Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i nenit 151është garantimi i integritetit dhe pacenueshmërisë së funksionit publik, duke shmangur ose minimizuar pasojat e mundshme negative që mund të sjellë vazhdimi i ushtrimit të detyrës nga magjistrati, nëse ndaj tij vendoset masë e sigurimit “arrest”, ose ai merr cilësinë e të pandehurit.Nëpërmjet pezullimit të magjistratit nga detyra synohet gjithashtu sigurimi i paanshmërisë dhe objektivitetit të hetimit penal ndaj tij për shkak të funksionit që ai ka. Të dyja këto objektiva janë në funksion të ruajtjes së autoritetit dhe të besimit të publikut te sistemi i drejtësisë, si qëllim fundor i kuadrit ligjor të reformës në drejtësi.
  • Objekti
    2. Neni 151 bën pjesë në kreun V “Pezullimi”, i cili është përfshirë në pjesën V për Përgjegjësinë Disiplinore, Civile dhe Penale të magjistratit. Kjo dispozitë është e para në këtë kre, i cili ka 7 nene që lidhen me pezullimin e magjistratit, ku parashikohen elemente të veçanta të lidhura me të, si: afatet, kohëzgjatja, njoftimi, ankimi si dhe pasojat lidhur me pagën dhe përfitimet e tjera gjatë kohëzgjatjes së pezullimit.

     

    3. Neni 151 përbëhet nga 3 pika. Në pikën 1është parashikuar detyrimi i Këshillit për të pezulluar magjistratin kur ndaj tij caktohet masa e sigurimit personal arrest në burg ose arrest shtëpie për kryerjen e një vepre penale, si dhe kur ai merret i pandehur për kryerjen e një krimi të rëndë me dashje. Në këto dy raste Këshilli bën vetëm vërtetimin e faktit nëse ndaj magjistratit është vendosur nga gjykata masa e arrestit me burg ose në shtëpi si dhe nëse ai është marrë i pandehur nga organet hetimore. Në rast se Këshilli arrin në përfundimin se ka një vendimmarrje përkatësisht nga gjykata dhe prokuroria, atëherë ai nxjerr vendimin e pezullimit të magjistratit nga detyra.

     

    4. Pika 2 përcakton kohëzgjatjen e pezullimit të magjistratit nga detyra, e cila lidhet me dy kushte konkrete: a) me kohëzgjatjen e masës së arrestit, sipas pikës 1/a, dhe b) me pushimin e çështjes penale ose me marrjen e vendimit të formës së prerë ndaj magjistratit për akuzën e ngritur ndaj këtij të fundit sipas pikës 1/b.

     

    5. Ndërsa pika 3 vendos detyrimin e drejtuesve të gjykatave dhe të prokurorisë që në rast të marrjes së vendimeve brenda juridiksionit të tyre ndaj magjistratëve, të njoftojnë Këshillin përkatës për këtë fakt, i cili vendos menjëherë pezullimin për shkak të ligjit, sipas këtij neni.

     

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. a) Subjektet
    2. Subjekt i kësaj dispozite është magjistrati, ndaj të cilit vendoset masa e pezullimit dhe Këshilli, si organi kompetent për të vendosur këtë masë. Këshilli, megjithëse është vendimmarrës,nuk ka hapësirë për të vlerësuar nëse magjistrati e ka kryer apo jo veprën penale, ose nëse ai është apo jo përgjegjës, ndryshe nga sa ndodh në rastet kur ai procedohet disiplinarisht dhe Këshilli ka diskrecion për të bërë një vlerësim të kufizuar para se të vendosë pezullimin (neni 152).

     

    7. Kjo dispozitë është transpozim i nenit 140, pika 3,shkronjat “a” dhe “b”, si dhe nenit 148/d, pika 4, shkronjat “a” dhe “b” të Kushtetutës. Dispozitat kushtetuese 140 dhe 148/d kanë parashikuar edhe një rast tjetër, i cili lidhet me fillimin e procedimit disiplinor ndaj magjistratit që rregullohet më tej nga neni 152 i ligjit për statusin (shih komentin e nenit 152).

               

    8. Në kuadër të ligjeve të miratuara gjatë reformës në drejtësi të 2016-ës, ky parashikim u shtri për të gjithë funksionarët e sistemit të drejtësisë, duke vendosur të njëjtin standard për të gjithë, si masë e përbashkët në luftën kundër korrupsionit dhe ushtrimit me përgjegjësi dhe etikë të detyrës nga ana e funksionarit publik[1]. Pezullimi nga detyra i funksionarit publik është një masë efektive për të shmangur kryerjen e një vepre penale ose fshehjen e provave e të fakteve nëse vepra është kryer. Bazuar edhe në standardet ndërkombëtare shtetet duhet të marrin masa që në përputhje me parimet themelore të sistemit juridik në fuqi të parashikojnë procedura specifike për rastet kur një funksionar publik akuzohet për kryerjen e një vepre penale të largohet, të pezullohet ose të transferohet nga detyra nëse gjykohet e nevojshme nga një organ kompetent dhe duke respektuar parimin e prezumimit të pafajësisë[2]. Po kështu, edhe Komisioni i Venecias e konsideron pezullimin nga detyra si masë të rëndë, prandaj dhe garancitë ndaj magjistratit marrin rëndësi specifike[3].Nga njëra anë pasojat që i vijnë funksionarit mund të jenë të përhershme, si p.sh. dëmtimi i reputacionit edhe në rast se ai deklarohet i pafajshëm. Gjithashtu, ai mund të vuajë edhe pasoja financiare nëse nuk paguhet plotësisht gjatë pezullimit ose nuk kompensohet për pjesën e zbritur të pagesës gjatë pezullimit. Për këtë arsye, këtu mund të implikohen dy parime: prezumimi i pafajësisë dhe e drejta e pronës[4].

     

    1. b) Rastet e pezullimit
    2. Nisur nga sa më lart, është me rëndësi të posaçme fakti që rastet e pezullimit të jenë të përcaktuara saktë dhe sidomos edhe procedura e vendosjes së kësaj mase, bashkë me garancitë procedurale që gëzon magjistrati. Konkretisht, janë 2 raste kur vendoset pezullimi sipas nenit 151 dhe të dyja lidhen me një procedim penal ndaj gjyqtarit. Në rastet e parashikuara nga shkronjat “a” dhe “b” të pikës 1 pezullimi vjensi pasojë e:a) vendosjes së masës së sigurimit personal të kufizimit të lirisë ose b) të marrjes së tij si i pandehur. Masa e sigurimit personal duhet të jetë “arrest me burg” ose “arrest në shtëpi”, pavarësisht nga vepra penale për kryerjen e së cilës akuzohet. Ndërsa për rastin kur merret me cilësinë e të pandehurit, vepra për të cilën ai akuzohet duhet të jetë krim i rëndë i kryer me dashje, në rastin e dytë duhet t’i referohemi parashikimeve që bën Kodi Penal lidhur me klasifikimin e veprave penale sipas elementit subjektiv dhe masës së dënimit. Gjithsesi, siç u tha më lart, Këshilli në të dyja këto raste nuk bën vlerësim në themel të fakteve që kanë çuar në vendosjen e masës së arrestit apo të marrjes si i pandehur, ai mjaftohet me konstatimin e vendimmarrjes së gjykatës dhe prokurorisë për situatat e parashikuara në pikën 1 dhe vendos pezullimin për shkak të ligjit, i cili, siç reflektohet edhe në titullin e nenit, është i detyruar[5].

