Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Qëllimi i kësaj norme është pëcaktimi i kufizimeve të magjistratit për shkak të funksionit. Kufizimet lidhen me dhënien e informacioneve që kanë të bëjnë me çështjet objekt gjykimi ose për të cilat është dhënë vendim, pjesëmarrjen dhe/ose ndikimin në shoqëri tregtare e aktivitete fitimprurëse, si edhe mbajtjen e cilësisë së ekspertit në gjykatat vendase ose të arbitrit në arbitrazhin tregtar.

  • Objekti

    2. Kjo normë përbëhet nga tre pjesë kryesore. Në pjesën e parë, që përbëhet nga pikat 1, 2 dhe 3 të dispozitës, përshkruhen ndalimet e magjistratit për të bërë publike të dhëna, mendime e informacione për çështjet që i janë ngarkuar atij ose një trupe ku ai merr pjesë, si edhe ndalimin për të bërë deklarata publike. Këto kufizime nuk vlejnë në rastin e magjistratit të shtypit. Gjithashtu, magjistratit i ndalohet të bëjë pjesë në grevë. Në pjesën e dytë përshkruhen ndalimet e magjistratit për të marrë pjesë në mënyrë aktive ose pasive në shoqëritë tregtare apo subjekte fitimprurëse apo për të ndikuar në këto subjekte. Në këtë pjesë përcaktohet edhe ndalimi i magjistratit për të qenë ekspert në gjykatat vendase dhe arbitër në arbitrazhin tregtar. Në pjesën e tretë përshkruhet roli që Kryetari i Gjykatës ose i Prokurorisë duhet të luajë për të njoftuar Këshillin respektiv në rast se ka dyshime të arsyeshme për një magjistrat.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    3. Në vijim të papajtueshmërive të përshkruara në nenin 6 të Ligjit për Statusin përsa i përket përfshirjes në veprimtari politike të magjistratit, kjo normë përcakton kufizimet e tjera që magjistrati ka për shkak të funksionit. Disa kufizime lidhen me parimin që magjistratët i shprehin mendimet e tyre vetëm nëpërmjet vendimeve dhe disa të tjera kanë për qëllim shmangien e konfliktit real ose të mundshëm të interesave.

    4. Magjistratët janë objekt i shqyrtimit të vazhdueshëm nga ana e publikut ndaj dhe duhet të jenë të ndërgjegjshëm për kufizimet që shoqërojnë mbajtjen e këtij funksioni. Këto kufizime përfshijnë marrëdhëniet me individë që shoqërizohen me përkatësi që mund të kualifikojnë ato marrëdhënie si kontakte të papërshtatshme, përfshijnë ushtrimin e kufizuar të të drejtave vetjake e të drejtave politike si edhe pjesëmarrjen në veprimtari të natyrës politike e tregtare.

    5. Dispozita në fjalë është e detajuar përsa i përket përshkrimit të elementeve për secilën nga natyrat e kufizimit. Si parim i përgjithshëm, rregullat e sjelljes profesionale kërkojnë që çdo magjistrat të evitojë çdo veprim ose veprimtari që mund të rrezikojë imazhin e tij dhe të funksionit që ai përfaqëson. Vendosja e kufizimeve është në shërbim të garantimit të integritetit e figurës së magjistratit dhe sigurimit të paanshmërisë e pandikueshmërisë.

    6. Përsa i përket kufizimeve që lidhen me mosbërjen publike të të dhënave, informacioneve e mendimeve që lidhen me çështje që i janë ngarkuar magjistratit ose trupës ku ai ka marrë pjesë, qëllimi i këtyre kufizimeve është ruajtja e figurës së magjistratit nga çdo veprim që mund të dëmtojë perceptimin e palëve ose edhe të publikut në përgjithësi, për një çështje të caktuar ose sistemin gjyqësor në përgjithësi.

    7. Marrëdhëniet e magjistratit me publikun e median janë veçanërisht delikate po të kemi parasysh sidomos edhe rolin që ka media në formimin e opinionit publik. Për këtë arsye, për herë të parë është parashikuar në legjislacionin shqiptar pozicioni i magjistratit të shtypit, i cili për shkak të përgjegjësive ekstra do të përfitojë 5% shtesë page sipas nenit 14 të Ligjit për Statusin.

    8. Detyrat e magjistratit të shtypit kryhen nga një prej magjistratëve me përvojë, krahas detyrave të tjera të tij si magjistrat. Ndërsa, sidomos për çështje me sensitititet të lartë, media ofron raportim të ndryshëm e në shumë raste informacion të pasaktë për shkak të mungesës së njohurive rreth terminologjisë ligjore të përdorur, misioni i magjistratit të shtypit është informimi i publikut me informacion të qartë, të saktë dhe të servirur me një gjuhë të kuptueshme.

    9. Përsa i përket ndalimit të magjistratit për të marrë pjesë në grevë, ky kufizim është vendosur duke mbajtur në konsideratë interesin publik për faktin se dhënia e drejtësisë është shërbim publik, që nuk duhet të mungojë. Ndalimi për të marrë pjesë në grevë mbron afatet procedurale të shqyrtimit të çështjeve dhe ushtrimin në mënyrë efiçiente të funksioneve të magjistratit. Megjithëse sipas rregullimmit të nenit 10 të Ligjit për Statusin, magjistratit i lejohet të marrë pjesë në organizata që marrin në mbrojtje të drejtat dhe interesat e tij, në asnjë rast nuk i lejohet të marrë pjesë në grevë.

    10. Në kuadër të kufizimeve për shkak të funksionit dhe për të shmangur konfliktin e interesave, kjo normë përshkruan disa ndalime që lidhen me ndikimin apo pjesëmarrjen në shoqëritë tregtare. Në pjesë të caktuara dhe në terminologji pika 4 e kësaj dispozite i referohet ligjit për parandalimin e konfliktit të interesave në ushtrimin e funksioneve publike.

    11. Ndërsa në Ligjin për Statusin, kufizimet aplikohen e vlejnë për të gjithë magjistratët në mënyrë të njëjtë, në ligjin për parandalimin e konfliktit të interesave për magjistratët që shërbejnë në Gjykatën e Lartë, Prokurorin e Përgjithshëm, magjistratin anëtar në Këshilla, kufizimet janë edhe më të gjera, duke i kategorizuar të sipërcituarit si “zyrtarë me funksione të larta shtetërore”. Të gjitha ndalimet përsa i përket pjesëmarrjes dhe ndikimit në shoqëri tregtare kanë për qëllim ruajtjen e pavarësisë së magjistratit, shmangien e konfliktit të interesave dhe shmangien e përshtypjes që magjistrati mund të ketë qenë i ndikuar ose i njëanshëm.

    12. Në pikën 5 të nenit 7, Kryetarit i është ngarkuar detyra për të informuar Këshillin nëse vëren ose ka informacione që i krijojnë dyshime jo vetëm të arsyeshme por edhe të bazuara për të dyshuar që një magjistrat ka shkelur kërkesat e kësaj dispozite. Ky rregull jo vetëm forcon bashkëpunimin ndërinstitucional, duke detyruar një qasje aktive të kryetarit të Gjykatës apo Prokurorisë, por edhe siguron efektivitet të hetimit disiplinor nëse është rasti, në kushtet kur kryetari është figura që qëndron më afër magjistratit dhe rrjedhimisht, është në pozicionin për të përftuar informacion të sigurtë dhe provat e duhura.

    13. Përsa i përket përgjegjësive institucionale për monitorimin dhe zbatimin e këtyre përcaktimeve ligjore, Këshillat vlerësojnë magjistratët edhe nga pikëpamja e zbatimit të drejtë të kufizimeve ligjore si edhe vendosin masa disiplinore në rast të parregullsive. Nga ana tjetër, Inspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive dhe Konfliktit të Interesave është autoriteti qendror përgjegjës për zbatimin e ligjit për parandalimin e konfliktit të interesave dhe shërben si institucion burimor për verifikimin e pasurisë dhe figurës së kandidatëve sipas nenit 32 të ligjit për statusin, dosjet personale të magjistratëve sipas përshkrimit të nenit 38 të ligjit për statusin si edhe për vlerësimin e magjistratëve sipas përshkrimit të nenit 77 të ligjit për statusin.

  • Konteksti historik

    14. Përpara miratimit të Ligjit për Statusin, rregullat në nivel ligjor për kufizimet në detyrë të gjyqtarit të shkallës së parë dhe të apelit gjendeshin në nenet 22 dhe 23 pika 1 të ligjit nr. 9877/2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në RSh”. Sipas këtyre dispozitave, gjyqtarit, përveç veprimtarisë politike, i ndalohej çdo veprimtari shtetërore dhe private, i ndalohej të merrte pjesë në administrimin apo drejtimin e shoqërive tregtare, personalisht ose me anë përfaqësimi; i ndalohej të ishte ekspert ose arbitër në arbitrazh; i ndalohej të bënte deklarata në publik në lidhje me proceset; të bënte të ditur mendimet që janë dhënë gjatë seancave të gjykimit, që akoma nuk kishin marrë formën e një vendimi; të bënte deklarata në publik për çdo gjë tjetër që cenon paanshmërinë në proces; si dhe të bënte grevë.

    15. Ndërsa për prokurorët, neni 39 pikat 2, 3 dhe 4 të ligjit nr. 8737/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në RSH” parashikonte ndalimin për çdo detyrë ose veprimtari publike, me përjashtim të veprimtarive edukative e të mësimdhënies e cila rregullohet me urdhër të Prokurorit të Përgjithshëm. Prokurorit i ndalohej dypunësimi, me përjashtim të veprimtarive të mësimdhënies. Po ashtu, prokurorit i ndalohej të merrte pjesë në organet drejtuese të shoqërive tregtare. Ndërsa ndalimi i prokurorit për të bërë grevë përcaktohej në nenin 38 pika 2 të këtij ligji.

    16. Është e qartë që rregullat e reja të Ligjit për Statusin, jo vetëm kanë sjellë përmirësim në drejtim të qartësisë, por edhe në drejtim të unifikimit dhe kodifikimit duke i bashkuar rregullat për gjyqtarët dhe prokurorët e të gjitha niveleve në një tekst të vetëm. Ky synim është shprehur edhe tek relacioni shoqërues i Ligjit për Statusin, ku në paragrafin 2 të faqes 9 shënohet se “Në projektligj, parashikohen rastet specifike dhe bëhet i qartë dallimi mes papajtueshmërive, kufizimeve për shkak të funksionit, papajtueshmëritë ambientale dhe veprimtaritë që lejohen të kryhen jashtë funksionit. Funksioni i magjistratit është i papajtueshëm me anëtarësinë në parti politike dhe pjesëmarrjen në veprimtari politike të organizuara nga një parti politike si dhe kryerjen e çdo veprimtarie politike që mund të ndikojë në pavarësinë e magjistratit, të krijojë ndonjë konflikt interesi ose, në çdo rast, të krijojë përshtypjen që magjistrati është i njëanshëm ose i paragjykuar”.

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    17. Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Evropianë rregullon objektivitetin dhe sjelljen e gjyqtarëve në zbatimin e funksioneve gjyqësore. Më konkretisht në pikën 2 shprehet që “…mirëbesimi në publik dhe respekti për gjyqësorin janë garanci të efektivitetit të sistemit gjyqësor: sjellja e gjyqtarëve në aktivitetet e tyre profesionale kuptohet që konsiderohet nga anëtarët e publikut si thelbësore për kredibilitetin e gjykatës…”.

    18. Sipas KKGJE “…gjyqtarët duhet të kryejnë detyrat e veta pa ndonjë favorizim, shfaqje të paragjykimi apo njëanshmëri. Ata nuk duhet të marrin vendimet duke shqyrtuar atë që është jashtë zbatimit të rregullave të ligjit. Përderisa janë duke trajtuar rastin apo mund tu kërkohet ta bëjnë këtë, nuk duhet me vetëdije të bëjnë ndonjë vështrim që me arsye mund të sugjerojë ndonjë shkallë të paragjykimit të zgjedhjes së kontestit apo që mund të ndikojë në drejtësinë e procedurës. Ata duhet të shfaqin konsideratë për të gjithë personat (palët, dëshmitarët, këshilltarët) pa dallim bazuar në themele të paligjshme apo të papërshtatshme me realizimin e duhur të funksioneve të tyre. Ata gjithashtu duhet të sigurohen që kompetenca e tyre profesionale të jetë e qartë në realizimin e detyrave të tyre…”.

    19. Gjithashtu gjyqtarët duhet të realizojnë funksionet e tyre duke respektuar parimin e trajtimin të barabartë të palëve dhe duke shmangur çdo njëanshmëri dhe diskriminim dhe të mirëmbajnë baraspeshën ndërmjet palëve për të siguruar që secili të përfitojë një dëgjim të drejtë.

    20. Parimet e Bangalorit të Sjelljes së Gjyqtarëve rregullojnë rastet kur gjyqtari nuk duhet të bëjë publike informacione për çështje gjyqësore të cilat konsiderohen si konfidenciale dhe mund të shfaqin njëanshmëri. Në pikën 4.3 përcaktohet që “...Gjyqtari, në marrëdhëniet e tij personale me anëtarë të profesionit ligjor që ushtrohen rregullisht në gjykatë duhet t´i shmanget situatave të cilat mund të krijojnë dyshime ose shfaqje të favorizmit ose njëanshmërisë...”. Ndërsa në pikën 4.10 përcaktohet që “...Informacioni konfidencial i fituar nga një gjyqtar në kapacitetin gjyqësor të gjyqtarit nuk do të përdoret ose zbulohet nga gjyqtari për asnjë qëllim tjetër që nuk lidhet me detyrat gjyqësore të gjyqtarit...”.

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Opinioni nr. 3 i Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Evropian (KKGJE) për vëmendjen e Komisionit të Ministrave të Këshillit të Evropës mbi parimet dhe rregullat që rregullojnë sjelljen profesionale të gjyqtarëve në veçanti etikën, sjelljet e papërshtatshme dhe objektivitetin.

  Parimet e Bangalorit të Sjelljes së Gjyqtarëve.

• Materiale legjislative

  Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017. 

  Procesverbal datë 24.06.2016 i Komisionit të Posaçëm  për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017.

• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë 

  Neni 147/a “...Këshilli i Lartë Gjyqësor ushtron funksionet e mëposhtme: a) emëron, vlerëson, ngre në detyrë dhe transferon gjyqtarët e të gjitha niveleve; b) vendos për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të të gjitha niveleve...”. 

  Neni 149/a “... Këshilli i Lartë i Prokurorisë ushtron këto përgjegjësi: a) emëron, vlerëson, ngre në detyrë dhe transferon prokurorët e të gjitha niveleve; b) vendos për masat disiplinore ndaj prokurorëve të të gjitha niveleve...”.

  Ligj nr. 9367, datë 7.4.2005 “Për parandalimin e konfliktit të interesave në ushtrimin e funksioneve publike”. 

  Neni 11 “...Për çdo rast të shfaqjes së një konflikti rast për rast të interesit, regjistrohen identiteti i zyrtarit, interesat privatë të tij, shkak për një konflikt interesi, thelbi i konfliktit, palët e interesuara, burimi i të dhënave, mënyra e marrjes dhe e verifikimit të tyre, si dhe vendimi që është marrë, mbështetur në këto të dhëna, përfshirë edhe vendimet e marra nga eprorët, institucionet eprore ose nga gjykatat...”. 

  Neni 21 pika 1 “...asnjë individ, kur ky njësohet me një zyrtar në njërin nga funksionet e përcaktuara në kreun III, seksioni 2 të këtij ligji, gjyqtarët e prokurorët në nivelin e gjykatës së shkallës së parë e në atë të apelit, dhe asnjë shoqëri tregtare, ortakëri a shoqëri e thjeshtë, ku ky zyrtar zotëron, në mënyrë aktive apo pasive, aksione a pjesë në kapital, në çfarëdo sasie, nuk mund të lidhë kontratë ose nënkontratë me asnjë institucion publik...”. 

  Neni 33 “... Presidenti i Republikës, gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese, gjyqtari i Gjykatës së Lartë, Kryetari i Kontrollit të Lartë të Shtetit, Prokurori i Përgjithshëm, Avokati i Popullit, anëtari i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, anëtari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë dhe Inspektori i Përgjithshëm i Inspektoratit të Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive dhe Konfliktit të Interesave nuk mund të zotërojnë në mënyrë aktive, aksione ose pjesë në kapital të një shoqërie tregtare, të çdo forme...”.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia

  Udhëzues mbi sjelljen e gjyqtarëve, Mars 2013. 

  Administrimi i konfliktit të interesit; Rregullat e Etikës dhe Standartet në Shtetet anëtare dhe Institucionet Europiane, 2007.

• Arkiva

  Nenet 6, 22 dhe 23 të ligjit nr. 9877, datë 18.02.2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar; 

  Nenet 38 pika 2 dhe 39 të ligjit nr. 8737, datë 12.2.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”.