Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 78 nëpërmjet shtjellimit të detajuar të niveleve të vlerësimit profesional synon të përcaktojë qartë llojet e niveleve të vlerësimit si dhe mënyrën se si llogaritet dhe përftohet vlerësimi (pikët) i përgjithshëm që i jepet magjistratit në përfundim të procesit të vlerësimit. Renditja e niveleve të ndryshme dhe sqarimi i mënyrës së llogaritjes së vlerësimit e bën procesin e vlerësimit më të parashikueshëm, transparent dhe objektiv se sistemi i mëparshëm jo vetëm për palët e përfshira në këtë proces, por edhe për aktorë të jashtëm.

     

    2. Parashikimet ligjore për renditjen e niveleve të vlerësimit dhe mënyrës së llogaritjes (peshimit) së tyre kanë vlerë të shumëfishtë. Së pari, i vlen magjistratëve pasi për herë të parë në ligj (dhe jo në akt nënligjor), nivelet e vlerësimit janë të mirëpërcaktuara, të qarta dhe të unifikuara për të gjithë magjistratët në sistem. Përcaktimi i niveleve të vlerësimit përbën garanci dhe siguri ç”ka i jep procesit të vlerësimit më shumë besueshmëri. Në të njëjtën kohë, ligjvënësi synon t”i vendosë organit vlerësues kufijtë ligjorë të niveleve të vlerësimit dhe mënyrës së llogaritjes së tyre. Vendosja e këtyre kufijve është e rëndësishme për të garantuar respektimin e parimit të pavarësisë së magjistratit (neni 69, shkronja “a”) të Ligjit për Statusin).
  • Objekti
    3. Nga pikëpamja sistematike, neni 78 është neni i fundit i grupit të neneve të seksionit I “Vlerësimi i magjistratit”, kreu II “Kriteret, burimet dhe nivelet e vlerësimit”. Dispozita ka për objekt të evidentojë nivelet që mund të vlerësohet magjistrati si dhe peshën e çdo kriteri vlerësimi në llogaritjen përfundimtare.

     

    4. Neni përmban 5 pika. Në pikën e parë prezantohen nivelet e vlerësimit. Në pikat e tjera të këtij neni sqarohen kushtet që duhet të përmbushen për të dhënë një nivel të caktuar vlerësimi. Specifikisht, në pikën dy përcaktohen kushtet kur jepet vlerësimi “shkëlqyeshëm”. Pika 3 përshkruan rastet kur jepet vlerësimi i përgjithshëm “shumë mirë”. Më tej vijohet me pikën 4 që shtjellon rastet kur jepet vlerësimi i përgjithshëm “mirë”. Duke u mbyllur neni me pikën 5 që evidenton rastet kur jepet vlerësimi i përgjithshëm “i pamjaftueshëm”. Nga mënyra si është strukturuar, dispozita parashikon një ndarje të qartë për çdo nivel dhe dhënia e një vlerësimi, nëse nuk përmbushen kushtet e parashikuara për atë nivel atëherë vlerësimi, nuk është i mundur.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    5. Komente mbi pikën 1 të nenit 78. Mënyra e vlerësimit të kritereve të vlerësimit profesional varion edhe brenda shteteve të Bashkimit Europian (BE-së). Shumica e shteteve anëtare kanë një sistem formal me nivele[1] vlerësimi të ngjashme me sistemin shqiptar të vlerësimit. Ligjvënësi ka përcaktuar pesë nivele të mundshme për vlerësimin e magjistratëve. Këto nivele variojnë nga më i larti i mundshëm që është “shkëlqyeshëm” deri te më i ulëti i mundshëm që është “i pamjaftueshëm”. Midis këtyre dy “ekstremeve” të vlerësimit ekzistojnë tri nivele të tjera që përfshijnë vlerësimin “mbi” “në” apo “nën” mesatare. Në tërësi duket sikur kjo ndarje e niveleve reflekton në masën e përshtatshme cilësitë që mund të tregojë një magjistrat gjatë periudhës së vlerësimit. Notat që mund të vendosen nga vlerësuesi, Këshilli i Lartë Gjyqësor (KLGJ) ose Këshilli i Lartë i Prokurorisë (KLP) janë të njëjta me ato që i jepen kandidatit magjistrat gjatë formimit fillestar nga Shkolla e Magjistraturës sipas nenit 268 pika 1 të ligjit nr.115/2016, “Për qeverisjen e pushtetit gjyqësor”. Pasja e të njëjtit nivel vlerësimi si për kandidatët magjistratë (pra, magjistratët e ardhshëm) ashtu edhe për ata që ushtrojnë detyrën e magjistratit në sistem krijon një linjë vlerësimi të natyrshme si dhe një standard të drejtë, të unifikuar dhe të qëndrueshëm. Në zbatim të pushtetit normativ të deleguar në nenin 2, germa “ll” dhe 171 të Ligjit për Statusin, në kuptim të nenit 118 të Kushtetutës, Këshilli i Lartë Gjyqësor (KLGJ)[2] ka miratuar vendimin nr.264, datë 21.11.2019, “Mbi metodologjinë e pikëzimit me qëllim përcaktimin e nivelit të vlerësimit të gjyqtarit”[3]. Në këtë akt është parashikuar se: “Për çdo kombinim tjetër të ndryshëm nga ato të parashikuar më lart, niveli i përgjithshëm i vlerësimit do të përcaktohet në varësi të mesatares së pikëve të katër kritereve, sipas shkallës së pikëzimit të përcaktuar në pikën 9 të kësaj metodologjie. Në çdo rast niveli i përgjithshëm i vlerësimit, nuk mund të jetë më i lartë, se niveli i vlerësimit për kriteret “aftësitë profesionale të gjyqtarit” dhe “etika dhe angazhimi ndaj vlerave të gjyqësorit”. Më tej në këtë vendim renditet edhe shkalla e pikëzimit që përcakton nivelet e vlerësimit si vijim: a) 90 deri 100 pikë “Shkëlqyeshëm”; b) 70 deri 89 pikë “Shumë mirë”; c) 50 deri në 69 pikë “Mirë”; d) 30 deri në 49 pikë “Mjaftueshëm” dhe; e) 1 deri në 29 pikë “Pamjaftueshëm”. Brenda çdo kriteri vlerësimi bëhet ndarja e pikëve sipas rëndësisë së çdo treguesi (indikatori) vlerësimi duke shmangur përfundime që nuk janë përgjegjësi e gjyqtarit.