     

    1. b) Kohëzgjatja e pezullimit

     

    10. Për sa i takon kohëzgjatjes së masës së pezullimit nga detyra, pika 2 e nenit 151 ka përcaktuar se ajo vazhdon derisa: (I) të hiqet masa e sigurimit personal arrest me burg ose arrest në shtëpi (II) të pushohet çështja penale ose (III) të jepet vendim i formës së prerë për çështjen penale. Pyetja që lind është: A duhet hequr masa e pezullimit nëse ndaj magjistratit revokohet masa e arrestit? Apo duhet që të plotësohet edhe kushti i parashikuar në shkronjën “b” të pikës 1, pra të ketë pushuar çështja ose të jetë dhënë vendim i formës së prerë? Pika 2 i ka parashikuar kushtet e revokimit të pezullimit me secilën prej kushteve të vendosjes së tij. Kështu, nëse pezullimi është vendosur për shkak të vendosjes së masës së arrestit, atëherë heqja e masës së sigurimit personal bëhet shkak për heqjen e pezullimit. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për rastin e dytë, pra pavarësisht nëse magjistrati nuk është në masë arresti, por merret i pandehur, ndaj tij vendoset masa e pezullimit nga detyra. Në këtë rast, masa e pezullimit revokohet vetëm nëse pushohet çështja penale ose merret vendim i formës së prerë nga gjykata për fajësinë ose pafajësinë e tij. Me pak fjalë, nëse bie shkaku i pezullimit, bie dhe masa ku ai është mbështetur (shih komentin e nenit 156).

     

    1. c) Njoftimi i pezullimit
    2. Pika 3 vendos detyrimin e kryetarëve të gjykatave dhe drejtuesve të prokurorisë, ku merren vendimet për masën e sigurimit personal ose të marrjes si i pandehur të magjistratit, që të njoftojnë Këshillin përkatës për faktet që çojnë automatikisht në pezullimin e magjistratit nga detyra. Ky parashikim ka për qëllim shmangien e çdo vonese ose të fshehjes nga ana e magjistratit të fakteve që shkaktojnë pezullimin automatik të tij. Në këtë mënyrë duke përcaktuar vënien në dijeni jo vetëm të magjistratit ndaj të cilit vendoset masa e arrestit ose marrja si i pandehur, por edhe të organit që është përgjegjës për procedimin disiplinor, garantohet ruajtja e integritetit të funksionit publik të magjistratit në çdo kohë. Ky detyrim i drejtuesve të gjykatave dhe prokurorisë detajohet më tej në nenin 154. Ndaj këtij vendimi magjistrati mund të ankohet sipas rregullave të parashikuara në nenin 155.

     

    [1] Shih nenin 128, pika 3; nenin 140, pika 3; nenin 147/c, pika 3, nenin 147/e, pika 4; nenin 148/d, pika 4; nenin 149/c, pika 3 të Kushtetutës. Gjithashtu, mund të konsultohet edhe Komentari i Ndryshimeve Kushtetuese të Reformës në Drejtësi, 2016, sipas neneve përkatëse.

    [2]Neni 30 (6) i Konventës së OKB-së Kundër Korrupsionit (UNCAC).

    [3]Shih opinionin e Komisionit të Venecias Opinion Nr. 985 / 2020, datë 19 qershor 2020, pg.43.

    [4]Shih EuropeanCommissionforDemocracythroughLaw (Venice Commission), The Rule ofLawChecklist 2016 CDL-AD(2016)007 miratuar më 11–12 March), II. F. 1. Korrupsioni dhe konflikti i interesit. Shih gjithashtu, Venice Commission Rule ofLawChecklist, poshtëshënimi 24, II. E. 2. Prezumimi i pafajësisë.

    [5]Shih vendimin nr.14, date 24.07.2020 i Kolegjit të Posaçëm të Apelimit për pezullimin e gjyqtarit L.D, si pasojë e marrjes së tij si i pandehur për kryerjen e veprës penale të falsifikimit. Pavarësisht se bëhet fjalë për një gjyqtar të Kolegjit të Apelimit, i cili nuk i nënshtrohet rregullave të nenit 151 të ligjit për statusin por dispozitave të Aneksit të Kushtetutës dhe ligjit nr.84/2016 për rivlerësimin kalimtar, rregullimet janë të njëjta për të gjithë ata që ushtrojnë funksionin e gjyqtarit, përfshi edhe gjyqtarin e GJK (shih nenin 128/3 të Kushtetutës).

  • Konteksti historik
    12. Para miratimit të ligjit nr.86/2016, kuadri ligjor nuk ishte i plotë në mjaft aspekte. Ligji nuk rregullonte në mënyrë të kënaqshme natyrën dhe rastet se kur duhet të zbatohet masa e pezullimit të gjyqtarit nga ushtrimi i funksionit gjyqësor[1]. Ka pasur vetëm një parashikim lidhur me pezullimin, konkretisht neni 29, pika 3, i ligjit nr.9877/2008,“Për pushtetin gjyqësor”, i cili përcaktonte se në rastin kur ndaj një gjyqtari jepet autorizimi (nga Këshilli, shënim i autorit) për fillimin e procedimit penal, ai pezullohet nga detyra derisa të merret vendim gjyqësor i formës së prerë. Ndërkohë që nuk parashikohej asnjë masë nëse gjyqtari arrestohej apo fillonte procedimi disiplinor.

     

    [1]Shih Analizën e Sistemit të Drejtësisë, hartuar në kuadër të reformës në drejtësi, pika 3.6.2.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    13. Pezullimi i magjistratit nga detyra barazohet për nga efektet në funksionin e tij me masa të karakterit disiplinor dhe shkarkimin, pasi masa e pezullimit ka efekt të tillë tek ushtrimi i detyrës së magjistratit. Ka një seksion të posaçëm në Parimet Themelore të OKB-së për disiplinën, pezullimin dhe shkarkimin. Në to parashikohet detyrimi për të garantuar të drejtën për një proces të rregullt ligjor (neni 17) dhe procedimi disiplinor dhe vendimet që lidhen me pezullimin apo shkarkimin duhet të rishikohen nga një trupë e pavarur (neni 20).

     

    14. Rekomandimet e CCJE-së, kreu VI i rekomandimit nr. (94) 12, që të gjitha masat që afektojnë punën e gjyqtarit duhet të merren nga një trupë disiplinore dhe vendimet e saj të shqyrtohen nga një organ gjyqësor, ose nëse vendosen nga një organ gjyqësor të rishikohen nga një organ më i lartë gjyqësor. Në këtë mënyrë ato janë në përputhje me nenin 6.1 të KEDNJ-së. Këto garanci vlejnë në çdo rast kur masa e vendosur sjell pasoja për gjyqtarin në drejtim të karrierës, statusit, transferimit, promovimit ose pagës apo përfitimeve të tjera.

     

    15. Neni 23 (1) i Konventës së të Drejtës Penale mbi Korrupsionin të Këshillit të Europës (ETS 173) parashikon se palët duhet të miratojnë masa ligjore dhe të tjera të nevojshme, përfshi edhe ato që lejojnë përdorimin e teknikave të posaçme hetimore, sipas ligjit të brendshëm, me qëllim që të lehtësojnë mbledhjen e provave të lidhura me vepra penale të kryera sipas parashikimeve të neneve 2-14 të kësaj Konvente.

     

    16. Konventa kundër Korrupsionit e OKB-së (UNCAC), neni 30 (6).

     

    17. Komisioni Europian për Demokracinë nëpërmjet Ligjit (Venice Commission), Lista e kontrollit të Shtetit të së Drejtës (The Rule ofLawChecklist 2016)CDL-AD(2016)007 miratuar në seancën plenare 106(Venecia 11 – 12 mars).

     

    18. Opinioni Interim i Komisionit të Venecias mbi Amendamentet Kushtetuese në Sistemin e Drejtësisë në Shqipëri CDL-AD(2015)045 miratuar në seancën plenare të 105-të(Venecia, 18-19 dhjetor2015).
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  Asnjë koment
• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta: nenet 140, 148/d.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment