Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Në përputhje me vlerat themelore të magjistratëve të parashikuara në nenin 3 të Ligjit për Statusin, magjistrati duhet t’i ushtojë funksionet në mënyrë të pavarur, sipas bindjes së tij të brendshme, i lirë nga çdo ndikim i drejtpërdrejtë ose i tërthortë, nga çdo palë dhe për çdo arsye. Neni 20 i Ligjit për Statusin ka si qëllim të prezantojë një prej mekanizmave që garanton pavarësinë dhe paanësinë e magjistratëve, që është mbrojtja e veçantë nga shteti për rrezikun që mund t’i ndodhë apo për dëmin që ka pësuar magjistrati për jetën, shëndetin dhe pasurinë e tij dhe të familjes së tij. Kjo mbrojtje e veçantë e magjistratit, gjatë funksionit ose për shkak të tij, duke përfshirë edhe rastet kur magjistrati nuk e ushtron më funksionin ose ka dalë në pension, krijon kushtet e përshtatshme që magjistrati të ushtrojë funksionet në mënyrë të pavarur i pandikuar nga ndonjë rrezik i tashëm apo i ardhshëm në jetën, shëndetin apo pasurinë e tij.

  • Objekti

    2. Neni 20 është një dispozitë me natyrë deklarative, e cila i ka deleguar Këshillit të Ministrave të përcaktojnë kriteret dhe procedurat për ofrimin e mbrojtjes së veçantë nga shteti, duke përfshirë edhe mbrojtjen fizike, në rast se jeta, shëndeti dhe pasuria e magjistratit janë në rrezik. Ky vendim duhet të hartohet nga Këshilli i Ministrave në konsultim paraprak me Këshillat.

    3. Norma garanton të drejtën e mbrojtjes së ve?antë kur rreziku apo dëmi respektivisht i kanoset apo i shkaktohet magjistratit për shkak të funksionit të tij. Rrjedhimisht, këtë të drejtë e gëzojnë të gjithë magjistratët dhe familjet e tyre, duke përfshirë edhe ata magjistratë që nuk e ushtrojnë më funksionin ose që kanë dalë në pension nëse rreziku apo dëmi lidhet me funksionin që ushtrohet apo është ushtruar.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    4. Neni 20 ofron një mekanizëm që quhet mbrojtje e ve?antë nga shteti dhe shfaqet në skemë parandaluese (mbrojtja e veçantë, duke përfshirë edhe mbrojtjen fizike) për rrezikun që i kanoset magjistratit për jetën, shëndetin dhe pasurinë e tij dhe të familjes së tij, si dhe skemë kompensuese (shpërblim i dëmeve, që i janë shkaktuar magjistratit për jetën, shëndetin ose pasurinë e tij ose të familjes së tij, sipas pikës 3 të nenit 20).

    5. Dispozita ka natyrë deklarative dhe përcakton rregullat e përgjithshme të mbrojtjes së veçantë të magjistratit gjatë ushtrimit të funksionit ose për shkak të tij. Në raport me legjislacionin e mëparshëm që garantonte mbrojtjen e veçantë të magjistratit, neni 20 pika 3 ka sjellë si risi detyrimin e shtetit për të shpërblyer dëmet e shkaktuara për jetën, shëndetin dhe pasurinë e magjistratit ose të familjes së tij, në rast se këto dëme shkaktohen gjatë ushtrimit të funksionit të magjistratit ose për shkak të tij. Megjithatë, dispozita është deklarative dhe nuk ka parashikuar një rregullim të posaçëm ligjor për organin përgjegjës, kushtet dhe procedurat që duhet të përmbushen nga magjistrati për shpërblimin e dëmeve si dhe mënyrën e përllogaritjes së dëmit të pësuar. Mungesa e rregullimit të posaçëm ligjor mund të ketë ardhur edhe si pasojë e heqjes nga projektligji, gjatë diskutimit në Komisionin e Posaçëm të Reformës në Drejtësi të sigurimit të detyrueshëm të jetës, shëndetit dhe pronës së magjistratëve. Ky sigurim i kryer në përputhje me ligjin për veprimtarinë e sigurimit dhe risigurimit në një nga shoqëritë e sigurimit që ushtronin aktivitetin në Shqipëri, kishte si qëllim të mbulonte dëmet që pësonin magjistratët në jetën, shëndetin dhe pasurinë e tyre ose të familjes së tyre, në rast se këto dëme shkaktoheshin gjatë ushtrimit të funksionit të magjistratit ose për shkak të tij. Në këtë mënyrë, përmbushej qëllimi i nenit 20 pika 3, duke qenë se primi i sigurimit do të paguhej nga shteti.

    6. Megjithatë, me analogji, Këshillat mund të zbatojnë kushtet dhe procedurat që rregullojnë dëmin jashtëkontraktor të parashikuar nga legjislacioni në fuqi. Këtu bëjnë pjesë vendimi unifikues nr. 12/2007 i Gjykatës së Lartë, si dhe legjislacioni në fuqi që rregullon fushën e sigurimit të detyrueshëm të përdoruesve të mjeteve motorike dhe aktet nënligjore të Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare, veçanërisht për sa i përket rrethit të personave që legjitimohen të kërkojnë shpërblimin e dëmit, llojet e dëmeve dhe shumës së dëmshpërblimit.

    7. Përsa i takon konceptit “familja e magjistratit” janë të vlefshme shpjegimet e dhëna në pikat 7 dhe 8 të nenit 17.

  • Konteksti historik

    8. Përpara miratimit të Ligjit për Statusin, mbrojtja e gjyqtarit është parashikuar fillimisht për gjyqtarët për krime të rënda, duke mbajtur në konsideratë se lënda e punës së tyre i ekspozonte ata më shumë ndaj rreziqeve apo dëmeve. Kështu, neni 9 i ligjit nr. 9110/2003 “Për organizimin dhe funksionimin e gjykatave për krime të rënda” përcaktonte që përveç të drejtave dhe garancive të njohura me ligjin nr. 8436, datë 28.12.1998 "Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë"[1], gjyqtarët e gjykatave për krime të rënda dhe të gjykatave të apelit për krime të rënda gëzojnë edhe mbrojtje të veçantë personale, familjare dhe pasurore, si dhe ruajtje e afërt fizike, në mënyrën e parashikuar në aktet ligjore dhe nënligjore. Më pas, ky parashikim u shtri për të gjithë gjyqtarët – konkretisht me nenin 24 pika 1 të ligjit 9877/2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, i cili parashikonte që gjyqtari ka të drejtë të ketë mbrojtje të veçantë nga shteti për vete, familjen dhe pronën, kur një gjë të tillë e kërkon ai vetë, për rrethana serioze, që i kërcënojnë jetën, familjen dhe pronën, sipas kritereve dhe procedurave të përcaktuara me vendim të Këshillit të Ministrave.

    9. Në të njëjtën linjë, neni 35 i ligjit 8737/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar i garantonte të drejtën prokurorit që të ketë mbrojtje të veçantë vetjake, si dhe për familjen dhe pronën, kur një gjë e tillë paraqitet e nevojshme në rrethanat e një rreziku serioz të lidhur me ushtrimin e detyrës. Prokurorëve, që e ushtrojnë detyrën pranë gjykatave të krimeve të rënda, u sigurohej i njëjti trajtim dhe e njëjta mbrojtje si gjyqtarëve të këtyre gjykatave.

    10. Në zbatim të legjislacionit të mësipërm, Këshilli i Ministrave ka miratuar vendimin nr. 480/2009 ku përcaktohet kushtet dhe kriteret për mbrojtjen e veçantë personale, të familjes dhe të pronës së gjyqtarëve dhe për sigurimin e jetës e të pronës së tyre.

    11. Relacioni shpjegues të Ligjit për Statusin[2] ka vënë në dukje që “Ligji, me parashikimet aktuale të tij, nuk ofron kushte, mënyra dhe mjete efektive që të garantojnë sigurinë e gjykatave dhe sigurinë e gjyqtarëve, me qëllim mbrojtjen nga shteti të jetës dhe pasurisë së tyre dhe të familjes kundrejt presioneve, kërcënimeve dhe akteve të dhunës që mund të vijnë për shkak të ushtrimit të detyrës, në ambientet e gjykatës dhe jashtë saj”. E njëjta problematikë për t’u adresuar është konfirmuar edhe gjatë shqyrtimit dhe miratimit të projektligjit nga Komisioni i Posaçëm për Reformën në Sistemin e Drejtësisë[3].

    12. Si përfundim, mund të thuhet që me rregullat e reja të Ligjit për Statusin pritet një përmirësim i statusit të magjistratëve në drejtim të mbrojtjes së veçantë. Këto përmirësime konsistojnë në zgjerimin e subjekteve (tashmë përfshihen edhe magjistratët që nuk ushtrojnë më funksionin) dhe në saktësimin e mbrojtjes (mbrojtje parandaluese dhe mbrojtje kompensuese).

     

    [1] Organizimi dhe funksionimi i pushtetit gjyqwsor rregullohej nga ky ligj, nw kohwn kur Kuvendi miratoi ligjin pwr gjykatat pwr krime tw rwnda

    [2] Shih faqen 4 të këtij relacioni në http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf, vizituar për herë të fundit më 28.04.2017

    [3] Shih faqen 6 të procesverbalit datë 23.09.2016 të Komisionit http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_23.09.2016.pdf, vizituar për herë të fundit më 28.04.2017

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    13. Mbrojta e veçantë për gjyqtarët është e parashikuar në Rekomandimin CM/Rec (2010)12 i Komitetit të Ministrave për shtetet anëtare për gjyqtarët: pavarësia, efiçenca dhe përgjegjësitë. Në paragrafin 38 të këtij Rekomandimi, përcaktohet që shtetet anëtare duhet të marrin çdo masë të nevojshme për të garantuar sigurinë e gjyqtarëve. Këto masa mund të përfshijnë mbrojtjen e gjykatave dhe të gjyqtarëve të cilët mund të bien pre ose mund të kërcënohen nga aktet e dhunës.

    14. Nga ana tjetër, mbrojtja e veçantë për prokurorët është e parashikuar në Rekomandimin CM/Rec (2000)19 i Komitetit të Ministrave për shtete anëtare për rolin e prokurorëve në sistemin e drejtësisë penale. Në paragrafin 5 të këtij Rekomandimi përcaktohet që prokurorët, së bashku me familjet e tyre, duhet të mbrohen fizikisht nga autoritetet kur kërcënohet siguria e tyre personale si pasojë e përmbushjes së rregullt të funksioneve të tyre. Për më tej, mbrojtja e veçantë e prokurorëve garantohet edhe nga paragrafi 5 i Udhëzimeve të Kombeve të Bashkuara mbi rolin e prokurorëve, i cili përcakton që prokurorët dhe familjet e tyre mbrohen fizikisht nga autoritetet në rast se i kërcënohet siguria e tyre personale si pasojë e përmbushjes së funksionit të tyre.

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Komiteti i Ministrave i Këshillit të Evropës, Rekomandimi CM/Rec (2010) 12 i Komitetit të Ministrave për shtete anëtare për gjyqtarët: pavarësia, efiçenca dhe përgjegjësitë, versioni në gjuhën angleze https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CM/Rec(2010)12&Language=true, vizituar për herë të fundit në datë 02.05.2017; 

  Komiteti i Ministrave i Këshillit të Evropës, Rekomandimit CM/Rec (2000) 19 i Komitetit të Ministrave për shtete anëtare për rolin e prokurorëve në sistemin e drejtësisë penale, versioni në gjuhën angleze https://rm.coe.int/16804be55a, vizituar për herë të fundit me datë 02.05.2017; 

  Kongresi i tetë i Kombeve të Bashkuara për parandalimin e krimit dhe trajtimin e kriminelëve, Havanë, Kubë 27 gusht – 7 shtator 1990, Udhëzime mbi Rolin e Prokurorëve, versioni në gjuhën angleze http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/RoleOfProsecutors.aspx, vizituar për herë të fundit me datë 02.05.2017.

• Materiale legjislative

  Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf , vizituar për herë të fundit më 02.05.2017 

  Procesverbal datë 23.09.2016 i Komisionit të Posaçëm  për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë” http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_23.09.2016.pdf,  vizituar për herë të fundit më 02.05.2017.

• Dispozita të lidhura
  Asnjë koment
• Akte nënligjore

  Vendim “Për kriteret dhe procedurat e mbrojtjes së ve?antë të jetës, shëndetit dhe pasurisë së magjistratit ose familjes së tij”, që duhet miratuar nga Këshilli i Ministrave, pas konsultimit me Këshillat, bazuar në pikën 2 të nenit 20

• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva

  Neni 24 pika 1 e ligjit 9877/2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”;

  Neni 9 i ligjit nr. 9110/2003 “Për organizimin dhe funksionimin e gjykatave për krime të rënda”;

  Neni 35 i ligjit 8737/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”;

  Vendim i Këshilli i Ministrave nr. 480/2009 “Për mbrojtjen e veçantë personale, të familjes dhe të pronës së gjyqtarëve dhe për sigurimin e jetës e të pronës së tyre”.