Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i kësaj dispozite është të përcaktojë kompetencën lëndore të Gjykatës kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar në funksion të rritjes së efikasitetit të luftës kundër këtyre fenomeneve. Duke qenë se ligjvënësi ka zgjedhur të rregullojë në një dispozitë të posaçme kushtetuese kompetencën lëndore të Gjykatës kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar, ligji procedural synon të reflektojë në mënyrë të plotë dhe të qartë qëllimin e ligjvënësit kushtetues, duke shmangur cdo zgjerim apo ngushtim të mundshëm të dispozitës, i cili do të binte ndesh me parashikimet e Nenit 42, paragrafi 2 të Kushtetutës.
  • Objekti
    2. Objekti i këtij neni është të përcaktojë kompetencën lëndore të Gjykatës kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar, duke garantuar përputhshmërinë e kësaj dispozite ligjore me Nenin 135, paragrafi 2 të Kushtetutës. Për më tepër kjo dispozitë përcakton kategorinë e subjekteve, akuzat penale kundër të cilëve, shqyrtohen nga gjykata kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar pavarësisht llojit të veprës për të cilën është ngritur akuza.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    3. Neni 75/a i Kodit të Procedurës Penale është një përkthim i nenit 135, paragrafi 2 të Kushtetutës, i cili ka detajuar ata elementë të dispozitës kushtetuese të cilët kishin nevojë për t’u shpjeguar e detajuar nga ligji procedural.

     

    4. Ndryshe nga përcaktimi i kompetencës lëndore të Gjykatës për Krime të Rënda, i cili i është lënë gjithnjë ligjvënësit të zakonshëm, në rastin e Gjykatës kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar, ligjvënësi ka zgjedhur të rregullojë në nivel kushtetues këtë çështje, duke përcaktuar në mënyrë të shprehur: a) kategorinë e veprave penale dhe b) subjektet e posaçme që hyjnë në fushën e veprimit të kësaj gjykate.

     

    5. Duke u bazuar në rregullimin kushtetues të detyrueshëm për të, ligjvënësi ka detajuar në gërmat a) dhe b) të nenit 75/a kuptimin e termit kushtetues “vepra penale të korrupsionit dhe krimit të organizuar”. Për të përcaktuar kategorinë e veprave penale në fushën e korrupsionit, ligji procedural në gërmën a) të nenit 75/a të tij ka renditur të gjitha veprat penale të përcaktuara në Kodin Penal si vepra penale të kësaj fushe. Termi i përdorur nga ligjvënësi në këtë gërmë të ligjit është “krime”, pasi të gjitha veprat penale të mësipërme parashikojnë masë dënimi të tillë që bën të kategorizohen si “krime” në kuptim të nenit 1, paragrafi 2 të KP. 

     

    6. Kjo kategori veprash penale hyn në kompetencën lëndore të Gjykatës kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar pavarësisht subjektit që akuzohet se ka kryer veprën penale. Për rrjedhojë, çdo person që akuzohet se ka kryer një nga veprat penale të përcaktuara në gërmën a) të nenit 75/a) të Kodit të Proçedurës Penale do të gjykohet nga Gjykata kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar.

     

    7. Termit kushtetues “vepra penale të krimit të organizuar” ligjvënësi i ka dhënë kuptim, duke përcaktuar se çdo vepër e kryer nga një prej formave të veçanta të bashkëpunimit, të cilësuar si të tillë në nenin 28 të Kodit Penal do të konsiderohet si vepër në kompetencën e Gjykatës kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar. Referimi është bërë në format e veçanta të bashkëpunimit të parashikuara nga Kodi Penal, sipas rrezikshmërisë në rend rritës, pasi kuptimi i krimit të organizuar jepet pikërisht në nenin 28 të këtij kodi, i cili parashikon 4 forma të veçanta bashkëpunimi në fushën e krimit të organizuar: i) grupi i strukturar kriminal, i cili nënkupton një formë të veçantë bashkëpunimi, në të cilin bëjnë pjesë tre ose më shumë persona, për kryerjen e një a më shumë veprave penale, për të realizuar përfitime materiale dhe jomateriale; ii) organizata kriminale, përkufizuar si forma më e lartë e bashkëpunimit, në të cilën bëjnë pjesë tre ose më shumë persona dhe që dallohet nga shkalla e veçantë e organizimit, strukturimit, qëndrueshmërisë, kohëzgjatjes, si dhe nga qëllimi për kryerjen e një a më shumë veprave penale, për të realizuar përfitime materiale dhe jomateriale; iii) banda e armatosur, e cila përfaqëson një formë të veçantë bashkëpunimi që, duke zotëruar armë, municione luftarake dhe mjete të tjera të nevojshme, synon kryerjen e veprave penale, të parashikuara në krerët V, VI dhe VII të pjesës së posaçme të Kodit Penal dhe iv) organizata terroriste, përkufizuar si një formë e veçantë e organizatës kriminale, e përbërë nga dy ose më shumë persona, që kanë një bashkëpunim të qëndrueshëm në kohë, me synim kryerjen e veprave me qëllime terroriste.

     

    8. Akuzat për veprat penale të listuara në gërmën a) të dispozitës dhe akuzat për çdo vepër të kryer në një nga format e bashkëpunimit të posaçëm të krimit të organizuar sipas përcaktimit në gërmën b) të nenit, do të shqyrtohen nga gjykata kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar edhe në rastet kur i pandehuri është i mitur, por në këtë rast gjykata do të zbatojë dispozitat e posaçme për të pandehurin e mitur të parashikuara nga kodi dhe Kodi i Drejtësisë Penale për të miturit, miratuar me Ligjin Nr.37/2017 dhe që hyn në fuqi në datën 1 Janar 2019.

     

    9. Në gërmën c) të tij neni 75/a ka transpozuar në mënyrë rigoroze përcaktimin dhe terminologjinë e përdorur në nenin 135, paragrafi 2 të Kushtetutës, në lidhje me kompetencën e Gjykatës kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar për të shqyrtuar çdo akuzë penale të ngritur ndaj funksionarëve publikë të tre kategorive: i) funksionarët publikë të përcaktuar shprehimisht nga dispozita kushtetuese dhe të listuar edhe në gërmën c) të nenit 75/a të Kodit, si: Presidenti i Republikës, Kryetari i Kuvendit, Kryeministri, anëtari i Këshillit të Ministrave, gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese dhe i Gjykatës së Lartë, Prokurorit i Përgjithshëm, Inspektori i Lartë i Drejtësisë, kryetari i bashkisë, deputeti, zëvendësministri, anëtari i Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe i Këshillit të Lartë të Prokurorisë; ii) drejtuesit e institucioneve qendrore ose të pavarura të përcaktuara në Kushtetutë; iii) drejtuesit e institucioneve qendrore ose të pavarura të përcaktuara në ligj.

     

    10. Terminoligjia “akuza penale” i përdorur nga ky paragraf i dispozitës është marrë nga Kushtetuta, duke synuar që teksti ligjor të mbetej sa më besnik ndaj rregullimit kushtetues dhe përfshin çdo vepër penale të kryer nga funksionarët e mësipërm gjatë periudhës kur ata ushtrojnë detyrën, edhe kur vepra penale për të cilën është ngritur akuzë është e ndryshme dhe nuk përfshihet në kategorinë e veprave penale të listuara në gërmën a) të nenit.

     

    11. Në paragrafin ç) të nenit 75/a të kodit ligjvënësi ka përkthyer togfjalëshin e fundit të nenit 135, paragrafi 2 të Kushtetutës, i cili përcakton si kompetencë të gjykatës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar edhe “akuzat penale kundër ish-funksionarëve të sipërpërmendur”.

     

    12. Duke përdorur të njëjtën terminologji “akuzat penale”, ligjvënësi ka dashur t’i japë kuptim këtij rregullimi kushtetues duke e kufizuar kompetencën e Gjykatës kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar për ato akuza penale që ngrihen kundër personave që kanë ushtruar përpara momentit të ngritjes së akuzës një nga funksionet e përcaktuara në paragrafin c) të nenit 75/a të Kodit vetëm ky fakti penal për të cilën është ngritur akuza është kryer gjatë periudhës kur personi ushtronte detyrën e funksionarit publik. Ky rregullim është bërë nga ligjvënësi për t’i dhënë kuptim dispozitës kushtetuese duke mos humbur qëllimin e krijimit dhe funksionimit të gjykatës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar për të gjykuar të gjitha rastet e veprave penale të korrupsionit dhe krimit të organizuar, si dhe veprave penale të kryera nga subjekte të posaçëm gjatë periudhës që ushtrojnë një funksion publik.

     

    13. Interpretimi i dispozitës kushtetuese nga ligjvënësi vjen në harmoni edhe me interpretimin që i është bërë kësaj dispozite në paragrafin 2 të nenit 8 të Ligjit Nr.95/2016 të titulluar “Kompetenca lëndore parësore”, ku ligjvënësi është shprehur se gjykata kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar do të ketë kompetencë lëndore edhe në rastet kur “zyrtari publik ose zyrtari i lartë largohet gjatë kohëzgjatjes së hetimit”.

     

    14. Kompetenca lëndore parësore e Gjykatës kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar, përcaktuar në nenin 75/a të Kodit plotësohet edhe me ndryshimin e nenit 80 të Kodit, në të cilin ligjvënësi ka rregulluar kompetencën dytësore të kësaj gjykate në rastet e procedimeve të lidhura. Pra, në të gjitha ato raste kur ndodhemi përpara procedimeve të lidhura ndërmjet tyre, të cilat janë pjesërisht në kompetencë të gjykatës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar dhe pjesërisht në kompetencë të gjykatave të zakonshme dhe procedimet nuk mund të ndahen, çështja do të shqyrtohet nga gjykata kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, e cila merr përparësi nga pikëpamja e kompetencës lëndore. Parashikimet e neneve të mësipërme duhen parë në lidhje të ngushtë me nenin 28 të Kodit të Proçedurës Penale i cili parashikon rastet kur prokurori duhet t’i transferojë aktet një prokurorie tjetër ose Prokurorisë së Posaçme.

     

    15. Sipas nenit 81 të Kodit të Proçedurës Penale, i njëjti rregullim zbatohet edhe në rastin kur një nga të pandehurit është i mitur, por në një rast të tillë për këtë të pandehur gjykata do të zbatojë dispozitat e posaçme për të pandehurin e mitur të parashikuara nga kodi dhe Kodi i Drejtësisë Penale për të miturit, miratuar me Ligjin Nr.37/2017 dhe që hyn në fuqi në datën 1 Janar 2019.

     

    16. Neni 75/a i Kodit do të fillojë të zbatohet në momentin e krijimit të Gjykatës kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar, pasi kompetenca lëndore e përcaktuar në këtë dispozitë i takon dhe mund të ushtrohet vetëm nga kjo gjykatë e posaçme. Deri në krijimin e saj, gjykata për krimet e rënda do të vijojë të ushtrojë kompetencat që ka sipas nenit 75/a të Kodit përpara ndryshimeve të kryera me Ligjin Nr.35/2017. Siç u përmend më sipër, Neni 75/a i Kodit transpozon dispozitat e nenit 135 paragrafi 2 të Kushtetutës. Ndërkohë, dispozitat kalimtare të Kushtetutës, pikërisht neni 179 paragrafi 8, percaktojnë që transferimi i çështjeve duhet të ndodhë në bazë të ligjit dhe mbas krijimit të Gjykatës së Posaçme. Ligji i cili përcakton transferimin e çështjeve është pikërisht Kodi i Procedurës Penale. Dispozitat kalimtare të Kodit në fakt nuk parashikojnë asnjë transferim të çështjeve në gjykim nga Gjykata për Krimet e Rënda drejt gjykatave të rretheve gjyqësore dhe anasjelltas. Një nevojë e tillë nuk paraqitet dhe nuk ka lidhje me arsyen e normës, ndaj ligjvënësi nuk e ka parë të arsyeshme ta rregullojë posaçërisht. Në këtë logjikë të normës, çështjet e dërguara për gjykim, bie fjala me akuza sipas nenit 283/a të Kodit Penal (trafikim i narkotikëve), do të vazhdojnë të gjykohen nga Gjykata për Krimet e Rënda.

     

    17. Sipas paragrafit 1 të nenit 10 të Ligjit Nr.95/2016 Gjykata kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar do e ketë vendndodhjen në Tiranë dhe do të ushtrojë juridiksionin e saj penal në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë. Përbërja e trupave gjykues dhe kompetenca përkatëse rregullohet nga nenet 13 dhe 14 të Kodit të Proçedurës Penale.
  • Konteksti historik
    18. Me Ligjin Nr.9110, datë 27.04.2003 u krijuan gjykatat për krimet e rënda, me synimin për rritjen e efektivitetit të luftës kundër krimit të organizuar dhe krimeve të rënda, si dhe përmirësimin e cilësisë së gjykimit të këtyre çështjeve (shih nenin 1 të ligjit). Këto gjykata filluan funksionimin në datën 1 Janar 2004.

     

    19. Kompetenca lëndore e këtyre gjykatave u përcaktua në nenin 75/a të Kodit të Proçedurës Penale, i cili u shtua fillimisht me nenin 13 të Ligjit Nr.8813, datë 13.06.2002, sipas kompetencës së Gjykatës për Krimet e Rënda do të ishin krimet e kryera nga banda e armatosur dhe organizata kriminale, çdo krim që dënohej në minimum jo më pak se 15 vjet burgim, si dhe krimet e parashikuara nga nenet 140 dhe 284/a të Kodit Penal në fuqi në atë kohë, duke përfshirë edhe rastet kur ato ishin kryer nga subjekte që ishin në kompetencë të gjykatave ushtarake apo nga të miturit.

     

    20. Më pas, kjo dispozitë ka ndryshuar disa herë me Ligjet Nr.9276, datë 16.09.2004, Nr.9911, datë 05.05.2008, Nr.145/2013, datë 02.05.2013 dhe Nr.99/2014, datë 31.07.2014, duke u zgjeruar kompetenca lëndore e gjykatës për krime të rënda në funksion të luftës kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit të një kategorie të funksionarëve publikë.

     

    21. Pavarësisht funksionit të kësaj gjykate, në analizën e reformës për sistemin e drejtësisë nevoja për forcimin e luftës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar është paraqitur si një ndër elementët thelbësorë të reformës në drejtësinë penale[1].

     

    22. Në përgjigje të këtij shqetësimi në Strategjinë e Reformës në sistemin e drejtësisë janë propozuar ndryshime kushtetuese e ligjore, të cilat të rregullonin krijimin e një strukture të specializuar dhe të posaçme hetimi e gjykimi antikorrupsion, bazuar në modelet e suksesshme të vendeve të rajonit[2].

     

    23. Bazuar mbi këtë strategji, ndryshimet e Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë të miratuara me Ligjin Nr.76/2016 parashikuan në nenin 135, paragrafi 2 të Kushtetutës, krijimin e një gjykate te posaçme për të gjykuar veprat penale kunër krimit të organizuar dhe korrupsionit, si dhe të gjitha veprat penale të kryera nga funskionarë të lartë apo ish-funksionarë të lartë, duke reflektuar kështu nevojën e krijimit të një strukture të specializuar dhe të posaçme antikorrupsion, të parashikuar në Strategjinë e Reformës në Sistemin e Drejtësisë miratuar nga Kuvendi i Republikës së Shqipërisë[3]. Po kështu, ndryshimet e mësipërme kanë parashikuar në nenet 148, paragrafi 4 dhe 148/dh të Kushtetutës si organe kushtetuese edhe institucionin e Prokurorisë së Posaçme dhe atë të Njësisë së Posaçme hetimore për ndjekjen penale dhe hetimin e veprave penale të korrupsionit, krimit të organizuar dhe çështjeve penale sipas nenit 135, paragrafi 2 të Kushtetutës.

     

    24. Në zbatim të ndryshimeve të mësipërme kushtetuese u miratua Ligji Nr.95/2016 “Për organizimin dhe funksionimin e institucioneve për të luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar”, botuar në Fletoren Zyrtare Nr.194, datë 20.10.2016,i cili ka hyrë në fuqi në datën 04.11.2016. Ky ligj parashikon rregullat për organizimin dhe funksionimin e Prokurororisë së Posaçme kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar dhe Njësisë së Pavarur Hetimore, kompetencën lëndore parësore dhe kompetencat e tjera të gjykatave të posaçme kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar dhe Prokurorisë së Posaçme, mënyrën e emërimit dhe kushtet e kriteret që duhet të plotësojnë gjyqtarët, prokurorët, oficerët e policisë gjyqësore dhe nëpunësit civilë gjyqësorë që emërohen në këto institucione, si dhe rregullat për organizimin dhe funksionimin e procesit të kontrollit të figurës, vëzhgimit të të dhënave financiare dhe telekomunikacioneve të personave të mësipërm.

     

    25. Ndryshimet kushtetuese për krijimin e Prokurorisë së Posaçme dhe Gjykatës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar duhet të reflektoheshin domosdoshmërisht edhe në Kodin e Procedurës Penale, si ligji kryesor që përcakton rregullat për mënyrën e ushtrimit të ndjekjes penale, hetimit e gjykimit të veprave penale, si dhe juridiksionin dhe kompetencën e gjykatave e prokurorive. Për këtë arsye neni 75/a i Kodit të Procedurës Penale është ndryshuar në përputhje me parashikimin e nenit 135, paragrafi 2 të Kushtetutës.

     

    [1] Dokumenti Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, faqe 276 – 277, 283 dhe 286, vizituar për herë të fundit në datë 25.07.2017.

    [2] Dokumenti Strategjia për reformën në sistemin e drejtësisë https://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/draft_strategjia_versioni_shqip.pdf, faqe 43 -44, vizituar për here të fundit në datën 25.07.2017

    [3] Strategjia për reformën në sistemin e drejtësisë, Pjesa III, Drejtësia Penale, Objektivi 1 “Rritja e efic¸ience¨s dhe efektivitetit te¨ drejte¨sise¨ penale ne¨pe¨rmjet konsolidimit te¨ misionit dhe funksioneve te¨ prokurorise¨, si dhe pe¨rmes riorganizimit te¨ strukturave te¨ saj dhe rishpe¨rndarjes se¨ pe¨rgjegje¨sive mes tyre, faqe 21 (variant në gjuhën shqipe https://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/draft_strategjia_versioni_shqip.pdf, vizituar për herë të fundit në datën 25.07.2017).

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  Asnjë koment
• Materiale legjislative
  26. Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, faqe 177, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, vizituar për herë të fundit më 25.07.2017; 

  27. Strategjia për reformën në sistemin e drejtësisë https://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/draft_strategjia_versioni_shqip.pdf, vizituar për here të fundit në datën 25.07.2017; 

  28. Relacioni për projekt-ligjin “Për disa shtesa e ndryshime në Kodin e Procedurës Penale”, https://www.parlament.al/wp-content/uploNDRYSHIME-7905-KODI-I-PROCEDURES-PENALE-Resized.pdf, vizituar për herë të fundit në datë 25.07.2017.
• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta: 

  Neni 135, paragrafi 2 e Kushtetutës ndryshuar me ligjin nr. 76/2016; 

  Ligji: 

  Nenet 8, 9 dhe 10, paragrafi 1 të Ligji Nr.95/2016 “Për organizimin dhe funksionimin e institucioneve për të luftuar korruspionin dhe krimin e organizuar”; 

  Nenet 285 dhe 286 të Ligjit Nr.35/2017, datë 30.03.2017 “Për disa shtesa dhe ndryshime në Ligjin Nr.7905, datë 21.03.1995 “Kodi i Procedurës Penale të Republikës së Shqipërisë” (i ndryshuar)”.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva

  Ligje 

  Neni 13 i Ligjit  Nr. 8813, datë 13.6.2002 “Për disa shtesa e ndryshime në ligjin nr.7905, datë 21.3.1995 "Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”; 

  Ligji Nr.9110, datë 24.7.2003 "Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatave për Krime të Rënda"; 

  Neni 4 i Ligjit Nr. 9276, date 16.9.2004 “Për disa shtesa e ndryshime në ligjin nr.7905, datë 21.3.1995 "Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”; 

  Neni 5 i Ligjit Nr. 9911, datë 5.5.2008 “Për disa shtesa e ndryshime në ligjin nr.7905, datë 21.3.1995 "Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”; 

  Neni 1 i Ligjit Nr. 145, datë 02.05.2013 “Për disa shtesa e ndryshime në ligjin nr.7905, datë 21.3.1995 "Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”; 

  Neni 1 i Ligji Nr. 21, datë 10.03.2014 “Për disa shtesa e ndryshime në ligjin nr.7905, datë 21.3.1995 "Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”; 

  Neni 1 i Ligjit Nr. 99, datë 31.07.2014 “Për disa shtesa e ndryshime në ligjin nr.7905, datë 21.3.1995 "Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”.