Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

     

    1. Qëllimi i nenit 152, ashtu si dhe te neni 151, është garantimi i integritetit dhe pacenueshmërisë së funksionit publik duke shmangur ose minimizuar pasojat e mundshme negative që mund të sjellë vazhdimi i ushtrimit të detyrës nga magjistrati nëse ndaj tij fillon procedimi disiplinor. Nëpërmjet pezullimit të magjistratit nga detyra synohet gjithashtu sigurimi i paanshmërisë dhe objektivitetit të hetimit disiplinor nga ana e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë (ILD). Të dyja këto objektiva janë në funksion të ruajtjes së autoritetit dhe të besimit të publikut te sistemi i drejtësisë, si qëllim fundor i kuadrit ligjor të reformës në drejtësi.
  • Objekti
    2. Neni 152 bën pjesë në kreun V “Pezullimi”, i cili është përfshirë në pjesën V për Përgjegjësinë Disiplinore, Civile dhe Penale të magjistratit. Kjo dispozitë vjen pas parashikimit të situatave të pezullimit të detyruar në nenin 151, duke përcaktuar tashmë rastin e pezullimit mbi bazë të vlerësimit të Këshillit. Kreu mbi pezullimin ka 7 nene që lidhen me pezullimin e magjistratit, ku parashikohen elemente të veçanta të lidhura me të, si: afatet, kohëzgjatja, njoftimi, ankimi si dhe pasojat lidhur me pagën dhe përfitimet e tjera gjatë kohëzgjatjes së pezullimit.

     

    3. Neni 152përbëhet nga 2 pika. Në pikën 1 është parashikuar diskrecioni i Këshillit për të vlerësuar nëse është i nevojshëm pezullimi i magjistratit nga detyra, kur ndaj tij është paraqitur kërkesa për fillimin e procedimit disiplinor nga ILD-ja, sipas nenit 138 të ligjit. Duke qenë se pezullimi në këtë rast, ndryshe nga rastet e nenit 151, nuk është automatik ose i detyrueshëm, Këshilli vlerëson nëse janë kushtet e parashikuara në këtë pikë për të vendosur pezullimin e magjistratit nga detyra.

     

    4. Pika 2 përcakton kohëzgjatjen e pezullimit të magjistratit nga detyra, e cila lidhet me vendimmarrjen përfundimtare të Këshillit lidhur me përgjegjësinë disiplinore të magjistratit me përjashtim të rastit kur Këshilli vendos revokimin e pezullimit sipas kushteve të nenit 156 të ligjit.

     

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    6. Kjo dispozitë është transpozim i nenit 140, pika 3,shkronja “c”, si dhe nenit 148/d, pika 4 shkronjat “c” të Kushtetutës, ku parashikohet pezullimi për shkak të procedimit disiplinor, përveç rasteve të tjera ku pezullimi është i detyrueshëm (shih komentin e nenit 151). Subjekt i kësaj dispozite është magjistrati, ndaj të cilit vendoset masa e pezullimit dhe Këshilli, si organi kompetent për të vendosur këtë masë. Neni 152 ishte një nga nenet që u kundërshtua në Gjykata Kushtetuese (GJK), nga shoqata e gjyqtarëve, si antikushtetuese për shkak se parashikonte shkaqe të tjera tej atyre të parashikuara në nenin 140 të Kushtetutës. Në përfundim të gjykimit, GJK-ja[1] vendosi shfuqizimin e kësaj dispozite si në kundërshtim me Kushtetutën, pasi nuk respektonte hierarkinë e akteve normative (neni 116), duke shtuar shkaqet për të cilat vendosej pezullimi mbi bazën e diskrecionit të Këshillit. Konkretisht, neni “i vjetër” 152 parashikonte që Këshilli mund të vendoste pezullimin për rastet kur magjistrati merr cilësinë e të pandehurit për vepra penale të kryera nga pakujdesia (jo vetëm nga dashja), ose në rastet kur Këshilli vlerësonte se magjistrati nuk mund të ushtronte detyrën për shkaqe që lidhen me shëndetin fizik ose mendor. Gjithashtu, në dispozitën e mëparshme të nenit 152 parashikohej edhe mundësia që me përfundimin e pezullimit të detyruar sipas nenit 151, Këshilli kishte të drejtë të vendoste pezullimin sipas nenit 152, duke vlerësuar vetë faktet dhe rrethanat. Pas shfuqizimit të të gjithë nenit 152, Kuvendi riformuloi dispozitën sipas përmbajtjes së paraqitur në këtë komentar[2].

     

    1. Diskrecioni i Këshillit në vlerësimin e shkaqeve për pezullim

     

    7. Sipas pikës 1, Këshilli, ndryshe nga rastet e parashikuara te pezullimi i detyruar (neni 151) këtu ka hapësirë për të vlerësuar nëse magjistrati duhet pezulluar nga detyra apo jo, kur ndaj tij ka filluar procedimi disiplinor. Në fakt, kjo dispozitë implikon edhe ILD-në, i cili në çdo fazë të hetimit disiplinor mund të kërkojë pezullimin e magjistratit (shih komentin e nenit 127). Por nëse në nenin 127 parashikohet mundësia që ILD-ja të kërkojë pezullimin nga Këshilli të magjistratit në çdo fazë të hetimit disiplinor, neni 152 e lidh vendimmarrjen e Këshillit me fillimin e procedimit disiplinor sipas nenit 138. Ky i fundit rregullon fazën që vjen pas mbylljes së hetimeve nga ana e ILD-së dhe kalimit të çështjes Këshillit për vendimmarrje. Por, nga leximi dhe interpretimi i përbashkët i të dyja dispozitave mund të thuhet se ILD-ja ka detyrimin që të njoftojë dhe t’i kërkojë Këshillit pezullimin e magjistratit kur ndodhet para shkaqeve që sjellin pezullimin e detyruar (neni 151) ose t’i kërkojë Këshillit pezullimin për shkak të fillimit të procedimit disiplinor (nenit 152). Kjo nënkupton se ILD-ja mund të kërkojë pezullimin gjatë hetimit pa vendosur ende mbylljen e hetimit vetëm nëse ekzistojnë kushtet e vendosjes së pezullimit të detyrueshëm, sipas nenit 151. Ndërsa pezullimi për shkak të fillimit të procedimit mund të vendoset vetëm pasi janë mbyllur hetimet dhe është paraqitur kërkesa për fillimin e procedimit disiplinor sipas nenit 138 (neni 152). Ky interpretim është logjik dhe në përputhje me qëllimin dhe funksionin e pezullimit të magjistratit, i cili nuk duhet të kërkohet dhe as të vendoset nëse nuk ekziston një dyshim i arsyeshëm se magjistrati ka kryer shkelje dhe procedimi disiplinor mund të ketë shanse të përfundojë me përgjegjësinë e magjistratit. Në të kundërt vendosja e pezullimit do të cenonte pavarësinë e funksionit të magjistratit në detyrë.

     

    8. Në pikën 1 gjithashtu janë parashikuar shkaqet për ekzistencën e të cilave Këshilli ka krijuar bindjen dhe për këtë arsye vendos pezullimin. Kështu, këshilli vlerëson nëse vazhdimi në detyrë i magjistratit gjatë kohës që ai procedohet disiplinarisht: a) dëmton rezultatin e procedimit, b) pengon arritjen në një përfundim të drejtë të procedimit, ose c) diskrediton rëndëpozitën dhe figurën e magjistratit. Dy shkaqet e para janë të lidhura me situata të tilla kur magjistrati për shkak të funksionit të tij ka mundësi të ndikojë në mënyrën se si zhvillohet procedimi disiplinor ndaj tij (p.sh. nëpërmjet marrëdhënieve që ai ka me kolegët ose për shkak të çështjeve që ai ka në shqyrtim mund të influencojë mbledhjen e provave dhe dëshmive), si dhe në përfundimet që dalin prej tij. Këto rrethana janë çështje fakti dhe duhen vlerësuar dhe analizuar rast pas rasti, duke mbajtur parasysh rolin e magjistratit në procedimin disiplinor, si dhe kryerjen me efektivitet dhe objektivitet të procedimit disiplinor nga ana e ILD-së. Ndërsa sa i takon rastit kur qëndrimi në detyrë i magjistratit mund të diskreditojë rëndë pozitën dhe figurën e magjistratit dhe për këtë arsye duhet të vendoset pezullimi, për Këshillin nuk duhet të jetë me rëndësi fakti nëse magjistrati mund të pengojë ose dëmtojë procedimin, por pavarësisht ndikimit të tij, vazhdimi i ushtrimit të detyrës së magjistratit pasi ka filluar procedimi disiplinor nuk është në pajtim me integritetin, besueshmërinë dhe respektin ndaj funksionit të magjistratit. Sjelljet që mund të përkufizohen si të tilla që diskreditojnë rëndë figurën e magjistratit, pavarësisht vështirësisë në përkufizimin ezaurues të tyre, duhen vlerësuar në dritën e disa faktorëve që kanë të bëjnë me: a) rëndësinë e shkeljes së ligjit, b) pasojat e ardhura apo që mund të vinin nga kjo shkelje, c) kohëvazhdimin e këtyre pasojave dhe të vështirësive për riparimin e tyre, si dhe ç) qëndrimin subjektiv që mban magjistrati ndaj shkeljes së kryer dhe pasojës së ardhur. Gjithashtu, cilësimi “rëndë”, i përdorur për rastin e diskreditimit të pozitës dhe figurës së magjistratit, i shërben organit kompetent që fillon procedimin disiplinor për të dalluar këto veprime nga sjelljet e një kategorie më të lehtë, të cilat nuk mund të përdoren për të motivuar shkakun e pezullimit[3].

     

    1. Kohëzgjatja e pezullimit

     

    9. Për sa i takon kohëzgjatjes së masës së pezullimit nga detyra, pika 2 e nenit 152 ka përcaktuar se ajo vazhdon derisa të merret vendim përfundimtar nga Këshilli lidhur me procedimin disiplinor. Pra, nëse Këshilli vendos se magjistrati është përgjegjës për shkeljen e kryer, atëherë ai në vendimin e tij jep edhe masën disiplinore përkatëse. Në të kundërt, ai vendos rrëzimin e kërkesës për procedim. Në të dyja rastet Këshilli duhet të shprehet në vendim edhe për heqjen e masës së pezullimit nga detyra të vendosur sipas nenit 152, si masë e ndërmjetme. Këtu duhet bërë dallimi me pezullimin si masë disiplinore që mund të vendosë Këshilli në zbatim të nenit 105, pika 1, shkronja “d” të ligjit. Pezullimi i parashikuar në nenin 152 është masë e përkohshme e cila jepet për të mos penguar procedimin dhe zgjat deri në përfundimin e tij pa prezumuar përgjegjësinë e magjistratit në kryerjen e shkeljes. Ndërsa pezullimi sipas nenit 105 është një nga masat disiplinore që mund të jepet në mbyllje të procedimit nga Këshilli për shkeljen e kryer nga magjistrati. Si rast përjashtimor, pika 2 parashikon mundësinë e këshillit për të revokuar masën e pezullimit pavarësisht se procedimi nuk ka përfunduar (shih komentin e nenit 156). Ankimi ndaj vendimit të pezullimit bëhet sipas nenit 155.

     

     

    [1] Vendimi nr.34/2017 i GJK-së.

    [2] Shih nenin 22 të ligjit nr.48/2019 që riformulon nenin 152 të ligjit për statusin.

    [3] Shih për analogji vendimin nr.75/2002 të GJK-së lidhur me rastin kur shprehja “akte dhe sjellje që diskreditojnë rëndë figurën e gjyqtarit dhe të prokurorit si shkak për shkarkimin e tyre, është analizuar nga Gjykata për të përcaktuar aq sa ishte e mundur hapësirën vlerësuese të organit procedues. Shih gjithashtu edhe Komentarin mbi Ndryshimet Kushtetuese të Reformës në Drejtësi 2016, fq.87.

  • Konteksti historik
    10. Në reformën në drejtësi të 2016-ës ky parashikim u shtri për të gjithë funksionarët e sistemit të drejtësisë, duke vendosur të njëjtin standard për të gjithë, si masë e përbashkët në luftën kundër korrupsionit dhe ushtrimit me përgjegjësi dhe etikë të detyrës nga ana e funksionarit publik. Pezullimi nga detyra i funksionarit publik është një masë efektive për të shmangur kryerjen e një vepre penale ose fshehjen e provave e të fakteve nëse vepra është kryer. Bazuar edhe në standardet ndërkombëtare shtetet duhet të marrin masa që në përputhje me parimet themelore të sistemit juridik në fuqi të parashikojnë procedura specifike për rastet kur një funksionar publik akuzohet për kryerjen e një vepre penale të largohet, të pezullohet ose të transferohet nga detyra nëse gjykohet e nevojshme nga një organ kompetent dhe duke respektuar parimin e prezumimit të pafajësisë^[1]. Po kështu, edhe Komisioni i Venecias e konsideron pezullimin nga detyra si masë të rëndë prandaj dhe garancitë ndaj magjistratit marrin rëndësi specifike^[2]. Nga njëra anë pasojat që i vijnë funksionarit mund të jenë të përhershme, si p.sh. dëmtimi i reputacionit edhe në rast se ai deklarohet i pafajshëm. Gjithashtu, ai mund të vuajë edhe pasoja financiare nëse nuk paguhet plotësisht gjatë pezullimit ose nuk kompensohet për pjesën e zbritur të pagesës gjatë pezullimit. Për këtë arsye, këtu mund të implikohen dy parime: prezumimi i pafajësisë dhe e drejta e pronës^[3].

     

    11. Para miratimit të ligjit nr.86/2016 kuadri ligjor nuk ishte i plotë në mjaft aspekte. Ligji nuk rregullonte në mënyrë të kënaqshme natyrën dhe rastet se kur duhet të zbatohet masa e pezullimit të gjyqtarit nga ushtrimi i funksionit gjyqësor^[4]. Ka pasur vetëm një parashikim lidhur me pezullimin, konkretisht neni 29, pika 3 i ligjit nr.9877/2008,“Për pushtetin gjyqësor”, i cili përcaktonte se në cilin rastjepet autorizimi ndaj një gjyqtari (nga Këshilli, shënim i autorit) për fillimin e procedimit penal, ai pezullohet nga detyra derisa të merret vendim gjyqësor i formës së prerë. Ndërkohë që nuk parashikohej asnjë masë nëse gjyqtari arrestohej apo fillonte procedimi disiplinor.

     

     

    [1] Neni 30 (6) i Konventës së OKB-së Kundër Korrupsionit (UNCAC)

    [2] Shih opinionin e Komisionit të Venecias Opinion Nr. 985 / 2020, datë 19 qershor 2020, pg.43.

    [3] Shih European Commission for Democracy through Law (Venice Commission), The Rule of Law Checklist 2016 CDL-AD(2016)007 miratuar më 11–12 mars), II. F. 1. Korrupsioni dhe konflikti i interesit. Shih gjithashtu, Venice Commission Rule of Law Checklist, poshtëshënimi 24, II. E. 2. Prezumimi i pafajësisë.

    [4] Shih Analizën e Sistemit të Drejtësisë, hartuar në kuadër të reformës në drejtësi, pika 3.6.2.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  11. Pezullimi i magjistratit nga detyra barazohet për nga efektet në funksionin e tij me masa të karakterit disiplinor dhe shkarkimin, pasi masa e pezullimit ka efekt të tillë tek ushtrimi i detyrës së magjistratit. Ka një seksion të posaçëm në Parimet Themelore të OKB-së për disiplinën, pezullimin dhe shkarkimin. Në to parashikohet detyrimi për të garantuar të drejtën për një proces të rregullt ligjor dhe procedimi disiplinor dhe vendimet që lidhen me pezullimin apo shkarkimin duhet të rishikohen nga një trupë e pavarur:“17. Disiplina, pezullimi dhe shkarkimi: Akuza ose ankesa ndaj një gjyqtari gjatë ushtrimit të detyrës së tij duhet të shqyrtohet në një proces të drejtë, të thellë dhe të përshtatshëm. Gjyqtari gëzon të drejtën për një proces të rregullt ligjor. Verifikimi i fakteve në fazën fillestare duhet të jetë konfidenciale, përveç rastit kur gjyqtari kërkon që ajo të bëhet publike. Të gjitha proceset disipilinore, pezullimi ose shkarkimi nga detyra duhet të jenë në përputhje me standardet e sjelljes gjyqësore. Vendimet që merren gjatë këtyre procedurave duhet t’i nënshtrohen rishikimit nga një organ i pavarur. Ky parim mund të mos gjejë zbatim nëse vendimi merret nga gjykatat më të larta ose nga organi legjislativ, kur bëhet fjalë për procedurën e impeachment ose të ngjashme me të.“

   

  12. Rekomandimet e CCJE-së, kreu VI i rekomandimit nr. (94) 12, që të gjitha masat që afektojnë punën e gjyqtarit duhet të merren nga një trupë disiplinore dhe vendimet e saj të shqyrtohen nga një organ gjyqësor, ose nëse vendosen nga një organ gjyqësor të rishikohen nga një organ më i lartë gjyqësor. Në këtë mënyrë ato janë në përputhje me nenin 6.1 të KEDNJ-së. Këto garanci vlejnë në çdo rast kur masa e vendosur sjell pasoja për gjyqtarin në drejtim të karrierës, statusit, transferimit, promovimit ose pagës apo përfitimeve të tjera.

   

  13. Neni 23 (1) i Konventës së të Drejtës Penale mbi Korrupsionin të Këshillit të Europës (ETS 173) parashikon se palët duhet të miratojnë masa ligjore dhe të tjera të nevojshme, përfshi edhe ato që lejojnë përdorimin e teknikave të posaçme hetimore, sipas ligjit të brendshëm, me qëllim që të lehtësojnë mbledhjen e provave të lidhura me vepra penale të kryera sipas parashikimeve të neneve 2-14 të kësaj Konvente.

   

  14. Konventa kundër Korrupsionit e OKB-së (UNCAC), neni 30 (6).

   

  15. Komisioni Europian për Demokracinë nëpërmjet Ligjit (Venice Commission), Lista e kontrollit të Shtetit të së Drejtës (The Rule of Law Checklist 2016) CDL-AD(2016)007 miratuar në seancën plenare 106 (Venecia 11-12 mars).

   

  16. Opinioni Interim i Komisionit të Venecias mbi Amendamentet Kushtetuese në Sistemin e Drejtësisë në Shqipëri CDL-AD(2015)045 miratuar në seancën plenare të 105-të (Venecia, 18-19 dhjetor 2015).

   

• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta: nenet 140, 148/d.

  Ligji për statusin: nenet 127, 138, 151.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  Vendimi nr.34/2017 i GJK-së.

   

• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment