Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 59 ka qëllim të disiplinojë plotësimin e vakancave nga këshillat në gjykata dhe prokurori, kur këto ndodhin për një periudhë të caktuar. Ashtu si në rastin e dispozitës që rregullon transferimin, neni 59, i cili i referohet vetëm pozicioneve të përkohshme, synon të garantojë qartësi dhe parashikueshmëri në plotësimin e vendeve të lira që krijohen nga lëvizjet brenda sistemit. Një nga veçoritë e reja që ofron ligji nr.96/2016,“Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve”është plotësimi i nevojave që ka sistemi i drejtësisë, si dhe fleksibiliteti i lëvizjes së magjistratëve nga njëri pozicion në një tjetër, për të bërë të mundur pasurimin e përvojësgjatë karrierës.Realizimi dhe harmonizimi i këtyre dy objektivave mund të arrihet duke ndjekur disa parime dhe rregulla të qarta dhe të qëndrueshme, të cilat parashikohen jo vetëm në nenin 59, por edhe në të dispozitat e tjera (nenet 42-46) të kreut “Transferimi”.
  • Objekti
    1. Subjektet
    2. Neni 59ka për subjekt këshillat, si organet përgjegjëseqë vlerësojnë,periodikisht ose rast pas rasti, nevojën për plotësimin e vendeve të lira në gjykata ose në prokuroriqë krijohen për një periudhë të caktuar, jo më pak se 3 muaj (neni 43). Këshillat kanë detyrimin të kujdesen për respektimin e kushteve dhe kritereve të parashikuara në këtë nen lidhur me plotësimin e përkohshëm të vendeve të lira, të ndara sipas shkaqeve që çojnë në nevojën për plotësimin e tyre.
    3. Gjithashtu, neni 59 ka për subjekt edhe magjistratët, të cilët caktohen përkohësisht në vendet e lira të krijuara, sipas rastit.Caktimi i tyre në këto pozicione bëhet duke mbajtur parasysh edhe parimet dhe rregullat që parashikon neni 42 lidhur me transferimin, ku bën pjesë edhe caktimi i përkohshëm në një pozicion.

        2.Struktura

    4. Neni 59 hap kreun VII“Mandati i kufizuar”, të pjesësIII “Zhvillimi i karrierës së magjistratëve”. Lëvizja e magjistratit në një pozicion të përkohshëm ose me mandat të kufizuar është një nga proceset që përfshihet në karrierën e magjistratit. Për këtë arsye, ato janë parashikuar në një kre më vete, ku përfshijnë disa aspekte, si llojet dhe parimet e caktimit të përkohshëm (neni 59), e drejta e magjistratit për t’u kthyer në pozicionin e mëparshëm (neni 60), pozicionet me mandat të përcaktuar nga ligji (neni 61), e drejta për t’u caktuar në nivel apeli për disa kategori magjistratësh (neni 62), si dhe mbarimi i mandatit të kryetarit (neni 63).
    5. Neni 59 përbëhet nga 9 pika, të cilat përmbledhtazi i kushtohen kuptimit të konceptit “pozicion i përkohshëm”, mënyrës si krijohet një  pozicion i tillë, rasti përjashtimor, si dhe aspekte të tjera procedurale të vendimmarrjes së këshillave për plotësimin e këtyre pozicioneve.
    6. Më konkretisht, pika 1 paraqet konceptin e “pozicionit të përkohshëm”, sipas të cilit konsiderohet i tillë rasti kur magjistrati në pozicion të përhershëm nuk ushtron funksionin për një periudhë jo më shumë se 3 muaj. Arsyet për këtë janë ose caktimi i tij në një pozicion tjetër ose shkaqe ligjore.
    7. Pika 2 përcakton rastet kur krijohen pozicionet e përkohshme, të cilat janë: a) komandimi i magjistratit; b) transferimi ose ngritja në detyrë me mandat të kufizuar ose kur një pozicion është përkohësisht i lirë; c) marrja e lejes prindërore ose e lejes së papaguar; ç) arsyeve të tjera të parashikuara nga ligji.
    8. Ndërsa pika 3 parashikon rastin përjashtimor që nuk përfshihet në pozicionin e përkohshëm sipas këtij neni, i cili referohetnë nenin 46 të këtij ligji, ku parashikohet transferimi i përkohshëm i magjistratit kur plotësimi i nevojave të gjykatës ose prokurorisë nuk arrihet nëpërmjet magjistratëve në skemën e delegimit. Ky rast mund të konsiderohet si një transferim i detyrueshëm, pasi transferimi bëhet pa pëlqim. Sipas nenit 46, këshilli cakton një gjyqtar ose prokuror, edhe pa pëlqimin e tij, për t’u transferuar përkohësisht për një periudhë jo më të gjatë se një vit.
    9. Parashikimi i pikës4 ka natyrë procedurale dhe përcakton mënyrën e veprimit të këshillit, i cili në vendimmarrjen e tij duhet të parashikojë datën e fillimit dhe të mbarimit të periudhës gjatë së cilës magjistrati caktohet në një pozicion të përkohshëm. Përcaktimi i saktë i periudhës kohore përbën një element të domosdoshëm të caktimit të përkohshëm, ndryshe do ta bënte caktimin në pozicion të paparashikueshëm në afat.
    10. Kurse pika 5rregullon rastin kur një pozicion i lirë i mbajtur nga një magjistrat i caktuar në mënyrë të përhershme i mbaron statusi ose është caktuar në një pozicion më të lartë, nuk konsiderohet më përkohësisht i lirë por ai është vakant në mënyrë të përhershme. Ky parashikim merr kuptim në rastet kur ndryshon shkaku dhe periudha e vakancës. Kështu p.sh. nëse një gjyqtar i apelit emërohet në Gjykatë të Lartë dhe gjatë mandatit ose menjëherë pas përfundimit të tij mbush moshën për pension, atëherë vendi i tij në gjykatën e apelit, në të cilin është caktuar përkohësisht një gjyqtar,tash e tutje do të konsiderohet i lirë në mënyrë të përhershme.
    11. Pika 6 parashikon një situatë e cila shkon në favor të magjistratëve të caktuar në mënyrë të përkohshme. Kështu, nëse në gjykatën ose prokurorinë ku është caktuar magjistrati, krijohet një pozicion i lirë i përhershëm, ai ka të drejtë të kërkojë të caktohet në këtë pozicion në mënyrë të përhershme.Kjo zgjidhje është nxitëse për magjistratin për t’u futur në skemën e caktimeve të përkohshme, duke i hapur atij mundësi për të ecur në karrierë. Nga ana tjetër, edhe skema e plotësimittë vendeve të lira që krijohen në sistem bëhet mëfleksibël.
    12. Më tej,pika 7 parashikon procedurën e ndryshimit të pozicionit të përkohshëm në të përhershëm. Konkretisht, për këtë qëllim këshilli duhet të shpallë pozicionet e lira të përkohshme para se të hapet thirrja për lëvizjen paralele ose ngritjen në detyrë. Këto vende plotësohen nga magjistratët që janë caktuar përkohësisht në këto pozicione duke zbatuar kriteret për transferimin, në nenet 42-46. Nëse mbeten ende vende të lira, atëherë ato plotësohen nëpërmjet lëvizjes paralele ose ngritjes në detyrë (shih nenet 47-52). Pra, ligji i jep përparësi plotësimit të vendeve të lira të përkohshme, para se të plotësojë vendet e përhershme ose ngritjen në detyrë. Në këtë mënyrë, radha e plotësimit të vakancave ndjek një linjë që i shërben mirëfunksionimit të sistemit, sipas nevojave.
    13. Ndërsa pika 8, pasi vendos detyrime për magjistratin për t’u kthyer në pozicionin e mëparshëm, duke i ndarë në dy kategori. Kategoria e parë përfshin magjistratët që caktohen përkohësisht në një pozicion dhe pas përfundimit të periudhës së caktuar kthehen në pozicionin e përhershëm që mbanin më parë. Kategoria e dytë përfshin magjistratët të cilët edhe para caktimit në pozicionin e përkohshëm, kanë qenë të caktuar në një pozicion po të përkohshëm. Edhe këta kanë detyrimin të kthehen në pozicionin e përkohshëm që mbanin deri në përfundimin e afatit.Për ta ilustruar me një shembull, një gjyqtar i Gjykatës së Lartë (GJL) me mandat 9-vjeçar, zgjidhet anëtar i Këshillit të Lartë Gjyqësor (KLGJ) për një mandat 5 vjeçar. Pas përfundimit të mandatit 5-vjeçar, ai kthehet në pozicionin e përkohshëm të gjyqtarit të GJL-së (neni 61) dhe qëndron deri në përfundimin e mandatit 9-vjeçar. Të dyja këto janë pozicione të përkohshme me afat të përcaktuar nga ligji.
    14. Së fundmi, pika 9 autorizojnë këshillat të miratojnë rregulla të hollësishme për njoftimet dhe plotësimet e vendeve të lira të përkohshme. Autorizimi i ligjvënësit duket të jetë i natyrës procedurale pasi i lidh rregullat e këshillave vetëm me njoftimet dhe mënyrën e procedimit të vendeve të lira. Kjo gjë është në përputhje me ligjin, pasi ky i fundit parashikon me detaje parimet dhe rregullat materiale që duhen respektuar me qëllim plotësimin e vendeve të lira në sistemin e drejtësisë.

     

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    15. Neni 59, siç u tha më lart, është i lidhur ngushtë me nenin 42 që përcakton konceptin e transferimit, ku përfshihet edhe caktimi i përkohshëm. Si i tillë ai lidhet edhe me lëvizjen paralele dhe ngritjen në detyrë, pra me të gjitha situatat që krijojnë vende të lira përkohësisht ose në mënyrë të përhershme. Disa nga çështjet kryesore në lidhje me to janë trajtuar te nenet përkatëse, megjithatë këtu do të ndalemi tek 2 aspekte:

       a. Pozicionet e përkohshme dhe transferimi i përkohshëm

    16. Caktimi në pozicion të përkohshëm sipas pikës 1 dhe pikës 2 të nenit 59 bëhet kur magjistrati komandohet, ngrihet në detyrë apo për raste të tjera që mund të parashikojë ligji, ku përfshihen leje të posaçme, si leja prindërore, leja për studime apo qëllime të tjera. Në të gjitha këto raste, këshilli pasi vendos dhënien e lejes, komandimin ose ngritjen në detyrë të gjyqtarit, duhet të marrë masa për plotësimin e vakancave të krijuara.
    17. Në nenin 59 gjejmë të parashikuar shprehimisht edhe rastin përjashtimor. Në pikën 3 të këtij neni përcaktohet se transferimi i përkohshëm që parashikon neni 46 i ligjit nuk përfshihet te rregullimet e nenit 59. Ky rast ka të bëjë me situatën kur në skemën e delegimit (sipas nenit 45) nuk ka magjistrat të disponueshëm dhekëshilli mund t’i kërkojë magjistratit që ushtron detyrën në një nga gjykatat ose prokuroritë me ngarkesën më të ulët, i cili përmbush kriteret për t’u transferuar ose për t’u ngritur në detyrë në pozicionin përkatës, të transferohet përkohësisht në atë pozicion. Po në këtë nen parashikohet edhe mundësia e transferimit pa pëlqim, kur nuk ka asnjë mundësi për të transferuar një magjistrat me kërkesë ose me pëlqim. Transferimi sipas nenit 46 është në thelb një caktimi i detyrueshëm, pasi nuk i referohet më kërkesës ose kandidimit të magjistratit për vendin e lirë, siç ndodh zakonisht,është vetë këshilli që identifikon gjykatën ose prokurorinë me ngarkesë të ulët dhe, pasi merr mendimine kryetarit të gjykatës ose të prokurorisë, vendos transferimin e magjistratit përkohësisht te vendi i lirë[1]. Pra, në këtë rast këshilli nuk merr për bazë vullnetin e magjistratit, prandaj si i tillë ai konsiderohet si rast përjashtimor nga caktimi i përkohshëm sipas nenit 59.

       b. Ndryshimi i pozicionit të përkohshëm në pozicion të përhershëm

    18. Neni 59parashikon si rregull caktimin e përkohshëm, pra plotësimin e një vakance deri në shuarjen e shkakut që e krijoi atë, që nënkupton përfundimin e periudhës së lejes, komandimit etj. Por, mund të ndodhë që pozicioni i lirë nga i përkohshëm të kthehet në të përhershëm, gjë e cila ka pasoja edhe në caktimin e magjistratit në këtë pozicion. Prandaj pikat 5-8 i kushtohen këtyre situatave, të cilat kërkojnë një zgjidhje ligjore. Konkretisht, magjistratit që është larguar përkohësisht, vendi i të cilit është zënë nga një tjetër magjistrat, i mbaron statusi i magjistratit (p.sh. del në pension, shkarkohet nga detyra etj.) ose caktohet në një pozicion tjetër të përhershëm (p.sh. caktohet në gjykatën ose prokurorinë e posaçme), atëherë vendi i tij kthehet nga vakancë e përkohshme në vakancë të përhershme, duke qenë se shuhet e drejta e tij për t’u kthyer në pozicionin e mëparshëm (pika 5). Në këtë rast, caktimi i magjistratit në vakancën e përkohshme mund të kthehet në caktim të përhershëm, nëse ai e dëshiron një gjë të tillë dhe këshilli e pranon kërkesën e tij (pika 6). Kjo është një zgjidhje logjike dhe praktike e cila kërkon në fakt vetëm një konfirmim nga ana e këshillit të një caktimi në pozicion sakaq ekzistues. Dallimi i vetëm është kohëzgjatja e cila nga e përcaktuar bëhet e përhershme.
    19. Më tej, pika 7 e nenit 59 i jep përparësi në njoftim magjistratëve të caktuar përkohësisht në gjykatën ose prokurorinë ku pozicioni kthehet në vakancë të përhershme, duke nxitur kështu lëvizjen e përkohshme të magjistratëve sipas kësaj skeme. Njoftimi ose shpallja e vendit të lirë të përhershëm bëhet para se të shpallet thirrja për ngritjen në detyrë ose lëvizjen paralele, me qëllim që të disiplinohet caktimi i magjistratëve nga këshilli në këto pozicione, duke përcaktuar edhe radhën e përparësive në caktim të tyre.
    20. Pavarësisht këtyre rasteve përjashtimore, pika 8 rithekson edhe një herë parimin se një pozicion përkohësisht i lirë plotësohet vetëm nëpërmjet caktimit të përkohshëm të magjistratit. Ky i fundit ka të drejtë të kthehet në pozicionin e tij të përhershëm, në përfundim të afatit të caktuar. Edhe kur nuk ka pasur pozicion të përhershëm, ai qëndron në pozicionin e caktuar deri në përfundim të afatit. Ky rregull i shërben disiplinimit të plotësimit të vendeve vakante në mënyrë të përkohshme ose të përhershme, pa krijuar pasiguriose pabarazi në trajtimin e magjistratëve gjatë lëvizjeve nga një pozicion në një tjetër. Shmangies së konfuzionit dhe garantimit të transparencës dhe qartësisë i shërben edhe autorizimi që pika 9 i jep këshillave për të hartuar rregulla të hollësishme për njoftimin dhe plotësimin e vendeve të lira të përkohshme.

    [1] Shih për më tepër aktin nënligjor që ka miratuar KLGJ-ja për këtë qëllim: http://klgj.al/wp-content/uploads/2019/10/Vendim-Nr.23-dat%C3%AB-7.02.2019-ndryshuar-me-vendimin-nr-86.pdf

  • Konteksti historik

    I njëjtë si te neni 42 dhe 43 për transferimin.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  I njëjtë si tek neni 42 dhe 43 për transferimin.

• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta:Neni 147/a, 149/a.

  Ligji për Statusin: nenet 42-58.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment