, pika 1, shkronja “ç”). Këto parashikime kanë funksion të disiplinojnë ILD-në në përgatitjen e një raporti të arsyetuar bindshëm duke eliminuar sa më shumë mundësitë për një hetim sipërfaqësor ose tendencioz nga ana e inspektorit gjatë hetimit disiplinor ndaj magjistratit në detyrë.

     

     

    [1] Jon Smibert, “Parimet e provave”, 2014, fq.77.

  • Konteksti historik
    10. Në kuadër të reformës në drejtësi, ligjet e reja në funksion të organizimit dhe funksionimit të organeve që do të qeverisnin sistemin e drejtësisë, midis të tjerave, kishin në fokus edhe parashikimin e procedurave të posaçme për kontrollin periodik dhe të vazhdueshëm të magjistratëve, me qëllim ngritjen dhe funksionimin e sistemit të llogaridhënies. Në këtë kontekst, si ligji për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë, ku parashikohet roli dhe misioni i ILD-së, ashtu edhe ligji për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve, në bashkëveprim me njëri-tjetrin, plotësojnë procedurën e hetimit disiplinor që zhvillon ILD-ja. Pjesë e rëndësishme e procedurës është edhe parashikimi shterues i kritereve formale dhe substanciale të ankesës së shtetasve ndaj magjistratëve me qëllim shqyrtimin e saj nga ILD-ja.
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

   

  11.Karta Europiane mbi Statusin e Gjyqtarëve dhe Memorandumi Shpjegues i Këshillit të Europës, Strasburg, 8-10 korrik 1998:“5.3. Çdokujt duhet t’i jepet mundësia e paraqitjes pa formalitete specifike të një ankese lidhur me mosfunksionimin si duhet të sistemit të drejtësisë në një rast të caktuar para një organi të pavarur. Ky organ duhet të ketë kompetencën të referojë çështjen tek autoriteti disiplinor, nëse pas një hetimi dhe verifikimi të kujdesshëm dhe të thellë vërtetohet se ndodhet para një sjellje të diskutueshme të gjyqtarit.”

   

  12. Raporti i ENCJ-së “Standardet Minimale Gjyqësore V, Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve”, i miratuar në Hagë, 5 qershor 2015, është në të njëjtën linjë për këtë çështje, kur përcakton standardet 6 dhe 7^[1].

   

  [1]Raporti i ENCJ-së “Standardet Minimale Gjyqësore V, Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve”, 5 qershor 2015, në:

  https://www.encj.eu/images/stories/pdf/GA/Hague/encj_report_minimum_standards_v_adopted_ga_june_2015.pdf, faqe 40.

• Materiale legjislative
  13. Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf , ku evidentohet se: “Procedimi disiplinor rikonceptohet si një sistem garantues ku janë të ndara përgjegjësitë e institucioneve që kryejnë hetimin, institucioneve që marrin vendimin dhe institucioneve që shqyrtojnë ankimin e ushtruar ndaj vendimeve për masat disiplinore, duke i garantuar magjistratit në të gjitha hallkat e kësaj procedure, të drejtën për një proces të rregullt”^[1] dhe se: “Në projektligj, përcaktohet gjithashtu fillimi i procedurës disiplinore që realizohet nga Këshilli përkatës (Gjyqësor ose i Prokurorisë). Nëse Inspektori i Lartë i Drejtësisë është i bindur që ka shkaqe të arsyeshme për të besuar që një magjistrat ka pasur sjellje të papërshtatshme, depoziton pranë Këshillit kërkesën për të filluar procedimin disiplinor së bashku me dosjen hetimore”^[2].

   

   

  [1]Shih faqen 5 të këtij relacioni në http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf.

  [2]Shih faqen 13 të Relacionit nr.7.

• Dispozita të lidhura
  14. Kushtetuta

  Neni 140, pika 1: “gjyqtari mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; neni 148/d, pika 1: “prokurori mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; neni 147/a, pika 1, shkronja “b”: “KLGJ ... vendos për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të të gjitha niveleve”; neni 149/a, pika 1, shkronja “b”: “KLP ... vendos për masat disiplinore ndaj prokurorëve të të gjitha niveleve”; neni 147/d, pika 1: “ILD është përgjegjës për verifikimin e ankesave, hetimin me nismë të shkeljeve dhe fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të të gjitha niveleve”.

   

  15. Ligji për statusin: neni 134, 138 dhe 139.

  Ligji për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë: neni 194.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment