Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Neni 21 i Ligjit për Statusin ka si qëllim të krijojë përfitime shtetërore suplementare si të ardhura shtesë mbi përfitimet që jepen nga sigurimi i detyrueshëm shoqëror dhe përfitime të tjera për magjistratët që garantojnë të ardhura, pas daljes në pension, në masë të përafërt ose të ngjashme me pagën që merrte magjistrati përpara daljes në pension. Për këtë qëllim, neni 21 i ligjit përcakton grupin në të cilën përfshihen magjistratët, për efekt të përfitimeve të pensionit suplementar dhe përfitimeve të tjera sipas legjislacionit përkatës për pensionet suplementare. Rregullat e reja synojnë të përmirësojnë sistemin e kujdesit social për magjistratët në mënyrë që të garantohen përfitime financiare në përputhje me dinjitetin e detyrës së magjistratit.

  • Objekti

    2. Neni 21 është një dispozitë referuese, e cila klasifikon grupin që përfshihen magjistratët për qëllim të kategorizimit të përfitimeve sipas ligjit të posaçëm për pensionet suplementare dhe aktet nënligjore në zbatim të tij. Aktualisht bëhet fjalë për ligjin nr. 8097, datë 21.03.1996 “Për pensionet shtetërore suplementare të personave që kryejnë funksione kushtetuese dhe të punonjësve të shtetit”, i ndryshuar. Neni 21 i Ligjit për Statusin krijon të drejta dhe detyrime për të gjithë magjistratët, duke përfshirë edhe Gjyqtarët e Gjykatës së Lartë, Kryetarin e Gjykatës së Lartë dhe Prokurorin e Përgjithshëm.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    3. Natyra e pensionit suplementar është shpjeguar nga Gjykata Kushtetuese[1], e cila ka arsyetuar se sigurimi shoqëror suplementar ka për qëllim të shmangë pasojat negative në ushtrimin e funksionit të një kategorie të caktuar të punonjësve, si dhe të garantojë e të ruajë të ardhura për sigurimin e nevojave jetike të tyre. Qëllimi i sigurimit shoqëror suplementar ndryshon nga ai i sigurimit shoqëror bazë, pasi ky i fundit është një e drejtë kushtetuese ekonomiko-sociale dhe si e tillë lidhet me detyrimin e shtetit për të qenë aktiv e për t’u garantuar shtetasve sigurimin e mjeteve të përshtatshme për nevoja jetësore në rastet e fatkeqësive, sëmundjeve, invaliditetit, pleqërisë dhe papunësisë së padëshiruar (Shih vendimet nr. 33/2010 dhe 9/2007 të Gjykatës Kushtetuese[2]).

    4. Neni 21 vendos vetëm klasifikimin e magjistratëve sipas grupeve të përcaktuara në ligjin për pensionet suplementare. Në këtë kuptim, magjistratët ndahen në tre kategori: (a) magjistratët që ushtrojnë funksionin në Gjykatën e Lartë (b) Kryetari i Gjykatës së Lartë dhe Prokurori i Përgjithshëm dhe (c) të gjithë magjistratët e tjerë. Magjistratët që ushtrojnë funksionin në Gjykatën e Lartë kanë të njëjtin klasifikim si edhe para hyrjes në fuqi të këtij ligji, duke u klasifikuar në grupin e parë, shkronja “b”, me të njëjtat përfitime si Deputetët e Kuvendit, Avokati i Popullit etj. Po ashtu, edhe Kryetari i Gjykatës së Lartë dhe Prokurori i Përgjithshëm kanë të njëjtat përfitime si edhe më parë, duke u klasifikuar në grupin e parë, shkronja “a” me të njëjtin status si edhe Presidenti i Republikës, Kryetari i Kuvendit apo edhe Kryetari i Këshillit të Ministrave.

    5. Ndërkohë, ligji ka rregulluar në mënyrë të ndjeshme pensionin suplementar dhe përfitimet e tjera të të gjithë magjistratëve të tjerë, të cilët janë klasifikuar në grupin e dytë shkronja “a”. Kësaj kategorie i jepet i njëjti status me zëvendësministrat, sekretarët e përgjithshëm dhe funksionarët politikë pranë Presidentit, Kuvendit, Këshillit të Ministrave, ministrive etj.

    6. Magjistratët e përfitojnë pensionin suplementar dhe përfitimet e tjera sipas kushteve dhe procedurave të parashikuar nga legjislacioni në fuqi për pensionet suplementare.

     

    [1] Shih paragrafin 26 të vendimit nr. 2, datë 18.02.2013 të Gjykatës Kushtetuese, Shoqata e Xhenierëve të Shqipërisë, për kushtetutshmërinë e ndryshimit të skemës së pensioneve suplementare

    [2] Citim i vetë Gjykatës Kushtetuese

  • Konteksti historik

    7. Ligji nr. 8097, datë 21.3.1996 “Për pensionet shtetërore suplementare të personave që kryejnë funksione kushtetuese dhe të punonjësve të shtetit” i klasifikonte gjyqtarët dhe prokurorët në shkronjën “b”, “c” dhe “d” të grupit të dytë sipas nenit 1 pikës 9.

    8. Analiza e Sistemit të Drejtësisë[1] ka gjetur që, sistemi i kujdesit social nuk garanton që paga e gjyqtarit në kohën e pensionit të plotë të tij të jetë sa më e përafërt me atë që përfitonte në mbarim të mandatit, si edhe garancinë që gjatë pensionimit të ruhet referenca e pensionit me pagën e gjyqtarit të të njëjtit nivelit në detyrë në çdo kohë, nëse kjo është e favorshme për gjyqtarin e pensionuar. Po kështu, legjislacioni nuk parashikon pensione të posaçme invaliditeti për gjyqtarin në rast paaftësie mendore dhe fizike për të vazhduar detyrën, si edhe pensione të posaçme familjare për bashkëshorten dhe fëmijët e gjyqtarit nëse ai humb jetën gjatë karrierës gjyqësore apo edhe gjatë pensionimit. Rrjedhimisht, mund të thuhet se Ligji për Statusin, nëpërmjet rregullave të nenit 21, përmirëson sistemin e kujdesit social për magjistratët në mënyrë që të garantohen përfitime financiare në përputhje me dinjitetin e detyrës së magjistratit. Ndërsa relacionin shpjegues[2] të Ligjit për Statusin deklarohet se “Pavarësisht përmirësimeve të vazhdueshme, sistemi i kujdesit social nuk garanton që paga e gjyqtarit në kohën e pensionit të plotë të tij të jetë sa më e përafërt me atë që përfitonte në mbarim të mandatit”. E njëjta problematikë për t’u adresuar është konfirmuar edhe gjatë shqyrtimit dhe miratimit të projektligjit nga Komisioni i Posaçëm për Reformën në Sistemin e Drejtësisë[3].

     

    [1] Shih Analizën e Sistemit të Drejtësisë, Qershor 2015, në http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf vizituar për herë të fundit më 03.05.2017, paragrafi 3.9

    [2] Shih faqen 4, të Relacionit për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017

    [3] Shih faqen 6 të procesverbalit datë 23.09.2016 të Komisionit http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_23.09.2016.pdf , vizituar për herë të fundit më 02.05.2017

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    9. Pensioni i pleqërisë për gjyqtarët është i parashikuar në Rekomandimin CM/Rec (2010)12 i Komitetit të Ministrave për shtete anëtare për gjyqtarët: pavarësia, efiçenca dhe përgjegjësitë. Në paragrafin 54 të tij rekomandohet se duhet të ekzistojnë garanci për të mbajtur një nivel të arsyeshëm shpërblimi në rastet e sëmundjes, lejes së lindjes si dhe pensionit të pleqërisë i cili duhet të jetë në një përpjesëtim të arsyeshëm me nivelin e shpërblimit të gjyqtarëve gjatë karrierës së tyre. Gjithashtu edhe Parimet Bazë mbi Pavarësinë e Gjyqësorit, në paragrafin 11, sanksionojnë se mandati i gjyqtarëve, pavarësia e tyre, siguria, paga e përshtatshme, kushtet e shërbimit, pensionet dhe mosha e daljes në pension duhet të sigurohen nga ligji në mënyrë të përshtatshme.

     

    10. Pensioni i pleqërisë është parashikuar edhe në paragrafin 6.4 të Kartës Evropiane për Statusin e Gjyqtarëve, e cila parashikon që gjyqtarëve që kanë arritur moshën ligjore për pension të gjyqësorit, pasi të kenë ushtruar detyrat e tyre gjyqësore për një afat të caktuar, u paguhet pension pleqërie, niveli i të cilit duhet të jetë sa më pranë të jetë e mundur me atë të pagës së tyre të fundit si gjyqtar/e. Rekomandimet e Kartës mbështeten edhe nga Këshilli Konsultativ të Gjyqtarëve Evropian në paragrafin 61 të Opinionit nr. 1(2001) mbi standardet rreth pavarësisë së gjyqësorit dhe palëvizshmërisë së gjyqtarëve.

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Komiteti i Ministrave i Këshillit të Evropës, Rekomandimi CM/Rec (2010) 12 i Komitetit të Ministrave për shtete anëtare për gjyqtarët: pavarësia, efiçenca dhe përgjegjësitë, versioni në gjuhën angleze https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CM/Rec(2010)12&Language=true, vizituar për herë të fundit në datë 03.05.2017; 

  Kongresi i shtatë i Kombeve të Bashkuara për parandalimin e krimit dhe trajtimin e kriminelëve, Milano, Itali 26 gusht – 6 shtator 1985, mbështetur nga Asambleja e Përgjithshme me rezolutën 40/32 të 29 nëntorit 1985 dhe 40/146 të 13 dhjetorit 1985, Parimet Bazë mbi Pavarësinë e Gjyqësorit, versioni në gjuhën angleze, http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/IndependenceJudiciary.aspx, vizituar për herë të fundit në datë 03.05.2017; 

  Këshilli i Evropës, DAJ/DOC (98) 23, Karta Evropiane mbi Statusin e Gjyqtarëve, versioni në gjuhën angleze https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&id=1766501&Site=COE&direct=true, vizituar për herë të fundit në datë 03.05.2017; 

  Opinioni Nr. 1 i Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Evropian (2001), mbi standardet rreth pavarësisë së gjyqësorit dhe palëvizshmërisë së gjyqtarëve, versioni në gjuhën angleze, https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CCJE(2001)OP1&Language=true, vizituar për herë të fundit në datë 03.05.2017.

• Materiale legjislative

  Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017; 

  Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017; 

  Procesverbal datë 23.09.2016 i Komisionit të Posaçëm  për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”; http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_23.09.2016.pdf vizituar për herë të fundit më 02.05.2017.

• Dispozita të lidhura

  Ligji nr. 8097, datë 21.03.1996 “Për pensionet shtetërore suplementare të personave që kryejnë funksione kushtetuese dhe të punonjësve të shtetit”, i ndryshuar.

• Akte nënligjore

  Në kushtet kur neni 21 ka natyrë referuese, atëherë për zbatimin korrekt të saj vlejnë të gjitha aktet nënligjore që caktojnë kushtet dhe procedura për pensionet shtetërore suplementare të funksioneve kushtetuese dhe punonjësve të shtetit.

• Vendime

  Vendimi nr. 2, datë 18.02.2013 të Gjykatës Kushtetuese, Shoqata e Xhenierëve të Shqipërisë, për kushtetutshmërinë e ndryshimit të skemës së pensioneve suplementare

• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva

  Neni 1, pika 9, shkronjat “b”, “c” dhe “d” të  ligjit nr. 8097, datë 21.3.1996 “Për pensionet shtetërore suplementare të personave që kryejnë funksione kushtetuese dhe të punonjësve të shtetit”.