Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Neni 35, me të cilin nis kreu II i titulluar “Emërimi i magjistratëve” synon “të garantojë një proces emërimi dhe promovimi të gjyqtarëve dhe prokurorëve, të bazuar në kritere transparente, objektive dhe meritokratike” . Përmes evidentimit në këtë dispozitë ligjore të elementeve që lidhen me kualifikimin, integritetin, aftësitë profesionale dhe pastërtinë e figurës së kandidatëve për magjistratë, synohet për arritjen e një niveli më të lartë profesional, por edhe jepet shpresa se prurjet e reja do të rrisin shumë më tepër besimin te sistemi i drejtësisë.

    2. Nëpërmjet parashikimit në një nen të vetëm të të gjithë aspekteve thelbësore që lidhen me emërimin e magjistratëve, ligjvënësi ka synuar sistemimin e dispozitave mbi statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve, të cilat kanë qenë “të shpërndara në akte të ndryshme ligjore, nënligjore dhe me natyrë rregullatore” , duke plotësuar njëkohësisht edhe boshllëkun që mund të ketë ekzistuar në këtë drejtim.
    Renditja e kritereve ligjore që duhet të përmbushin kandidatët për magjistratë të diplomuar, procedurat strikte që duhet të ndiqen prej tyre,si dhe respektimi i afateve dhe procedurave konkrete nga Këshillat që bëjnë emërimin magjistrat “në përputhje me kërkesat e objektivitetit, meritokracisë, procesit të rregull ligjor dhe transparencës” , është qëllimi i të gjithë rregullimeve që përmban neni 35. Përdorimi i termave “i diplomuar” dhe “i emëruar si magjistrat”, që ndihmon në evidentimin por edhe në bërjen e dallimit ndërmjet statusit të ndryshëm të tyre,është një nga synimet e tjera të kësaj dispozite, për të cilën nevojitet të jepet një kuptim më i zgjeruar në vijim.

    3. Rregullimi në mënyrë më të qartë, por edhe evidentimi i parimit të meritokracisë, si një prej parimeve kryesore që udhëheq veprimtarinë e magjistratit gjatë gjithë karrierës, i evidentuar qartësisht në formulimin e shumë dispozitave të ligjit nr. 96, datë 6.10.2016, “Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, mbetet një tjetër qëllim thelbësor i nenit 35. Treguesit e performancës së shfaqur nga kandidatët për magjistratë gjatë viteve të ndjekjes së programit të formimit fillestar që konkretizohet,jo vetëm me diplomimin, por edhe me renditjen e pikëzuar në listën përfundimtare ndihmon që emërimi i tyre nga Këshillat që bazohet mbi këto rezultate të arritura dhe mbi preferencën e shprehur në përzgjedhjen e tre gjykatave a prokurorive.

     

     

     

  • Objekti

    4. Neni 35 rregullon në mënyrë të hollësishme kriteret ligjore që nevojiten të përmbushen nga kandidatët për magjistratë, pas përfundimit të programit të formimit fillestar në Shkollën e Magjistraturës, procedurat që ndiqen prej tyre për t’u emëruar si magjistrat dhe, në veçanti procesin e vendimmarrjes së Këshillave, të cilat duhet të vendosin përfundimisht për emërimin e tyre. Ndryshe nga legjislacioni i mëparshëm që nuk parashikonte kritere objektive dhe procedura transparente në lidhje me vendimin që merrnin organet përkatëse për emërimin e kandidatëve për magjistratë, kjo dispozitë e paraqet shumë më të plotë të gjithë procesin që ndiqet për emërimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve.

    5. Referuar gjetjeve dhe problematikave që evidentohen dhe analizohen në Dokumentin e Analizës së Sistemit të Drejtësisë , neni 35 përmirëson, qartëson dhe konsolidon shumë më mirë rregullimet e mëparshme për emërimin e magjistratëve të rinj, liston kriteret ligjore që duhet të përmbushen, afatin dhe periudhën konkrete të kryerjes së emërimit, fazat procedurale dhe të detajuara që ndiqen prej tyre dhe nga Këshillat përkatëse, deri në vendimmarrjen përfundimtare.

    6. Neni 35 reflekton standardet ndërkombëtare dhe praktikat ligjore më të mira të vendeve të zhvilluara , që bëjnë ndarjen e përgjegjësisë për trajnimin nga ajo për emërimin dhe promovimin e magjistratëve. Duke qenë se standardet ndërkombëtare rekomandojnë se “personat që janë përgjegjës për trajnimin nuk duhet të jenë drejtpërdrejt përgjegjës për emërimin ose promovimin e gjyqtarëve” , neni 35 parashikon pikërisht kompetencën e Këshillave për emërimin e magjistratëve, ndërkohë që nenet 29 e 30 përcaktojnë trajnimin dhe konkursin si një detyrë të Shkollës së Magjistraturës. Pikërisht, emërimi i kandidatëve për magjistratë mbetet si objekti kryesor i rregullimit që bën kjo dispozitë ligjore.

    7. Me rregullimin që bëhet në pikën 1 të nenit 35, kandidatëve për magjistratë u vendosen disa kritere të forta, transparente, objektive dhe meritokratike, pa plotësimin e të cilave nuk mund të kryhet emërimi i tyre. Pikësëpari, kandidati për magjistrat duhet të diplomohet pas një vlerësimi për tri vitet e ndjekjes së programit të formimit fillestar, sipas rregullave të vendosura nga ligji dhe nga Rregullorja e Shkollës së Magjistraturës. Pas diplomimit, që është edhe faza përmbyllëse e formimit profesional trevjeçar të kandidatëve për magjistratë,me qëllim që t’i njihet e drejta për t’u emëruar si magjistratë, kërkohet të përmbushin disa kritere të tjera ligjore, që parashikohen në këtë pikë. Pra, renditja si i diplomuar nuk do të thotë se konsiderohesh i emëruar magjistrat nga këshillat përkatëse.

    8. Pikërisht përmbushjen e kritereve ligjore për t’u emëruar magjistrat e rregullon në mënyrë të detajuar pika 1 e nenit 35. Plotësimi njëkohësisht i kritereve që kanë të bëjnë me arritjen e të paktën 70% të pikëve maksimale të mundshme në programin e formimit fillestar në Shkollën e Magjistraturës, vlerësimi minimalisht “mirë” për të gjitha detyrat e dhëna gjatë stazhit profesional, si dhe kalimi sërish i procesit të verifikimit të pasurisë dhe të figurës që kryhet nga Këshillat, janë të tjera detyrime që duhen përmbushur. Pikërisht, kandidatët që i plotësojnë këto kritere e kanë të garantuar emërimin dhe caktimin si magjistratë me përfundimin e Shkollës së Magjistraturës.

    9. Procedura për emërimin si magjistratë (gjyqtar a prokuror) fillon dy javë pas publikimit të listës së të diplomuarve. Nisur nga parashikimi ligjor i nenit 34 që detyron Shkollën e Magjistraturës për të publikuar këtë listë, jo më vonë se fundi i muajit qershor tëçdo viti dhe se paraqitja e kërkesës nga i diplomuari para këshillave përkatëse bëhet brenda dy javësh nga kjo datë, neni 35 ka rregulluar në detaje të gjithë procedurën që ndiqet, si nga i diplomuari, ashtu edhe nga Këshillat. Parashikimi i një periudhe kaq të shkurtër lidhet sa me nevojat që ka sistemi për magjistratë, po aq edhe me mos krijimin e një shkëputje të gjatë të magjistratit nga realizimi i të drejtave dhe detyrimeve që lindin nga marrëdhëniet e punës.
    Parashikimi ligjor, sipas pikës 2, i ka dhënë mundësinë të diplomuarit që, për arsye të përligjura, të kërkojë nga këshillat emërimin si magjistrat edhe në vitin pasues. Për një parashikim më të hollësishëm të arsyeve që mund të justifikojnë kandidimin e të diplomuarit në vitin pasardhës, sipas pikës 5 të nenit 35, ngarkohen Këshillat, të cilat miratojnë rregulla përkatëse në këtë drejtim. Për nevojat që ka sistemi i drejtësisë për magjistratë, vështirë se mund të lindë nevoja e emërimeve në vitin pasardhës. Megjithatë, ligjvënësi është treguar i kujdesshëm që në rast të mos hapjes së vendeve të reja në sistem, apo të arsyeve objektive që mund të ketë magjistrati, emërimi të bëhet në vitin pasues për kandidatin.

    10. Shprehja e interesit nga kandidati për gjyqtar a prokuror është një kërkesë e pikës 3 të nenit 35, që i drejtohet nëpërmjet një kërkese me shkrim këshillave respektivë, në të cilën përcaktohen tri gjykata a prokurori preferenciale, ku i diplomuari kërkon të emërohet. Pikërisht, performanca e shfaqur nga kandidati për magjistratë gjatë tri viteve të ndjekjes së programit të formimit fillestar dhe që evidentohet në vlerësimin, sipas një metodologjie shkencore të kryer nga Shkolla e Magjistraturës ,nëpërmjet renditjes së pikëzuar në listën e të diplomuarve, bëhet përcaktues në emërimin e tij në një prej gjykatave a prokurorive, për të cilat ka shprehur preferencën. Sidoqoftë, kjo preferencë është e kushtëzuar nga përzgjedhja që bën ai kandidat që është renditur më mirë, si dhe nga vendet vakante që paraqiten në sistem.

    11. Objekt rregullimi i pikës 4 të nenit 35 është procedura që ndjekin Këshillat, afati brenda të cilit ato duhet të shprehen, si dhe natyra dhe lloji i vendimit që marrin për çdo rast. Përmbushja e këtij detyrimi nga Këshillat brenda një muaji nga data e publikimit të listës së të diplomuarve, nënkupton kryerjen e verifikimit të plotësimit të tri kritereve që parashikohen në pikën 1 të nenit 35. Nëse dy kriteret e para të parashikuara në pikën 1 të nenit 35 lidhen me të dhënat që administrohen dhe miratohen nga Shkolla e Magjistraturës, të cilat i dërgohen Këshillave, kriteri i shkronjës “c” të pikës 1 është një vendimmarrje e vetë Këshillave. Sidoqoftë, kjo vendimmarrje e Këshillave për kryerjen sërish të verifikimit të pasurisë dhe të figurës së kandidatëve për magjistratë nuk është vetëm në vlerësimin e tyre, sepse sipas nenit 32 të këtij ligji kërkohet angazhimi i institucioneve të specializuara, në këtë drejtim. Prandaj, periudha njëmujore (brenda muajit korrik të çdo viti) do t’i shërbejë Këshillave për të përmbushur detyrën e tyre për verifikimin e plotësimit të kritereve, me qëllim emërimin apo refuzimin e të diplomuarve për t’u emëruar magjistrat.

     

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    12. Me rregullimin që i është bërë në këtë nen disa prej aspekteve thelbësore që lidhen me renditjen e kritereve ligjore që duhet të përmbushin të diplomuarit për t’u emëruar si magjistratë dhe parashikimin e hollësishëm të procedurave konkrete që duhen ndjekur,si nga të diplomuarit, ashtu edhe nga Këshillat që bëjnë emërimin, jepet edhe një siguri legjitime te kandidatët për magjistratë se emërimi dhe fillimi i karrierës prej tyre garantohet nëpërmjet “objektivitetit, meritokracisë, procesit të rregull ligjor dhe transparencës” . Pikërisht, ky rregullim i hollësishëm i normës duket se nuk krijon ndonjë paqartësi për kuptimin dhe zbatimin e drejtë të saj. Megjithatë lind nevoja për dhënien e komenteve për disa çështje të veçanta të normës konkrete.

    a) Kuptimi mbi kriteret ligjore për emërimin si magjistrat

    13. Tri janë kriteret ligjore të renditura në pikën 1 të nenit 35që duhen përmbushur për t’u emëruar si magjistrat. Ky është një parashikim i rëndësishëm që shërben, në të njëjtën kohë, për të bërë dallimin ndërmjet statusit “i diplomuar” dhe statusit “i emëruar magjistrat”. Për marrjen e statusit “i diplomuar” ligji kërkon përmbushjen e kritereve të tjera, të cilat ndikojnë në listën e renditjes së kandidatëve dhe që kanë të bëjnë me vlerësimin e kandidatëve për magjistratë në programin e formimit fillestar, për të gjithë komponentët e vitit të parë e të dytë , si edhe të praktikës profesionale të vitit të tretë . Ndërkohë, për emërimin magjistrat, neni 35 kërkon jo thjesht vlerësimin nga Shkolla e Magjistraturës me diplomën e përfundimit të saj, por kalimin edhe të një pragu mbi mesataren e vlerësimit. Gjithashtu, organet që ngarkohen për të kryer vlerësimin e kandidatëve për magjistratë, në funksion të përmbushjes së tri kritereve ligjore, nuk janë të njëjta. Për dy kriteret e para shërbejnë rezultatet që ka nxjerrë Shkolla e Magjistraturës, ndërsa lidhur me kriterin e tretë, që parashikohet në shkronjën“c”,vlerësimi është në kompetencën e organeve të tjera.

    I. Dy kriteret ligjore që vlerësohen nga Shkolla e Magjistraturës

    14. Për të arritur një interpretim më të plotë të nivelit të vlerësimit dhe të pikëzimit që parashikon neni 35 është e nevojshme të analizohen së bashku me rregullimet që bën neni 270 i ligjit nr. 115, datë 3.11.2016, “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”, si dhe Rregullorja e Shkollës së Magjistraturës. Këto rregullime kanë përcaktuar kategoritë, mbi të cilat në përfundim të programit trevjeçar të formimit fillestar bëhet vlerësimi për diplomimin e kandidatëve për magjistratë. Pesë kategoritë e vlerësimit të kandidatëve për magjistratë , nga niveli “shkëlqyeshëm” e deri te niveli “i paaftë” kanë një sistem pikëzimi që varion nga 100% në49% të pikëve . Ndërkohë që niveli 49% është kufiri ndarës ndërmjet vlerësimit “i paaftë” dhe vlerësimit “pranueshëm”, kufiri 70% i pikëve ndan të emëruarit si magjistratë nga të diplomuarit,që u refuzohet emërimi.

    15. Sipas metodologjisë së vlerësimit dhe pikëzimit që parashikohet në Rregulloren e Shkollës së Magjistraturës ,nuk mund të emërohet gjyqtar a prokuror çdo i diplomuar nga Shkolla e Magjistraturës. Niveli 50-69 pikë i renditjes së kandidatit për magjistratë vlen për t’u diplomuar në kategorinë “mjaftueshëm”, që është niveli minimal i diplomimit, por që është njëkohësisht pengesë për emërimin si magjistrat. Kategoria prej 70% të pikëve, e cila i përket nivelit të vlerësimit “mirë”, konsiderohet si një kriter i detyrueshëm që duhet plotësuar për t’u emëruar si magjistrat. Të njëjtin nivel minimal të vlerësimit ka parashikuar edhe shkronja“b”e pikës 1 të nenit 35 për detyrat e dhëna gjatë stazhit profesional në vitin e tretë të formimit fillestar, si një kriter i dytë që duhet përmbushur nga i diplomuari.

    16. Ky interpretim ndihmon për të bërë dallimin ndërmjet të diplomuarve nga Shkolla e Magjistraturës dhe të emëruarve si gjyqtar apo prokuror. Pra, kriteret ligjore që renditen në pikën 1, shkronja “a”“b” dhe “c” vlejnë vetëm për ata kandidatë të diplomuar,të cilët kanë të drejtë të emërohen magjistratë. Kategoria tjetër e të diplomuarve që renditen nën kufirin 70% të pikëve e humbasin të drejtën për t’u emëruar si magjistrat. Një analizë e tillë ndihmon për të kuptuar se ndërmjet të diplomuarve dhe të emëruarve si magjistrat ka diferencë, por edhe për të qartësuar çdo keqkuptim që krijohet se,me diplomimin nga Shkolla e Magjistraturës konsiderohesh i emëruar si gjyqtar e prokuror. Çdo i emëruar magjistrat është domosdoshmërisht i diplomuar nga Shkolla e Magjistraturës, por një gjë e tillë nuk vlen për të kundërtën. Pra, nëse nuk kalon nivelin 70% të pikëve e humbet të drejtën për t’u emëruar si magjistrat.

    II. Kriteri i verifikimit të pasurisë dhe figurës

    17. Për interpretimin e shkronjës “c” të pikës 1 të këtij neni shihet nevoja e referimit në komentet që janë bërë në nenin 32për verifikimin,në fillim të programit të formimit fillestar, të pasurisë dhe figurës së kandidatëve për magjistratë. Kryerja sërish e këtij procesi tregon se sa përcaktuese është për sistemin e drejtësisë përthithja e një kategorie të caktuar individësh, të cilët premtojnë për një integritet më të lartë moral e profesional, përpara marrjes së detyrës së tyre si magjistrat. Në dallim nga procesi tranzitor i rivlerësimit kalimtar të gjyqtarëve dhe prokurorëve, me parashikimin e këtij kriteri, ligjvënësi synon të sanksionojë një mjet për vlerësimin tërësor dhe në vijimësi të pasurisë dhe figurës së kandidatëve për magjistratë, jo vetëm përpara hyrjes në Shkollën e Magjistraturës, por edhe në përfundim të programit të formimit fillestar.

    18. Qoftë procedura që ndiqet për verifikimin e pasurisë e të figurës së kandidatëve për magjistratë, ashtu edhe organet që e kryejnë atë,nuk kanë dallim nga rregullimet që parashikohen për procesin që kryhet përpara pranimit në programin e formimit fillestar . Megjithatë, periudha gjatë të cilës realizohet, por edhe afati që do të nevojitet për përfundimin e plotë të këtij procesi nuk është dhe nuk mund të jenë të njëllojtë me rregullat që vendosen në nenin 32, pavarësisht parashikimit që gjendet në shkronjën “c” të nenit 35. Referuar afateve që parashikon neni 35, procesi i verifikimit të pasurisë dhe figurës nuk duhet të kalojë më tepër se një muaj, ndërkohë që verifikimi fillestar, sipas nenit 32 kërkon një afat 5-mujor.

    19. Verifikimi sërish i pasurisë dhe figurës, në përfundim të diplomimit të kandidatëve për magjistratë,është në vijim të procesit të kryer tri vite më parë nga dy Këshillat. Për shkak të rezultateve që gjenden të evidentuara në të dhënat e procesit të kryer para fillimit të formimit fillestar, procedura që do të nevojitet për përfundimin e këtij procesi pas diplomimit do të jetë, në dukje, më e lehtë dhe më e shpejtë në kohë .Nga ana tjetër, afati njëmujor që parashikohet për përfundimin e këtij verifikimi imponohet nga kryerja e një tjetër procedure, që lidhet me vendimin që duhet të marrin këshillat për emërimin e magjistratëve. Formulimi “brenda afatit njëmujor nga data e publikimit të listës së të diplomuarve”, i pikës 4 të nenit 35, i analizuar edhe me formulimin “brenda muajit korrik të çdo viti”, që parashikon pika 2 e nenit 39, vendosin përpara detyrimit Këshillat për të bërë emërimin si magjistrat dhe për të mbyllur procedurën e “caktimit në pozicion” të të emëruarit të sapodiplomuar.

    b) Kuptimi i renditjes preferenciale të tre gjykatave e prokurorive

    20. Një prej parimeve kryesore që udhëheq veprimtarinë e magjistratit gjatë gjithë karrierës është ai i meritokracisë. Vendosja e rregullave që garantojnë mbi bazë meritash performancën e kandidatit për magjistrat gjatë viteve të ndjekjes së programit të formimit profesional shërben, jo vetëm për diplomimin, por edhe për zhvillimin e mëtejshëm të karrierës së tij profesionale. Pikërisht, kjo performancë e kandidatit për magjistrat që evidentohet me nivelin profesional të arritur në përfundim të këtij programi dhe të vendit që zë në renditjen përfundimtare ndihmon, në të njëjtën kohë, për të shprehur preferencën në përzgjedhjen e tre gjykatave apo prokurorive gjatë procedurës së emërimit. Në këtë kuptim, vendi që zë kandidati në listën e renditjes së magjistratëve të diplomuar sjell efekte të drejtpërdrejta juridike në vendimmarrjen e këshillave,të cilat do të marrin në konsideratë këtë renditje për të konkluduar mbi preferencat e kandidatit për tri nga gjykatat apo prokuroritë, ku dëshiron të bëhet “caktimi në pozicion” .

    21. Renditja preferenciale që bëhet nga i diplomuari për tri gjykatat ose prokuroritë ku kërkon të emërohet është e kushtëzuar, pikësëpari, me shprehjen prej tij të interesit nëpërmjet kërkesës që paraqitet brenda afatit dyjavor nga publikimi i listës së të diplomuarve, me vendin që ai ka zënë në këtë listë përfundimtare, si edhe me përmbushjen e kritereve të emërimit në nivelet e vendosura nga normat konkrete ligjore. Është e kuptueshme se shprehja e preferencës për gjykatat apo prokuroritë e renditura prej të diplomuarit do të kushtëzohet edhe me mundësitë që paraqiten në sistem lidhur me vendet e lira të shpallura nga këshillat. Pozicioni që ata kanë zënë në listën e renditjes përfundimtare nga Shkolla e Magjistraturës do të shërbejë për të përzgjedhur gjykatat e prokuroritë ndërmjet atyre vendeve që këshillat kanë shpallur të lira. Kjo është një zgjidhje ligjore e arsyeshme që motivon çdo kandidat për magjistrat për të synuar një renditje sa më të mirë në listën përfundimtare të të diplomuarve. Megjithatë, çdo vendimmarrje e këshillave do të varet nga mundësitë që paraqiten në sistem për vendet vakante.

    22. Mospërmbushja nga i diplomuari i kritereve ligjore të parashikuara në pikën 1 të nenit 35, mos shprehja e interesit,si dhe mos përcaktimi i renditjes preferenciale për tri gjykata a prokurori në afatin e caktuar dhe sipas procedurës që parashikohet në pikat 2 dhe 3 të këtij neni, janë rrethana mbi të cilat këshillat refuzojnë emërimin si magjistratë të të diplomuarit. Pikërisht, mos kalimi i pragut të pikëve minimale që ligji kërkon për t’u emëruar si magjistratë, si dhe moskalimi i testit të integritetit të magjistratit (pas verifikimit të pasurisë dhe figurës) janë pengesa të pakapërcyeshme për emërimin si magjistrat. Nga ana tjetër, ligji kërkon edhe shprehjen e vullnetit nga i diplomuari për t’u emëruar si magjistrat, sipas procedurës të përcaktuar. Ky parashikim ligjor është edhe një risi që ligji aktual ka sjellë në raport me rregullimin e mëparshëm.

     

  • Konteksti historik

    23. Rregulla për emërimin e kandidatëve magjistratë të diplomuar gjendeshin të parashikuara në ligjin nr. 8136, datë 31.7.1996, “Për Shkollën e Magjistraturës të Republikës së Shqipërisë”. Megjithatë, në dallim nga parashikimi që bëhej në këtë ligj dhe që bazohej në vendosjen e rregullave të përgjithshme, që përcaktonin vetëm nivelet e vlerësimit profesional të kandidatëve për magjistratë, rregullimi në ligjin nr. 96, datë 6.10.2016, “Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, është shumë më i plotë. Neni 35 e paraqet shumë më të detajuar procesin që ndiqet për emërimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve. Renditja e kritereve ligjore që duhet të përmbushen nga të diplomuarit dhe që vlerësohen nga SHM-ja dhe nga disa organe të tjera, si dhe të gjithë hapat proceduralë që ndiqen deri në vendimmarrjen përfundimtare nga këshillat krijojnë një panoramë shumë të qartë të këtij procesi transparent, objektiv dhe meritokratik.

    24. Përpara miratimit të ligjit nr. 96/2016, procesi i emërimit të kandidatëve për magjistratë kalonte në dy faza. Me përfundimin e vitit të dytë në programin e formimit fillestar në Shkollën e Magjistraturës dhe pas vlerësimit që kryente Këshilli Pedagogjik, bëhej një emërim provizor i kandidatëve për magjistratë. Sipas profileve të zgjedhura kandidatët për magjistratë caktoheshin përkohësisht nga Presidenti i Republikës, me propozimin, përkatësisht, të Këshillit të Lartë të Drejtësisë dhe të Prokurorit të Përgjithshëm , për të kryer stazhin profesional si gjyqtarë dhe prokurorë. Pas përfundimit të stazhit profesional, që përmbyllte edhe vitin e tretë të programit të formimit fillestar, ligji parashikonte “emërimin përfundimtar të tyre në vendet vakante, në përputhje me shkallën e vlerësimit të tyre nga shkolla” .

    25. Me ndryshimet që pësoi legjislacioni, në kuadër të reformës në drejtësi ndryshoi, jo vetëm mënyra e zhvillimit dhe e vlerësimit të praktikës profesionale të vitit të tretë, por edhe procedura e emërimit të kandidatëve për magjistratë. Me ligjin nr. 96/2016 u zëvendësua procedura e emërimit provizor si gjyqtar e prokuror gjatë stazhit profesional të vitit të tretë, me procedurën e caktimit të kandidatëve për magjistratë në pozicionin e ndihmësit ligjor pranë magjistratit. Sipas nenit 33 kandidatët për magjistratë kryejnë të gjitha detyrat që u ngarkon magjistrati udhëheqës, me përjashtim të ushtrimit të funksionit të gjyqtarit a prokurorit. Vetëm pas përfundimit të programit trevjeçar të formimit fillestar, vlerësimit përfundimtar të kandidatëve,në bazë të 5 niveleve që parashikon neni 270 i ligjit nr. 115/2016, si edhe diplomimit e renditjes së tyre në listën përfundimtare, mund të bëhet emërimi si magjistrat i të diplomuarve.

    26. Një tjetër dallim nga legjislacioni i vitit 1996 dhe ndryshimeve që ai pësoi në vitet e mëpasshme vihet re në disa drejtime si shkallët e vlerësimit që përdor Këshilli Pedagogjik , në nivelet e vlerësimit minimal që kërkon ligji për t’u emëruar si magjistratë, në parashikimin e kritereve të reja ligjore për emërimin si magjistratë, në përfshirjen për verifikimin e këtyre kritereve të organeve të ndryshme, si dhe në procedurat më strikte që ndiqen deri në emërimin përfundimtar nga këshillat. Konkretisht, sipas nenit 19 të ligjit të vitit 1996, vlerësimi i kandidatëve për magjistratë nga Këshilli Pedagogjik bëhej sipas renditjes me 4 shkallë, ndërkohë që në ligjin e vitit 2005 është parashikuar vlerësimi me 5 nivele .

    27. Vendosja e kritereve të reja ligjore për emërimin si magjistrat të diplomuarve është një risi e rregullimit që bën legjislacioni aktual. Ligji i vitit 1996, por edhe ndryshimet që ai pësoi në vitin 2005 dhe në vitin 2014 , nuk parashikojnë kritere ligjore për emërimin e të diplomuarve, përveç listës së renditjes së tyre, si dhe shprehjes së preferencës për gjykatat e prokuroritë ku dëshironin për t’u emëruar. Kalimi i kufirit minimal prej 70% të pikëve të rezultatit përfundimtar, vlerësimi minimalisht “mirë për të gjitha detyrat e dhëna gjatë stazhit profesional në vitin e tretë, si dhe kalimi sërish i verifikimit të pasurisë e figurës, janë kritere të reja që parashikohen për herë të parë në nenin 35.

    28. Paraqet risi për legjislacionin aktual, në dallim nga ligji i mëparshëm edhe parashikimi i organeve që ngarkohen për të kryer verifikimin e kritereve ligjore për emërimin si magjistrat. Deri në miratimin e ligjit nr. 96/2016 ishte Shkolla e Magjistraturës, si i vetmi organ që bënte vlerësimin dhe hartonte listën përfundimtare të renditjes së të diplomuarve dhe që shërbente si akti bazë për emërimin e tyre. Në këtë listë renditje ligji nuk parashikonte kufij minimalë pikëzimi që të shërbenin si prag për emërimin si magjistrat. Mjaftonte vlerësimi minimal “mjaftueshëm” për t’u diplomuar dhe për t’u emëruar magjistrat. Me rregullimin që u bë në ligjin nr. 96/2016, u vendosën jo vetëm kufij minimalë për t’u emëruar magjistrat, por u ngarkuan krahas Shkollës së Magjistraturës që bën vlerësimin profesional, edhe organe të specializuara që ndihmojnë për verifikimin e kritereve ligjore . Konkretisht, kalimi sërish i verifikimit të pasurisë dhe figurës nga kandidati për magjistrat që kryhej nga këshillat , në bashkëpunim me institucionet e specializuara në këtë drejtim është një ndryshim thelbësor për emërimin si magjistrat të të diplomuarit .

    29. Nga analiza dhe krahasimi që i bëhet rregullimit ligjor aktual me atë të mëparshëm, konstatohet një dallim thelbësor ndërmjet statusit të të diplomuarit nga Shkolla e Magjistraturës dhe të emëruarit si magjistrat. Ky dallim qëndron si te statusi i ndryshëm që mban kandidati për magjistrat gjatë vitit të tretë,si edhe te mënyra e përfitimit të pagës dhe e të drejtave të tjera. Sipas ligjit të vitit 1996 dhe ndryshimeve të mëvonshme nuk kërkohet diplomimi si kusht për t’u emëruar provizorisht si magjistrat dhe për të filluar ushtrimin e funksionit të gjyqtari e prokurorit. Arsyeja kryesore qëndron te zgjidhja që bënte ligji, sipas të cilit, pas përfundimit të vitit të dytë dhe ende pa u diplomuar kandidatët për magjistratë emëroheshin provizorisht si magjistratë. Ata e fillonin ushtrimin e funksionit si gjyqtar a prokuror gjatë kohës që kryenin programin fillestar në Shkollën e Magjistraturës dhe paguheshin si magjistratët e sistemit, pa asnjë ndërprerje. Ata vijonin ta ruanin statusin e gjyqtarit a prokurorit, ashtu si edhe pagën e përfitimet e tjera, edhe pas diplomimit në përfundim të vitit të tretë, pavarësisht mos emërimit përfundimtar . Ky rregullim ligjor me dy lloje emërimesh ndryshoi pas miratimit të ligjit nr. 96/2016.

    30. Sipas formulimit të nenit 35 të ligjit nr. 96, nuk pranohet emërimi provizor si gjyqtar a prokuror, në përfundim të vitit të dytë të kandidatëve për magjistratë. Me këtë rregullim të ri ligjor kërkohet fillimisht diplomimi,në përfundim të vitit të tretë, i kandidatëve për magjistrat, me qëllim emërimin e tyre si magjistrat. Pagesa e kandidatëve për magjistratë, në formën e bursës së shkollimit kryhet nga Shkolla e Magjistraturës gjatë tri viteve të programit të formimit fillestar, e cila ndërpritet pas diplomimit të tyre, në fund të muajit qershor. Me emërimin e tyre si magjistrat kjo pagesë bëhet nga institucioni, ku do të ushtrojnë funksionin e gjyqtarit a prokurorit.

    31. Periudha pas diplomimit të kandidatëve për magjistratë, që përkon me fundin e muajit qershor të çdo viti dhe që pasohet me procedurën e emërimit si magjistrat mund të rezultojë më e zgjatur në kohë, nisur nga problematika që mund të krijohen nga shpallja e vendeve të lira në sistem. Mos emërimi në kohë i magjistratëve krijon problematikë, si për nevojat që ka sistemi i drejtësisë për gjyqtarë e prokuror, ashtu edhe për ndërprerjen e pagesës së tyre. Sidoqoftë, legjislacioni i mëparshëm dhe ai aktual krijojnë hapësirat e mundshme që, në mungesë të vendeve të lira, kandidatit për gjyqtar a prokuror t’i jepet mundësia për t’u sistemuar në një pozicion tjetër brenda sistemit të drejtësisë. Sipas nenit 20 të ligjit të vitit 1996, “Kandidati për gjyqtar në raste të tilla, me pëlqimin e tij, mund të vendoset në detyrën e ndihmësgjyqtarit ose në administratën gjyqësore, deri në krijimin e vendit vakant.”. Me ndryshimet që iu bënë kësaj dispozite me ligjin nr. 9414, datë 20.5.2005, “Kandidati për gjyqtar ose prokuror, në mungesë të vendeve të lira, me pëlqimin e tij, mund të punojë në administratën gjyqësore, në atë të prokurorisë, në Ministrinë e Drejtësisë ose si ndihmës ligjor në Gjykatën e Lartë deri në hapjen e vendit për gjyqtar ose prokuror.”. Ndërkohë që me ligjin nr. 96 të vitit 2016 u bë një rregullim më i plotë, duke parashikuar procedurën e komandimit në një institucion tjetër. Konkretisht, sipas nenit 40, pika 1 të ligjit nr. 96, në rast se nuk arrihet të bëhej caktimi në pozicion brenda muajit korrik të çdo viti për arsye se “numri i kërkesave për t’u caktuar në pozicion është më i madh se numri i vendeve të lira për magjistrat, Këshillat e caktojnë të emëruarin në një pozicion të komanduar në një institucion.” Përsa i përket pagës dhe përfitimeve të tjera, legjislacioni i mëparshëm kishte një rregullim më korrekt, sepse nuk e ndërpriste pagesën për magjistratin. Në pritje të caktimit në pozicionin e gjyqtarit a prokurorit, kandidatët për magjistratë vijonin të përfitonin “pagën dhe të drejtat e tjera, përkatësisht, të gjyqtarit ose të prokurorit.” .Ndërsa me legjislacionin aktual, kandidatët për magjistratë paguhen nga Shkolla e Magjistraturës deri në momentin e diplomimit (fundi i muajit qershor) dhe pas kësaj periudhe duhet të emërohen si magjistratë nga këshillat që të paguhen. Prandaj, ligji ka parashikuar një periudhë të shkurtër (muaji korrik i çdo viti) për kryerjen nga këshillat të procedurës së emërimit dhe caktimit të tyre në pozicionin e magjistratit.

     

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Opinioni i Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Europianë, nr. 17 (2014) "Mbi vlerësimin e punës së gjyqtarëve, cilësinë e drejtësisë dhe respektin për pavarësinë e gjyqësorit".

  Opinioni nr. 4 i CCJE-së, “Mbi trajnimin e duhur fillestar dhe vazhdues të gjyqtarëve në nivel kombëtar dhe europian.”

  Opinioni i CCJE-së nr. 17 (2014), “Mbi vlerësimin e punës së gjyqtarëve, cilësinë e drejtësisë, dhe respektin për pavarësinë e gjyqësorit.”
  www.csm.it/documents/46647/0/Opinion+No.+17+%282014%29.pdf/f596c4a8-7019-47e1-9b35-14551977b471

  EJTN Handbook on Judicial Training Methodology in Europe (2016), With the support of the European Union, www.ejtn.eu/Documents/EJTN_JTM_Handbook_2016.pdf

• Materiale legjislative

  Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë, www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf;

  Strategjia e Reformës në Sistemin e Drejtësisë, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë,
  reformanedrejtesi.al/sites/default/files/draft_strategjia_versioni_shqip.pdf

  Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf .

  Procesverbal datë 24.6.2016 i Komisionit të Posaçëm për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf

• Dispozita të lidhura

  Ligji:

  Neni 19 i ligjit nr. 96, datë 6.10.2016, “Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”.

  Neni 34 i ligjit nr. 96, datë 6.10.2016, “Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”.

  Neni 39, pika 2 i ligjit nr. 96/2016, “Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”.

  Neni 71 i ligjit nr. 96/2016, “Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”.

  Neni 268 i ligjit nr. 115, datë 3.11.2016, “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”.

  Neni 269 i ligjit nr. 115, datë 3.11.2016, “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”.

  Neni 270 i ligjit nr. 115, datë 3.11.2016, “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”.

   

• Akte nënligjore

  Vendim i Këshillit të Lartë Gjyqësor nr. 122, datë 5.3.2020, “Për fillimin e procedurës së verifikimit të kushteve dhe kritereve ligjore të rekrutimit si gjyqtar të kandidatëve për magjistratë, profili gjyqtar, që pritet të diplomohen në vitin akademik 2019-2020”.
  klp.al/category/vendime-akte-administrative/

  Vendim i Këshillit të Lartë Gjyqësor, nr. 1, datë 9.1.2020 për emërimin gjyqtare të znj. Erlanda Agaj, klp.al/category/vendime-akte-administrative/

  Vendim i Këshillit të Lartë Gjyqësor nr. 253, datë 12.11.2019, “Për skualifikimin e kandidatit z. F.D, i diplomuar për magjistrat në Shkollën e Magjistraturës”, klp.al/category/vendime-akte-administrative/

  Vendimi i Këshillit të Lartë të Prokurorisë, 38-11.02.2020, “Për emërimin si prokuror dhe caktimin në detyrë të z. Florian Boriçi, klp.al/wp-content/uploads/2020/02/Vendim-nr-38-11.02.2020.pdf

  Rregullore e Shkollës së Magjistraturës, aneksi 10 “Për vlerësimet e kandidatëve për magjistratë në formimin fillestar”, të Rregullores së Shkollës së Magjistraturës.

   

• Vendime

  Aneksi 10 “Për vlerësimet e kandidatëve për magjistratë në formimin fillestar”, në Rregulloren e Shkollës së Magjistraturës, ndryshuar me vendimin nr.23, datë 23.10.2017 të Këshillit Drejtues të Shkollës së Magjistraturës)

  Plani mësimor për formimin fillestar në Shkollën e Magjistraturës (viti i parë akademik 2019 – 2020), miratuar nga Këshilli Drejtues i Shkollës së Magjistraturës.

• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva

  Neni 14, shkronja “c” i ligjit nr. 8136, datë 31.7.1996, “Për Shkollën e Magjistraturës së Republikës të Shqipërisë”.

  Neni 19 i ligjit nr. 8136, datë 31.7.1996, “Për Shkollën e Magjistraturës së Republikës të Shqipërisë”.

  Neni 20 i ligjit nr. 8136, datë 31.7.1996, “Për Shkollën e Magjistraturës së Republikës të Shqipërisë”.

  Neni 19 i ligjit nr. 9414, datë 20.5.2005, “Për disa ndryshime në ligjin nr. 8136, datë 31.7.1996 “Për Shkollën e Magjistraturës së Republikës të Shqipërisë”.

  Neni 19/1 i ligjit nr. 9414, datë 20.5.2005, “Për disa ndryshime në ligjin nr. 8136, datë 31.7.1996 “Për Shkollën e Magjistraturës së Republikës të Shqipërisë”.

  Neni 20 i ligjit nr. 9414, datë 20.5.2005, “Për disa ndryshime në ligjin nr. 8136, datë 31.7.1996 “Për Shkollën e Magjistraturës së Republikës të Shqipërisë”.

  Ligji nr. 97, datë 24.7.2014, “Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr. 8136, datë 31.7.1996, "Për Shkollën e Magjistraturës", të ndryshuar.