     

    6. Komente mbi pikën 2 të nenit 78. Sipas parashikimeve ligjore vlerësimi më i lartë i mundshëm, “shkëlqyeshëm”, jepet në ato raste kur magjistrati ka treguar cilësitë shumë të larta dhe është vlerësuar shkëlqyeshëm për të katërta kriteret e parashikuara në nenin 71 të Ligjit për Statusin. Në të gjitha rastet e tjera kur vlerësimi për të katërt nivelet nuk do të jetë “shkëlqyeshëm”, atëherë vlerësuesi nuk mund të vendosë këtë notë. Vlerësimi “shkëlqyeshëm” duke qenë forma më e lartë e vlerësimit, është në teori synimi i natyrshëm i çdo magjistrati. Magjistrati që merr këtë vlerësim duhet ta meritojë atë, pasi përfaqëson nivelin më të lartë etiko-profesional (“ajkën” profesionale) në sistem (neni 69 i Ligjit të Statusit përmend meritokracinë si një nga parimet e sistemit të vlerësimit). Sfida e organit vlerësues në këtë rast qëndron se sa objektiv, i paanshëm dhe i besueshëm do të jetë në vlerësim, për të përdorur këtë instrument sipas qëllimit të ligjit. Precedentët që do të krijohen nga vlerësimi janë të rëndësishëm. Në mënyrën se si është dizenjuar sistemi i vlerësimit profesional, niveli i vlerësimit të dhënë ka një ndikim shumë të madh në karrierën e magjistratit. Në këtë sistem, ngritja në detyrë sipas parashikimeve të nenit 47 të Ligjit për Statusin është forma më e lartë dhe më pozitive në zhvillimin e karrierës. Magjistrati që vlerësohet “shkëlqyeshëm” në të katërt kriteret ka teorikisht shanset më të mira për t’u ngritur në detyrë, për sa kohë ai përmbush edhe kriteret e tjera ligjore sipas nenit 47, 48 të Ligjit për Statusin. Përveç sa më sipër, neni 16 i Ligjit për Statusin parashikon se ata magjistratë që kanë pasur vlerësimin më të lartë etik dhe profesional marrin një shpërblim të barabartë me një pagë referuese bazë (shpërblim për aftësi).

     

    7. Komente mbi pikën 3 të nenit 78. Vlerësimi i përgjithshëm “shumë mirë” jepet në ato raste kur magjistrati vlerësohet në tri kritere “shumë mirë” dhe një kriter “mirë”. Ligjvënësi më tej ka “përzgjedhur” se cilat kritere brenda numrit të përcaktuar (tre) duhet domosdoshmërisht të arrijnë nivelin “shumë mirë”. Ato janë: kriteri “aftësitë profesionale të gjyqtarit dhe prokurorit” dhe “etika dhe angazhimi ndaj vlerave të gjyqësorit dhe prokurorisë”. Pa një vlerësim “shumë mirë” për këto dy kritere, vlerësuesi nuk mund të vlerësojë në tërësi magjistratin me “shumë mirë”. Në jetën profesionale të magjistratit duhet të ketë edhe momente në të cilat një vlerësim “shumë i mirë” është instrument motivimi për perspektiva të reja në karrierë. Kështu për “disa lëvizje në sistem” Ligji për Statusin parashikon si kusht vlerësimin “shumë mirë”, të tilla si: lëvizja paralele sipas nenit 43, paragrafi 2, shkronja “b” të Ligjit për Statusin ose komandimi në një nga institucionet e sistemit të drejtësisë sipas nenit 53, 56 të Ligjit për Statusin ose edhe caktimi si mentor nga KLGJ-ja dhe KLP-ja sipas nenit 33, pika 3, apo caktimi ndihmës magjistrat në Gjykatën Kushtetuese dhe në Gjykatën e Lartë sipas nenit 56, pika 2 të Ligjit për Statusin. Pika 3 e nenit 78 në versionin e miratuar nga Kuvendi, ka qenë edhe objekt shqyrtimi nga Gjykata Kushtetuese mbi bazën e një kërkesë të paraqitur nga Shoqata Kombëtare e Gjyqtarëve të Shqipërisë dhe Unioni i Gjyqtarëve të Shqipërisë. Kërkuesit pretenduan se togfjalëshi “dhe në çdo rast nëse kryetari nuk ka dhënë për gjyqtarin vlerësimin përfundimtar “i pamjaftueshëm”, i parashikuar nga ligji, i jep mundësi kryetarit (të gjykatës/zyrës së prokurorisë) që për shkaqe abuzive dhe personale ta vlerësojë pamjaftueshëm magjistratin. Për rrjedhojë, sipas kërkuesve karriera e gjyqtarit mbyllet për disa vjet, pasi në mungesë të vlerësimit “shumë mirë” ai nuk mund të promovohet. Nisur nga kjo kërkesë Gjykata Kushtetuese me vendimin nr.34/2017 vendosi shfuqizimin e këtij togfjalëshi me arsyetimin se: “...88. Gjykata vlerëson se pavarësisht disa garancive të përcaktuara nga normat e analizuara më sipër, të cilat prima facie duket se sigurojnë një pozicion të balancuar dhe rol asnjanës të kryetarit në raport me magjistratin, siç është edhe rasti i rregullimeve të nenit 78, pika 3, shprehja: “nëse kryetari i gjykatës nuk ka dhënë për gjyqtarin vlerësimin përfundimtar “i pamjaftueshëm”... nuk respektojnë kërkesën kushtetuese për pavarësi individuale të gjyqtarit, e cila duhet ta karakterizojë atë gjatë ushtrimit të funksionit....Edhe pse ligjvënësi ka sanksionuar shprehimisht në ligj qëllimin e vlerësimit të magjistratit, duke synuar, midis të tjerash, edhe zhvillimin e karrierës bazuar në meritë, si dhe parimet mbi të cilat bazohet dhe zbatohet vlerësimi, Gjykata çmon se formulimet ligjore të analizuara më sipër jo vetëm nuk e garantojnë, por bëhen pengesë serioze për respektimin e parimit të pavarësisë së brendshme të magjistratit, të zhvillimit të karrierës profesionale ...”. Si rrjedhojë e kësaj vendimmarrje, mendimi/opinioni i kryetarit nuk ka më rol përcaktues në kuadër të llogaritjes së vlerësimit të përgjithshëm të magjistratit. Gjithsesi, mendimi i kryetarit është sipas nenit 77, pika “d” një nga burimet e vlerësimit që duhet të analizohet së bashku me burimet e tjera të vlerësimit.

     

    8. Komente mbi pikën 4 të nenit 78. Sipas pikës 4 të nenit 78 vlerësimi i përgjithshëm “mirë” jepet kur magjistrati vlerësohet “mirë” në dy kritere dhe “mjaftueshëm” në dy kritere të tjera. Sipas këtij parashikimi dy kritere duhet të jenë vlerësuar domosdoshmërisht në nivelin “mirë” në mënyrë që llogaritja totale të rezultojë “mirë”. Njësoj si në pikën 3 të po këtij neni, ato janë: kriteri “aftësitë profesionale të gjyqtarit dhe prokurorit” dhe “etika dhe angazhimi ndaj vlerave të gjyqësorit dhe prokurorisë”. Pa një vlerësim “mirë” për këto dy kritere, vlerësuesi nuk mund të vlerësojë në tërësi magjistratin me “mirë”. Referuar tekstit të ligjit në pikën 4 të nenit 78 rezulton se: “Në çdo rast, kriteret “aftësitë gjyqësore ose të prokurorisë” dhe “etika dhe përkushtimi ndaj vlerave të gjyqësorit ose të prokurorisë” duhet të vlerësohen të paktën “mirë”. Vërehet se këtu është përdorur i njëjti formulim si në pikën 3 të po këtij neni. Nga një lexim dhe interpretim tërësor i dispozitës, vlerësohet se ky parashikim është një gabim redaksional (material) dhe nuk duhet të kuptohet si vullnet i ligjvënësit për të bërë një parashikim të tillë për efekt të llogaritjes së nivelit të vlerësimit. Kjo pasi parashikimet në pikat 2 dhe 3 të këtij neni nuk do të kishin më kuptim (dhe nuk mund të bëhej më diferencim në nivel) nëse do të vlente kushti se duhet të vlerësohet “shumë mirë” për dy kritere si në rastin e vlerësimit të përgjithshëm “shumë mirë” sipas pikës 3, ashtu edhe në rastin e vlerësimit të përgjithshëm “mirë” sipas pikës 4. Sa më sipër rezulton edhe nga teksti i vendimit nr.264, datë 18.12.2019, “Për miratimin e metodologjisë së pikëzimit me qëllim përcaktimin e nivelit të vlerësimit të gjyqtarit” që është kujdesur të saktësojë këtë aspekt të nivelit të vlerësimit. Për sa i takon pasojave që sjell vlerësimi me këtë notë në karrierën e magjistratit, duke pasur parasysh mënyrën se si është ndërtuar sistemi i vlerësimit, dhënia e vlerësimit “mirë” duket sikur e lë magjistratin në gjendjen e status quo për sa i përket ecurisë në karrierë. Pra, me këtë vlerësim ai/ajo nuk e ka të mundur të ngrihet në detyrë. Vlen të theksohet se magjistrati që nuk është i bindur se meriton këtë nivel vlerësimi nuk ka të drejtë ta kundërshtojë atë në gjykatë, pasi neni 95, pika 7 i Ligjit për Statusin njeh të drejtën për të ankimuar vendimin e vlerësimit të Këshillit në Gjykatën e Lartë, vetëm kur magjistrati vlerësohet “i pamjaftueshëm” dhe për shkaqe ligjore të lidhura me zbatimin jo të njëjtë të ligjit. Arsyeja për këtë kufizim të së drejtës së ankimit lidhet me nivelin e cenueshmërisë së statusit të magjistratit në rast se ai vlerësohet “i pamjaftueshëm”[4].  Sipas neneve 22, pika 1, shkronja “ç” dhe 95, pika 5 të Ligjit për Statusin magjistratit në këtë rast i ulet paga me dy për qind gjatë dy viteve kalendarike pas vlerësimit. Kjo ulje përbën një ndikim financiar të ndjeshëm në jetën e magjistratit.

     

    9. Komente mbi pikën 5 të nenit 78. Për sa i takon vlerësimit të përgjithshëm më të ulët të mundshëm (“të pamjaftueshëm”) sipas sistemit të vlerësimit në fuqi, ai jepet në dy raste. Rasti i parë është parashikuar në germën “a” të pikës 5 sipas të cilës kur magjistrati vlerësohet për të paktën 3 kritere “i pamjaftueshëm”, atëherë vlerësimi i tij i përgjithshëm është “i pamjaftueshëm”. Niveli i kriterit të katërt nuk ndikon në përftimin/llogaritjen e vlerësimit të përgjithshëm. Vërehet se, ndryshe nga parashikimet në pikat 2, 3 dhe 4 më sipër, ligjvënësi nuk e ka parë të rëndësishme të specifikojë apo veçojë ndonjë kriter që duhet të jetë vlerësuar i pamjaftueshëm dhe për rrjedhojë të jetë përcaktues për vlerësimin e përgjithshëm. Rasti i dytë sipas germës “b” të pikës 5 parashikon se kur magjistrati vlerësohet “i pamjaftueshëm” për kriteret “aftësitë gjyqësore ose të prokurorisë” dhe “etika dhe përkushtimi ndaj vlerave të gjyqësorit ose të prokurorisë” dhe jo më shumë se “mirë” për dy kriteret e tjera, atëherë vlerësimi i tij/saj i përgjithshëm është “i pamjaftueshëm”. Në këtë rast, ligjvënësi ka gjykuar se vlerësimi “i pamjaftueshëm” për dy kriteret e mësipërme është thelbësor në vlerësimin e përgjithshëm, me kusht që dy kriteret e tjera të mos jenë vlerësuar më shumë se “mirë”, pra të jenë vlerësuar për shembull “shumë mirë”. Për sa më sipër, duket sikur dispozita nuk e përjashton mundësinë që një magjistrat me cilësi të pamjaftueshme për aftësitë gjyqësore/prokurorisë dhe etikën, mund të ketë cilësi “shumë të mira” për pjesën organizative apo aftësitë personale, duke u vlerësuar përkatësisht kështu për ato aftësi. Atëherë në tërësi, ky magjistrat s’mund të vlerësohet i pamjaftueshëm sipas pikës 5 të nenit 78. Fjalia e fundit e kësaj pike që parashikonte se: “Në çdo rast, vlerësimi “i pamjaftueshëm” nuk i jepet magjistratit nëse kryetari i gjykatëse ka vlerësuar magjistratin “shumë mirë”, është bërë gjithashtu objekt shqyrtimi në Gjykatën Kushtetuese nga Shoqata Kombëtare e Gjyqtarëve të Shqipërisë dhe Unioni i Gjyqtarëve të Shqipërisë. Gjykata Kushtetuese me vendimin nr.34/2017 vendosi shfuqizimin e këtij togfjalëshi me arsyetimin se: “njësoj si togfjalëshi i pikës 3 të këtij neni...të njëjtat pasoja sjell edhe parashikimi i pikës 5 të këtij neni, që përcakton se “në çdo rast vlerësimi “pamjaftueshëm” nuk i jepet magjistratit nëse kryetari i gjykatës e ka vlerësuar atë “shumë mirë”...” (shih arsyetimin e cituar në pikën 7 të komenteve). Siç u përmend më lart, vlerësimi “i pamjaftueshëm” ka efekte disfavorizuese për statusin e magjistratit, pasi në nenet 22, pika 1, shkronja “ç” dhe 95, pika 5 të Ligjit për Statusin parashikohet mundësia e uljes së pagës me dy për qind gjatë dy viteve kalendarike pas vlerësimit. Për këtë arsye vetëm për këtë nivel vlerësim, ligjvënësi ka parashikuar në nenin 95, pika 7 të Ligjit për Statusin të drejtën për  të ankimuar vendimin e vlerësimit të Këshillit në Gjykatën e Lartë, brenda 15 ditëve nga data e njoftimit të vendimit, duke e limituar ankimin vetëm për shkaqe ligjore të lidhura me zbatimin jo të njëjtë të ligjit. Kjo pasi vlerësimi profesional në meritë (pikëzimin sipas kritereve) mbetet kompetencë e Këshillit dhe një gjykatë nuk mund të zëvendësojë apo ta ushtrojë atë në vend të Këshillit. Vërehet se e njëjta e drejtë është parashikuar për vlerësimin më të ulët se “mirë”, pra “i pamjaftueshëm” edhe në rastet e vlerësimit me kërkesë (vlerësimit të përshpejtuar) sipas nenit 97 të Ligjit për Statusin.

     

    [1] Opinioni 17 (2014), Rekomandimi 10 i Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Europianë (CCJE), parag. 14, https://rm.coe.int/16807481ea#_ftn33

    [2] Në të njëjtën linjë edhe Këshillit të Lartë të Prokurorisë (KLP) i është deleguar një pushtet i tillë normativ. KLP-ja (krijuar në dhjetor 2018) ende nuk ka arritur të miratojë akte nënligjore që rregullojnë fushën e vlerësimit profesional të prokurorëve. Gjithsesi, ekziston një pritshmëri e arsyeshme se ato do të jenë “të frymëzuara” nga rregullimet “simotra” të magjistratëve gjyqtarë, me ndryshimet përkatëse që lidhet me profilin. Nisur nga kjo pritshmëri, për efekt të sqarimit të koncepteve të parashikuar në nenin 78, trajtimi/analiza i/e akteve nënligjore të miratuara nga KLGJ-ja shërben, për aq sa është e mundur, edhe për vlerësimin e aftësive organizative për prokurorinë. Aty ku ka dallime që lidhen me profilin, do të shtjellohen standardet përkatëse për sistemin prokurorial.   

    [3] http://klgj.al/wp-content/uploads/2019/12/Metodologjia-e-pikezimit-material-MB-Pl-referuar-Vendimit-Nr.-264.pdf

    [4] Shih nenin 138, pika „c“ të Kushtetutës. Ky nen parashikon se paga dhe përfitimet e tjera të gjyqtarit nuk mund të ulen, përveç rasteve kur: ...c) i jepet masë disiplinore ose vlerësohet i pamjaftueshëm profesionalisht sipas ligjit.

  • Konteksti historik
    10. Në Shqipëri, përpara miratimit të Ligjit për Statusin, sistemi i vlerësimit i gjyqtarëve dhe prokurorëve ishte rregulluar në mënyrë të copëzuar, i ndarë veç për secilën kategori. Brenda ndarjes së madhe, rregullimi ekzistonte në ligje të ndryshme dhe i shpërndarë në akte nënligjore.
    11. Në kuadrin e shfuqizuar ligjor, ligji nr.8737, datë 12.2.2001, “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë” në nenin 42 përmbante rregullime në lidhje me kriteret, mënyrën, nivelet dhe procedurat e vlerësimit profesional. Prokurori i Përgjithshëm në zbatim të dispozitës së sipërcituar kishte miratuar “Rregulloren për sistemin e vlerësimit të punës dhe të aftësive profesionale e morale të prokurorëve”^[1]. Kjo Rregullore parashikonte në nenin 51 se në projekt aktin përfundimtar të vlerësimit të prokurorit Këshilli i Prokurorisë parashtron mendimin për vlerësimin e prokurorit, me një nga vlerësimet, si më poshtë: (a) Shumë mirë, (b) Mirë, (c) Mjaftueshëm, (d) I paaftë. Vlerësimi përfundimtar shumë mirë jepet kur prokurori në totalin e vlerësimeve ka marrë vlerësimin shumë mirë, në katër komponentë, ku njëri detyrimisht duhet të jetë komponenti i aftësive profesionale. Vlerësimi i paaftë jepet kur prokurori është vlerësuar si i tillë, në komponentin e aftësive profesionale. Këto kritere kishin vlefshmëri për të gjitha subjektet që kryejnë vlerësimin si dhe për të gjithë llojet e vlerësimit.
    12. Ndërsa për sistemin gjyqësor, neni 13, pika 1 i ligjit nr.9877, datë 18.2.2008, “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë” parashikonte se çdo gjyqtar i gjykatave të shkallës së parë dhe i gjykatave të apelit duhet të vlerësohet sipas kritereve të vlerësimit të përcaktuara nga KLD-ja. Sipas nenit 13, pika 2, një gjyqtar mund të vlerësohet “shumë mirë”, “mirë”, “pranueshëm” dhe “i paaftë”. Vlerësimi “i paaftë” përbën arsye për të filluar procedurën e shkarkimit nga detyra të gjyqtarit objekt i këtij vlerësimi. Sipas kuadrit ligjor të shfuqizuar, një gjyqtar që vlerësohet me “pranueshëm” duhet të rivlerësohej brenda të njëjtit vit.
    13. Në dokumentin Analiza e Sistemit të Drejtësisë, miratuar nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë me vendimin nr.14, datë 30.7.2015, Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë, në lidhje me sistemin e vlerësimit të prokurorëve ka vërejtur se: “...Vlerësimi paraprak i punës së prokurorit kryhet nga drejtuesi i prokurorisë. Nuk ka një procedurë të standardizuar vlerësimi, të shoqëruar me kriteret specifike për matjen e aftësive, kompetencës dhe integritetit. Gjithashtu, nuk ofrohet mundësia për të ankimuar rezultatet e vlerësimit ose vendimin e emërimit”[2]. Bazuar në këto gjetje dhe duke marrë për bazë rekomandimet në opinionet nr.11 (2016) dhe nr. 13 (2018), të CCPE-së, Kuvendi adresoi mangësitë e evidentuara duke krijuar një sistem vlerësimi që përqafon standardet e vendosura nga ky Këshill dhe që forcon pavarësive (autonominë) e prokurorit. Në lidhje me sistemin e vlerësimit të gjyqtarëve, Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë ka parashtruar se: “... ligji nuk parashikon shprehimisht, qartë dhe mjaftueshëm çështjet që lidhen me kriteret, procedurat dhe kompetencat për vlerësimin profesional të gjyqtarëve. Me ndonjë përjashtim, këto çështje përgjithësisht janë trajtuar me akte nënligjore të nxjerra nga vetë KLD-ja, gjë që nuk kënaq standardin e parashikimit nga ligji të çështjeve që lidhen me statusin e gjyqtarit”^[3].
    14. Në analizë të sa më sipër, rezulton se parashikimi në nenin 78 të Ligjit për Statusin është një hap cilësor që rrit garancitë mbrojtëse të sistemit të vlerësimit të gjyqtarëve dhe prokurorëve në tërësi. Nivele të qarta të vlerësimit krijojnë premisa solide për një vlerësim profesional objektiv, të paanshëm, të pavarur dhe transparent. Në të njëjtën kohë, ky rregullim ofron garanci për moscenimin e pavarësisë së gjyqtarit/ dhe autonomisë së prokurorit.

     

    [1] http://www.pp.gov.al/web/regullore_e_sist_vler_te_prokuroreve_758.pdf

    [2] Shih Analizën e Sistemit të Drejtësisë, qershor 2015, fq. 66.

    [3] Shih Analizën e Sistemit të Drejtësisë, qershor 2015, fq. 66.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    15. Këshilli Konsultativ Evropian i Gjyqtarëve (“CCJE”) në opinion nr.11 (2008) konsideron se gjyqtari duhet të zotërojë aftësinë për të organizuar dhe drejtuar çështjen në mënyrë aktive dhe të kujdesshme (korrekte)^[1]. Zhvillimi në mënyrën e duhur të procesit gjyqësor është faktor kyç për kualitetin e “produktit final”, vendimit të dhënë nga gjykata. Shumë dokumente ndërkombëtare nënvizojnë se në çdo sistem kërkohet që prokurori të sillet në një “mënyrë gjyqësore” duke nënkuptuar se edhe aftësitë që duhet të tregojë një prokuror janë të ngjashme me ato të një gjyqtari^[2].  Këshilli Europian i Këshillave Gjyqësorë (ENCJ) ka pranuar se termi “gjyqësor/i” në një kuptim më të gjerë nuk përfshin vetëm gjyqtarët, por edhe prokurorët^[3]. Prandaj, kur përmendet pavarësia e gjyqësorit duhet të mbahet parasysh edhe pavarësia e prokurorit, pasi “misionet” e tyre plotësojnë njëra-tjetrën. Të dyja këto “misione” janë parakusht për një gjykim të drejtë dhe mungesa e njërit prej tyre cenon procesin e dhënies së një vendimi gjyqësor të drejtë^[4].
    16. Një prej dokumenteve bazë ndërkombëtare të përdorura në hartimin e pjesës IV “Vlerësimi i Magjistratit” që citohet edhe në relacionin shpjegues është Udhëzimi i miratuar nga Kongresi i 8 i Kombeve të Bashkuara, “Për rolin e prokurorëve në parandalimin e krimit dhe trajtimit të të akuzuarve” miratuar më 27 gusht 1990. Në këtë dokument listohen parimet që duhet të udhëheqin një prokuror në ushtrimin e detyrës. Në nivel ndërkombëtar dokumente të tjera që analizojnë aspekte të vlerësimit individual të prokurorit janë: Rekomandimi 19 (2000) i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës në lidhje me rolin e prokurorit në sistemin e drejtësisë penale; Standardet e përgjegjësisë profesionale dhe të detyrave kryesore si dhe të drejtave të prokurorëve të miratuara nga  Shoqata Ndërkombëtare e Prokurorëve (International Association of Prosecutors (IAP)); Deklarata Bordeaux e Këshillit Konsultativ Europian të Gjyqtarëve (CCJE) dhe e Këshillit Konsultativ Europian të Prokurorëve (CCPE) në lidhje me “Pozicionin e gjyqtarit dhe prokurorit në shoqërinë demokratike”; Udhëzimet Europiane për Etikën dhe Sjelljen e Prokurorit, Këshilli i Europës, Udhëzimet e Budapestit 2000; Opinioni 11 (2016) i Consultative Council of European Prosecutors (CCPE) për “Kualitetin dhe eficiencën e punës së prokurorit, duke përfshirë luftën kundër terrorizmit dhe krimit të rëndë dhe të organizuar”.
    17. Një prej dokumenteve bazë ndërkombëtare të përdorura në hartimin e pjesës IV “Vlerësimi i Magjistratit” që citohet edhe në relacionin shpjegues është Opinioni i CCJE-së nr. 11 (2014), Mbi Vlerësimin e Punës së Gjyqtarëve, Cilësinë e Drejtësisë, dhe Respektin për Pavarësinë e Gjyqësorit. Ky opinion parashtron mënyrën e organizimit të sistemeve të ndryshme të vlerësimit në shtete të BE-së si dhe përmban rekomandime në lidhje më sistemin e vlerësimit. Në nivel ndërkombëtar dokumente të tjera që analizojnë aspekte të vlerësimit individual të magjistratit janë: Rekomandimi i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës CM/Rec(2010)12 miratuar më 17.11.2010 për gjyqtarët: pavarësia, eficenca dhe përgjegjësitë për raportin e periudhës 2012-2013 të Rrjetit Europian të Këshillave për Gjyqësorin (ENCJ) mbi standardet minimale lidhur me vlerësimin e performancës profesionale dhe mos-heqjen nga detyra të anëtarëve të gjyqësorit (më poshtë raporti i ENCJ-së)^[5]; Rekomandimet e Kievit të OSBE-së për pavarësinë e gjyqësorit në Europën Juglindore, Kaukazin Jugor dhe Azinë Qendrore (2010) – administrata gjyqësore, përzgjedhja dhe llogaridhënia (më poshtë Rekomandimet e Kievit).

     

     

    [1] Shih Opinioni nr.11 (2008) i CCJE “Në lidhje me kualitetin e vendimeve gjyqësore”, parag.25, fq.5.

    [2] Shih Raportin e Këshillit Europian të Këshillave Gjyqësorë (ENCJ) mbi Pavarësinë dhe Llogaridhënien e Prokurorëve (2014-2016), fq.2.

    [3] Shih ENJC Raporti Rome mbi Pavarësinë dhe Llogaridhënien e Gjyqësorit (2013/2014) fq.6; Blaja News sp. Z o.o. kundër Polonisë, parag.60; Lesnik kundër Sllovakisë, parag.53.

    [4] Shih Raportin e Këshillit Europian të Këshillave Gjyqësorë (ENCJ) mbi Pavarësinë dhe Llogaridhënien e Prokurorëve (2014-2016) fq.2.

    [5] Shih  Raportin e periudhës 2012-2013 të Rrjetit Europian të Këshillave Gjyqësorë (ENCJ) për standardet minimale lidhur me vlerësimin e performancës profesionale dhe mos-heqjen nga detyra të anëtarëve të gjyqësorit, kreu 2, faqe 10.

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  - Udhëzimi i miratuar nga Kongresi i 8 i Kombeve të Bashkuara “Për rolin e prokurorëve në parandalimin e krimit dhe trajtimit të të akuzuarve” miratuar më 27 gusht 1990, (version në gjuhën angleze, https://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/prosecutors.pdf, vizituar për herë të fundit më 27.12.2019).

  - Opinioni i Consultative Council of European Prosecutors (CCPE) nr.11 (2016) në lidhje me cilësinë dhe eficiencën e punës së prokurorit, duke përfshirë luftën kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar (version në gjuhën angleze, https://rm.coe.int/16807474b9 vizituar për herë të fundit më 22.11.2019).

  - Standardet e përgjegjësisë profesionale dhe të detyrave kryesore, si dhe të drejtave të prokurorëve të miratuara nga Shoqata Ndërkombëtare e Prokurorëve (International Association of Prosecutors (IAP)), (version në gjuhën anglezë, https://www.iap-association.org/getattachment/Resources-Documentation/IAP-Standards-(1)/IAP_Standards_Oktober-2018_FINAL_20180210.pdf.aspx, vizituar për herë të fundit në datën 22.11.2019).

  - Deklarata Bordeaux e Këshillit Konsultativ Europian të Gjyqtarëve (CCJE) dhe e Këshillit Konsultativ Europian të Prokurorëve (CCPE) në lidhje me “Pozicionin e gjyqtarit dhe prokurorit në shoqërinë demokratike” (version në gjuhën angleze, https://www.csm.it/documents/46647/0/Bordeaux+declaration.pdf/78d90cc3-a712-4835-8467-78820d658967, vizituar për herë të fundit në datën 10.12.2019).

  - Raporti i Rrjetit Europian i Këshillave Gjyqësorë (ENCJ) 2012-2013, “Mbi standardet minimale të vlerësimit të performancës profesionale dhe palëvizshmërinë e anëtarëve të gjyqësorit” (version në gjuhën angleze, https://www.encj.eu/images/stories/pdf/workinggroups/final_report_encj_project_minimum_standards_iii_corrected_july_2014.pdf, vizituar për herë të fundit në datën 10.8.2020).

   

• Materiale legjislative

  - Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë dhe miratuar nga Komisioni i Posaçëm për Reformën në Drejtësi me vendimin nr.14, datë 30.7.2015.

  - Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”.

• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta:

   - Neni 138/c: Paga dhe përfitimet e tjera të gjyqtarit nuk mund të ulen, përveç rasteve kur: ...c) i jepet masë disiplinore ose vlerësohet i pamjaftueshëm profesionalisht sipas ligjit.

  - Neni 147/a: KLGJ ushtron funksionet e mëposhtme: a) emëron, vlerëson, ngre në detyrë dhe transferon gjyqtarët e të gjitha niveleve....

  - Neni 149/a: KLP ushtron funksionet e mëposhtme: a) emëron, vlerëson, ngre në detyrë dhe transferon prokurorët e të gjitha niveleve....

   

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva

  A.Ligje

  - Neni 2 i ligjit nr.8811, datë 17.5.2001, “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”.
  - Neni 13 i ligjit nr.9877, datë 18.2.2008, “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”.
  - Neni 42 i ligjit nr.8737, datë 12.2.2001, “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”.

  B.Akte nënligjore

  - Vendimi nr.261/2, datë 14.4.2010 i KLD-së, “Për sistemin e vlerësimit të gjyqtarëve”.
  - Rregullore “Për sistemin e vlerësimit të punës dhe të aftësive profesionale e morale të prokurorëve”, miratuar me urdhër të Prokurorit të Përgjithshëm.