KOMENTARI ELEKTRONIK
KODI I PROCEDURËS PENALE I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË   |   7905

Neni 221: Kufijtë e lejimit

Miratuar me ligjin 7905, me datë 30/03/2017
Neni Para Neni Pas

1Përgjimi i komunikimeve të një personi ose të një numri telefoni me telefon, faks, kompjuter ose me mjete të tjera të çdo lloji, përgjimi i fshehtë me mjete teknike i bisedave në vende private, përgjimi me audio dhe video në vende private dhe regjistrimi i numrave të telefonit, hyrës dhe dalës, lejohen vetëm kur procedohet:

apër krimet e kryera me dashje, për të cilat parashikohet dënim me burgim jo më pak, në maksimum, se shtatë vjet;

bpër çdo vepër penale me dashje kur kryhet me anën e mjeteve të telekomunikimit apo përdorimit të teknologjive informatike ose telematike;

cpër veprat penale të parashikuara nga shkronja “a”, paragrafi 1, i nenit 75/a, të këtij Kodi.

2Regjistrimi i fshehtë fotografik, filmik ose me video i personave në vende publike dhe përdorimi i pajisjeve gjurmuese të vendndodhjes lejohen vetëm kur procedohet për vepra të kryera me dashje, për të cilat parashikohet dënim me burgim jo më pak, në maksimum, se tre vjet.

3Përgjimi mund të urdhërohet kundër:

a të dyshuarit për kryerjen e një vepre penale;

bpersonit që dyshohet se merr ose transmeton komunikime nga i dyshuari;

cpersonit që merr pjesë në transanksione me të dyshuarin;

çpersonit, vëzhgimi i të cilit mund të çojë në zbulimin e vendndodhjes ose të identitetit të të dyshuarit.

4Rezultati i përgjimit është i vlefshëm për të gjithë komunikuesit.

5Përgjimi parandalues rregullohet me ligj të veçantë. Rezultatet e tij nuk mund të përdoren si provë.

Përmbajtja

      1. Përgjimi procedural i komunikimeve (Nenet 221-226) përcakton veprimet ligjore, të cilat duhet të ndërmerren në përputhje me Kushtetutën dhe Kodin e Procedurës Penale ndaj një personi të dyshuar, me qëllim që të paraqiten provat e nevojshme për të vërtetuar nëse një vepër penale është kryer apo do të kryhet. Kushtetuta e Shqipërisë garanton lirinë dhe fshehtësinë e korrespondencës ose të çdo mjeti tjetër komunikimi[1], por edhe lejon kufizimin me ligji të të drejtave dhe lirive, për një interes publik ose për mbrojtjen e të drejtave të të tjerëve. Këto kufizime nuk i kalojnë kufizimet e parashikuara në Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut.[2]

       

      [1] Neni 36, Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë

      [2] Neni 17, Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë

      1. Neni 221 përshkruan kufijtë e lejes së përgjimit procedural të komunikimeve. Edhe pse nuk jep një përkufizim të përgjithshëm për përgjimin procedural, ai përcakton kriteret e detajuara, të cilat janë të nevojshme për të lejuar përgjimin e komunikimeve. Kështu, përgjimi procedural i komunikimeve mund të ndodhë vetëm kur ka një procedim siç edhe parashikohet në germat “a”, “b” dhe “c” të paragrafit të parë të Nenit 221. Për këtë arsye, Neni 221 e lejon përgjimin e korrespondencës ose të komunikimeve personale, por ofron një garanci për personat të cilët i nënshtrohen përgjimit të komunikimeve. Për më tepër, dispozita përshkruan kategoritë e personave ndaj të cilëve mund të urdhërohet një përgjim.
      1. Legjislacioni shqiptar e klasifikon përgjimin e komunikimeve në dy kategori: përgjimi procedural i komunikimeve dhe përgjimi parandalues. Përgjimi procedural i komunikimeve rregullohet nga Kodi i Procedurës Penale, ndërsa përgjimi parandalues nga një ligj i veçantë. Dispozita e parë e Kodit të Procedurës Penale për përgjimin procedural të komunikimeve, d.m.th. Neni 221, “Kufijtë e lejes”, sjell një sërë çështjesh në lidhje me interpretimin e përgjimit procedural. Një përkufizim mund të gjendet në Ligjin për Përgjimin e Komunikimeve Elektronike dhe në Ligjin për Komunikimet Elektronike[1]. Kështu, “Përgjim” është ndërhyrja e fshehtë për te kapur, dëgjuar e regjistruar përmbajtjen e komunikimit dhe të dhëna që lidhen me të ndërmjet pikës së nisjes e pikës së mbërritjes.[2] “Komunikim” është shkëmbimi ose transmetimi i informacionit ndërmjet një numri të kufizuar përdoruesish, por që nuk përfshin transmetimin e informacionit që është pjesë e transmetimeve radio-televizive nëpërmjet rrjeteve të komunikimeve elektronike, përveç rasteve kur informacioni mund të ketë të bëjë me një pajtimtar ose përdorues të mirënjohur, i cili merr këtë informacion.[3]

       

      1. Një term tjetër i rëndësishëm në këtë nen është “përgjimi i fshehtë” i bashkëbisedimeve në vendet private, i cili realizohet me anë të mjeteve teknike. Përgjimi i komunikimeve është i fshehtë kur legjislacioni fuqizon autoritetet të realizojnë një përgjim të fshehtë të komunikimeve të personave në vende private, pa i detyruar autoritetet t’i informojnë ata për masat e marra ndaj tyre.[4] Megjithatë, përgjimi i fshehtë i komunikimeve duhet të jetë në të njëjtën linjë me kërkesat e parashikuar në germat ‘a’ deri në ‘c’ të paragrafit 1 të nenit 221 dhe me Nenin 8 të KEDNJ. Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ), në vendimin e saj “(Zakharov)[5]parashikonte se përgjimi mund të jetë sekret, kur ligji vendas ka ndjekur qëllimet legjitime të mbrojtjes së sigurisë kombëtare dhe të sigurisë publike, parandalimin e krimit dhe mbrojtjen e mirëqenies ekonomike të vendit. Mbetet për t’u parë nëse ligji vendas është i aksesueshëm dhe nëse përmban masat mbrojtëse dhe garancitë e duhura dhe efikase për të përmbushur kërkesat e “parashikueshmërisë” dhe “të nevojës në një shoqëri demokratike”. Gjithashtu, “mbikëqyrja e fshehtë” duhet të dallohet nga “përgjimi i fshehtë”. Përgjimi i bashkëbisedimit realizohet me anë të mjeteve teknike, teksa mundësohet regjistrimi i bashkëbisedimeve. Mbikëqyrja si e tillë duhet të perceptohet në një kuptim më të gjerë duke përfshirë edhe përgjimin me anë të videove dhe atë fotografik. Megjithatë, si mbikëqyrja edhe përgjimi i fshehtë duhet të respektojnë ligjin vendas. Në çështjen (Klass)[6], GJEDNJ vendosi se kompetencat e mbikëqyrjes së fshehtë janë të tolerueshme sipas Konventës vetëm në rastin kur ajo është e nevojshme për mbrojtjen e institucioneve demokratike. Gjithashtu, GJEDNJ theksonte nevojën se ligji vendas i një shteti duhet të parashikojë garanci, të cilat do të mbrojnë personat nga ndërhyrjet arbitrare të autoriteteve shtetërore. Kështu, garancitë procedurale për përgjim të fshehtë dhe mbikëqyrje të fshehta parashikohen në nenet në vijim: 222-226.

       

      1. Në paragrafin e parë të nenit, ligjbërësi përdor shprehjen “vend privat” për të përshkruar vendin se ku do të lejohet një përgjim i komunikimeve, por nuk jep një përkufizim brenda këtij ligji. Duke iu referuar Kushtetutës, dhe më konkretisht Nenit 37, ‘banesa’ mund t’i korrespondojë një vendi privat në një kuptim të ngushtë, dhe duke iu adresuar jurisprudencës së Gjykatës së Lartë, një vend privat mund të jetë një shtëpi ose një zyrë, në të cilin çdo person që hyn është ‘nën kontrollin e pronarit’.[7] Kjo jurisprudencë e Gjykatës së Lartë është në një linjë me jurisprudencën e GJEDNJ. Respektivisht, kuptimi i termit “shtëpi” është një koncept autonom (Chiragov)[8] dhe nuk kufizohet vetëm në vendbanimet tradicionale[9], por përfshin, midis të tjerave, karavanët dhe objektet e tjera të vendbanimit jo fikse (Chapman)[10] dhe për më tepër përfshin dhe zyrën profesionale të një personi ose mjediset e biznesit (Niemietz)[11]. Duke pasur në konsideratë jurisprudencën e GJEDNJ, është e qartë se vendi privat garanton të drejtën për të respektuar jetën private të një individi.

       

      1. Sipas shkronjës ‘a’, paragrafi 1, përgjimi lejohet gjatë një procedimi për ‘krimet e kryera me dashje’, të dënueshme jo më pak se shtatë vite burgim. Kjo është në përputhje me kërkesën e Konventës së Kombeve të Bashkuara kundër Krimit të Organizuar Ndërkombëtar (Konventa e Palermos)[12] dhe është një garanci e shtuar procedurale dhe ndaj të drejtave të njeriut. Kufizimi deri në shtatë vite maksimalja, për përgjimin e veprave penale, mund të ulë çështjet e përgjimit të pajustifikuar nga organet procedurale dhe të mbrojë më mirë të drejtat kushtetuese të personit. Përgjimi i komunikimeve lejohet vetëm për krimet e kryera me dashje, të kryera me anë të mjeteve të telekomunikacionit ose me anë të teknologjisë së ngjashme (shkronja ‘b’) dhe për veprat penale të parashikuara në Nenin 75/a, paragrafi 1, shkronja ‘a’, KPP, kryesisht vepra të gjykuara nga Gjykata Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (shkronja ‘c’).[13]

       

      1. Paragrafi i dytë i këtij neni parashikon përgjimin në “vendet publike”. Sipas ndryshimeve të viti 2017, një përgjim i tillë është i pranueshëm për hetimin e veprave penale të dënueshme me një periudhë maksimale prej të paktën tre vjetësh (kundrejt dy viteve sipas parashikimit përpara ndryshimit).[14] Ndryshe nga përgjimi në vendet private, ku të drejtat themelore të individëve për privatësi përbëjnë një shqetësim të veçantë për ligjbërësin për balancimin e nevojës për ndërhyrje në të drejtat e njeriut të personave të prekur nga kjo masë, përgjimi në “vendet publike” përbën një ndërhyrje më të paktë. Kjo është arsyeja se përse legjislatori e lejon një përgjim të tillë për veprat penale më pak të rënda në krahasim me paragrafin 1, që do të thotë për veprat penale me dashje të dënueshme me një periudhë maksimale për të paktën tre vjet. Megjithatë, në shumicën e rasteve, aktiviteti penal synon të shmangë vendet publike, por ligjbërësi përpiqet ta lehtësojë këtë proces përgjimi.[15] (shih komentet nën paragrafin 4).

       

      1. Kodi i Procedurës Penale nuk ofron një përkufizim për “vendin publik”. Një përshkrim i “vendit publik” jepet në Opinionin e Komisionit të Venecias për Video Përgjimin në Vendet Publike, ku thuhet se “një zonë publike është një vend i cili në parim mund të jetë lehtësisht i aksesueshëm nga të gjithë, jo në mënyrë diskriminuese, në çdo moment dhe në çdo rrethanë. Zonat publike janë të hapura për publikun.”[16] Mbikëqyrjet në vendet publike ndonjëherë mund të ndodhin në mënyrë aksidentale duke qenë se në ditët e sotme, për arsye sigurie, kamerat instalohen nga autoritetet vendore në vende publike (Peck)[17]. Në një rast të tillë, mbikëqyrja ka parandaluar krimin. Megjithatë, mbikëqyrja në vendet publike duhet të jetë e justifikuar, ç’ka do të thotë që ajo duhet të jetë e nevojshme për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të të tjerëve. Në rast se në vendet publike sistemi i mbikëqyrjes nuk është i dukshëm, njerëzit duhet të njoftohen se janë të mbikëqyrur.[18]

       

      1. Pas përcaktimit të parakushteve materiale të përgjimit në dy paragrafët e parë, paragrafi i tretë i nenit përcakton parakushtet e tij subjektive. Përgjimi mund të urdhërohet vetëm ndaj një rrethi të kufizuar personash, të renditur në një listë shteruese, që do të thotë vetë i dyshuari për një vepër penale (shkronja ‘a’) dhe të dyshuarit të cilët komunikojnë me njëri-tjetrin (shkronja ‘b’), por edhe ndaj personave të tjerë të cilët nuk janë vetë palë në procedurë. Në këtë mënyrë, këta persona të tretë mund t’i nënshtrohen ligjërisht përgjimit të komunikimit të tyre, në rast se nuk janë të dyshuar për kryerjen e një vepre penale, d.m.th. personat, të cilët marrin pjesë në transaksione me të dyshuarin (shkronja ‘c’). Për më tepër, parakushti mund të lidhet me dhënien e një urdhri për përgjim ose mbikëqyrje (ose të dyja) ndaj personit i cili mund të çojë në zbulimin e vendit ose të identitetit të një të dyshuari (shkronja “ç”).

       

      1. Paragrafi i katërt i nenit sqaron se gjetjet e konstatuara me anë të përgjimeve mund të përdoren kundër secilit prej personave në komunikim me të tjerët, d.m.th. në rast se gjatë përgjimit konstatohen shkelje të reja ose kundërvajtës të rinj.[19]

       

      1. Paragrafi i pestë i nenit përmend “përgjimin parandalues” duke iu referuar legjislacionit të zbatueshëm, i cili është Ligji për Përgjimin e Komunikimeve Elektronike. Neni 2 i atij Ligji përcakton “përgjimin parandalues”.[20] Sipas paragrafit 5 të nenit 221, rezultatet nuk mund të përdoren si prova në një gjykim. Në këtë aspekt, paragrafi 5 mund të konsiderohet thjesht si një referencë ndaj një ligji tjetër dhe nuk ka lidhje me çështjet që kanë të bëjnë me procedurat penale, duke qenë se qëllimi i përgjimit procedural është të kërkojë për prova, të cilat mund të përdoren në një gjykim. Ligji për Përgjimin e Komunikimeve Elektronike, i ndryshuar në vitin 2017, i referohet përgjimit procedural si përgjim me vendim gjykate.[21]

       

      [1] Ligji Nr. 9918, datë 19.05.2008 për Komunikimet Elektronike në Republikën e Shqipërisë.

      [2] Neni 3 para. 6 i Ligjit nr. 9157 datë 04.12.2003 për Përgjimin e Komunikimeve Elektronike.

      [3] Neni 3, para. 13 i Ligjit nr. 9918, datë 19.05.2008 për Komunikimet Elektronike në Republikën e Shqipërisë.

      [4] Materiale të Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut, e aksesueshme këtu:   http://www.echr.coe.int/Documents/FS_Mass_surveillance_ENG.pdf

      [5] Roman Zakharov kundër Rusisë, 04.12.2015, Kërkesa nr. 47143/06, para. (b).

      [6] Klass dhe të tjerët kundër Gjermanisë, 06.09.1978, Kërkesa nr. 5029/71, para. 42.

      [7] Vendimi nr. 00-2015-3108, datë 21.12.2015, Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, Prokuroria e Rrethit Gjyqësor Durrës kundër Shpëtim Shalës për trafikimin e Narkotikëve dhe Moskallëzimin e Krimit.

      [8] Chiragov dhe të tjerët kundër Armenisë, 16.06.2015, Kërkesa nr. 13216/05, para. 206.  

      [9] Çështja Chapman i referohet stilit tradicional të jetesës së romëve, të cilët jetojnë në shtëpi të lëvizshme, gjë që iu mundëson të udhëtojnë.

      [10] Chapman kundër Mbretërisë së Bashkuar, 18.01.2001, Kërkesa nr. 27238/95, para. 71-74.

      [11] Niemietz kundër Gjermanisë, 16.12.1992, Kërkesa nr. 13710/88, para. 29-31.

      [12] Sipas Ligjit nr. 8920, datë 11.7.2002 për ratifikimin e Konventës nga Republika e Shqipërisë, Neni 2, shkronja b, përshkruan “krimet e rënda”, që do të thotë sjelle e cila përbën një vepër penale të dënueshme, në maksimumin e saj, me heqje lirie me të paktën katër vjet, ose me një dënim më të rëndë.

      [13] Neni 221 paragrafi 1, shkronjat a, b, c të Kodit të Procedurës Penale, ndryshuar me Ligjin nr. 35/2017 të datës 30.03.2017.

      [14] Neni 221 paragrafi 2, sipas Kodit të Procedurës Penale, versioni i vitit 2014 (Përgjimi i fshehtë fotografik, filmik ose me video i personave në vende publike dhe përdorimi i pajisjeve gjurmuese të vendndodhjes lejohen vetëm kur procedohet për krime të kryera me dashje, për të cilat parashikohet dënim me burgim jo më pak, në maksimum, se dy vjet.)

      [15] Ivas Konini, Disertacion për mbrojtjen e gradës shkencore “Doktor”, Tiparet strukturore dhe instrumentet ligjore të hetimit paraprak. Përgjimet si një mjet i rëndësishëm i kërkimit të provës gjatë procesit të hetimit, Universiteti i Tiranës, Fakulteti i Drejtësisë, f. 8.

      [16] Opinion i Komisionit të Venecias për përgjimet me video në vendet publike nga autoritetet publike dhe Mbrojtja e të Drejtave të Njeriut, miratuar nga Komisioni i Venecias në Sesionin e tij Plenar të 70-të, 16-17 Mars 2007, f. 4.

      [17] Peck kundër Mbretërisë së Bashkuar, 28.01.2003, Kërkesa nr. 44647/98, para. 57-63.

      [18] Opinion i Komisionit të Venecias për përgjimet me video në vendet publike nga autoritetet publike dhe Mbrojtja e të Drejtave të Njeriut, miratuar nga Komisioni i Venecias në Sesionin e tij Plenar të 70-të, 16-17 Mars 2007, f. 15.

      [19] Vendimi nr. 00-2011-946 (129), datë 12.10.2011, Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, D.SH. kundër Prokurorisë së Krimeve të Rënda, Tiranë, për vlerësimin e autorizimit të prokurorit, datë 17.11.2010 për përgjimin e numrave të telefonit.

      [20] Qëllimi i përgjimit parandalues është të rrisë efikasitetin e aktivitetit të institucioneve të inteligjencës shtetërore për zbulimin e aktiviteteve jokushtetuese dhe kriminale, si edhe për të parandaluar pasojat që mund të vijnë prej këtij aktiviteti.

      [21] Ligji Nr. 9157, datë 4.12.2003 për Përgjimin e Komunikimeve Elektronike,

      “Neni 23

      Përgjimet me vendim gjykate

      (Ndryshuar me Ligjin nr. 69/2017 Neni 21)

      1. Proceset teknike të përgjimit të komunikimeve elektronike, nëpërmjet pajisjeve të telekomunikacionit, për nevoja të hetimeve paraprake, kryhen sipas parashikimeve të neneve 221 - 226 të Kodit të Procedurës Penale. 2. Prokurori i prokurorisë kompetente, me akt zyrtar, bashkëshoqëron dhe komunikon vendimin e gjykatës në strukturën e përgjimeve elektronike pranë Prokurorisë së Përgjithshme dhe Prokurorisë së Posaçme, sipas kompetencës së tyre. 3. Procesi teknik i dëgjimit dhe transkriptimit mund të kryhet edhe në prokuroritë e juridiksionit të përgjithshëm dhe në Prokurorinë e Posaçme, sipas kompetencave të tyre.”
      1. Përgjimi i komunikimeve është përdorur si teknikë që prej shpikjes së mjeteve të komunikimit për parandalimin dhe/ose hetimin e veprave penale.[1]

       

      1. Kodi aktual i Procedurës Penale u miratua në vitin 1995. Neni 221 është ndryshuar dy herë, në vitin 2004 dhe së fundmi në vitin 2017. Këto ndryshime synonin të përmbushin standardet ndërkombëtare dhe të rrisnin efiçencën e hetimeve. Në Analizën e Sistemit të Drejtësisë, efiçenca në hetime pengohet edhe nga mungesa e legjislacionit në lidhje me përgjimin e komunikimeve.[2] Kështu, ndryshimi i këtij neni ishte i nevojshëm për të dalluar përgjimin dhe mbikëqyrjen në vende private dhe publike për të ofruar më shumë garanci për përgjimin në vendet publike dhe private.

       

      [1] Në Shqipëri, deri së fundmi, përgjimi i komunikimeve nuk është përmendur në mënyrë eksplicite në ligjin e procedurës penale. Kodi i parë penal shqiptar, i vitit 1928 gjatë periudhës së monarkisë, garantonte lirinë dhe fshehtësinë e korrespondencës dhe ishte në përputhje me parimet e të drejtave të njeriut të asaj kohe. Për më tepër, në Statutin Themeltar të Mbretërisë së Shqipërisë (1928), ruajtja e fshehtësisë së korrespondencës parashikohej si një e drejtë kushtetuese.

      Në Kodin Penal shqiptar të vitit 1952, gjatë periudhës së komunizmit, nuk kishte asnjë parashikim në lidhje me lirinë dhe fshehtësinë e korrespondencës, pavarësisht faktit se Kodi kishte dalë pas miratimit të Deklaratës Universale për korrespondencën post-telegrafike, të autorizuar nga prokurori.

      Kodi penal i vitit 1977 parashikonte cenimin e fshehtësisë së korrespondencës si një vepër penale, por zbatueshmëria e një parashikimi të tillë nuk ishte i duhuri, duke pasur parasysh ideologjinë e kohës.

      [2] Analizë e sistemit të drejtësisë, Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë.  http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, vizituar për herë të fundit më 21.08.2017; f. 142.

      1. Përgjimi i postës dhe i telefonit do të përbëjë gjithmonë një ndërhyrje në Të Drejtën Themelore për jetën private, jetën familjare dhe korrespondencën, sipas parashikimit të Nenit 8, Paragrafi 1 i Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut (KEDNJ). Sipas Nenit 8, paragrafi 2 i kësaj Konvente, përgjimet, gjithsesi do të justifikohen, nëse janë: 
      • në përputhje me ligjin;
      • të nevojshme në një shoqëri demokratike;
      • në ndjekje të një qëllimi legjitim, sipas parashikimit në Nenin 8, Paragrafi 2 i Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut.

       

      1. Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ) e gjykoi këtë çështje në një sërë vendimesh dhe vendosi se: “përgjimi telefonik dhe format e tjera të përgjimit të bisedave telefonike përbëjnë një ndërhyrje serioze në jetën private dhe në korrespondencë dhe duhet të bazohen në “ligjin” specifik sipas rastit. Është e rëndësishme të kesh rregulla të qarta dhe të detajuara mbi subjektin, veçanërisht duke pasur parasysh se teknologjia e disponueshme për t’u përdorur po bëhet vazhdimisht më e sofistikuar (Kruslin) [1], (Huvig)[2].”

       

      1. Ndërhyrja do të bëhet “në përputhje me ligjin”, nëse ka një bazë ligjore, e cila është mjaftueshëm precize dhe përmban mbrojtjen ndaj një zbatimi me arbitraritet nga autoritetet publike.[3] Në çështjen (Malone)[4], GJEDNJ vendosi se përgjimi telefonik i rregulluar nga praktika administrative, detajet e të cilit nuk ishin të publikuara, i cili mund të ndryshohej në çdo moment, përbënte një shkelje të Nenit 8.

       

      1. I mbetet autoriteteve shtetërore të garantojnë se ndërhyrja është në përputhje me Nenin 8 të Konventës Europiane të të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ)[5]. Sipas praktikës gjyqësore të GJEDNJ, ndërhyrja në komunikim duhet të jetë e nevojshme për mbrojtjen e sigurisë kombëtare, sigurinë publike ose mirëqenien ekonomike të një vendi, për parandalimin e trazirave ose të krimit, për mbrojtjen e shëndeti ose të morali, ose për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të të tjerëve.[6] Kufizimet e parashikuara nga nenet 221 dhe 222 ndjekin standardet e përcaktuara nga GJEDNJ, në lidhje me kriteret të cilat duhet të parashikohen në ligj dhe që lejojnë përgjimin e komunikimeve.[7]

       

      1. Në vijim, Neni 8 i KEDNJ kërkon një normë të caktuar “parashikueshmërie të ligjit”, që duhet të jetë e aksesueshme dhe e formuluar me mjaftueshëm precizion për të mundësuar që personat konkretë të parashikojnë pasojat e pasjella nga një veprim i caktuar.[8]

       

      1. Çdo ndërhyrje duhet të jetë edhe “e nevojshme në një shoqëri demokratike”; GJEDNJ vendosi se “koncepti i nevojës nënkupton se një ndërhyrje korrespondon me një nevojë urgjente sociale dhe veçanërisht se ajo është në proporcion me qëllimin legjitim të ndjekur (Olsson).”[9]

       

      1. “Një qëllim legjitim” është një nga qëllimet e listuara nga Neni 8 paragrafi 2 i KEDNJ, të cilat janë interesa të sigurisë kombëtare, mirëqenies ekonomike të një vendi, parandalimit të trazirave ose krimit, mbrojtjes së shëndetit ose moralit, mbrojtjes së të drejtave dhe lirive të të tjerëve. Rasti konkret ka një margjinë të gjerë në vlerësimin për identifikimin e objektivave të ndërhyrjes, duke qenë se shkaqet për ndërhyrjen e lejueshme janë shumë të gjerë (Handyside[10]).[11]

       

      1. Është shumë e rëndësishme të theksohet në fund se GJEDNJ thekson rëndësinë e “garancive të përshtatshme dhe efektive kundër abuzimit” të sistemit. Sipas GJEDNJ, vlerësimi nëse këto garanci janë të përshtatshme “varet nga rrethanat e çështjes, të tilla si natyra, objekti dhe kohëzgjatja e masave të mundshme, shkaqet e kërkuara për të urdhëruar të tilla masa, autoritetet kompetente për të lejuar, realizuar dhe për të mbikëqyrur të tilla masa dhe lloji i kompensimit të parashikuar nga ligji vendas (Klass).”[12] Si pasojë, GJEDNJ, në parim, dëshiron kontrollin gjyqësor të mbikëqyrjes, por për çdo rast duhet të ketë një organ mbikëqyrës të pavarur të autoriteteve, që kryejnë mbikëqyrjen. Ky organ ka mjaftueshëm kompetenca për të ushtruar një kontroll efikas dhe të vazhdueshëm.[13]

       

      1. Ashtu si edhe KEDNJ, edhe Karta e të Drejtave Themelore të Bashkimit Europian, Dhjetor 2000, ka një dispozitë të krahasueshme, specifike për të drejtën për respektimin e jetës private. Neni 7 i Kartës parashikon të drejtën e çdo qytetari “që t’i respektohet jeta private dhe familjare, shtëpia dhe komunikimet”.

       

      1. Direktiva 95/46/EC e Parlamenti Europian dhe e Këshillit, datë 24 Tetor 19956, për mbrojtjen e individëve, në lidhje me përpunimin e të dhënave personale si edhe për qarkullimin e lirë të këtyre të dhënave.

       

      1. Direktiva 2002/58/EC e Parlamentit Europian dhe e Këshillit, datë 12 korrik 2002, në lidhje me përpunimin e të dhënave personale dhe mbrojtjen e privatësisë në sektorin e komunikimeve elektronike (Direktiva për privatësinë dhe komunikimet elektronike).

       

      1. Direktiva 2006/24/EC e Parlamentit Europian dhe e Këshillit, datë 15 mars 2006, për mbajtjen e të dhënave të gjeneruara në lidhje me dispozitën për shërbimet e komunikimeve elektronike të hapura për publikun ose e rrjeteve të komunikimeve publike dhe Direktiva ndryshuese 2002/58/EC. (Kjo Direktivë u shpall e pavlefshme[14] me anë të vendimit të GJED (Dhoma e Madhe), datë 8 prill 2014, në çështjet e bashkuara 293/12 dhe 594/12, të aksesueshme këtu: http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?docid=150642&doclang=EN)

       

      1. Konventa e Kombeve të Bashkuara kundër Krimit të Organizuar Ndërkombëtar, Palermo 2000, jep përkufizimin për “krimet e rënda”, që do të thotë kryerja e një krimi të dënueshëm me heqje lirie me të paktën katër vjet ose me një dënim më serioz. Neni 2, shkronja (b) e Konventës.

       

      [1] Kruslin kundër Francës, 24.04.1990, Kërkesa nr. 11801/85, para. 33.

      [2] Huvig kundër Francës, 24.04.1990, Kërkesa nr. 11105/84, para. 32.

      [3] Ursula Kilkelly, A guide to the implementation of Article 8 of the European Convention on Human Rights, 2001, f. 25.

      [4] Malone kundër Mbretërisë së Bashkuar, 02.10.1984, Kërkesa nr. 8691/79. 

      [5] Jan Oster, European and International Media Law, Cambridge University Press, 2017, f. 320.

      [6] Klass dhe të tjerët kundër Gjermanisë, 06.09.1978, Kërkesa nr. 5029/71, para. 41; Malone kundër Mbretërisë së Bashkuar, 02.10.1984, Kërkesa nr. 8691/79, para. 64; Liberty dhe të tjerët kundër Mbretërisë së Bashkuar, 01.07.2008, Kërkesa nr. 58243/00, para. 56.

      [7] Valenzuela Contreras kundër Spanjës, 30.07.1998, Kërkesa nr. 27671/95, arrin në përfundimin se “Në kuadër të monitorimit të garancive të komunikimeve telefonike ku përcaktohet liria dhe mënyra se si ushtrohet nga autoritetet, përshkruhet në detaje në ligjin e brendshëm, për të pasur forcë detyruese, e cila kufizon lirinë e gjyqtarëve në zbatimin e këtyre masave”)

      [8] Ursula Kilkelly, A guide to the implementation of Article 8 of the European Convention on Human Rights, 2001, f. 26.

      [9] Olsson kundër Suedisë (Nr. I), 24.03.1988, Kërkesa nr. 57324/08, para. 67.

      [10] Handyside kundër Mbretërisë së Bashkuar, 07.12.1976, Kërkesa nr. 5493/72, para. 48- 49.

      [11] Ursula Kilkelly, A guide to the implementation of Article 8 of the European Convention on Human Rights, 2001, f. 30.

      [12] Klass dhe të tjerët kundër Gjermanisë, 06.09.1978Kërkesa nr. 5029/71, para.50.

      [13] Ursula Kilkelly, A guide to the implementation of Article 8 of the European Convention on Human Rights, 2001, f. 48.

      [14] Hilaire Barnett, Constitutional & Administrative Law, Twelfth edition, Maj 2017, f. 546.

  • Raporte, opinion, rekomandime 

    1. Material i Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut për mbikëqyrjen Masive. E aksesueshme këtu: http://www.echr.coe.int/Documents/FS_Mass_surveillance_ENG.pdf 
    1. Opinioni i Komisionit të Venecias për Mbikëqyrjet e Videove në Vendet Publike nga Autoritetet Publike dhe Mbrojtja e të Drejtave të Njeriut, miratuar nga Komisioni i Venecias në Sesionin e tij të 70-të Plenar, Venecia, 16-17 Mars. 2007.

     

    Vendime të Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut 

    1. Klass dhe Të Tjerët kundër Gjermanisë, 06.09.1978, Kërkesa nr. 5029/71
    2. Chiragov dhe Të Tjerët kundër Armenisë, 16.06.2015, Kërkesa nr. 13216/05
    3. Chapman kundër Mbretërisë së Bashkuar, 18.01.2001, Kërkesa nr. 27238/95
    4. Niemietz kundër Gjermanisë, 16.12.1992, Kërkesa nr. 13710/88
    5. Kruslin kundër Francës, 24.04.1990, Kërkesa nr. 11801/85
    6. Huvig kundër Francës, 24.04.1990, Kërkesa nr. 11105/84
    7. Malone kundër Mbretërisë së Bashkuar , 02.10.1984, Kërkesa nr. 8691/79
    8. Liberty dhe të tjerët kundër Mbretërisë së Bashkuar, 01.07.2008, Kërkesa nr. 58243/00
    9. Valenzuela Contreras kundër Spanjës, 30.07.1998, Kërkesa nr. 27671/95
    10. Olsson kundër Suedisë (Nr. I), 24.03.1988, Kërkesa nr. 57324/08
    11. Handyside kundër Mbretërisë së Bashkuar, 07.12.1976, Kërkesa nr. 5493/72
    12. Roman Zakharov kundër Rusisë, 04.12.2015, Kërkesa nr. 47143/06
    13. Peck kundër Mbretërisë së Bashkuar, 28.01.2003, Kërkesa nr. 44647/98
    1. Analiza e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë: http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, vizituar për herë të fundit më: 21.08.2017; 
    1. Raporti shpjegues për “Kodin e Procedurës Penale në Republikën e Shqipërisë”, https://www.parlament.al/wp-content/uploads/7905-KODI-I-PROCEDURES-PENALE-Resized.pdf , vizituar për herë të fundit më 21.08.2017.

  • Kushtetuta: 

    1. Neni 17 - “1. Kufizime të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë mund të vendosen vetëm me ligj për një interes publik ose për mbrojtjen e të drejtave të të tjerëve. Kufizimi duhet të jetë në përpjesëtim me gjendjen që e ka diktuar atë. 2. Këto kufizime nuk mund të cenojnë thelbin e lirive dhe të të drejtave dhe në asnjë rast nuk mund të tejkalojnë kufizimet e parashikuara në Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut.” 
    1. Neni 36 - “Liria dhe fshehtësia e korrespondencës ose e çdo mjeti tjetër të komunikimit janë të garantuara.” 

     

    Ligji: 

    1. Neni 221-226 i Ligjit Nr..7905, datë 21.3.1995 (i ndryshuar) Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë; 
    1. Ligji nr. 9157, datë 4.12.2003, për Përgjimin e Komunikimeve Elektronike; 
    1. Ligji nr. 9918, datë 19.05.2008, Për Komunikimet Elektronike në Republikën e Shqipërisë; 
    1. Ligji nr. 8920, datë 11.7.2002 për ratifikimin e Konventës së Kombeve të Bashkuara kundër Krimit të Organizuar Ndërkombëtar, nga Republika e Shqipërisë.
  • Asnjë koment

  • Vendime të Gjykatës së Lartë 

    1. Vendimi nr. 00-2011-946 (129), datë 12.10.2011, Trupi Gjykues Penal i Gjykatës së Lartë, D.SH. kundër Prokurorisë pranë Gjykatës së Krimeve të Rënda, Tiranë, për vlerësimin e autorizimit të prokurorit, datë 17.11.2010 për përgjimin e numrave të telefonit; 
    1. Vendimi Nr. 00-2015-3108, datë 21.12.2015, Trupi Gjykues Penal i Gjykatës së Lartë, Prokurori e Durrësit kundër Shpëtim Shalës për Trafikimin e narkotikëve dhe Moskallëzimin e krimit.
    1. Urdhër i Prokurorit të Përgjithshëm, datë 21.04.2006, për Përgjimin. 
    1. Jan Oster, European and International Media Law, Cambridge University Press, 2017. 
    1. Hilaire Barnett, Constitutional & Administrative Law, Twelfth edition, Maj 2017. 
    1. Ivas Konini, Disertacion për mbrojtjen e gradës shkencore “Doktor”, Tiparet strukturore dhe instrumentet ligjore të hetimit paraprak. Përgjimet si një mjet i rëndësishëm i kërkimit të provës gjatë procesit të hetimit, Universiteti i Tiranës, Fakulteti i Drejtësisë.  
    1. Ursula Kilkelly, A guide to the implementation of Article 8 of the European Convention on Human Rights, 2001. 
    1. Raport i Prokurorit të Përgjithshëm mbi gjendjen e kriminalitetit për vitin 2016.
    1. Statuti Themelor i Mbretërisë së Shqipërisë (1928)
    2. Kodi Penal (1928)
    3. Kodi Penal (1952)
    4. Kodi Penal (1977)
    5. Kodi i Procedurës Penale (1953)
Edlira Osmani
Idlir Peçi, Koraljka Bumči