Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. E gjithë dispozita e nenit 325 merret me parashtrimin e të drejtës së viktimës dhe të pandehurit për të ushtruar ankim ndaj vendimit të prokurorit për zgjatje të afatit të hetimeve. Npërmjet 5 paragrafëve të saj qëllimi i dispozitës është ushtrimi i kontrollit gjyqësor mbi vendimarrjen e prokurorit për të zgjatur afatet e hetimit tej afatit të zakonshëm të parashikuar nga ligji.

     

    2. Duke qënë se kontrolli gjyqësor kryhet mbi bazën e ankimit të të pandehurit apo viktimës dispozita përcakton dhe afatet e ushtrimit të së drejtës së ankimit ndaj vendimit të prokurorit dhe procedurat që ndjek gjykata për shqyrtimin e këtij ankimi me qëllim dhenien e të drejtës palëve për tu degjuar për pretendimet e tyre.

     

    3. Më tej dispozita ka parashikuar 3 lloj vendimarrjesh të gjykatës duke patur si qëllim që vendimarrja ti përshtatet situatave që mund të konstatohen në një hetim konkret.
  • Objekti
    1. Neni 325 përbëhet nga 5 paragraf që kanë si objekt a) përcaktimin e të drejtës për ankim ndaj vendimit të prokurorit për zgjatje të hetimit, b) përcaktimin e afatit të ushtrimit të ankimit c) përcaktimin e afateve të shqyrtimit të kërkesës ankimore nga ana e gjykatës d) përcaktimin e llojit të vendimarrjes që mund të marrë gjykata në përfundim të gjykimit e) të drejtën për ankim ndaj vendimit gjyqësor dhe zbatueshmërinë e vendimit të Gjykatës së Shkallës së Parë në raste të ushtrimit të ankimit.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Gjykimi brenda një afati të arsyeshëm është një garanci që i jepet personit të përfshirë në hetim se cështja e tij do të përfundojë në afate optimal, ai nuk do të jetë për një periudhë të tepruar në “lupën” hetuese të shtetit dhe në shqetësimin që sjell vetvetiu një procedim penal në ngarkim. Ndërkohë parë në aspektin e viktimës së veprës penale parimi synon shmangien e apatisë hetimore që mund të prekë organin e akuzës në përfundimin e hetimeve. Në Vendimin Nr.17/3. Dt.08.10.2015 Gjykata e Lartë shprehet se “.., parashikimi në ligj i afatit kohor brenda të cilit duhet të përfundojnë hetimet, është pjesë e rëndësishme e nenit 6 të K.E.D.Nj-së, në lidhje me përfundimin e gjykimit brenda një afati të arsyeshëm. Ky parashikim që përbën një standard ligjor, është paraparë të cilësohet nga legjislatori, me synim nxitjen e organit të akuzës të kryejë veprimet e nevojshme brenda një afati të caktuar, diligjencën e organit të akuzës.”.
    2. Megjithatë duhet thënë se një garanci do të ishte jo efektive nëse ajo nuk do të garantohej nëpërmjet kontrollit gjyqësor, ndaj dhe në vendimin e sipërcituar Gjykata arsyeton se “Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë vlerëson njëkohësisht, se parashikimi i afateve të përcaktuara me ligj brenda të cilave organi procedurës ka të drejtë dhe detyrë kryerjen e hetimeve, përbën një garanci ligjore për palën që ndodhet nën hetim, sipas nenit 6 (3) të KEDNJ-së, të drejtat e të pandehurit në procesin penal, që këto hetime nuk mund të zgjasin pa mbarim dhe nëse është e nevojshme të zgjaten, kjo vendimmarrje duhet të jetë e kontrolluar nga ana e një gjykate, për shkak të ofrimit të standardit më të lartë të mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe njëkohësisht duhet të ekzistojë kushti i kompleksitetit të hetimit ose domosdoshmëria e kryerjes së disa veprimeve hetimore, të cilat nuk mund të kryheshin brenda afatit tre mujor. “
    3. Në kuadër të garancisë për kontroll gjyqësor Neni 325 i KPRP ka parashikuar se ndaj vendimit të zgjatjes së afatit të hetimeve mund të bëjnë ankim jo vetëm i pandehuri por dhe viktima e veprës penale, kjo për faktin se dhe kjo i fundit ka interesat e saj për përfundimin në afat të arsyeshëm të çështjes penale. Sigurisht që kur ligji termi ligjor “i pandehuri” në këtë rast përfshin personin të cilit i është regjistruar emri në regjistrin e njoftimit të veprave penale sipas nenit 287 të KPRP, pavarsisht se nuk mund të ketë marrë ende cilësinë e të pandehurit.

     

    4. Afati i ankimit është 10 dite nga njoftimi i vendimit. Duke qënë vendim i Prokurorit njoftimi kryhet sipas rregullave të nenit 134 të KPRP, pavarsisht se ligji nuk ka parashikuar një afat për kryerjen e tij. Megjithatë duhet që Prokurori menjëherë të njoftojë të pandehurin dhe viktimën për vendimarrjen e tij duke garantuar kështu aksesin e tyre në gjykatë. Në praktikë ndodh që vendimet e prokurorit për zgjatje të afatit të hetimit i njoftohen me vonesë por kjo nuk cënon vendimarrjen për zgjatjen e afatit të hetimit. Në Vendimin nr.332 dt.12.2012 Kolegji Penal i Gjykaës së lartë ka arsyetuar se “Në rastin objekt shqyrtimi kërkuesi ka pretenduar se vendimi për zgjatje nuk i është komunikuar brenda afatit, por pas rreth 2 muajsh dhe ka kërkuar shfuqizimin e tij. Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë vlerëson se ky pretendim i kërkuesit nuk qëndron përsa i përket pasojës së pretenduar prej tij. Ligji e lidh parregullsinë me pasojë papërdorshmërinë e veprimeve procedurale që kryhen jashtë afatit hetimor gjatë periudhës kohore të përfituar nga zgjatja, jo me të drejtën e ankimit, por me aspektin kohor se kur është marrë ky vendim pra brenda afatit hetimor si dhe të shkaqeve procedurale për të cilat kërkohet. ... Vendimi i prokurorisë i datës 10.04.2012 për zgjatjen e hetimit në bazë të nenit 324/3 të K.Pr.Penale i është njoftuar nga prokurori, ankuesit në datë 04.06.2012, ora 10.00. Kjo kohë për rreth dy muajsh nga marrja e vendimit të Prokurorit për zgjatjen e afatit të hetimit, deri në njoftimin e tij, nuk ka çuar në humbjen e të drejtës së ankimit, pasi në mungesë të konfirmimit të njoftimit ky afat fillon nga marrja dijeni efektive të kërkuesit dhe nga marrja në shqyrtim të pretendimeve nga ana e gjykatës.”.

     

    5. Shqyrtimi i ankimit kryhet në seancë gjyqësore me pjesmarjen e Prokurorit, të pandehurit dhe të viktimës. Gjykata vlerëson bazueshmërinë e vendimarrjes së Prokurorit në aspektin substancial dhe formal të tij.

     

    6. Në aspektin substancial, Gjykata ka për detyrë të analizojë nëse zgjatja e afatit është e nevojshme duke marrë parasysh faktin nëse prokurori kishte mundësi objektive që veprimet hetimore të kërkuara ti administronte brenda afatit fillestar. Në bazë dhe të nenit 324 të Kodit shkak për zgjatje të afatit është kompleksiteti i hetimeve ose pamundësia objektive për ti përfunduar ato. Të dy termat ligjorë “hetime komplekse” dhe “pamundësia objektive” janë situata që vlerësohen rast pas rasti.

     

    Duke u bazuar dhe në jurisprudencën e Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut në kompleksitetin e çështjes përfshihet natyra e fakteve që duhen përcaktuar, numri  personave të akuzuar dhe deshmitarëve, elementët ndërkombëtarë, lidhja e çështjes me çështjet e tjera[1].

     

    29. Në lidhje me natyrën e fakteve që duhen përcaktuar, parimisht pranohet se veprat penale të rënda kërkojnë hetime komplekse dhe si rrjedhojë afate më të gjatë të hetimit. Megjithatë kompleksiteti i hetimeve më së shumti lidhet me rrethanat e larmishme që duhet të hetohen sesa me veprën penale objekt hetimi. Në Vendimin nr.1364 dt. 29.09.2014 Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë arsyeton se “Nga shqyrtimi në seancë, gjykata konstaton se hetimet e çështjes në fjalë kanë patur një dinamikë të tillë veprimesh hetimore që kanë pasuar njëra - tjetrën dhe për këtë ka dalë e nevojshme të kryhen veprime hetimore të caktohen eksperte dhe të kryhen një sërë verifikimesh. Gjykata tërheq vëmendjen në atë se kompleksiteti i hetimeve nuk reflekton gjithnjë dhe nuk ndjek të njëjtin rend me rëndësinë e faktit. Rëndësia e faktit është një nga komponentët e kompleksitetit të hetimeve, por  edhe në çështje që në pamje të parë duken të thjeshta, kërkohen të kryhen një sërë veprimesh hetimore të cilat herë-herë nga ana e tyre kushtëzojnë njëra-tjetrën, siç është rasti i çështjes objekt gjykimi.”. Po ti referohemi praktikës së GjEDNj ka pranuar se cështje me natyre vecanërisht komplekse përfshijnë krimin e “lartë” me mashtrime ku përfshihen një mori transaksionesh dhe dokumentacion volumizon për tu analizuar dhe me nevojën e analizave financiare kompekse[2].

     

    1. Po ashtu numri i personave të hetuar dhe po ashtu dëshmitarëve është një kriter i cili mbahet parasysh në kompleksitetin e hetimeve[3], duke prezumuar se një hetim me shumë të pandehur kërkon një kohë më të gjatë hetimi[4] apo një numër i lartë dëshmitarësh mund të hasi në vështirësi në njoftimin e tyre.

     

    24. Elementët ndërkombëtarë, janë po ashtu element domethënës për nevojën e pasjes së një afati më të gjatë hetimor nga prokurori për përfundimin e hetimeve. Le të kujtojmë procedurën e gjatë që nevojitet për dërgimin dhe pritjen e një letërporosie nga jashtë shtetit e cila mund të marri me muaj të tërë. Në vendimin nr.12 dt. 24.05.2017 Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë shprehet se “Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë e gjen me vend konkluzionin e arritur nga Prokuroria e Përgjithshme në vendimin objekt shqyrtimi kur konkludon, se duhet zgjatur edhe tre muaj afati i hetimeve paraprake. Kjo zgjatje gjendet e justifikuar edhe nga ana e Kolegjit penal për arsye se, janë duke u kryer e nuk kanë përfunduar ende, disa veprime hetimore të çmuara të rëndësishme nga ana e organit të hetimit siç janë, hetimi mbi pasuritë e paluajtshme, burimet e tyre si dhe transaksione për prona që ndodhen në shtetin Australian etj.”

     

    1. Lidhja e çështjes me çështjet e tjera, po ashtu është faktor që ndikon në afatet e hetimeve, si psh procedimi penal është i lidhur me procedime te tjëra të regjistruara pranë prokurorive të ndryshme dhe që sjell domosdoshmërinë e kordinimit të veprimeve hetimore midis zyrave të ndryshme të prokurorive.

     

    Ndërsa “pamundësia objektive” është një situate e cila duhet përcaktuar duke vleresuar diligjencën e treguar nga prokurori në procedimin nisur e duke shmangur atë që quhet “kohe e vdekur” në veprimtarinë hetimore. Pra diligjenca ka të bëjë me faktin se sa aktiv ka qënë prokurori në hetimin e cështjes konkrete dhe sigurisht që ajo vlerësohet duke analizuar që nga fillimi i procedimit veprimtarinë hetimore të kryer, duke kërkuar nga prokurori që të parashtrojë progresin e hetimeve dhe vonesat eventuale e duke parashtruar njëkohësisht se vonesat nuk kanë ardhur për faj të organit të hetimit (atij vetë apo policisë gjyqësore). Sigurisht që analiza e gjykatës duhet të bazohet dhe duke iu referuar një ngarkese të përgjithshme pune të prokurorit. Megjithatë në kuadër të diligjencës nga ana e GjEDNj është bërë një ndarje midis llojit cështjeve duke arsyetuar se disa cështje meritojnë një vemendje me të madhe se të tjerat[5].

     

    Në këtë pikë duhet thënë se edhe më strikt kontrolli gjyqësor ndaj diligjencës së Prokurorit në përfundimin e hetimeve duhet të funksionojë kur ndaj të pandehurit janë zbatuar masa sigurimi. Ndaj dhe në vetë UDHËZIM Nr. 3, Datë 08. 03. 2007 të Prokurorit të Përgjithshëm “Për Përmirësimin e Punës dhe Kontrollit të Prokurorit në Ndjekjen Penale”  orientohen prokurorët se “Kur të pandehurit janë të paraburgosur, veçanërisht kur ata janë të mitur, gra apo të moshuar, hetimet paraprake duhen përfunduar në kohën më të shkurtër të mundshme. Kontrolli i drejtuesit të Prokurorisë dhe i prokurorëve të strukturave përkatëse të Zyrës së Prokurorit të Përgjithshëm duhet të fokusohet në mënyrë të veçantë në procedimet ndaj personave me masë sigurimi "arrest në burg" ose "arrest në shtëpi". Po ashtu në këtë linjë Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë janë shprehur se “Mosveprimi, zvarritjet, mungesa e diligjencës për të kryer në afate të arsyeshme veprimet hetimore të duhura dhe realisht të lidhura me akuzën në ngarkim të të arrestuarit në një çështje konkrete, përbëjnë ushtrim arbitrar të kompetencës nga prokurori me pasojë cenimin e të drejtave themelore të tij dhe shkeljen e procesit të rregullt ligjor[6]. Ndërkohë në një rast tjetër nga Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë[7] është vlerësuar vendimi i Prokurorit për zgjatje të afatit hetimor duke marrë në konsiderat dhe faktin nëse në cështjen konkrete i  pandehuri ishte nën masë sigurimi personal. Gjykata ka konstatuar se “Në këtë kuadër, në rastin konkret gjykatat e faktit kanë vlerësuar se çështja për të cilën hetohen ankuesit, është komplekse pasi kërkon kryerjen e shumë veprimeve hetimore, dhe se ky kompleksitet lidhet me natyrën e procedimit penal dhe me veprat për të cilat dyshohen kërkuesit. Në këtë këndvështrim, shkalla e rëndësisë dhe e kompleksitetit të hetimeve dhe zgjatja e këtij afati me tre muaj është gjetur e drejtë referuar balancës mes interesit publik për zbardhjen e rrethanave të çështjes në funksion të dhënies së drejtësisë dhe interesit të individit nën hetim duke mbajtur parasysh këtu edhe se ndaj të dyshuarve nuk ka pasur ndonjë masë sigurimi që mund të kishte cenuar lirinë personale apo ndonjë masë tjetër kufizuese.”.

     

    Të njejtin qëndrim ka mbajtur dhe Gjykata Europiane për të Drejtat e Njëriut e cila ka theksuar se personat që ndodhen në masë sigurimi kanë të drejtën e një diligjence të vecantë nga ana e organit procedues[8].

     

    7. Kontrollit gjyqësor mbi respektimin e kritereve formal, mbi vendimarrjen e Prokurorit ka të bëjë kryesisht me kohën e marrjes së këtij vendimi. Kështu lidhur me momentin kur vendoset zgjatja e hetimit duhet që Prokurori të disponojë me vendimin e zgjatjes para përfundimit të afatit fillestar, pra në qoftë se Prokurori ndodhet jashtë afatit të hetimit ai nuk mund të disponojë “zgjatje” përsa kohë që kjo e fundit nuk nënkupton përmendur edhe nga Gjykata e Lartë e cila ka arsyetuar se “Gjykata përveç vlerësimit të rrethanave konkrete që lidhen me nevojat e hetimit që në ligj lidhen me i) hetimet komplekse ose ii) pamundësisë objektive për t’i përfunduar brenda afatit verifikon edhe aspektin formal që ka të bëjë me aspektin kohor të marrjes së vendimit për zgjatje, i cili duhet të merret brenda afatit hetimor që parashikohet për veprën penale.[9]”

     

    Ky aspekt në pamje të parë duket i thjeshtë duke u kufizuar në një logaritje matematike të ditëve kur ka filluar afati hetimor (pra kur është regjistruar emri i personit në regjistrin e njoftimit të veprave penale)[10] megjithatë në praktikë mund të dali e diskutueshme cështja se kur duhet të llogaritet ecja e afatit hetimor. Psh një çështje e diskutueshme është rasti kur prokurori edhe pse nga veprimet hetimore i ka rezultuar qartë emri i personit të dyshuar, nuk e ka regjistruar këtë në regjistrin e posaçëm të veprave penale, duke përfituar kështu padrejtësisht nga mos ecja e afateve të hetimit. Në doktrinë ashtu dhe në praktikë (i referohemi asaj Italiane, përsa kohë që këtë debat nuk e kemi konstatuar në jurisprudencën tonë) është mbajtur qëndrimi pavarësisht mundësisë së abuzimit që mund të vijë në praktik, kjo mund të sjelli veç përgjegjësi disiplinore për prokurorin, ndërsa ligji është i qartë se afati do filloj të eci jo nga data kur prokurori e dinte apo duhej ta dinte emrin e personit të dyshuar por nga moment kur ky efektivisht e ka shenuar atë në regjistrin e njoftimit të veprave penale[11].

     

    Po ashtu mund të shtrohet për diskutim cështja se cili do të konsiderohet afat i nisjes së afatit në rastet kur cështja është regjistruar fillimisht në një prokurori që më pas është deklaruar jo kompetente nga pikëpamja teritoriale. Në praktik në cdo rast ndodh që kur një Prokurori shpall moskompetencën tokësore për procedimin, prokuroria pritëse kryen një regjistrim të ri të procedimit dhe të emrit të personit të cilit i atribuohet vepra penale. Pra cështja për diskutim është nëse kohë e nisjes së afatit hetimor do të llogaritet që nga regjistrimi i parë i procedimit apo nga regjistrimi i prokurorisë e cila ka rezultuar më pas kompetente. Në fakt pavarsisht ndryshimit të Prokurorisë kompetente që fillon hetimin e saj në një moment të dytë me një regjistrim të ri, duhet thënë se kjo nuk zhbën faktin se hetimi penal është një dhe po ashtu provat e mbledhura nga prokuroria jo kompetente mbeten të vlefshme (Neni 87 KPRP). Si rrjedhojë për subjektin emri i të cilit është regjistruar në regjistrin e njoftimit të veprave penale ndryshimi i kompetencës midis prokurorive duket se paraqitet irilevant. Nga ana tjetër prokurori i ri i cili është bërë kompetent rishtaz për procedimin penal vendoset para vështirësisë dhe disavantazhit të dukshëm për të zgjidhur cështjen me afate të cunguar të mbetura mbase dhe në limite nga prokuroria e parë e shpallur jo kompetente.  Një diskutim i tillë në jurisprudencën italiane është zgjidhur me një vendim të Gjykatës së Kasacionit e cila ka konkluduar se në një rast të tillë prokurori pritës, i cili shpallet kompetent, vihet përballë administrimit të një notitia criminis të re për të cilën do të kryej një regjistrim të ri. Si rrjedhojë, sipas Gjykatës, pranohet se afati i hetimeve paraprake do të filloj që nga ky regjistrim i dytë i kryer nga prokurori kompetent[12].

     

    Vendimi i Gjykatës mbi kërkesën e paraqitur.

     

    8. Në lidhje me vendimarrjen e gjykatës mbi ankimin e të pandehurit apo viktimës dispozita ka pësuar disa amendime me Ligjin nr. 35/2017, në paragrafin e 3 të saj dhe po ashtu është shtuar një paragraf titulluar paragrafi 3/1. Nevoja e këtij amendimi shpjegohet në Relacionin e Projekt Ligjit për Ndryshimet në Kodin e Procedurës Penale ku thuhet se “Kodi i Procedures Penale ka normuar afatet perkatese brenda te cileve duhet te perfundojne hetimet paraprake, por nuk ka parashikuar ne menyre te qarte se cilat jane pasojat qe vijne ne rast te perfundimit te tyre. .. problematike konstatohet edhe ne rastet e shfuqizimit nga gjykata te vendimit te prokurorit per zgjatjen e afatit te hetimit, ku prokurorit nuk i percaktohet nje afat brenda te cilit te vendose ne lidhje me fatin e procedimit, duke e lend ne kete menyre pa zgjidhje ceshtjen.. Per kete arsye ne keto dispozita jane layer ndryshimet e meposhtme: Per te rregulluar pasojen ne rastin e pranimit te ankimit ndaj vendimit te zgjatjes se afatit ne nenin 325 eshte parashikuar se ne keto raste prokurori ka 15 dite kohe per te perfunduar hetimet, duke qene te vlefshme te gjitha veprimet e kryera prej tij. Ky parashikim ka si qellim dhenien e mundesise se perfundimit te ceshtjes nga prokurori, vendimi i te cilit per zgjatjen e afatit te hetimit nuk eshte miratuar nga gjykata.”

     

    9. Në fakt duhet thënë se pavarsisht se nga ana e ligjvënësit është ndërhyrë në dy paragraf të dispozitës, risia normative ka të bëjë vetëm me një aspekt , konkretisht me përcaktimin e një afati për përfundimin e hetimeve në rastin e pranimit të kërkesës ankimore dhe kur gjykata cmon se hetimet nuk duhet të vazhdojnë më tej. Në të kundërt parashikimi i paragrafit 3/1 se gjykata mund të shfuqizojë vendimin e prokurorisë duke caktuar një afat më të shkurtër për përfundimin e hetimeve është parashikim ligjor i cili ka qënë në fuqi.

     

    10. Mbi ankimin e të pandehurit apo viktimës ndaj vendimit të prokurorit për zgjatje të afatit të hetimit, Gjykata ka 3 mundësi ligjore, a) të pranojë kërkesën duke shfuqizuar vendimin e prokurorit dhe duke i lënë atij një afat për përfundimin e hetimeve, b) të pranojë kërkesën duke shfuqizuar vendimin e prokurorit duke caktuar një afat më të shkurtër për të kryer veprime hetimore se afati që prokurori ka disponuar dhe c) të rrëzojë ankesën e kërkuesit duke lënë vendimin e prokurorit në fuqi.

     

    11. Kur gjykata e gjen të pabazuar vendimin e prokurorit atëherë hetimet nuk mund të vazhdojnë duke iu referuar ditës së përfundimit të afatit e jo ditës së dhënies së vendimit të gjykatës pra në këtë rast vendimi i gjykatës ka efekt ex tunc. Duke marrë parasysh se vendimi gjykates në rastet e shfuqizimit të vendimit të prokurorit, praktikisht zhbën dhe zgjatjen e vendosur nga ky i fundit cdo veprimtari hetimore e kryer nga prokurori konsiderohet e papërdorshme. Në këtë aspekt duhet të konsiderohet e gabuar dhe ideja e hedhur se në rastet kur prokurori ka përfunduar hetimet dhe ka konkluduar për të dërguar çështjen në gjyq atëherë dhe kërkuesi humbet legjitimitetin për të kundërshtuar në gjykatë vendimin e prokurorit për zgjatjen. Kështu Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë në Vendimin Nr-566, datë 03.04.2009 arsyeton se “Përfaqësuesit e kërkuesit pretenduan se Zgjatjen e dytë të hetimeve nga data 28.02.2009 deri më 31.03.2009 e kundershtojmë pasi ajo është një zgjatje pa ndonjë arsye të përligjur (...).Nga ana e prokurorit u pretendua se në datë 31.03.2009 çështja në ngarkim të të pandehurit...(omissis)..është dërguar në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Tiranë  për gjykim pasi siç rezulton nga ana e policisë gjyqësore janë kryer të gjitha veprimet proceduriale të nevojshme dhe janë mbledhur të gjitha provat që vërtetojne fajësinë e të pandehurit. Gjykata krijoi bindjen e bazuar në prova se çështja penale në ngarkim të kërkuesit ka ardhur për gjykim themeli në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Tiranë, ç’ka do të thotë se ankimi kundër zgjatjes së afateve ka humbur  efektin e  tij”. Në shqyrtimin e ankimit ndaj vendimit të zgjatjes së afatit të hetimeve gjykata shqyrton bazueshmërinë e nevojës për hetime të mëtejshme nisur nga dita kur ka përfunduar afati i hetimit. Fakti se prokurori dërgon çështjen në gjyq para se të perfundojë ankimi i të pandehurit ose para se ky i fundit të ketë bërë ankim nuk do të thotë se vendimi i tij i zgjatjes dhe veprimet hetimore të kryera do ti shpetojnë kontrollit gjyqësor. Në rastin e mësipërm interesi i kërkuesit është i qartë sepse megjithëse çështja ka shkuar për gjykim, nga shfuqizimi ose jo i vendimit të zgjatjes do të konkludohet për përdorshmërinë ose jo te veprimeve hetimore të kryera deri në atë moment.

     

    12. Në rastin kur gjykata pranon kërkesën e ankuesit duke shfuqizuar vendimin e prokurorit për zgjatje të afatit të hetimit dhe njëkohësisht konkludon se hetimet nuk duhet të vazhdojnë ajo urdhëron prokurorin që t’i përfundojë ato brenda një afati jo më të gjatë se 15 ditë. Ajo që duhet saktësuar është fakti se afati 15 ditor i vendosur nga gjykata nuk është afat për kryerje të veprimeve hetimore dhe cdo provë e marrë gjatë këtij afati do të jetë e papërdorshme. Në të kundërt Prokurori ka detyrimin që brenda këtij afati të konkludojë në lidhje me fatin e procedimit, pra të disponojë paraqitjen e kërkesës për pushim apo për dërgimin e saj në gjyq.  Dispozita nuk shprehet se cfarë ndodh nëse prokurori nuk zbaton detyrimin e gjykatës për të përfunduar hetimin brenda afatit të vendosur prej saj, por është e kuptueshme që kjo passjell përgjegjësi disiplinore për Prokurorin, ndërkohë që nuk ndikon në fatin e procedimit.

     

    13. Në alternativ të tretë gjykata mund të konkludojë për nevojën e kryerjes së veprimeve hetimore shtesë por duke mos qënë dakort me afatin e zgjatur nga prokurori të shfuqizojë vendimin e këtij të fundit duke caktuar një afat më të shkurtër hetimor. Në këtë rast afati i vendosur nga gjykata është afat për kryerje të veprimeve hetimore të kërkuara nga ana e prokurorit, si rrjedhojë të gjitha provat e mbledhura gjatë këtij afati janë të përdorshme.

     

    14. Kundër vendimit të gjykatës mund të bëhet ankim, i cili nuk pezullon zbatimin e tij. Si rrjedhojë vendimi i Gjykatës është direkt i zbatueshëm, pra prokurori nuk mund të vazhdojë më veprimet hetimore në rast se vendimi i tij i zgjatjes është shfuqizuar nga gjykata duke mos u caktuar afat i mëtejshëm hetimor. Megjithatë duket se dispozita në lidhje me ankimin ndaj vendimi të gjykatës nuk është azhornuar duke u përshtatur me mundësinë e re ligjore të amenduar me Ligjin nr. 35/2017, në lidhje me afatin e vendosur nga gjykata prokurorit për përfundim të hetimeve (paragrafi 3 I dispozitës).

     

    Pra cështja që shtrohet për diskutim është se si do të veprojë prokurori në ato raste kur gjykata ka caktuar një afat jo më shumë se 15 ditë që organi akuzës të disponojë me kërkesë për pushim të procedimit apo të dërgimit të cështjes në gjykim, duke marrë parasysh faktin që në shumicën e situatave është e pamundur që Gjykata e Apelit të shprehet mbi ankimin e paraqitur para skadimi të këtij afati.

     

    Nga leximi i dispozitës del e qartë që Prokurori ka detyrimin të zbatojë menjëherë vendimin e gjykatës pavarsisht ankimit të paraqitur, nga ana tjetër është i parashikueshëm ngërci procedurial që do të krijohej nëse ankimi i tij do të paraqitej I suksesshëm në Gjykatën e Apelit dhe kjo e fundit do të rihapte hetimet, ndërkohë që cështja mund të jetë dërguar në gjykim. Në këto kushte cmohet që parashikimi ligjor se ankimi ndaj vendimit nuk pezullon zbatimin e tij ka nevojë për një intrepretim pajtues me mundësinë e re ligjore të parashikuar nga dispozita. Si rrjedhojë mund të themi se prokurori ka detyrimin për të ndërprerë cdo veprimtari hetimore që nga marrja e vendimit nga Gykata e shkallës së parë, ndërkohë që për të konkluduar mbi fatin në tërësi të procedimit ai duhet të presë që vendimi të jetë i formës së prerë.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    [1] “E drejta për një proces të drejte gjyqësor” fq 23,Nuala Mole Catharina Harby.Manuali nr 3 për të drejta e njeriut

    [2] Cështja C.P dhe të tjerë kundër Francës dt.18.10.2000

    [3] Psh, në Kodin Procedurial Penal të Republikës së Kosovës një situatë e tillë parashikohet shprehimisht në ligj si shkak që justifikon zgjatjen e afatit hetimor. Në nenin 159/2 parashikohet se “2. Gjyqtari i procedurës paraprake mund të autorizojë një vazhdim deri në gjashtë (6) muaj të hetimit nga paragrafi 1. të këtij neni, në rastet kur hetimi penal është i ndërlikuar, përfshirë por pa u kufizuar kur ka katër apo më shumë të pandehur, janë identifikuar disa të dëmtuar, është bërë kërkesa për ndihmë juridike ndërkombëtare, apo ekzistojnë rrethana tjera të jashtëzakonshme.”

    [4] Dhe vetë në UDHËZIM Nr. 3, Datë 08. 03. 2007 të Prokurorit të Përgjithshëm “Për Përmirësimin e Punës dhe Kontrollit të Prokurorit në Ndjekjen Penale”  orientohen prokurorët se “ Afati i hetimeve paraprake, mund te zgjatet, vetëm në raste të veçanta, siç mund të jenë - hetime voluminoze dhe të vështira, - me disa të pandehur, - për krime të rënda dhe - për procedime të lidhura me juridiksione të tjera brenda ose jashtë vendit. Nuk duhen dhënë zgjatje të afatit të hetimit pa arsye të forta dhe objektivisht të justifikueshme..

    [5] Shiko cështjen Laino kundër Italisë dt.18.02.1999

     

    [6] Vendimi Nr.1, datë 8.1.2009

     

    [7] Vendim nr.129 dt. 01.11.2017 i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

    [8] Shiko vendimin Herczegfalvy vs Austrisë 24,09.1993

    [9] Vendim i Kolegjit Penal të Gjykaës së lartë nr.332 dt.12.12.2012, shiko po ashtu Vendimin nr.262 dt. 10.10.2012 të po kësaj Gjykate.

    [10]  Në vendimin nr.12 dt. 24.05.2017 Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, konflikt gjyqësor u paraqit llogaritja e afatit të hetimit paraprak nëse në të duhej llogaritur edhe dita në të cilën kanë nisur këto të fundit. Sipas mbrotjes “dispozita e nenit 323 pika 1 përcakton se afati fillon të llogaritet nga dita që emri i të mbrojturit .. është regjistruar në regjistrin e njoftimit te veprave penale. Nisur nga shprehja që përdor ligjvënësi në dispozitën e sipërcituar “brenda tre muajve", dita e pare e afatit është data 09.06.2015 (për anallogji edhe afati për paraqitjen e rekursit, apo për ankimin ndaj masave të sigurimit, llogaritet nga data e vendimit, dhe jo nga e nesërmja e shpalljes së tij)..” Ky pretendim i mrojtjes nuk u pranua nga Gjykata e cila arsyetoi se në këtë rast dispozitat në lidhje me afatin hetimor zbatohen në konformitet me nenin 144 të K.Pr.Penale.

     

    [11] Vendimi nr.16 del 21–30 qershor 2000 I Gjykatës Italiane të Kasacionit, Cështja Tammaro

    [12] Vendimi  Dt.22.09.2005 i Gjykaës së Kasacionit te Italisë, cështja Capacchione.

  • Konteksti historik
    Asnjë koment
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  Asnjë koment
• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura
  Asnjë koment
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment