Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Neni 69 synon të përcaktojë garancitë për të drejtat e magjistratit dhe detyrimet e Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe Këshillit të Lartë të Prokurorisë (së bashku të referuara më poshtë si “Këshillat”) si dhe standarde të qarta dhe të parashikueshme që përshkojnë dhe udhëheqin procesin e vlerësimit të magjistratit. Këto parime ndihmojnë në leximin dhe kuptimin e drejtë të të gjitha dispozitave të pjesës IV “Vlerësimi i magjistratit”. Në mënyrë simetrike me nenin pararendës, neni 69 synon të përcaktojë kufijtë e përgjithshëm të sjelljes/veprimeve të këshillave kur ato kryejnë vlerësimin e magjistratit. Ligjvënësi,nëpërmjet këtyre parimeve, synon t’i shërbejë mbarëvajtjes së procesit të vlerësimit në mënyrë që të realizohet një proces efektiv dhe i drejtë me qëllim shmangien e abuzimeve apo cenimin e procesit të rregullt ligjor. Thënë ndryshe kjo dispozitë është një garanci në masë të kënaqshme për zhvillimin e një procesi vlerësimi në respektim të të drejtave të magjistratit dhe pavarësisë së gjyqësorit.

  • Objekti

    2. Dispozita ka për objekt të evidentojë parimet ku bazohet dhe zbatohet sistemi i vlerësimit.Nga pikëpamja e strukturës, ligjvënësi ka zgjedhur t’i rendisë parimet ç’ka mund të krijojnë përshtypjen sikur kemi të bëjmë me listë shteruese. Në një kuptim më të gjerë, duke pasur parasysh rëndësinë e parimeve të renditura dhe dinamikën e zhvillimit/evolimit të mendimit juridik nëpërmjet doktrinës dhe jurisprudencës vendase dhe atë të Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ-së) ose Gjykatës Europiane të Drejtësisë (GJED-së), kjo listë s’mund të konsiderohet shteruese. Më tej, edhe pse parimi i propocionalitetit (neni 12 i ligjit nr.44/2015 “Kodi i Procedurës Administrative”si dhe parime të tjera të përmendura në këtë Kod nuk janë renditur në këtë nen,Këshillat bazuar përkatësisht në nenin97, paragrafi 3 dhe 189, paragrafi 3 të Ligjit për Qeverisjen zbatojnë dispozitat e këtij Kodi në çdo rast apo situatë që nuk parashikohet në këtë ligj. Prandaj, nisur edhe nga sa më sipër, kjo listë s’mund dhe s’duhet të konsiderohet shteruese.

    3. Të gjitha parimet që kanë gjetur pasqyrimin e tyre në këtë nen duhet të merren parasysh, baraspeshohen në mënyrë proporcionale nga Këshillat gjatë zhvillimit të procedurës së vlerësimit, pasi mosrespektimi i tyre vë në dyshim ligjshmërinë e aktit të vlerësimit.

     

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    4. Procesi i vlerësimit i lejon një organi si Këshilli një hapësirë diskrecionale gjatë ndjekjes së procedurës dhe vendosjes së nivelit të vlerësimit. Parimi i diskrecionit është përkufizuar në nenin 11 të Kodit të Procedurave Administrative. Duke iu referuar edhe parashikimeve të detajuara në nenet në vijim ky pushtet diskrecional është kufizuar nga ligjvënësi, por nuk është mënjanuar tërësisht. Diskrecioni nuk është arbitraritet; ai kërkon ushtrimin me maturi të pushtetit^[1]. Ushtrimi me maturi duhet kuptuar si ushtrim funksioni në përputhje me parimin e proporcionalitetit. Pra, veprimi që kryhet nuk duhet të jetë arbitrar, i paqartë e imagjinar, por ligjor dhe që ushtrohet nga organi publik brenda kufijve për realizimin e një qëllimi të ligjshëm^[2].Nisur nga përvoja e pakët që gjykatat dhe doktrina shqiptare kanë pasur në trajtimin e ushtrimit të diskrecionit në procedurën e vlerësimit të magjistratit (apo qoftë edhe një nëpunësi civil) që afekton ecurinë në karrierën e  tij/saj, në ndihmë mund të na vijnë referenca nga jurisprudenca të vendeve të Bashkimit Europian, sistemi i vlerësimit të të cilave për nga qëllimet që ndjek ngjason me sistemin e përqafuar nga ligjvënësi shqiptar. I tillë është sistemi gjerman i vlerësimit të gjyqtarëve.Gjykata gjermane Administrative e shkallës së parë Geilsenkirchen duke analizuar kufirin e diskrecionit që ushtron organi vlerësues kur vlerëson një gjyqtar shprehet se: “... Nisur nga qëllimi i vlerësimit profesional, është në diskrecion të organit vlerësues të japë një vendim me karakter vlerësues për meritën, ç’ka do të thotë një vendim “nëse” dhe “në çfarë mase” kënaq (plotëson) i vlerësuari kriteret ligjore profesionale dhe personale për të ushtruar këtë detyrë”[3]. Parimi i proporcionalitetit i përkufizuar në nenin 12 të Kodit të Procedurës Administrative kërkon që Këshillat nuk duhet ta  ushtrojnë diskrecionin sipas “dëshirës”, por të bëjnë një balancim të arsyeshëm midis interesave (të magjistratit) dhe interesit publik. Vendosja e këtyre kufijve të përgjithshëm dhe e standardeve mbi të cilat do të kryhet vlerësimi, do t’i shërbejnë këshillave në ushtrimin e diskrecionit për të konkluduar në mënyrë objektive dhe të drejtë gjatë vlerësimit individual të magjistratit. Parimet e vlerësimit të përmendura në këtë nen janë detyruese për organin vlerësues dhe duhet të respektohen prej tij në kuadër të ushtrimit të diskrecionit. Mosrespektimi i këtyre parimeve në kuadër të ushtrimit të diskrecionit e bën “ushtrim diskrecioni të vesuar” dhe mund të çojë në paligjshmëri të aktit administrativ të lëshuar nga këshillat.

    5. Kuptimi i pavarësisë së magjistratit

    Parimi i renditur në germën a) ka të bëjë me respektimin e pavarësisë së magjistratit. Përmendja e këtij parimi në ligj duhet të kuptohetsi një “rikujtesë”që ligjvënësi bën për institucionet që gjatë zbatimit të ligjit të veprojnë në përputhje me garancitë kushtetuese të sanksionuara nënenin145, paragrafi1 të Kushtetutës. Sipas nenit 145, paragrafi 1, gjyqtarët janë të pavarur dhe i nënshtrohen vetëm Kushtetutës dhe ligjeve. Në lidhje me pavarësinë e gjyqtarit, Gjykata Kushtetuese (GJK)në vendimin nr.11, datë 6.3.2014, paragrafi 7.4 është shprehur se: “...pavarësia e gjyqësorit kuptohet si pavarësi substanciale, që do të thotë “liri e gjykatave për të dhënë vendime, të cilat nuk bazohen në interesat e ndonjë dege tjetër të pushtetit”;  pavarësi strukturale që lidhet me parashikimin në Kushtetutë apo në ligj të ekzistencës së institucionit, të mënyrës së formimit të përbërjes së tij; pavarësi organizative që përfshin strukturimin e brendshëm administrativ të gjykatave; pavarësi financiare që nënkupton autonomi në hartimin e buxhetit etj.; si dhe pavarësi personale,që kërkon emërim në bazë të kritereve objektive, imunitet, garanci ekonomike, garanci për karrierën, sistem të transferimit dhe një sistem disiplinor”. Garancia e pavarësisësë magjistratit përfshin mbrojtje jo vetëm nga ndikimi i jashtëm (politik, shoqëror, ekonomik etj.), por edhe nga ndikime nga brenda vetë sistemit. Referuar dokumenteve/akteve të ndryshme ndërkombëtare që analizojnë pavarësinë e magjistratit, mund të krijohet perceptimi që ndikimit nga brenda sistemit nuk i është kushtuar “vëmendja e duhur”që i është dhënë ndikimit të jashtëm që është zbërthyer, analizuar dhe interpretuar nga shumë akte ndërkombëtare të institucioneve të ndryshme (duke përfshirë institucione me kompetenca rekomanduese, por edhe Gjykatën Europiane të të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ-në). Kjo pasi ndikimi i jashtëm është parë kryesisht në kontekstin e cenimit të parimit të ndarjes së pushteteve. GJEDNJ-janë shumë vendime ka analizuar ndikimin e drejtpërdrejtë dhe të tërthortë të jashtëm si në rastin Kinsky kundër Republikës Çeke[4]dhe është shprehur se: “…veprimtaritë e disa politikanëve, të shprehura verbalisht në media ose në aktivitete të tjera, synonin të krijonin një atmosferë negative që lidhej me veprimet ligjore (të gjyqtarit)ose përbënin një përpjekje të drejtpërdrejtë për të ndërhyrë në gjykim; ato janë të papranueshme në një sistem që bazohet në shtetin e së drejtës”. Ndikimi i brendshëm mbrohet në të njëjtën masë nga neni 145, paragrafi 1 i Kushtetutës si ndikim i jashtëm. Ndikimi i brendshëm duhet kuptuar si  pavarësi vis-a-vis gjyqtarët e tjerë dhe kryetarit të gjykatës, gjykatat e tjera ose strukturat hierarkike gjyqësore. Kjo lloj pavarësie nuk duhet kuptuar si diçka që është “në diskrecion” të magjistratit,por si një“detyrë/përgjegjësi” e tij/saj. Komisioni i Venecias i Këshillit të Europës shprehet se mbrojtja më e mirë për pavarësinë e magjistratit mund të sigurohet nga Këshillat[5].Ky konkluzion i Komisionit të Venecias duhet kuptuar si një mbrojtje nga ndikimi deri në masën që Këshilli mund ta bëjë atë gjë duke pasur parasysh organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë. Parë nga ky këndvështrim, roli kryesor i Këshillit duhet të jetë ai i një rojtari që garanton moscenim të pavarësisë së magjistratit gjatë procesit nga kryetari i gjykatës ose titullarit të prokurorisë ose kolegëve të tjerë gjyqtarë ose prokurorë. Por, në një kuptim më të gjerë, vetë Këshilli mund të jetë jo vetëm “rojtar” por dhe “ushtrues”i ndikimit të papërshtatshëm ndaj magjistratit duke keqpërdorur pozitën dhe aksesin që i jep sistemi i vlerësimit. GJEDNJ-ja në vendimin Parlov-Tkalcic kundërKroacisë, datë 22 dhjetor 2009, paragrafi 86 duke analizuar pavarësinë e magjistratit ka vënë theksin se edhe: “Organizata gjyqësore hierarkike nuk duhet ta cenojë pavarësinë individuale të gjyqtarit”[6]. Kjo do të thotë që as një institucion si Këshilli nuk mund dhe nuk duhet që të shfrytëzojë aksesin që i jep procesi i vlerësimit për të cenuar pavarësinë individuale të gjyqtarit duke prishur, ndërhyrë ose zhvendosur parametrat e kësaj pavarësie.

    6. Kuptimi i parimit të meritokracisë dhe të zhvillimit të karrierës. Nisur nga mënyra e formulimit të zgjedhur nga ligjvënësi “parimin e meritokracisë dhe të zhvillimit të karrierës (germa b)”, në pamje të parë duket sikur kemi të bëjmë me një parim. Nga një analizë më e thelluar, në fakt rezulton se kemi të bëjmë me dy parime që bashkëveprojnë ngushtësisht me njëri-tjetrin. Këto parime mund edhe të ishin renditur veçmas në këtë nen, por ligjvënësi ka vendosur t’i prezantojë në një pikë (germa b). Në lidhje me parimin e zhvillimit të karrierës, Gjykata Kushtetuese në vendimin e saj nr.40, datë 7.7.2014, paragrafi 28 ka vlerësuar se karriera është një element mjaft i rëndësishëm i statusit të gjyqtarit dhe vetëm një sistem karriere i bazuar në kritere objektive garanton ushtrimin e funksioneve në mënyrë të pavarur dhe të paanshme nga ana e gjyqtarëve. Ndërkohë që parimi i meritokracisë nënkupton kryerjen/administrimin e një procesi në mënyrë të tillë, ku të“fitojë” magjistrati me meritat më të mira midis kandidatëve. Zhvillimi i karrierës bazuar në meritë është pritshmëri e ligjshme që ka magjistrati. Gërshetimi i këtyre dy parimeve, para së gjithash do të thotë krijimin e mundësive dhe shanseve të njëjta sipas kritereve e kushteve objektive ligjore. Premisat e hapësirave të vlerësimit duhet të jenë të barabarta dhe të vlejnë njësoj për të gjithë magjistratët. Vlerësimi profesional është një instrument thelbësor dhe është burim informacioni për organin (Këshillat) që do të vendosë (ushtrojë diskrecionin) se cilin kandidat do të përzgjedhë për të ngritur në detyrë. Nisur nga përvoja e pakët që gjykatat dhe doktrina shqiptare kanë pasur në trajtimin e ushtrimit të diskrecionit në procedurën e vlerësimit të magjistratit që afekton ecurinë në karrierë të tij/saj, në ndihmë mund të na vijnë referenca nga jurisprudenca të vendeve të Bashkimit Europian, sistemi i vlerësimit të të cilave për nga qëllimet që ndjek ngjason me sistemin e përqafuar nga ligjvënësi shqiptar. I tillë është sistemi gjerman i vlerësimit të gjyqtarëve. Në një rast të ngjashëm, Gjykata e Lartë Administrative e Landit NRË^[7] duke analizuar rëndësinë e vlerësimit profesional për ecurinë në karrierë është shprehur se: “... nisur nga qëllimi i tij, vlerësimi profesional ofron mundësinë për të kryer një krahasim të bazuar dhe të saktë në lidhje me kualifikimet, aftësitë profesionale dhe personale të konkurrentëve si dhe garanton transparencë nga pikëpamja formale dhe procedurale”. Në mënyrën se si është dizenjuar sistemi i vlerësimit profesional, niveli i vlerësimit të dhënë ka një ndikim shumë të madh në karrierën e magjistratit. Nga njëra anë, një vlerësim në nivelin më të lartë të parashikuar në nenin 78, paragrafi 1, të Ligjit për Statusin e favorizon magjistratin në karrierën e tij/saj. Natyrisht, ngritja në detyrë sipas parashikimeve të nenit 47 të Ligjit për Statusin është forma më e lartë dhe më pozitive në zhvillimin e karrierës. Sikurse nga ana tjetër, një vlerësim poshtë nivelit të atillë që ta “ndihmojë” magjistratin në atë moment të rrugëtimit të tij profesional si në rastet e parashikuara në nenin 22, paragrafi 1, shkronja “ç” dhe “ë” të Ligjit për Statusin e disfavorizon atë. Në raste të tjera, vlerësimi “i pamjaftueshëm” ndikon negativisht në statusin e magjistratit, pasi parashikohet si një nga rastet e uljes së pagës me dy përqind gjatë dy viteve kalendarike pas këtij vlerësimi (neni 95, paragrafi 5 i Ligjit për Statusin). Por, në jetën profesionale të magjistratit mund të ketë edhe momente të tjera për të cilat një vlerësim jo në nivelin më të lartë mund ta pengojë atë, si përshembull për lëvizjen paralele sipas nenit 43, paragrafi 2, shkronja “b” të Ligjit për Statusin ose komandimin në një nga institucionet e sistemit të drejtësisë sipas nenit 53 të Ligjit të Statusin ose për përfitimin e shpërblimit për aftësi sipas nenit 16 të Ligjit për Statusin. Parimet e normuara në germën “b”i japin një frymë pozitive procesit, pasi udhëzojnë këshillat të veprojnë në një mënyrë dhe të gjejnë mjetet/instrumentet e nevojshme që nuk përkeqësojnë statusin e magjistratit. Kjo garanci është tepër e rëndësishme pasi vetë procesi i vlerësimi mund të përjetohet si stresant nga magjistratët dhe mund të ndikojë në ecurinë e mëtejshme profesionale. Fakti që vlerësimi duhet të përdoret kryesisht si një mjet për të zhvilluar profesionalisht magjistratët konsiderohet edhe nga Komisioni i Venecias i Këshillit të Europës si thelbësore kur shprehet se: “...një sistem i mirë i vlerësimit profesional ka probabilitet të funksionojë më mirë nëse përdoret kryesisht si një mjet zhvillimi dhe kur bazohet në bashkëpunimin midis magjistratit subjekt vlerësimi dhe vlerësuesit. Termi bashkëpunim meriton të zbërthehet më tej. Ky bashkëpunim duhet të kuptohet si një komunikim dhe koordinim i vazhdueshëm midis magjistratit dhe vlerësuesit. Vlerësuesi nuk duhet të analizojë dokumentet pa “dëgjuar” shpjegimet e magjistratit. Në rast se shihet (përjetohet) si një proces që ka pasoja përjashtuese për ngritjen në detyrë ose pasoja të tjera “të pakëndshme”, ky bashkëpunim mund të mos ekzistojë. Vlerësimi nuk duhet të shihet si një mjet policor kundrejt gjyqtarëve, por e kundërta duhet të jetë rasti, si një mjet inkurajues për t’u rritur profesionalisht, ç’ka do të reflektohet në sistemin në tërësi”[8]. Për sa më sipër, të metat në performancën e magjistratit mund dhe duhet të trajtohen jo vetëm me “kërcënimin” e një vlerësimi të pafavorshëm (sidomos kur bëhet fjalë edhe për vlerësimin e “pamjaftueshëm”), por gjithashtu me anë të formave/instrumenteve të tjera të dobishme që vlerësojnë aftësitë dhe arritjet e deritanishme të magjistratit dhe e inkurajojnë atë për t’u rritur profesionalisht. Ka shumë mënyra për ta arritur këtë, që mund të eksplorohen nga këshillat në bashkëpunim me këshillat e gjykatës sipas parashikimit të nenit 38 të ligjit nr.98/2016,“Për organizimin e pushtetit gjyqësor”, kryetarin e gjykatës dhe Shkollën e Magjistraturës. Kjo frymë e ligjvënësit konstatohet edhe në nenin 93, pika 5, shkronja “ç”të Ligjit për Statusin ku parashikohet edhe dhënia e propozimeve për të përmirësuar veprimtarinë e magjistratit si një çështje që duhet adresuar në projektraportin e vlerësimit.

     7. Kuptimi i parimit të efikasitetit. Në shkronjën “c” të nenit 69 është vendosur parimi i efikasitetit të veprimtarisë së vlerësimit, që sipas ligjvënësit nënkupton proces të shpejtë me anë të (I) procedurave të thjeshta dhe (II) në afate kohore të arsyeshme. E gjitha kjo bëhet për të siguruar të dhëna në kohën/momentin e duhur për karrierën e magjistratit. Ligjvënësi e ka vënë theksin tek efikasiteti nëpërmjet një“procesi të shpejtë”. Koncepti i efikasitetit në vlerësim meriton të shtjellohet më tej. Kjo pasi të qenit efikas në një proces nuk do të thotë domosdoshmërisht që ai ka qenë i drejtë. Për rrjedhojë, duket sikur ka një tension të natyrshëm midis këtij parimi dhe atij të renditur në shkronjën “ç” që flet për respektimin e procesit të rregullt ligjor. Nga njëra anë, ekziston një garanci për magjistratin që vlerësimi nuk do të zgjasë“pafundësisht” ose do të zvarritet duke e lënë atë në një tension (pasiguri)që përjetohet si stresues. Por, nga ana tjetër, një proces i shpejtë s’duhet të cenojë“kualitetin” e procesit dhe si rezultat edhe ligjshmërinë e aktit. Shpejtësia nuk duhet të prevalojë mbi cilësinë dhe procesin e drejtë. Eficenca sipas Rekomandimit të Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës për gjyqtarët  është“..dhënia e vendimeve cilësore, brenda një afati të arsyeshëm, pasi është kryer një shqyrtim (vlerësim) i drejtë i çështjeve”[9]. Ky parim ishkruar dhe me vlefshmëri për gjyqtarët kur japin vendime, duhet të zbatohet edhe për vlerësuesit e tyre kur marrin vendime që lidhen me vlerësimin profesional. Për sa i takon “afateve kohore të arsyeshme”, respektimi i tyre varet nga shumë faktorë të procesit të vlerësimit të cilët janë të lidhur dhe ndikojnë drejtpërsëdrejti në zhvillimin e këtij procesi, siç mund të jenë riprodhimi i statistikave nga gjykata/zyra e prokurorisë, ose dokumenteve nga arkivat e ankesave të paraqitura etj.Duke pasur parasysh se ligjvënësi ka parashikuar në nenin 97“Vlerësimin me kërkesë” si një formë vlerësimi të përshpejtuar që zgjat 2 muaj, atëherë vlerësimi “në kushte normale” nuk duhet të zgjasë më shumë se 4 muaj.

    8.Kuptimi i parimit të procesit të rregullt ligjor. Parimi i procesit të rregullt ligjor i sanksionuar në shkronjën “ç” kërkon respektimin e standardeve të procesit të rregullt ligjor që përfshin një“katalog” të drejtash të parashikuara në ligjet procedurale si dhe në Ligjin për Statusin,të tilla si:e drejta për t’u njohur me aktet, e aksesit në dosjen e vlerësimit, për të marrë pjesë në proces, e kontradiktoritetit, për t’u dëgjuar, për t’u mbrojtur, për të pasur një akt vlerësimi të arsyetuar dhe për t’u ankuar mbi aktin e vlerësimit. Ky parim kushtetues (neni 42/2i Kushtetutës) shtrihet dhe vlen edhe në procese administrative ku janë të përfshirë magjistratët, ç’ka nënkupton jo vetëm proceset me natyrë disiplinore, por edhe çdo proces tjetër që ndikon në statusin e tyre siç është ai i vlerësimit. Gjykata Kushtetuese, duke ruajtur të njëjtën linjë si GJEDNJ-ja, ka një praktikë të konsoliduar gjyqësore për sa i takon zbërthimit të këtij parimi, sidomos në rastet kur vetë magjistratët janë“përfitues” të kësaj të drejte. Gjykata Kushtetuese shprehet se: “E drejta për një proces të rregullt ligjor nuk ka karakter thjesht procedural dhe aq më tepër nuk mund të trajtohet si e tillë kur bëhet fjalë për procedura që ndërmerren ndaj një gjyqtari/eje. Kjo për faktin se gjyqtari/ja ka një rol të veçantë në demokraci për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut dhe gëzon një status të privilegjuar, siç përcaktojnë parimet themelore të Kartës Europiane që përbëjnë Statutin për gjyqtarët në një shtet ligjor dhe të së drejtës. Në këto kushte, e drejta për një proces të rregullt ligjor, si një e drejtë themelore kushtetuese,…, nuk do të kishte kuptim në rast se ajo nuk do të kishte një mbrojtje efektive”[10]. Duhet evidentuar se Gjykata Kushtetuese ka mbajtur qëndrimin se garancitë e procesit të rregullt ligjor (që lidhen me procedurat disiplinore) shtrihen mbi gjyqtarët, që në vitet e para të funksionimit të saj, duke evoluar në mënyrë krijuese jurisprudencën kushtetuese mbi procesin e rregullt ligjor[11]. Pavarësisht se në të shkuarën, rastet e shqyrtuara nga Gjykata Kushtetuese apo Gjykata e Lartë me palë magjistratët kishin të bënin kryesisht me procedurë disiplinore, garancitë mbrojtëse të zhvilluara nga këto gjykata vlejnë edhe duhet të zbatohen edhe për procedurën e vlerësimit profesional. I gjithë ky katalog i jep mundësinë reale dhe efektive magjistratit që çështja e tij/saj të shqyrtohet në mënyrën më të mirë të mundshme dhe nga ky proces i rregullt tëmerret një vendim i drejtë dhe i bazuar në ligj. Të drejtat konkrete do të zbërthehen në nenet përkatëse që përshkruajnë procedurën që ndiqet gjatë vlerësimit.

    9. Kuptimi i parimit të konfidencialitetit. Parimi i konfidencialitetiti parashikuar  në shkronjën “d”është i lidhur me mbrojtjen e të dhënave personale (për integritetin dhe figurën) mbi magjistratin që rezultojnë nga procesi i vlerësimit. Procesi i vlerësimit duke qenë një proces kompleks që përfshin kontrollin, këqyrjen dhe procesimin e shumë dokumenteve, të dhënave personale ose jo të magjistratit e ekspozon atë (dhe automatikisht edhe familjarët e tij) ndaj rrezikut të bërjes publike të të dhënave personale. Këshillat duhet të krijojë kushtet që të dhënat e përftuara dhe procesuara gjatë procesit të vlerësimit të mos “kalojnë në duar të gabuara” duke u publikuar në media. Kjo nënkupton që këshillat duhet të krijojnë infrastrukturën e nevojshme nëpërmjet sistemeve elektronike dhe burimeve njerëzore(vlerësuesit, përpunuesit dhe personat, që vihen në dijeni me të dhënat e përpunuara), të tilla që të sigurojnë mbrojtje për magjistratët në përputhje me parashikimet e ligjit nr. 9887, datë 10.3.2008,“Për mbrojtjen e të dhënave personale”.Sipas nenit 4, paragrafi 4 të ligjit “Për mbrojtjen e të dhënave personave”, magjistratët nuk gëzojnë mbrojtjevetëm për rastet kur jepet informacion për ata “nëpërmjet të cilit pasqyrohet aktiviteti publik, administrativ ose çështje lidhur me detyrën e tyre”.

     

     

    [1]Shih Sokol Sadushi “E drejta administrative procedurale”,Toena, fq.374.

    [2]Po aty

    [3]Shih vendimin e Gjykatës Administrative të shkallës së parë Gelsenkrichen 12 L 232/15, datë 26.5.2015 parag.18; https://openjur.de/u/853011.html.Shënim: Përkthimi i tekstit të vendimit është bërë nga autorja.

    [4]ShihKinsky kundër Republikës Çekeparagrafi 29.Shënim: Teksti është përkthim i autorit.

    [5]Shih Komisioni i Venecias, CDL-AD (2010)004 “Raport mbi pavarësinë e sistemit gjyqësor”, pjesa I: “Pavarësia e gjyqtarëve”, 2010, parag.71.

    [6]Shënim:Teksti është përkthim i autores.

    [7]Shih vendimin e Gjykatës Gjermane së Lartë Administrative të Landit NRW 12 B 698/98, datë 22.6.1998, parag.8 në lidhje me standardet e vlerësimit të një gjyqtari.https://openjur.de/u/150285.html

    Shënim: Përkthimi është i autores.

    [8]Shihopinionine Komisionit të Venecias të Këshillit të Europës “Mbi sistemin e vlerësimit të gjqytarëve në Armeni” CDL-AD(2014)007, parag.24.

    [9]ShihRekomandimin CM/Rec(2010)12 e Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës për gjyqtarët, parag.31.

    [10]Shih vendimin nr.5, datë 12.12.2013të Kolegjevetë Bashkuara të Gjykatës së Lartë.

    [11]Shih Arta Vorpsi, “Procesi i rregullt ligjor në praktikën e Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë” (Botimi I, Maluka, 2011), fq. 74-75.

  • Konteksti historik

    10. Në Shqipëri, përpara miratimit të Ligjit për Statusin, sistemi i vlerësimit i gjyqtarëve dhe prokurorëve ishte rregulluar në mënyrë të copëzuar, veç për secilën kategori. Brenda ndarjes së madhe, rregullimi ishte në ligje të ndryshme dhe akte nënligjore, sidomos për gjyqtarët.

    11. Në kuadrin e shfuqizimit ligjor, ligji nr.8811, datë 17.5.2001,“Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë” parashikohej në nenin 2 se ishte kompetencë e Këshillit të Lartë të Drejtësisë (KLD) të vendoste kriteret për vlerësimin e gjyqtarëve, kontrollonte dhe garantonte procesin e vlerësimit dhe të shqyrtonte ankimet e gjyqtarëve për vlerësimin e tyre. Ligji nr.9877, datë 18.2.2008,“Për organizimin e pushtetit gjyqësor”,në nenin 13, përcaktonte afatet kur kryhet vlerësimi dhe nivelin e vlerësimit. Vendimi nr.261/2, datë 14.4.2010 i KLD-së“Për sistemin e vlerësimit të gjyqtarëve”, miratuar në zbatim të dispozitave së sipërcituara parashikonte me hollësi mënyrën dhe format, kriteret, procedurat e vlerësimit sistemin e vlerësimit të gjyqtarëve. Për sa i takon rregullimit për prokurorët, ligji nr.8737, datë 12.2.2001,“Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”në nenin 42 përmbante rregullime në lidhje me kriteret, mënyrën, nivelet dhe procedurat e vlerësimit profesional. Prokurori i Përgjithshëm në zbatim të dispozitës së sipërcituar kishte miratuar “Rregulloren për sistemin e vlerësimit të punës dhe të aftësive profesionale e morale të prokurorëve”[1].

    12. Në këtë kuadër, edhe pse nuk përmendeshin në tekstin e vetë aktit, parimet mbi të cilat bazohej dhe zbatohej sistemi i vlerësimit, gjendeshin të ankoruara një pjesë e mirë e dispozitave të këtyre akteve, sidomos ato që lidhen me parimin e procesit të rregullt ligjor apo pavarësisë së magjistratit. Kuadri i ri ligjor (Ligji i Statusit), jo vetëm i “dedikon” një nen të veçantë në ligj duke i renditur ato, por parashikon garanci shtesë ligjore. Duke bërë këtë zgjidhje, ligjvënësi ka saktësuar/qartësuar aspekte parimore që linin shteg për zbatuesit të jepnin kuptime të ndryshme në kuadër të procesit të vlerësimit.

    13. Në Analizën e Sistemit të Drejtësisë miratuar nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë me vendimin nr.14, datë 30.7.2015, Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë ka vërejtur se: “...ligji nuk parashikon shprehimisht, qartë dhe mjaftueshëm çështjet që lidhin kriteret, procedurat dhe kompetencat për vlerësimin profesional të gjyqtarëve. Me ndonjë përjashtim, këto çështje përgjithësisht janë trajtuar me akte nënligjore të nxjerra nga vetë KLD-ja, gjë që nuk kënaq standardin e parashikimit nga ligji të çështjeve që lidhen me statusin e gjyqtarit”[2]. Për sa i takon statusit të prokurorit në analizë nënvizohet se: “Vlerësimi paraprak i punës së prokurorit kryhet nga drejtuesi i prokurorisë. Nuk ka një procedurë të standardizuar vlerësimi, të shoqëruar me kriteret specifike për matjen e aftësive, kompetencës dhe integritetit. Gjithashtu, nuk ofrohet mundësia për të ankimuar rezultatet e vlerësimit ose vendimin e emërimit”. Bazuar në këto gjetje dhe në rekomandimet e Këshillit Konsultativ Europian të Gjyqtarëve (Consultative Council of European Judiciary (CCJE)), Kuvendi adresoi mangësitë e evidentuara duke krijuar një sistem vlerësimi që përqafon standardet e vendosura nga ky Këshill dhe që forcon pavarësinë e gjyqësorit.

    14. Në analizë të sa më sipër, rezulton se garancitë parimore të parashikuara në nenin 69 të Ligjit për Statusin krijojnë mjedisin e duhur ligjor për të kryer një proces vlerësimi të drejtë dhe në përputhje me ligjin. Këto parime rrisin transparencën e procesit dhe ndihmojnë në minimizimin e rrezikut për paligjshmëri nga ana e këshillave. Mbi këto premisa, është e pritshme që veprimtaria e këshillave do të zhvillohet në mënyrë të tillë që të mos cenojë statusin e magjistratit gjatë vlerësimit, por përkundrazi t’i ndihmojë ata në karrierën e tyre profesionale.

     

     

    [1]http://www.pp.gov.al/web/regullore_e_sist_vler_te_prokuroreve_758.pdf

    [2]Shih Analizën e Sistemit të Drejtësisë, qershor 2015, fq. 66.

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    15. Një prej dokumenteve bazë ndërkombëtare të përdorura në hartimin e pjesës IV “Vlerësimi i magjistratit” që citohet edhe në relacionin shpjegues të Kuvendit është Opinioni i CCJE nr. 17 (2014), Mbi Vlerësimin e Punës së Gjyqtarëve, Cilësinë e Drejtësisë dhe Respektin për Pavarësinë e Gjyqësorit. Ky opinion parashtron mënyrën e organizimit të sistemeve të ndryshme të vlerësimit në shtete të BE-së si dhe përmban rekomandime në lidhje me sistemin e vlerësimit. Dokumente të tjera që analizojnë aspekte të vlerësimit individual të magjistratit janë: Rekomandimi CM/Rec(2010)12 i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës për gjyqtarët: pavarësia, eficenca dhe përgjegjësitë për raportin e periudhës 2012-2013 të Rrjetit Europian të Këshillave për Gjyqësorin (ENCJ) mbi standardet minimale lidhur me vlerësimin e performancës profesionale dhe mos-heqjen nga detyra të anëtarëve të gjyqësorit (më poshtë raporti i ENCJ-së)^[1];Opinioni 1 (2001) i Këshillit Konsultativ Europian të Gjyqtarëve në lidhje me standardet për pavarësinë e gjyqësorit dhe palëvizshmërinë e gjyqtarëve (Rekomandimi nr.R94 (12); Rekomandimet e Kievit të OSBE-së për pavarësinë e gjyqësorit në Europën Juglindore, Kaukazin Jugor dhe Azinë Qendrore (2010) – administrata gjyqësore, përzgjedhja dhe llogaridhënia (më poshtë Rekomandimet e Kievit).

     

     

    [1]Raporti i periudhës 2012-2013 i Rrjetit Europian të Këshillave Gjyqësore (ENCJ) për standardet minimale lidhur me vlerësimin e performancës profesionale dhe mos-heqjen nga detyra të anëtarëve të gjyqësorit, më poshtë raporti i ENCJ-së, kreu 2, fq. 10.

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  A. Raporte, opinione, rekomandime dhe deklarata

  Opinioni i Consultative Council of European Judges (CCJE)nr.1 (2001), Mbi standardet në lidhje me pavarësinë e gjyqësorit dhe palëvizshmërinë e gjyqtarëve (version në gjuhën angleze https://rm.coe.int/168074w30, vizituar për herë të fundit në datën 26.8.2019).

  Opinioni i Consultative Council of European Judges (CCJE) nr. 17 (2014), Mbi Vlerësimin e Punës së Gjyqtarëve, Cilësinë e Drejtësisë dhe Respektin për Pavarësinë e Gjyqësorit (version në gjuhën angleze https://rm.coe.int/16807481ea, vizituar për herë të fundit në datën 23.8.2019).

  Rekomandimi CM/Rec(2010)12 i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës për gjyqtarët (version në gjuhën angleze https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectId=09000016805afbëw, vizituar për herë të fundit në datën 23.8.2019).

  Rekomandimet e Kievit të OSBE-së për pavarësinë e gjyqësorit në Europën Juglindore, Kaukazin Jugor dhe Azinë Qendrore (2010) (version në gjuhën angleze https://www.osce.org/odihr/KyivRec?download=true, vizituar për herë të fundit në datën 23.8.2019).

  Raport i Rrjetit Europian të Gjyqësorit (ENCJ) për 2014-2016 (version në gjuhën angleze https://www.encj.eu/images/stories/pdf/workinggroups/independence/encj_report_independence_accountability_prosecution_2014_2016.pdf, vizituar për herë të fundit në datën 23.8.2019).

  Raport mbi pavarësinë e sistemit gjyqësor, pjesa e I: “Pavarësia e gjyqtarëve” i Komisioni të Venecias, CDL-AD (2010)004 (version në gjuhën angleze https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2010)004-e, vizituar për herë të fundit më 23.8.2019).

  Opinion i Komisionit të Venecias i Këshillit të Europës“Mbi sistemin e vlerësimit të gjyqtarëve në Armeni” CDL-AD(2014)007 (version në gjuhën angleze https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2014)007-e, vizituar për herë të fundit më 23.8.2019).

  
  B.Vendime të Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut

  - Parlov-Tkalcic kundër Kroacisë, datë 22 dhjetor 2009

• Materiale legjislative

  - Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë dhe miratuar nga Komisioni i Posaçëm për Reformën në Drejtësi me vendimin nr.14, datë 30.7.2015.

  - Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”

• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta:

  - Neni 145, paragrafi 1: Gjyqtarët janë të pavarur dhe u nënshtrohen vetëm Kushtetutës dhe ligjeve.

  - Neni 42, paragrafi 2:Kushdo, për mbrojtjen e të drejtave, të lirive dhe të interesave të tij kushtetuese dhe ligjore, ose në rastin e akuzave të ngritura kundër tij, ka të drejtën e një gjykimi të drejtë dhe publik brenda një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligj.

  Ligj:

  - Neni16, 22 paragrafi 1, shkronja “ç”;43, paragrafi 2, shkronja “b”, 47;53;87;93, pika 5, shkronja “ç”e ligjit nr.96/2016,“Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”.

   

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  
  A. Vendime të Gjykatës Kushtetuese
  B. Vendime të Gjykatës së Lartë
  - Vendimi nr. 5, datë 12.12.2013 i Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë, N.Tabaku kundër KLD-së, ankim për masën e shkarkimit nga detyra e gjyqtarit.
  - Vendimi i Gjykatës Administrative të shkallës së parë Gelsenkirchen 12 L 232/15, datë 26.5.2015, parag.18; (version në gjuhën gjermane: https://openjur.de/u/853011.html, vizituar për herë të fundit më 31.10.2019).

   

• Bibliografia

  
  - Sadushi,Sokol.“E drejta administrative procedurale”, Toena, 2017.
  - Vorpsi, Arta.“Procesi i rregullt ligjor në praktikën e Gjykatës Kushtetuese tëShqipërisë” (botimi I, Maluka, 2011).

   

   

• Arkiva

  A. Ligje

  - Neni 2 i ligjit nr.8811, datë 17.5.2001,“Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”.
  - Neni 13 i ligjit nr.98, datë 18.2.2008,“Për organizimin e pushtetit gjyqësor”.
  - Neni 42 i ligjit nr.97, datë 12.2.2001,“Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”.

  B. Akte nënligjore
  - Vendimi nr.261/2, datë 14.4.2010 i KLD-së“Për sistemin e vlerësimit të gjyqtarëve”.
  - Rregullore “Për sistemin e vlerësimit të punës dhe të aftësive profesionale e morale të prokurorëve”.