Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i dispozitës është të parashikojë mundësitë ligjore të zgjatjes së afateve të hetimit në situata kur afati i parapërcaktuar nga ligji është i pamundur për tu respektuar për shkaqe të kompleksitetit të hetimeve ose një pamundësie objektive të organit të akuzës për ti përmbyll ato.

     

    2. Nëpërmjet parashikimeve të kësasj dispozite qëllimi i ligjvënësit është i dyfishtë. Nga njëra anë të mos dëmtojë hetimin nëpërmjet vendosjes së afateve rreptësisht të ngurtë të cilat nuk marrin parasysh dinamikat e hetimit në raste të vecanta dhe po ashtu të kontrollojë vendimarrjen e prokurorit në zgjatjen e këtyre afateve nëpërmjet parashikimit të arsyeve të posacme kur këto afate mund të zgjaten, kohën se sa mund të zgjaten dhe më tej një miratim edhe nga Prokurori i Përgjithshëm ose Drejtuesi i Prokurorisë së Posacme kur zgjatja synon të kalojë afatin tërësor 2 vjecar.

     

    3. Po ashtu me amendimet e pësuara me Ligjin nr. 35/2017, datë 30.3.2017 në paragrafin e parë dhe të dytë të saj, dispozita ka parashikuar afate (paragrafi 1) apo dhe kritere (paragrafi i dytë) të ndryshme zgjatje, referuar llojit të veprave penale në hetim. Qëllimi i këtyre ndërhyrjeve ligjore shprehet dhe në Relacionin e Projekt Ligjit për Ndryshimet në Kodin e Procedurës Penale ku thuhet se “ Analiza e Sistemit te Drejtesise nxori ne pah disa probleme qe dobesojne garancite procedurale gjate procesit penal. Gjate fazes se hetimit, keto probleme perfshijne: ..(ii) mungesen e perputhshmerise ndermjet afateve kohore per hetimin dhe tipin e krimit qe hetohet;“.

     

    4. Nëpërmjet vendosjes së detyrimit të Prokurorit për të njoftuar të pandehurit apo viktimës cdo vendim të marrë prej tij në zgjatje të afatit të hetimit qëllimi i dispozitës është dhënia e mundësisë këtyre të fundit për tu njohur me dinamikën e hetimit dhe për të mundësuar të drejtën e tyre për të ankimuar vendimin në gjykatë.

     

    5. Në fund qëllimi i ligjvënësit për vendosje të afateve hetimore nuk mund të garantohej nëse shkelja e këtyre afateve nuk do të pasohej me vendosjen e sanksioneve proceduriale mbi veprimet hetimore të kryera.
  • Objekti
    1. Objekti i dispozitës është përcaktimi i kritereve kur mund të zgjatet afati i parapërcaktuar nga ligji për përfundimin e hetimeve, përcaktimi i kohëzgjatjes maksimale të këtyre të fundit si dhe parashikimi i pasojave ligjore në rast të vazhdimit të hetimeve pas përfundimit të afatit.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Mbyllja e hetimeve brenda një afati të arsyeshëm mer një rëndësi themelore në procesin penal për vetë faktin sepse ai është element i pazgjithshem i të drejtës për një proces të drejtë ligjor. Për këtë arsye ligjivënësi ka parashikuar në nenin 323 të K.Pr.Penale afate ligjor Brenda së cilave Prokurori duhet të përfundojë hetimet dhe të konkludojë mbi fatin e procedimit, ta pushojë atë apo të ngrejë akuzë. Megjithatë “Përkundër intencës së ligjvënësit për një veprimtari efikase në fazën e hetimit, për shkak se çështjet penale shpeshherë janë mjaftë të ndërlikuara, kufizimi strikt i kohëzgjatjes së hetimit nuk tregohet çdo herë i përshtatshëm për përfundim të hetimit për disa çështje penale konkrete.[1]”

     

    2. Në ndryshim nga shumë vende të tjera Kodi ynë i Procedures Penale ruan vendim-marjen e prokurorit në fushën e zgjatjes së afatit të hetimit, si rrjedhojë është ai që së pari ka detyrimin ligjor e kushtetues për respektimin konseguent të këtij instituti. Prokurori është i detyruar të respektojë afatin ligjor të hetimit e në pamundësi objektive për të përmbyllur atë në afat të disponojë me vendim të arsyetuar zgjatjen e afateve. Çdo veprim i kundërt përbën shkelje të së drejtës për një proces të rregullt ligjor. Ky fakt është nënvizuar dhe nga vetë Gjykata Kushtetuese e cila është shprehur se “duke vazhduar hetimet për një periudhë rreth 6 muaj pa patur vendim për zgjatje të afatit nga prokurori, janë shkelur të drejtat e të pandehurit të garantuara nga Kushtetuta dhe ligji[2]”.

     

    3. Prokurori mund të zgjasë afatin e hetimeve për një kohë deri në tre muaj (324/1). Ndërkohë me ngritjen e Prokurorisë së Posacme dispozita është amenduar me Ligjin 35/2017, datë 30.3.2017 duke shtuar fjali në pikën 1, konkretisht duke parashikuar se në rastin e hetimeve pranë kësaj Prokurorie zgjatja mund të jetë deri në 6 muaj. Sigurisht logjika e ligjvënësit për të parashikuar afate më të gjatë zgjatjeje në rastin e Prokurorisë së Posacme lidhet me një prezumim ligjor për kompleksitetin e cështje që do të hetohen nga kjo e fundit.

     

    4. Pas zgjatjes së parë të hetimeve, dispozita parashikon dhe mundësi për zgjatje të mëtejshme, secila për një kohë jo më shumë se tre muaj, nga Prokurori, në raste të hetimeve komplekse ose të pamundësisë objektive për ti përfunduar ato brenda afatit të zgjatur. Në këtë pikë, konstatohet një dallim midis parashikimeve ligjore për zgjatjen e parë të afateve hetimore (parashikuar nga paragrafi i parë) dhe zgjatjeve të mëtejshme (paragrafi i dytë). Për zgjatjen e parë të afatit nga ana e ligjvënësit nuk është parashikuar ndonjë kriter i vecantë për të justifikuar zgjatjen duke u qënë kështu i mjaftueshëm vetëm një arsyetim gjenerik i prokurorit mbi një nevojë që hetimet të vazhdojnë dhe për një afat tjetër (maksimalisht 3 muaj ose 6 muaj për Prokurorinë e Posacme). Në të kundërt në rastin e një zgjatje të dytë, ligjvënësi ka “shtrënguar” vendimarrjen e prokurorit duke parashikuar shprehimisht se ato duhet të bëhen bazuar specifikisht në nevojën e hetimeve komplekse ose të pamundësisë objektive për t’i përfunduar ato brenda afatit të zgjatur. Megjithatë mund të thuhet se pavarsisht se për zgjatjen e parë të hetimit ligjvënësi nuk ka kërkuar ndonjë justifikim të posacëm kjo nuk do të thotë që kjo zgjatje e parë duhet të jetë e pajustifikuar, bazuar vetëm në një akt diskrecioni dhe e pakontrollueshme nga gjykata. Dallimi mbi kriteret e zgjatjes së parë nga zgjatjet e mëtejshme të hetimit është përmendur dhe nga Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë[3] e cila në një vendim të saj ka arsyetuar se “Në këtë kuadër, në rastin konkret gjykatat e faktit kanë vlerësuar se çështja për të cilën hetohen ankuesit, është komplekse pasi kërkon kryerjen e shumë veprimeve hetimore, dhe se ky kompleksitet lidhet me natyrën e procedimit penal dhe me veprat për të cilat dyshohen kërkuesit. Ato me të drejtë kanë arsyetuar se sipas paragrafit të parë të nenit 324 të K.Pr.Penale, ligji i jep këtë mundësi prokurorit pa kërkuar ndonjë shkak të fortë justifikues, ndërsa më tej në paragrafin 2 lejon edhe zgjatje të mëtejshme kur hetimet janë komplekse dhe organi i akuzës është në pamundësi objektive t’i kryejë ato. Në këtë këndvështrim, shkalla e rëndësisë dhe e kompleksitetit të hetimeve dhe zgjatja e këtij afati me tre muaj është gjetur e drejtë referuar balancës mes interesit publik për zbardhjen e rrethanave të çështjes në funksion të dhënies së drejtësisë dhe interesit të individit nën hetim (duke mbajtur parasysh këtu edhe se ndaj të dyshuarve nuk ka pasur ndonjë masë sigurimi që mund të kishte cenuar lirinë personale apo ndonjë masë tjetër kufizuese).”

     

    5. Të dy termat ligjorë “hetime komplekse” dhe “pamundësia objektive” janë situata që vlerësohen rast pas rasti. Duke u bazuar dhe në jurisprudencën e Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut në kompleksitetin e çështjes përfshihet natyra e akuzave, volumi i dokumentacionit për tu ekzaminuar nevojshmëria për të kryer disa akte ekspertimi, nevojshmëria për të kryer veprime hetimore në shtetet e huaja apo për të bashkëpunuar me këto shtete, nevoja për të parashtruar kërkime në lidhje me sigurimin e provës, vështirësitë në lidhje me mbrojtjen e dëshmitarëve apo dhe me zhvendosjen e vendit të hetimit për shkak të klimës politike, umri i lartë i të pandehurve dhe dëshmitarëve për tu pyetur, numri i lartë i akuzave që atribuohen dhe natyra po ashtu e fakteve penale[4].Ndërsa “pamundësia objektive” është një situate e cila duhet përcaktuar duke vleresuar diligjencën e treguar nga prokurori në procedimin nisur e duke shmangur atë që quhet “kohe e vdekur” në veprimtarinë hetimore

     

    6. Ndërkohë një rast tjetër i zgjatjes së hetimeve paraprake parashikohet në Ligjin 10 193, datë 3.12.2009 “Për Marrëdhëniet Juridiksionale me Autoritetet e Huaja në Çështjet  Penale”. Specifikisht në nenin 68.2 të këtij Ligji, parashikohet situata e krijuar për një procedim penal të filluar, pas kërkimit të transferimit të tij, në një shtet tjetër kontraktues të Konventës Europiane mbi Transferimin e Procedimeve në Çështjet Penale. Konkretisht, kjo dispozitë përcakton: “2.Vendimi për të kërkuar transferimin në fazën e hetimeve paraprake nuk e pengon prokurorin që të marrë prova. Prokurori vendos zgjatjen e afatit të hetimeve, sipas nenit 324 të Kodit të Procedurës Penale, në pritje të vendimit të shtetit të kërkuar. Ai ia njofton vendimin për zgjatjen e afatit hetimor Ministrisë së Drejtësisë, nëpërmjet Prokurorit të Përgjithshëm..”

     

    7. Në këtë pikë përvec aspektit substancial të vendimit të Prokurorit për zgjatje të afatit të hetimit nuk duhet harruar dhe aspekti formal që ka të bëjë me kohën e marrjes së këtij vendimi. Kështu lidhur me momentin kur vendoset zgjatja e hetimit logjika do që Prokurori të disponojë me vendimin e zgjatjes para përfundimit të afatit fillestar, pra në qoftë se Prokurori ndodhet jashtë afatit të hetimit ai nuk mund të disponojë “zgjatje” përsa kohë që kjo e fundit nuk nënkupton edhe “riçelje” të një hetimi të përfunduar tashmë ipso lege. Ky element është përmendur edhe nga Gjykata e Lartë e cila ka arsyetuar se “Gjykata përveç vlerësimit të rrethanave konkrete që lidhen me nevojat e hetimit që në ligj lidhen me i) hetimet komplekse ose ii) pamundësisë objektive për t’i përfunduar brenda afatit verifikon edhe aspektin formal që ka të bëjë me aspektin kohor të marrjes së vendimit për zgjatje, i cili duhet të merret brenda afatit hetimor që parashikohet për veprën penale.[5]”

     

    Afati maksimal i zgjatjes së hetimeve.

     

    8. Pavarsisht zgjatjeve të herëpasëhershme që mund të kryejë Prokurori, parimi tjetër ligjor është se kohëzgjatja e hetimeve paraprake nuk mund të kalojë 2 vjet. Megjithatë edhe në këtë pikë Kodi parashikon dy situata kur edhe ky afat dy vjecar mund të tejkalohet me zgjatje të herëpasëhershme jo më shumë se 3 muaj dhe deri në 1 vit. Si rrjedhojë mund të thuhet se afati maksimal se sa mund të zgjasin hetimet është 3 vjet. Megjithatë zgjatjet tej afatit 2 vjecar të hetimeve është situatë përjashtimore e cila sipas parashikimeve të dispozitës mund të ndodhë në dy raste.

     

    9. Rasti i parë :Tej afatit 2-vjeçar, për raste të akuzave për krim të organizuar dhe për krime që gjykohen me trup gjykues, afati i hetimit mund të zgjatet vetëm me miratim të Prokurorit të Përgjithshëm ose Drejtuesit të Prokurorisë së Posaçme deri në 1 vit, për çdo zgjatje jo më shumë se tre muaj, pa cenuar afatet e kohëzgjatjes së paraburgimit. Në këtë pikë ligjvënësi e ka parashikuar mundësinë e zgjatjes referuar veprave penale relativisht të rënda që janë objekt i hetimit (vepra penale që dënohen mbi 10 vite burgim dhe vepra penale të krimit të organizuar që hetohen nga Prokuroria e Posacme[6]) duke prezumuar një kompleksitet të tyre. Ajo që konstatohet është se ligjvënësi nuk ka parashikuar në këtë pjesë arsyet që justifikojnë zgjatjen por duhet thënë se logjikisht vazhdojnë arsyet e kërkuar më sipër për zgjatjet pra në nevojën e hetimeve komplekse ose të pamundësisë objektive për t’i përfunduar ato brenda afatit të zgjatur. Në këto raste vendimi i zgjatjes meret nga prokurori i cështjes por miratohet nga Prokurori i Përgjithshëm në rastet e hetimeve pranë Prokurorivë të zakonshme për veprat penale që parashikojnë mbi 10 vjet burgim ose nga Drejtuesi i Prokurorisë së Posacme në rastet e hetimeve që zhvillohen nga Prokuroria e Posacme për veprat penale të krimit të organizuar që janë në kompetencë të kësaj Prokurorie.

     

    10. Rasti i dytë : Tej afatit 2-vjeçar, në raste të jashtëzakonshme, afati i hetimit mund të zgjatet vetëm me miratim të Prokurorit të Përgjithshëm deri në 1 vit, për çdo zgjatje jo më shumë se tre muaj, pa cenuar afatet e kohëzgjatjes së paraburgimit. Ky rast parashikon të gjitha situatat e tjera të cilat nuk përfshihen nga rasti i parë, pra për procedimet në hetim pranë prokurorive të zakonshme dhe për veprat penale të cilat parashikojnë deri në 10 vite burgim. Ndryshimi në këtë rast është se ligjvënësi ka parashikuar një kriter shumë të fortë për të justifikuar zgjatjen duke kërkuar ekzistencën e “rastit të jashtëzakonshëm”. Edhe në këtë situatë ligji nuk jep përkufizimin e “rastit të jashtëzakonshëm” por në mënyrë logjike ai është i vecuar nga hetimet komplekse dhe pamundësitë objektive të prokurorit, pra duke qënë një situatë që nuk lidhet më së shumti me hetimin konkret sesa me ekzistencën e një rrethane më të gjerë e cila ka penguar organin e akuzës në kryerjen e detyrës, si psh ndërprerja e veprimtarisë hetimore për shkak të një emergjence kombëtare (sic u vërtetua në rastin e pandemisë shkaktuar nga Covid-19). Po ti referohemi Kodit të Procedurës Penale të Republikës së Kosovës, (neni 159) afati 2 vjecar i përfundimit të hetimeve mund të zgjatet për “rrethana të jashtëzakonshme” dhe në doktrinë është interpretuar se “Si rrethanë tjetër e jashtëzakonshme e cila do t’i hapte rrugë vendimit të gjyqtarit të procedurës paraprake për autorizim që afati i hetimit të vazhdohet, mund të merret situata kur për shkak të pengesave të natyrës faktike (vërshime, termet, epidemi etj nuk ka mundur të përfundohet hetimi brenda afatit prej dy vitesh..)”

     

    Njoftimi i vendimit të zgjatjes.

     

    11. Vendimi për zgjatjen e afatit të hetimeve u njoftohet të pandehurit dhe viktimës, të cilët mund të ankohen brenda 10 ditëve nga njoftimi në gjykatën e rrethit (neni 325). Gjykata mund të vendosë shfuqizimin e vendimit të Prokurorit për zgjatjen e hetimeve dhe ne kete rast hetimet nuk mund të vazhdojnë ose vazhdojnë për një afat të caktuar nga ajo.

    Çfarë pasoje sjell mosnjoftimi nga Prokurori i vendimit për zgjatjen e afteve të hetimit paraprak, të pandehurit??

    12. Në jo pak raste në praktikën gjyqësore gjykatat vihen para kërkesave të mbrojtjes për  konstatimin/shpalljen e pavlefshmërisë absolute apo relative të vendimeve të prokurorit për zgjatjen e afateve të hetimit për shkak të mosnjoftimit të të pandehurit për këtë zgjatje konform detyrimit që vendos neni 324 i K.Pr.Penale. Ndaj dhe pyetja që ngrihet në këtë rast është se cfarë pasoje do të sjelli mosrespektimi i këtij detyrimi ligjor. Për të shtjelluar këtë cështje është e nevojshme vetë analizimi i instituteve të pavlefshmërisë absolute dhe relative për të përcaktuar më pas nëse këto të fundit aktivizohen në një situatë të tillë të shkeljes ligjore.

     

    13. Lidhur me pavlefshmerine absolute, në nenin 128/a të tij K.Pr.Penale përcakton se cilat janë aktet proceduriale absolutisht të pavlefshme dhe më konkretisht do kemi pavlefshmeri absolute në rastet kur shkelen dispozitat lidhur me c) thirrjen e të pandehurit ose praninë e mbrojtësit kur ajo është e nevojshme. Nga interpretimi i kësaj dispozite rezulton se mosnjoftimi i vendimit të Prokurorit për zgjatjen e afatit të hetimit nuk mund të sjellë pavlefshmëri absolute të vetë vendimit për shkakun e thjeshtë se qellimi i njoftimit sipas logjikës edhe të nenit 324 te K.Pr.Penale nuk është nevoja e prezencës së të pandehurit apo mbrojtësit për pjesmarrje në një procedure ligjore por vetëm njoftimi i aktit për qellime të dhënies së mundësisë për ankimimin e vendimit. Ndaj dhe mund të thuhet se në këtë situatë ligjore nuk mund të flasim për pavlefshmëri absolute të vendimit të Prokurorit sikundër në disa raste është pranuar nga praktika gjyqësore[7].

     

    14. Lidhur me pavlefshmerine relative, Ashtu siç përcakton dhe neni 129 i K.Pr.Penale pavlefshmëritë e ndryshme nga ato të parashikuara në nenin 129 do të jenë pavlefshmëri relative. Pra në çdo rast kur dispozitat e K.Pr.Penale parashikon si sanksion procedurial pavlefshmërinë e aktit atëherë kjo pavlefshmëri do të jetë pavlefshmëri relative. Neni 324 kur përcakton detyrimin e prokurorit për njoftimin e aktit nuk parashikon pasojë për shmangien ashtu siç parashikon në nene të tjera[8]. Për këtë arsye arrihet në përfundimin se mosnjoftimi i vendimit nuk do të sillte as pavlefshmëri relative të aktit.

     

    15. Megjithatë edhe pa marrë parasysh arsyetimin e mësipërm duhet thënë se mosnjoftimi i një vendimi në asnjë rast nuk mund të sjelli pavlefshmërinë e vetë vendimit. Përcaktimi nëse vendimi i zgjatjes së afatit të hetimit është ose jo i vlefshëm duhet të përcaktohet me respektimin e asaj anë formale referuar kohës së marjes (hartimit) të këtij vendimi e nuk mund të përcaktohet nga veprimet e mevonshme të palëve. Fjala vjen në qoftëse njoftimi i vendimit të zgjatjes së afateve të hetimit do të ishte i pavlefshëm (pra efektivisht nuk do kishim njoftim) për shkaqet e parashikuara në nenin 143 të K.Pr.Penale (Pavlefshmëria e njoftimeve) kjo nuk do të sjell automatikisht dhe pavlefshmërinë e vendimit të zgjatjes sepse Pavlefshmëria e një akti procedurial sjell pavlefshmërinë dhe të akteve të mepasshme që varen nga ai që është deklaruar i pavlefshëm (neni 131) ndërsa e anasjellta nuk është e vërtetë.

     

    16. Në Vendimin nr.332 dt.12.2012 Kolegji Penal i Gjykaës së lartë ka arsyetuar se “Në rastin objekt shqyrtimi kërkuesi ka pretenduar se vendimi për zgjatje nuk i është komunikuar brenda afatit, por pas rreth 2 muajsh dhe ka kërkuar shfuqizimin e tij, me pretendimin se Prokuroria ka pasur kohën e nevojshme të kryejë veprimet hetimore. Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë vlerëson se ky pretendim i kërkuesit nuk qëndron përsa i përket pasojës së pretenduar prej tij. Ligji e lidh parregullsinë me pasojë papërdorshmërinë e veprimeve procedurale që kryhen jashtë afatit hetimor gjatë periudhës kohore të përfituar nga zgjatja, jo me të drejtën e ankimit, por me aspektin kohor se kur është marrë ky vendim pra brenda afatit hetimor si dhe të shkaqeve procedurale për të cilat kërkohet. ... Vendimi i prokurorisë i datës 10.04.2012 për zgjatjen e hetimit në bazë të nenit 324/3 të K.Pr.Penale i është njoftuar nga prokurori, ankuesit në datë 04.06.2012, ora 10.00. Kjo kohë për rreth dy muajsh nga marrja e vendimit të Prokurorit për zgjatjen e afatit të hetimit, deri në njoftimin e tij, nuk ka çuar në humbjen e të drejtës së ankimit, pasi në mungesë të konfirmimit të njoftimit ky afat fillon nga marrja dijeni efektive të kërkuesit dhe nga marrja në shqyrtim të pretendimeve nga ana e gjykatës. Në këto kushte, Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë çmon se pretendimi i paraqitur nga ankuesi për shfuqizimin e vendimit datë 10.04.2012 të Prokurorisë për zgjatjen e afatit hetimor në procedimin penal nr.3728 është i pabazuar. Ky vendim është marrë në përputhje me normat procedurale.”

     

    17. Nga ana tjetër duhet thënë se fakti që mosnjoftimi i vendimit të zgjatjes nuk sjell as pavlefshmëri absolute e as relative të vetë vendimit nuk mund të jetë pretekst për organin e akuzës për moskryerjen e këtij njoftimi. Përkundrazi prokurori ka detyrimin që në respektim të dispozitave të Kodit te Procedures Penale të kryej menjëherë njoftimin e vendimit të zgjatjes së afateve të hetimit të pandehurit dhe viktimës në mënyrë që këta të fundit të kenë mundësi të ushtrojë menjëherë të drejtën e tyre për ankim. Pra megjithëse Kodi nuk parashikon ndonjë afat për njoftimin e vendimit të zgjatjes nga interpretimi i dispozitave proceduriale del qartë detyrimi për njoftimin e të pandehurit dhe të demtuarit menjëherë pas marjes së këtij vendimi. Shkelja e këtij parashikimi ligjor duhet të sjell përgjegjësi disiplinore për Prokurorin[9] pasi në mosnjoftimi i vendimit për zgjatje të afateve të hetimeve paraprake cënon qartaz aksesin e të pandehurit dhe viktimës në gjykatë për një ankim efektiv. Në këtë kuadër Kolegji Penal i Gjykaës së lartë në një cështje të gjykuar pavarsisht se nuk ka konstatuar asnjë element pavlefshmërie në vendimarrjen e Prokurorisë, ka theksuar se “ Është evidente që ka pasur një shkelje të së drejtës së ankimit nga administrata e paraburgimit, e cila ka detyrimin e njoftimit të vendimit të datës 18.10.2010 për zgjatjen e hetimit në bazë të nenit 324/3 të K.Pr.Penale të dërguar nëpërmjet shërbimit postar nga prokurori. Kjo shkelje ka cënuar të drejtën e ankuesit për një ankim efektiv ndaj vendimeve për zgjatje të afateve të hetimit pasi nga momenti i dërgimit dhe mbërritjes të aktit në IEDP Peqin edhe rënies dijeni ka kaluar kohë relativisht e gjatë, por gjithsesi nuk ka çuar në humbjen e kësaj të drejte pasi në mungesë të konfirmimit të njoftimit ky afat fillon nga marrja dijeni efektive të kërkuesit dhe nga marrja në shqyrtim të pretendimeve nga ana e gjykatës[10].

     

    18. A ka ndonjë përjashtim nga detyrimi i prokurorit për njoftimin e vendimit të zgjatjes ?

     

    Neni 324/3 i K.Pr.Penale kur vendos detyrimin e organit të akuzës për njoftimin e vendimit të zgjatjes nuk parashikon ndonjë përjashtim nga ky detyrim eksplicit. Përpos kësaj neni 324 nuk parashikon ndonjë afat për kryerjen e këtij njoftimi. Si parim mund të thuhet se njoftimi duhet të kryhet menjëherë pas marrjes së vendimit. Megjithatë problematik kjo dispozitë mund të shfaqet në rastin e hetimeve sekrete ku informimi i subjektit të hetuar mund të sjelli dështim të veprimeve të ndryshme hetimore që janë në kryerje e sipër ose në plan për tu kryer. Pra cështja që shtrohet për diskutim është se si duhet zbatuar ky parashikim në lidhje me nenin 279 të K.Pr.Penale i cili parashikon se “veprimet hetimore janë sekrete derisa i pandehuri të mos ketë marr dijeni për to. Në rast nevojë për vazhdimin e hetimeve prokurori mund të urdherojë ruajtjen e sekretit për akte të veçanta deri në përfundim të hetimeve”.

     

    19. Për sa kohë që akti i zgjatjes së hetimeve paraprake tej afatit të vendosur nga ligji ka si domosdoshmëri arsyetimin nga ana e organit të akuzës të nevojave specifike për kryerjen e disa veprimeve të tjera hetimore (të cilat për vetë kompleksitetin e çështjes objektivisht nuk mund të kryheshin brenda afatit fillestar) veprime të cilat eventualisht nga vetë karakteri i tyre mund të kondicionohen nga sekreti (veprime simuluese, përgjime etj) atehëre është e kuptueshme se njoftimi i të pandehurit të këtij akti që përmban në mënyrë të listuar këto veprime hetimore sekrete do ti sillte dëm të pariparueshëm hetimit të çështje[11]. Në këtë konflikt midis dy parimeve, të njoftimit të menjëhershëm dhe të hetimit është e nevojshme kryerja e një intepretimi paqtues duke pranuar se, për shkak të pasojave të krijuara peshorja duhet të anojë nga sekreti hetimor. Këtu duke marrë këtu parasysh dhe faktin se mosnjoftimi i aktit të prokurorit për zgjatjen e hetimeve paraprake nuk i heq të drejten të pandehurit të ankohet ndaj këtij vendimi në momentin e parë që ai njoftohet apo vjen në dijeni të këtij të fundit.

     

    Pasojat e shkeljes së afateve hetimore.

     

    20. Por çfarë ndodh në rastet kur Prokurori nuk vendos zgjatjen e afateve të hetimit ose kur vendimi i tij për zgjatjen është prishur nga gjykata dhe Prokurori ka vazhduar me hetimet tej afatit?? Pergjigjen e kesaj pyetje e jep paragrafi 4 i nenit 324.kur parashikon se “Provat e marra pas mbarimit të afatit nuk mund të përdoren.”. Pra respektimi i afateve hetimore merr rëndësi themelore për organin e akuzës po të marrim parasysh se mosrespektimi i tyre do të sillte një veprimtari hetimore të kotë të papërdorshme nga ana e prokurorisë për të mbështetur akuzën në gjyq.

     

    21. Megjithatë në praktikën gjyqësore është konstatuar një keqkuptim në lidhje me pasojën e krijuar nga vazhdimi i hetimeve pas përfundimit të afatit të parashikuar nga neni 323 i KPRP, keqkuptim ky i ardhur më së shumti nga fakti se para ndryshimeve ligjore të kryera me Ligjin 35/2017, datë 30.3.2017 përcaktimi i dispozitës ishte se “Veprimet hetimore të kryera pas mbarimit të afatit nuk mund të përdoren”. Në këtë pikë problematika është hasur në pyetjen se çfare duhet kuptuar me termin “veprime hetimore”. A duhet cilësuar çdo veprim i organit të akuzes gjatë hetimeve paraprake si veprim hetimor apo veprimet hetimore janë një pjesë e veprimtarisë së prokurorit gjatë hetimeve?? . Në fakt nga një vështrim i shpejtë i Kodit të Procedures Penale konstatohet se nuk jepet një definicion i termit “veprime hetimore”. Si rrjedhojë dhe në praktikën gjyqësore jo në të gjitha rastet ka qënë e qarte se cili është kuptimi i paragr. 4 të nenit 324 lidhur me veprimtarine e prokurorit pas sakadimit të afatit për kryerjen e hetimeve. Psh. Gjykata e Rrethit Gjyqesor Fier me Vendimin Nr.213 date 27.07.2009 ka vendosur pushimin e çështjes penale me arsyetimin se “Kryerja e veprimeve hetimore jashtë afatit pas sjell papërdorshmeri të ketyre akteve:, Vendim për marrjen si të pandehur të shtetasit ,,,,(omissis).Procesverbal për njohjen e të pandehurve ,,,,(omissis),Vendim për dërgimin në gjyq të procedimit penal nr. 380/1 te vitit 2006 dt. 19.02.2009, Kërkesë për gjykimin e procedimit penal nr. 380/1 te vitit 2006 dt. 20.02.2009.” . Të njëjtin qendrim ka mbajtur me Vendimin Nr.1263 datë 15.12.2008 Gjykata e Rrethit Gjyqesor Tirane duke arsyetuar se “ në analizim të provave, rezulton se aktet procedurale të ndërmara pas përfundimit të afatave të hetimeve paraprake {datë 06.11.2008} në lidhje me procedimin penal Nr.1, vitit 2007,  siç janë flete -thirrja e datës 24.11.2008, si dhe Akti i njoftimit të Akuzës i datës 27.11.2008 (...) përpiluar pasi kishin përfunduar afatet e hetimimeve paraprake, në këto kushte del qarte se dy aktet procedurale janë të pavlefshme.  ....”Prokurori nuk mund të ndërmarrë veprime  proceduarale të tjera në lidhje me këtë dosje hetimore, sepse konsiderohen veprime të  pavlefshme”

     

    22. Për të konkluduar nëse aktet e mësipërme të deklaruara të papërdorshme e në rastin e dytë të pavlefshme nga gjykatat, janë ose jo veprime hetimore në kuptim të nenit 324 të K.Pr.Penale, është e nevojshme të kryehet një interpretim logjik e sistematik të dispozitave proceduriale penale. Në paragrafin 4 të tij neni 324 i K.Pr.Penale shprehet për papërdorshmëri të veprimeve hetimore të kryera jashtë afatit hetimor. Pra si lexohet qartë në këtë nen Kodi flet për papërdorshmëri të veprimeve hetimore (e jo për pavlefshmeri të tyre, ndryshe nga sa kanë vendosur gjykatat në vendimet e siper përmendur). Në fakt papërdorshmëria dhe pavlefshmëria janë koncepte krejt autonome nga njera-tjetra për vetë specifikën që ato kanë. Ndarja e mesiperme bazohet në faktin se koncepti i papërdorshmerise i referohet ekskluzivisht dhe vetem akteve proceduriale provuese ndërsa koncepti i pavlefshmerise i referohet në përgjithësi të gjitha akteve proceduriale. Në nenin 151 disiplinohet qartë koncepti i papërdorshmërisë. Në paragrafin e 4 ky nen parashikon se “Provat e marra në shkelje të ndalimeve të parashikuara nga ligji nuk mund të përdoren. Papërdorshmëria ngrihet dhe kryesisht në çdo gjëndje dhe shkallë të procedimit.”Përkufizimi që jepet në doktrinë është se “paperdorshmeria godet vleren provuese te aktit. Papërdorshmëria e një akti konsiston në pamundësinë për tu përdorur për provueshmëri[12].

     

    23. Nisur dhe nga linja e mesipërme e arsyetimit arrihet në përfundimin se përderisa Papërdorshmëria është një koncept procedurial që i referohet vetëm akteve provuese fakti që ligjvënësi i bashkangjitse në nenin 324 këtë koncept veprimeve hetimore atëherë konkludohet se veprime hetimore janë vetëm ato veprime që kanë të bëjnë me një proces investigimi pra konsiderohen të gjitha ato veprime të kryera nga organi i akuzës për mbledhjen provave apo indicieve  pra që kanë të bejnë posaçërisht me hetimin e veprës penale për të cilën procedohet.  Të njëjtin qendrim ka mbajtur dhe Kolegji Penal i Gjykates së Lartë[13] i cili ka arsyetuar se “Me termin veprime hetimore të përdorur në nenin 324/4 të K.Pr.Penale, duhen kuptuar të gjitha ato veprime që konsistojnë në grumbullimin e provave nga ana e organit procedues dhe se veprimet hetimore të kryera (provat e grumbulluara) pas përfundimit të afatit hetimor apo pas perfundimit të afatit hetimor të zgjatur nuk mund të përdoren nga ana e gjykatës”[14]

     

    24. Megjithatë pavarsisht se intepretimi i qëllimit të dispozitës nuk paraqitej i vështirë dhe po ashtu me disa vendime të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë u sqarua ky qëllim duke u orientuar kësisoj praktika gjyqësore, nga ana e ligjvënësit, u pa e udhës të ndërhyhej në paragrafin e katërt të nenit 324 të K.Pr.Penale. Qëllimi i këtyre ndërhyrjeve ligjore shprehet dhe në Relacionin e Projekt Ligjit ku thuhet se “ Analiza e Sistemit te Drejtesise nxori ne pah disa probleme qe dobesojne garancite procedurale gjate procesit penal. Gjate fazes se hetimit, keto probleme perfshijne:; (iii) mungesen e perkufizimit te pasojave konkrete per rastet kur afatet e hetimit tejkalohen; “. Më tej në këtë relacion përmendet se “Kodi i Procedures Penale ka normuar afatet perkatese brenda te cileve duhet te perfundojne hetimet paraprake, por nuk ka parashikuar ne menyre te qarte se cilat jane pasojat qe vijne ne rast te perfundimit te tyre. Kjo ka bere qe ne praktiken gjyqesore te mbahet edhe qendrimi se pas perfundimit te afatit te hetimeve nuk mund te kryhet me asnje veprim procedural, perfshire njoftimin e akuzes, marrjen si te pandehur dhe paraqitjen e kerkeses per gjykim. E njejta problematike konstatohet edhe ne rastet e shfuqizimit nga gjykata te vendimit te prokurorit per zgjatjen e afatit te hetimit, ku prokurorit nuk i percaktohet nje afat brenda te cilit te vendose ne lidhje me fatin e procedimit, duke e lenë ne kete menyre pa zgjidhje ceshtjen. Kodi i Procedures Penale nuk percakton qartesisht pasojat dhe vecanerisht nese termi "veprime hetimore", lidhet vetem me marrjen e provave. “. Si rrjedhojë me Ligjin 35/2017, datë 30.3.2017 fjala “veprime hetimore” u amendua duke u zevendesuar me fjalën “provat”. Në këtë pikë duhet thënë kjo ndërhyrje ligjore është thjesht një saktësim në gjuhën legjislative pa sjell ndonjë parashikim të ri në institutin ligjor, duke synuar më së shumti sqarimin e praktikës gjyqësore në mënyrën se si duhet kuptuar dispozita sesa ndryshimin në pasojat që vijnë nga tejkalimi i afateve hetimore.

     

    25. Në konkluzion konkludohet se ligji i ndalon organit të akuzës që jashtë afatit të hetimeve paraprake të kryej veprime hetimore pra veprime që kanë lidhje me grumbullimin e provave për të mbështetur akuzën në gjyq, në të kundert sanksioni është se këto prova janë të papërdorshme në proces, por prokurori nuk ka asnjë pengesë ligjore që dhe pas këtij afati të kryej veprime proceduriale që lidhen me procedimin e nisur por jo me hetimin. Këto veprime do jenë tërësisht të vlefshme dhe këtu do të fusnim çdo veprim që nuk ka të bej me marjen e proves si psh 1.njoftim akuze 2.kërkesë për caktim mase sigurimi.3.Kërkesë për gjykim etj.

     

    Papërdorshmëria e provës së marrë pas mbarimit të afateve të hetimeve paraprake.

    26. Standarti kryesor garantues i procesit penal është standarti i përfaqësuar nga institut i Papërdorshmërisë së provave (Neni 154), i cili në vetvetë është i lidhur në mënyrë logjike me një standart edhe me gjithëpërfshirës, atë të të drejtës për një proces të rregullt gjyqësor. Ky i fundit vecse standart kushtetues edhe standart i mbrojtur nga Neni 6 i K.E.D.Nj. Në fakt, mbërritur këtu duhet të bëhet një sqarim. Vec të drejtës për të paraqitur dhe për të kundërshtuar provat e paraqitura e cila është e garantuar në mënyrë të plotë nga fusha e veprimit të Nenit 6 të Konventës, vetë kjo e fundit nuk përmban norma të vecanta të cilat rregullojnë menyrën e marrjes së provave apo papërdorshmërinë e tyre. Për këtë arsye në shumë vendime të saj Gj.E.D.NJ ka arsyetuar se çështja e përdorshmërisë apo jo të provave është mbi të gjitha një çështje që rregullohet nga ligji vendas dhe në këtë linjë i takon gjyqtarit vendas të vlerësojë provat e paraqitura para tij. Për rrjedhojë detyra kryesore e Gj.E.D.Nj është, në përputhje me Konventën, të kontrollojë në qoftë se procedimi në kompleks, duke përfshirë dhe mënyrën se si kanë qënë marrë provat ka qënë i ndershëm[15].
    27. Po të kthehemi tek Kushtetuta jonë konstatojmë se garancitë që ajo ofron në proçesin provues janë më të larta se ato që ofron vetë Konventa Europiane. Kështu në Kushtetutë në mënyrë eksplicite parashikohet ndalimi se “Askush nuk mund të deklarohet fajtor mbi bazën e të dhënave të mbledhura në mënyrë të paligjshme”. Pra ajo ndalon në mënyrë kategorike që një provë e paligjshme të bëhet pjesë e proçesit gjyqësor duke përbërë kështu një dispozitë direkt të zbatueshme nga gjykata. Përpos kësaj dhe koneksiteti që vendos Gj.E.D.Nj midis procedurës së marrjes së provave dhe të drejtës për një proçes të rregullt nuk mund të mos pranohej si i vërtetë dhe nga Gjykata Kushtetuese e cila gjithashtu, e ka lidhur procedurën e marrjes së provës me nenin 42 të Kushtetutës pra me vetë të drejtën për një proçes të rregullt ligjor. Kjo gjykatë ka arsyetuar se “.. marrja e provave në mënyrë të ligjshme përbën një aspekt të rëndësishëm të respektimit të së drejtës për një proces të rregullt ligjor. Në këtë drejtim, detyra e Gjykatës është të vlerësojë nëse procesi si i tërë, duke përfshirë edhe mënyrën e marrjes së provave, ka qenë i drejtë. Në qëndrimet e arsyetimet e veta, Gjykata, ndërsa ka pranuar se jo çdo shkelje e rregullave procedurale e bën procesin të parregullt në kuptimin kushtetues, ka pranuar gjithashtu se ndikim të drejtpërdrejtë në një proces ligjor kanë ato shkelje thelbësore, vërtetimi i të cilave do të cenonte të drejtat dhe liritë themelore të individit. Në këtë drejtim, Gjykata ka theksuar se nuk është detyrë e saj të përcaktojë rëndësinë vendimtare të një prove, si dhe evidentimin e pavlefshmërisë së një dëshmie të marrë gjatë hetimeve paraprake, për sa kohë që gjykatat e zakonshme, në arsyetimin e vendimeve të tyre, e mbështesin fajësinë e kërkuesit edhe mbi disa prova të tjera[16].” 
    28. Pra duke marrë shkas nga fakti se një proces i bazuar mbi prova të marra në mënyrë të paligjshme është në mënyrë logjike një proces i parregullt, rrjedhimisht mund të themi se papërdorshmëria është institut i garantuar në rrugë kushtetuese dhe nëpërmjet K.E.D.Nj. Lidhja e saj me proçesin e rregullt ligjor bën të mundur që kushdo që cënohet në këtë të drejtë të ketë të hapur si rrugën kushtetuese pas ezaurimit të të gjitha mjeteve të tjera juridike (Neni 131.f i Kushtetutës) ashtu dhe atë drejt Gjykatës Europiane për rivendosjen në vend të së drejtës së tij.
    29. Në disiplinën e afateve të hetimeve paraprake, sanksionohet se prova e marrë pas skadimit të afatit hetimor nuk mund të përdoret, pra në këtë rast aktivizohet instituti i papërdorshmërisë (Neni 151/3) me të gjithë karakteristikat e tij. Në fakt në ndonjë rast vetë Gjykata e Lartë në mënyrë të gabuar ka pranuar prova të goditura nga ky sanksion duke pranuar se tashmë ato ishin marrë në gjykim[17].

     

    30. Megjithatë ajo që duhet thënë është se prova e marr pas përfundimit të afatit hetimor është e papërdorshme por jo provë e paligjshme. Nuk duhet harruar se koncepti i papërdorshmërise përmban në vetvete jo vetëm ndalimin në marrjen e një prove, e cila në thelbin e saj është e paligjshme, por edhe në marrjen në kundërshtim me rregullat e proçesit provues të një prove, e cila në themel të saj është e ligjshme. Psh: Një ekspertim i urdhëruar nga ana e prokurorit është në vetvete një provë e ligjshme, por fakti se kjo provë mund të jetë marr pas përfundimit të afatit hetimor e bën atë të papërdorshme. Në të kundërt një dëshmi e marrë nën torturë është e provë e paligjshme në thelb dhe po ashtu e papërdorshme.

     

    31. Nisur nga ky ndryshim midis provës së paligjshme dhe provës së ligjshme por të marrë në mënyrë të parregullt, në doktrinën tonë juridike[18] por dhe në doktrinën dhe praktikën gjyqësore të huaj[19] është pranuar se, në rastet e provës së marrë tej afateve të hetimeve paraprake papërdorshmëria mund të konstatohet vetëm me kërkesë të të pandehurit në rast se ky cënohet nga ajo provë dhe jo kryesisht nga gjykata[20]

     

    32. Në vazhdim të analizimit të provës së papërdorshme, pavarsisht se është e qartë se një provë e marr pas përfundimit të afatit hetimor preket nga ky ves, në praktikën gjyqësore në disa raste ka patur qëndrime të ndryshme në lidhje me vetë faktin se cfarë do të konsiderohet provë e marrë pas përfundimit të afatit të hetimeve paraprake. Psh, si do të vlerësohet një akt ekspertimi i urdhëruar për tu kryer para mbarimit të afateve të hetimit por i paraqitur në Prokurori pas përfundimit të këtij afati. Në një rast të tillë Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë në Vendimin Nr.742 Dt.13.03.2018 ka arsyetuar se ..”Gjykata pasi morri në shqyrtim kërkesën e mbrojtësit të të pandehurit për papërdorshmëri konstatoi se nga prokuroria gjatë hetimeve paraprake është marrë vendimi “Për kryerjen e ekspertimit Mjeko-Ligjor për shtetasen Gj. P” më datë 18.01.2016. Nga ana e prokurorisë rezultoi se është regjistruar procedimi dhe emri i të pandehurit C. A më datë 28.01.2016 ndërkohë që Akti i Ekspertimit Mjeko Ligjor Nr. 1038 i realizuar nga Instituti i Mjekësisë Ligjore është dërguar në Prokurorinë e Rrethit Gjyqësor Tiranë me shkresën Nr. 1083 Regj, datë 09.06.2016. Ndodhur në këto kushte, Gjykata duke konstatuar se Akti i Ekspertimit Mjeko Ligjor Nr. 1038 i realizuar nga Instituti i Mjekësisë Ligjore është dërguar në Prokurorinë e Rrethit Gjyqësor Tiranë me shkresën Nr. 1083 Regj, datë 09.06.2016, pas afatit të hetimit që është tre muaj që përfundonte më datë 28.04.2016 konstatoj se ky akt ekspertimi nuk mund të përdoret në procesin penal kundra të pandehurit C.A“[21]

     

    33. Në fakt për ti dhënë përgjigje kësaj cështje e nevojshme është analizimi i vetë qëllimit të afateve të hetimeve paraprake, të cilat në thelb janë kushtëzime që bien mbi organin e akuzës, në kuadër dhe të shmangies së apatisë hetimore, për të përfunduar hetimin në një kohë optimale. Në këtë linjë është e logjikshme të pranohet që sanksioni i papërdorshmërisë duhet vlerësuar referuar kohës në të cilën prokurori ka disponuar për kryerjen e veprimit hetimor, sesa kohës kur dokumentacioni i kërkuar nga ana e prokurorit është paraqitur në sekretarinë e Prokurorisë. Apo duke vazhduar dhe më tej është e logjikshme të pranohet që veprim hetimor i cili dhe kushtezohet me afate është disponimi i prokurorit për të hetuar një fakt të caktuar dhe jo hedhja në letër e mendimit shkencor nga eksperti, në rastin e ekspertimit, apo paraqitja tej afatit e një dokumenti të kërkuar. Si rrjedhojë mund të thuhet se cdo provë e përfshirë në fashikullin hetimor pas përfundimit të afatit të hetimit por që vendimi për marrjen e së cilës është kryer para përfundimit të këtij afatit është e përdorshme.

     

    [1] Prof. dr. sc. Ejup Sahiti / Prof. dr. sc. Rexhep Murati / Mr. Xhevdet Elshani “Komentar I Procedurës Penale”, fq.429

    [2] Gjykata Kushtetuese Vendimi Nr 20 date 10.07.2005

    [3] Vendim nr.129 dt. 01.11.2017 i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

    [4] Foti dhe të tjerë kundër Italisë dt. 10/12/1982

    [5] Vendim i Kolegjit Penal të Gjykaës së lartë nr.332 dt.12.12.2012, shiko po ashtu Vendimin nr.262 dt. 10.10.2012 të po kësaj Gjykate.

    [6] Ligjit Nr. 95/2016 “Për Organizimin dhe Funksionimin e Institucioneve për të Luftuar Korrupsionin dhe Krimin E Organizuar”

    [7] Shiko vendimin Nr.255, date 15.07.2003 te Gjykates se Apelit Durres e cila i ka konsideruar vendimet e zgjatjes se afatit te hetimit si absolutisht te pavlefshme per shkak te mosnjoftimit te tyre te pandehurit.

    [8]Neni 128 i KPRP parashikon se “Aktet procedurale janë të pavlefshme vetëm në rastet e parashikuara shprehimisht nga ky Kod.”.

     

    [9] Neni 2 I KPRP “Dispozitat procedurale caktojnë rregullat për mënyrën e ushtrimit të ndjekjes penale, të hetimit dhe gjykimit të veprave penale, si dhe të ekzekutimit të vendimeve gjyqësore. Këto rregulla janë të detyrueshme për subjektet e procedimit penal, për organet shtetërore, personat juridikë dhe shtetasit.”

    [10] Vendimin nr.262 dt. 10.10.2012 i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë

    [11] Po ti referohemi Kodin e Përkohshëm të Republikes se Kosoves (të shfuqizuar tashmë) në nenin 225/4 te tij parashikohej se “Në kërkesën për vazhdim, prokurori publik mund të kërkojë që i pandehuri dhe i dëmtuari të mos njoftohen mbi hetimin dhe kërkesën për vazhdim kur kjo është e nevojshme për përfundimin e suksesshëm të hetimit”.   Ndersa Kodi i ri i procedurës penale të Kosovës parashikon një afat 2 vjecar tashmë për hetimet, pa patur nevojë për zgjatje.

    Ndërkohë Kodi italian i procedures (neni 406,paragrafi 5bis) ka parashikuar perjashtim nga rregulli i pergjithshem i njoftimit per nje kategori veprash penale te cilat hetimin e suksesshem te tyre e kondicionojne me ruajtjen e sekretit hetimor.

    [12] Compendio di diritto proceduriale penale-fq 107,Fausto Izzo, Edizzioni Simone

    [13] Vendimi Nr.67 dt 04.02.2004 i Kolegjit Penal te Gjykates se Larte.

    [14] Duke qënë dhe se Kodi yne i Procedures është një përshtatje e Kodit italian të Procedures Penale, na duket me vend referimi dhe në jurisprudencen italiane mbi këtë çështje. Kështu në vendimin Nr 35376 datë 15.09.2008 Gjykata Italiane e Kasacionit shprehet se “....skadimi i afatit të vendosur për hetimet paraprake nuk mbyll përmbushjen e çdo aktiviteti procedurial por vetëm të atyre akteve që për përmbajtje dhe funksion kanë të bëjnë me vetë hetimin pra marjen e provave...”         Ndërsa në vendimin Nr.436, datë 20.11.1991 Gjykata Kushtetuese Italiane është  shprehur se “kalimi i afateve të hetimit nuk sjell për prokurorin heqjen e së drejtës për të formuluar kërkesat e tij që do të thotë se e vetmja veprimtari e goditur nga papërdorshmëria është ajo hetimore e kryer tej afatit të vendosur nga ligji ose të zgjatur nga gjyqtari”

     

    [15] Më konkretish ajo ka arsyetuar se “pranimi i provave rregullohet kryesisht nga rregullat e legjislacionit të brendshëm dhe se, si rregull, janë gjykatat kombëtare që duhet të vlerësojnë provat para tyre detyra e institucioneve të Konventës është të sigurojë që proçesi në tërësinë e  tij, përfshirë dhe mënyrën  sesi janë marrë provat, të ketë qenë i rregullt.(çështja Balliu kundër Shqipërisë)[15]. Në çëshjten Schenk kundër Zvicrës gjithashtu kjo gjykatë ka sqaruar se “Ndërsa neni 6 i Konventës garanton të drejtën për një gjykim të drejtë, ai nuk vendos asnjë rregull lidhur me pranueshmërinë e provës, e cila është në mënyrë parësore një çështje e rregulluar nga ligji kombëtar. Megjithatë Gjykata nuk mund të përjashtojë parimisht dhe në mënyrë abstrakte që provat e këtij lloji të marra në mënyrë të paligjshme të jenë të pranueshme. Ajo duhet vetëm të konstatojë në qoftëse gjyqi ndaj zotit Schenk si i tërë ka qënë i drejtë” Shiko gjithashtu dhe Van Mechelen e të tjerë kundër. Hollandës, 23.4.1997, P.S kundër Gjermanisë shtator 2002,Niderhost-Huber kundër Zvicrës shkurt 1997,Ëindsich kundër Austrisë shtator 1990

     

    [16] Vendimi Nr.8 dt.12.07.2012 i Gjykatës Kushtetuese.

    [17] Nr.237 i Vendimit, datë 15.3.2006, Kolegji Penal i Gj,Lartë arsyeton se “Edhe arsyetimi tjeter i ketyre gjykatave se te gjitha aktet procedurale te kryera pas rifillimit te hetimit date 23.09.2002 jane te paperdorshme mbasi nuk eshte bere zgjatja e afatit te hetimit, eshte i gabuar. Edhe sikur te qendroje pretendimi se ne rastin konkret kane kaluar afatet e hetimit dhe me rifilimin e hetimeve duhet te behet zgjatja e ketyre afateve, keto akte pamvaresisht nga ç’fare arsyeton gjykata, per deri sa i jane nenshtruar shqyrtimit gjyqesor dhe jane administruar nga gjykata, kane vleren e plote procedurale,...“

    [18] Shiko për më tepër, A. Çela -  “Afatet e hetimeve paraprake. Analizë teoriko-praktike”, botuar në revista Jeta Juridike Nr.2 Qershor 2010.

    [19] “Njëra nga karakteristikat e veçanta të papërdorshmërisë së parashikuar nga neni 407.3 (neni 324.4 i KRPR të RSH), në dallim nga ajo që parashikon neni 191 (neni 151/4), e cila ngrihet edhe kryesisht, në çdo gjendje e shkallë të procedimit, është konstatimi dhe ngritja e saj me nismën eskluzive të palës së interesuar… Ky qëndrim përligjet nga fakti se, duke qenë një sanksion që u referohet rezultateve të hetimeve dhe jo provave, pala mund të jetë e interesuar që veprimi i kryer jashtë afatit të mund të përdoret.”;  Spangher Giorgio (diretto da), Atti processuali penali, patologie, sanzioni, rimedi, Ëolters Kluëer, 2013, faqe 2138.

     

    [20] Për një shtjellim më të zgjeruar të kësaj cështje dhe kohezionin që ky parim mund të ketë me parashikimin e Nenit 151/3 të KPRP i cili sanksionon se “Papërdorshmëria e provave ngrihet edhe kryesisht në çdo gjendje dhe shkallë të procedimit.”  A. Çela- “Papërdorshmeria e Provave në Procesin Penal”-SHKOLLA E MAGJISTRATURES,2010

     

    [21] Të njëjtin qëndrim ka mbajtur dhe Gjykata e Rrethit Gjyqësor Shkodër me Vendimin nr.2076 dt.05.12.2019

  • Konteksti historik
    Asnjë koment
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  Asnjë koment
• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura
  Asnjë koment
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment