Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i kësaj dispozite është garantimi i aksesit në drejtësi të të pandehurve, viktimës ose trashëgimtarëve të tij, nëpërmjet ankimit ndaj vendimit të prokurorisë për pushimin e çështjes ose akuzë përpara gjykatës kompetente.
  • Objekti

    2. Neni 329 i K.Pr.Penale përcakton mjetet dhe afatin e ankimit ndaj vendimit të prokurorisë për pushimin e çështjes ose akuzë, gjykatën kompetente që të drejtë të shqyrtoj ankimin, procedurën e shqyrtimit të ankimit, disponimin e gjyqtarit të seancës paraprake, ankimin kundër këtij vendimi në gjykatën e apelit, subjektet që legjitimohen për të bërë ankim, si dhe procedurën dhe vendimarrjen e kësaj gjykate.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    3. Neni 148/1 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë parashikon: “Prokuroria ushtron ndjekjen penale si dhe përfaqëson akuzën në gjyq në emër të shtetit”. Nga përmbajtja e kësaj dispozite rrjedh se ndjekja penale është detyrë ekskluzive e shtetit. Një nga funksionet kryesore të shtetit të së drejtës është respektimi i kuadrit normativ nëpërmjet sigurimit të një drejtësie penale funksionale. Përcaktimi sa më i saktë i detyrave që ka secili aktor në procesin penal është një nga kërkesat kryesore që duhet të plotësojë kuadri kushtetues dhe ligjor në një shtet të së drejtës. Ndjekja penale që zhvillohet mbi bazën e akuzës publike duhet të jetë e mbështetur në dispozita ligjore të përcaktuara saktë, me qëllim dhënien nga gjykata të një vendimi të drejtë, brenda një afati të arsyeshëm, duke garantuar mbrojtjen e individit nga arbitrariteti dhe shpërdorimi i pushtetit shtetëror. Ky detyrim i shtetit rrjedh nga fakti se ai është garanti i të drejtave dhe lirive themelore të individit dhe si i tillë duhet të parashikojë të gjithë mekanizmat e nevojshëm dhe procedurat konkrete për funksionimin e tyre, me qëllim dhënien e drejtësisë sipas kritereve të përcaktuara qartë dhe në mënyrë sa më të detajuar[1].

    4. Për këtë qëllim, ligjvënësi ka parashikuar ngritjen e një organi të posaçëm për ushtrimin e ndjekjes penale në shërbim të mbrojtjes së interesave të shtetit dhe të shoqërisë. Organi i prokurorisë është një nga mekanizmat e domosdoshëm që ndihmon në dhënien e drejtësisë penale. Ky organ i specializuar ka si funksion kryesor ushtrimin e ndjekjes penale në emër të shtetit dhe përfaqësimin e akuzës publike në gjyq. Ligji procedural penal parashikon të gjitha fazat e hetimit paraprak që duhet të kryhen nga prokuroria, me qëllim vënien para përgjegjësisë të personave që dyshohen si autorë të veprave penale. Me qëllim që prokurori të arrijë të ngrejë akuzë kundër këtyre subjekteve, ai duhet të mbledhë fakte dhe prova me anë të të cilave, në tërësinë e tyre, të mund të arrijë të provojë para gjykatës fajësinë e personit që akuzohet. Nisur nga parimi i ligjshmërisë, prokuroria është e detyruar të hetojë me hollësi dhe të mbledhë prova, nëse ka, kundër çdo të dyshuari.[2]Përballë këtij parimi qëndron ai i oportunitetit, sipas të cilit i takon vetë prokurorit të vendosë se cilat çështje duhet të hetojë dhe sipas cilës rradhitje ose prioriteti. Akuza është procedimi penal i një personi, ndaj të cilit bien dyshime si autor i kryerjes së një vepre penale, të parashikuar si të tillë nga legjislacioni penal[3]. Ngritja e akuzës publike nga prokurori konsiderohet si hapi i parë i ndjekjes penale të personit të dyshuar.

    5. Për të garantuar jo vetëm qenien aktive të organit të prokurorisë në ndjekjen penale dhe dënimin e personave të dyshuar si autorë të veprave penale, por edhe respektimin e të drejtave dhe lirive të individëve ndaj të cilëve ngrihet akuza ose janë dëmtuar si pasojë e veprës penale konkrete, ligjvënësi ka parashikuar në disa dispozita të K.Pr.Penale mundësinë që palët në proces për çdo veprim që ata mendojnë se cenojnë të drejtat dhe liritë e tyre t’i drejtohen drejtpërdrejt gjykatës për kontroll.[4] Në këtë frymë, neni 278 i K.Pr.Penale parashikon se gjatë hetimeve paraprake për rastet e parashikuara nga ligji mbi kërkesën e prokurorit, të pandehurit dhe të viktimës vendos gjykata. Kjo dispozitë është miratuar nga ligjvënësi në vitin 2002, në kuadër të një koordinimi sa më të mirë të dispozitave që u japin palëve gjatë procesit të hetimeve paraprake disa të drejta procedurale. Më tej, në dispozitat e tjera të K.Pr.Penale, janë specifikuar disa nga rastet kur lejohet ankimi gjyqësor i vendimeve të prokurorit gjatë hetimeve paraprake.

    6. Gjithashtu, në nenin 291 dhe 329 të K.Pr.Penale, është parashikuar e drejta e kontrollit gjyqësor ndaj vendimit të prokurorit për mosfillimin dhe pushimin e procedimit penal gjatë fazës së hetimeve paraprake. Ky kontroll ushtrohet në funksion të parimit të ligjshmërisë së procedimit penal dhe të garantimit të të drejtave të palëve të përfshira në të.[5] Sipas jurisprudencës së Gjykatës Kushtetuese, kjo e drejtë për të kundërshtuar veprimet e prokurorit në rrugë gjyqësore, pra për t’iu drejtuar një autoriteti të pavarur dhe paanshëm, është në përputhje edhe me standartet e vendosura nga neni 42 i Kushtetutës. Në parim, ligjvënësi ia ka nënshtruar të gjitha veprimet hetimore paraprake kontrollit gjyqësor. Praktika njeh dy mënyra për ushtrimin e këtij kontrolli: ose nëpërmjet gjykatës së themelit ose nëpërmjet gjyqtarit hetues, i cili, në legjislacionet e disa vendeve, është organi kompetent për të kontrolluar të gjitha veprimet hetimore paraprake para se çështja t’i kalojë për gjykim gjykatës kompetente.Në fund është gjykata që ka të drejtë të shprehet për të gjitha veprimet hetimore përfshirë edhe vendimin e pushimit të çështjes.Gjykata gjatë shqyrtimit të këtij vendimi duhet të konstatojë, nëse prokurori e ka pushuar çështjen në zbatim të ligjit dhe mbështetur në prova dhe argumente të mjaftueshme apo jo, ose nëse prokurori realisht i ka bërë të gjitha përpjekjet për të zbuluar faktin, pavarësisht përfundimit ku ka arritur.[6]

    7. Në kuadrin e reformës në drejtësi penale, lindi nevoja e harmonizimit të K.Pr.Penale me amendamentet Kushtetuese[7] dhe ligjet e tjera të miratuara nga Kuvendi i Shqipërisë, në kuadër të Reformës në Drejtësi në fushën penale, si: Ligji “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”, Ligji “Për organizimin dhe funksionimin e institucioneve për të luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar”, si dhe ligjet e tjera që janë pjesë e paketës ligjore të reformës në drejtësi. Ndodhur në këto kushte, me Ligjin Nr. 35 të vitit 2017 u bën ndryshimet në K.Pr.Penale, të cilat hynë në fuqi më datën 1 Gusht 2017. Në mënyrë të veçantë, janë reflektuar në K.Pr.Penale ndryshimet e reja kushtetuese dhe ligjore që lidhen me: a) Kompetencën lëndore të Prokurorisë së Posaçme dhe Gjykatës për Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar (neni 75/a) dhe rregullimin e marrëdhënieve mes Prokurorisë së Posaçme dhe prokurorisë së juridiksionit të përgjithshëm (neni 28 dhe 29 K.Pr.Penale); b) Pavarësinë hierarkike të prokurorit të çështjes (shfuqizuar paragrafët 4 dhe 5 të nenit 24 dhe neni 305 K.Pr.Penale. mbi marrjen përsipër të hetimeve); c) Parashikimi i figurës së gjyqtarit të seancës paraprake. Kështu, në relacionin dhe raportin e Komisionit për Çështjet Ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut që shoqëroi miratimin e Ligjit Nr. 35/2017 “Për disa shtesa dhe ndryshime në Ligjin Nr. 7905, datë 21.03.1995, “Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”, të ndryshuar, lidhur me gjyqtarin e seancës paraprake thuhet shprehimisht: “…decentralizimi i institucionit të prokurorisë, u shoqërua me nevojën e parashikimit të figurës së gjyqtarit të seancës paraprake për garantimin e kontrollit të veprimtarisë së prokurorit gjatë fazës së hetimeve paraprake dhe forcimin e gjykimit. Projektligji parashikon figurën e re të gjyqtarit të seancës paraprake, si gjyqtari që kontrollon veprimet dhe vendimmarrjen e prokurorit mbi fatin e çështjes. Përveç shqyrtimit të ankimit ndaj vendimit të prokurorit për pushimin e çështjes, për dënimet me kundravajtje, gjyqtari i seancës paraprake ka për detyrë të kontrollojë nëse kërkesa e prokurorit për dërgimin e çështjes në gjyq është e bazuar në prova dhe ligj si nga pikëpamja e mjaftueshmërisë së provave, ashtu edhe nga pikëpamja e përdorshmërisë së tyre dhe vlefshmërisë së akteve. Kjo figurë e re është vlerësuar e domosdoshme në kushtet e decentralizimit të institucionit të prokurorisë dhe, për pasojë, mungesën e një kontrolli hierarkik të punës së tij……..Qëllimi kryesor i parashikimit të kësaj figure për kontrollin e veprimeve të prokurorit gjatë fazës së hetimeve paraprake dhe forcimi i fazës së hetimit, si faza më e dobët e procesit penal edhe përpara decentralizimit të prokurorisë, realizohet nëpërmjet kompetencave konkrete që i janë lënë këtij gjyqtari.”

    8. Në paragrafin e parë dhe të dytë të nenit 329 të K.Pr.Penale është parashikuar se kundër vendimit të pushimit të akuzës ose çështjes mund të bëhet ankim brenda 10 ditëve nga marrja dijeni para gjyqtarit të seancës paraprake. Në rastet kur prokurori ka paraqitur kërkesë për dërgimin e çështjes në gjyq, por për njërën ose disa nga akuzat ka vendosur pushimin, ankimi ndaj vendimit të pushimit shqyrtohet bashkërisht me kërkesën për dërgimin e çështjes në gjyq.Me Ligjin 41/2021 “Për disa shtesa dhe ndryshime në Ligjin Nr. 7905, datë 21.3.1995, “Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”, të ndryshuar”,[8] janë bërë ndryshime lidhur me disponimet e gjyqtarit të seancës paraprake. Kështu, me ndryshimet që janë bërë neni 332/dh pika 1, shkronja “c” i K.Pr.Penale nën titullin “Vendimi i gjyqtarit të seancës paraprake” parashikohet se: “1. Pasi dëgjon diskutimet e palëve, gjykata vendos: a) pranimin e kërkesës së prokurorit dhe dërgimin e çështjes në gjyq, kur çmon se ka prova të mjaftueshme në mbështetje të akuzës; b) vijimin e gjykimit nga e njëjta gjykatë kur palët paraqesin marrëveshje mbi kushtet e pranimit të fajësisë dhe caktimin e dënimit; c) të ftojë palët të paraqesin diskutimet përfundimtare kur i pandehuri ka kërkuar gjykimin e shkurtuar, pasi kryen verifikimin mbi gjendjen e akteve, sipas parashikimeve të nenit 332/c të këtij Kodi. Palët kanë të drejtë të kërkojnë një afat për t’u përgatitur, jo më të gjatë se 15 ditë. Kur i pandehuri akuzohet për kryerjen e një vepre penale për të cilën parashikohet dënim me burgim në maksimum mbi 10 vjet, gjykata cakton datën e seancës dhe njofton kryetarin për të kryer plotësimin e trupit gjykues sipas ligjit; ç) pushimin e akuzës ose të çështjes kur janë rastet e paragrafit 1, të nenit 328, të këtij Kodi; d) deklarimin e moskompetencës dhe dërgimin e çështjes në gjykatën kompetente në rastet e parashikuara në ligj..”. Nga përmbajtja e kësaj dispozite rezulton se nëse paraqitet nga i pandehuri kërkesë për të procedura me gjykim të shkurtuar, gjyqtari i seancës paraprake mund të disponon në këto mënyra: Së pari, nëse hetimet janë të plotë dhe çështja mund të zgjidhet në gjendjen që janë aktet pranon kërkesën për gjykim të shkurtuar sipas nenit 405 pika 6 të K.Pr.Penale.[9]Së dyti, nëse hetimet nuk janë të plota lidhur me akuzën për të cilën kërkohet dërgimi në gjykim, gjyqtari i seancës paraprake duhet të disponoj me plotësimin e hetimeve në respektim të nenit 332/ç të K.Pr.Penale. Nëse pas plotësimit të hetimeve, përsëri i pandehuri kërkon që të procedohet me gjykim të shkurtuar për një vepër penale për të cilën nuk parashikohet dënimi me burgim të përjetshëm, gjyqtari vendos të pranoj kërkesën për gjykim të shkurtuar dhe fton palët në diskutimet përfundimtare.

    8.1 Sipas kuadrit ligjor nëse kërkohet gjykim i shkurtuar dhe plotësohen kushtet ligjore për pranimin e saj, gjyqtari i seancës paraprake nuk merrë vendim për dërgimin e çështjes për gjykim. Në këtë rast, gjyqtari i seancës paraprake shndërohet në gjyqtar themeli dhe ushtron të gjitha kompetencat e tij. Pra, për këtë vendimmarrje nuk mund të konsiderohet më gjyqtar i seancës paraprake. Në këtë përfundim arrihet duke iu referuar nenit 406 pika 4 të K.Pr.Penale, nën titullin “Vendimi” ku parashikohet shprehimisht se: “... Respektohet për aq sa janë të pajtueshme dispozitat e kreut III të këtij titulli.”.Pra, nëse pranohet kërkesa për gjykim të shkurtuar, gjykata në marrjen e vendimit përfundimtar nuk mbështetet në Kreun “PËRFUNDIMI I HETIMEVE”, ku bën pjesë dhe seanca paraprake, por mbështetet në Kreun III “VENDIMI”, nenet 379-399 të K.Pr.Penale, që bën fjalë për marrjen e vendimit nga gjyqtari i themelit. Mbështetur në nenet 387[10] nën titullin “Vendimi i pushimit të çështjes”, 388[11] nën titullin “Vendimi i pafajësisë” dhe 390[12] “Dënimi i të pandehurit” gjyqtari i themelit mund të marri vetëm tre vendime për akuzën që ka ngritur prokuroria në ngarkim të të pandehurit/ve, të cilat janë: i) pushimi i çështjes vetëm në rastet specifike të parashikuara nga neni 387 i K.Pr.Penale; ii) vendim pafajësie dhe iii) vendim dënimi. Pra, kur kalohet në diskutimet përfundimtare gjyqtari nuk mund të shqyrtojë kërkesa të tjera si kërkesa për pushim të çështjes ose akuzës për të njëjtin të pandehur, pasi gjyqtari i themelit mund të marri vetëm vendim sipas nenit 387, 388 dhe 390 të K.Pr.Penale, për rrjedhojë në kuptim të nenit 406 pika 4 të K.Pr.Penale nuk mund të disponoj sipas nenit 332/dh gërma “a” dhe “ç” të K.Pr.Penale.

    8.2 Ndodhur në këto kushte, nëse pranohet kërkesa për gjykim të shkurtuar për akuzën që ka ngritur prokuroria lidhur me kërkesën për pushim të çështjes ose akuzës për të njëjtin procedim, gjyqtari i seancës paraprake me pranimin e kërkesës për gjykim të shkurtuar duhet të disponojë me ndarjen e çështjes, duke veçuar kërkesën për pushim. Kjo për këto arsye:

    8.3 Së pari, kur pranohet kërkesa për gjykim të shkurtuar prezumohet që hetimi gjyqësore është i plotë, ndërkohë që për kërkesën e prokurorisë për pushimin e çështjes ose akuzës gjyqtari i seancës paraprake mund të disponoj ndër të tjera në këtë mënyrë: i) kthimin e akteve prokurorit dhe vazhdimin e hetimeve, kur çmon se ato janë të paplota, duke përcaktuar drejtimet e thellimit të tyre dhe, kur është rasti, edhe veprimet që duhet të kryhen, si dhe cakton afatin brenda të cilit hetimet duhet të përfundojnë;ii) kthimin e akteve prokurorit, duke e urdhëruar që të formulojë akuzë dhe të paraqesë kërkesë për gjykimin e çështjes, kur çmon se hetimet janë të plota dhe rezulton se ka prova të mjaftueshme për të mbështetur akuzën në gjyq. Pra, gjyqtari i seancës paraprake mund të udhëroj që të kryhen hetime të tjera apo të formulohet akuzë. Në këto raste, gjykata është e detyruar të bëjë ndarjen e çështjes sipas neni 93 pika 1, gërma “ç”, nën titullin “Ndarja e çështjeve” ku parashikohet shprehimisht se: “ Ndarja e çështjeve vendoset, edhe kryesisht, vetëm kur nuk dëmtohet vërtetimi i fakteve, në këto raste:...ç) kur për një a më shumë të pandehur ose për një a më shumë akuza hetimi gjyqësor është i plotë, kurse për të pandehurit e tjerë ose për akuzat e tjera është e nevojshme të kryhen veprime të tjera, me përjashtim të rastit kur akuza është ngritur për kryerjen e veprës penale në bashkëpunim.”.

    8.4 Së dyti, kur kalohet në diskutimet përfundimtare gjyqtari nuk mund të shqyrtojë kërkesa të tjera si kërkesa për pushim të çështjes ose akuzës për të njëjtin të pandehur, pasi gjyqtari i themelit mund të marri vetëm vendim sipas nenit 387, 388 dhe 390 të K.Pr.Penale, për rrjedhojë në kuptim të nenit 406 pika 4 të K.Pr.Penale nuk mund të disponojë sipas nenit 332/dh gërma “a” dhe “ç” të K.Pr.Penale. Në këtë përfundim arrihet edhe nga interpretimi logjik i togëfjalëshit “...., kërkesa për pushimin e akuzës ose çështjes shqyrtohet bashkërisht me kërkesën për dërgimin e çështjes në gjyq.”, parashikuar nga neni 329/a pika 2 e K.Pr.Penale. Kështu, vetëm nëse gjyqtari i seancës paraprake do të jetë në kushtet e disponimit të dërgimit në gjyq sipas nenit 332/dh pika 1, gërma “a” të K.Pr.Penale mund të shqyrtojë bashkërisht edhe kërkesën për pushim e akuzës ose çështjes. Kjo për faktin pasi kur pranohet kërkesa për gjykim të shkurtuar, nuk disponohet për dërgimin e çështje për gjykim, por gjyqtari i seancës paraprake sikurse u theksua më lartë shndërohet në gjyqtar themeli dhe disponon me vendim përfundimtar sipas rastit duke u mbështetur në nenet 387, 388 ose 390 të K.Pr.Penale. Pra, nëse gjyqtari që pranon kërkesën për gjykim të shkurtuar do të shqyrtonte në të njëjtin gjykim edhe kërkesën për pushimin e akuzës ose çështjes do të cenonte nenin 128/a pika 1, gërma “a” të K.Pr.Penale, pasi nuk mund të konsiderohet “gjykat e krijuar me ligj”. Kjo e bën të detyrueshme ndarjen e çështjes.

    8.5 Së treti, shqyrtimi i gjykimit me procedurën e gjykimit të shkurtuar dhe shqyrtimi i kërkesën për pushimin e akuzës ose çështjes janë dy procedura gjykimi të ndryshme, që parashikojnë rregulla të veçanta. Kjo për faktin pasi kërkesa për pushim shqyrtohet vetëm nëse nga i pandehurit kërkohet të procedohet me procedurëne gjykimit të zakonshëm ose akuza është e tillë që parashikon dënim me burgim të përjetshmë, për të cilën nuk lejohet gjykimi i shkurtuar.[13] Ndodhur në këto kushte, Gjykata çmon se duhet t’i referohemi në mënyrë orientuese Vendimit Unifikues Nr. 2, datë 29.01.2003, të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë, ku thuhet shprehimisht se: “Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, duke unifikuar praktiken gjyqesore arrijnë në përfundimin se në një gjykim me disa të pandehur nuk mund të procedohet për disa me gjykim të posacëm dhe për të tjerët me gjykim të zakonshëm. Vetëm në rastin kur në kushtet e nenit 93 të K.Pr.P., vendoset ndarja e çështjes, mund të lejohet gjykimi i shkurtuar për të pandehurit që e kanë kërkuar një gjykim të tille dhe çështja të veçohet për të pandehurit e tjerë që kërkojnë gjykimin e zakonshëm. Është konceptualisht e gabuar kur gjykimi i shkurtuar aplikohet vetëm si përfitim për të pandehurin, pavarësisht nga fakti se është proceduar me gjykim të zakonshëm.”.

    9. Duhet theksuar se ankimi kundër vendimit të pushimit të akuzës ose çështjes sipas neni 329 i K.Pr.Penale shqyrtohet nga i njëjti gjyqtari i seancës paraprake që ka shqytruar të njëjtën ankim më herët apo nësë ka shqyrtuar më herët ndonjë ankim për të njëjtin procedim. Këtë qëndrim ka mbajtur dhe Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë[14] i cili në një prej vendimeve të tij ndër të tjera arsyeton: “ Pretendimi e gjyqtares për moskompetencën e saj duke u referuar në nenin 15 të Kodit të Procedurës Penale nuk qëndron, pasi paragrafi i dytë (fjalia e dytë) trajton rastet e papajtueshmërisë midis gjyqtarit që shqyrton kërkesat e palëve gjatë hetimeve paraprake (masa sigurimi, deklarim ikje, zgjatje afati hetimi etj) me gjyqtarin e seancës paraprake, i cili shqyrton ndërmjet të tjerash kërkesën e prokurorit për pushimin e çështjes, si në rastin objekt shqyrtimi. Pra, nuk ndalon shqyrtimin për herë të dytë të çështjes në seancë paraprake, nuk ndalon të njëjtin gjyqtar të shqyrtojë të njëjtën çështje në seancë paraprake kur ajo vjen përsëri me kërkesë nga prokurori….14. Sa sipër, vlen të mbahet parasysh nga ana e gjyqtarëve gjatë veprimtarisë së tyre, se gjyqtari i seancës paraprake nuk ka asnjë pengesë për të shqyrtuar më shumë se një herë kërkesën e prokurorit për pushimin e akuzës/çështjes edhe kur ka vendosur më parë kthimin e akteve prokurorisë apo edhe kur gjykata e apelit ka prishur vendimin e tij dhe ka kthyer aktet prokurorisë.”.Vetëm në rast pamundësie absolute ankimi kundër vendimit të prokurorit duhet të hidhet në short për t’u shqyrtuar nga një gjyqtar tjetër i seancës paraprake.

    10. Lidhur procedurën e gjykimit, neni 329 paragrafi 2 dhe 3 i K.Pr.Penale sanksionon se ankimi kundër vendimit të prokurorisë për pushimin e çështjes ose akuzësshqyrtohet në dhomë këshillimi. Kjo do të thotë se në respektim të nenin 112 pika 4 të K.Pr.Penale vendimi merret në dhomën e këshillimit, pa praninë e sekretarit dhe të palëve.Në sekretarinë e gjykatës depozitohen kopje të akteve dhe provave që përmban fashikulli i hetimeve paraprake, duke përfshirë edhe vendimet e marra nga gjyqtari i hetimeve paraprake, si dhe provat materiale, përveç rastit kur ato ruhen në vend tjetër.

    10.1 Megjithatë, nëse në rastet kur prokurori ka paraqitur kërkesë për dërgimin e çështjes në gjyq, por për njërën ose disa nga akuzat ka vendosur pushimin, ankimi ndaj vendimit të pushimit shqyrtohet bashkërisht me kërkesën për dërgimin e çështjes në gjyq. Prandaj, në këtë rast, brenda pesë ditëve nga depozitimi i kërkesës për dërgimin e çështjes në gjyq, gjyqtari i seancës paraprake cakton datën e zhvillimit të saj. Në rastet kur i pandehuri nuk ka zgjedhur mbrojtës, zbatohen rregullat e nenit 49 të këtij Kodi. Gjykata vendos mbi kërkesën për dërgimin e çështjes në gjyq brenda 30 ditëve nga data e depozitimit të saj.[15] Gjyqtari i seancës paraprake njofton të pandehurin dhe viktimën ose trashëgimtarët e saj, kur identiteti dhe vendbanimi i tyre rezultojnë nga aktet e procedimit, duke treguar ditën, orën dhe vendin ku do të zhvillohet seanca, me paralajmërimin për të pandehurin se nëse nuk paraqitet, seanca do të zhvillohet në mungesë të tij. Data e seancës i njoftohet gjithashtu prokurorit dhe mbrojtësit të të pandehurit, duke i bërë të ditur këtij të fundit të drejtën për t’u njohur me aktet e depozituara, si dhe për të paraqitur memorie ose dokumente. Prokurori ftohet të depozitojë të gjitha aktet e kryera pas paraqitjes së kërkesës për dërgimin e çështjes në gjyq.[16] Seanca zhvillohet me dyer të mbyllura, me pjesëmarrjen e domosdoshme të prokurorit dhe mbrojtësit të të pandehurit. Kur mbrojtësi i të pandehurit nuk është i pranishëm, gjykata vendos sipas paragrafit 5, të nenit 49, të këtij Kodi. Kur i pandehuri në gjendje të lirë, me gjithë kërkimet, sipas neneve 140-142 të këtij Kodi, nuk paraqitet në seancën paraprake dhe rezulton se nuk ka marrë dijeni personalisht për gjykimin, gjykata vendos sipas pikave 1, 2, 3 ose 4 të nenit 352 të këtij Kodi.[17]

    10.2 Lidhur me kohëzgjatjen e njoftimit të seancës gjyqësore nga data e depozitimit të kërkesën nga prokuroria deri më datën e caktimit të seancës gjyqësore përpara gjyqtarit të seancës paraprake, konstatohet se në K.Pr.Penale ka dy dispozita që rregullojnë të njëjtën çështje por në mënyra diametralisht të kundërta. Kështu, në nenin 332 pika 2 të K.Pr.Penale nën titullin “Caktimi i seancës paraprake” parashikohet shprehimisht: “. Nga data e depozitimit të kërkesës për dërgimin e çështjes në gjyq, deri në datën e seancës nuk duhet të kalojë një afat më i gjatë se 10 ditë.”, ndërsa në nenin 332/a pika 3 të këtij Kodi nën titullin “Veprimet përgatitore” parashikohet shprehimisht se: “.3. Njoftimet sipas paragrafëve 1 dhe 2 duhet të bëhen të paktën dhjetë ditë para datës së seancës.”. Pra, nga përmbajtja e këtyre dispozitave rezulton se një dispozitë parashikon se nga data e depozitimit të kërkesës për dërgimin e çështjes në gjyq, deri në datën e seancës nuk duhet të kalojë një afat më i gjatë se 10 ditë, që duke llogaritur dhe afatin 5 ditor, i cili i është lënë gjyqtarit të seancës paraprake për të studjuar dosjen e për të caktuar më pas datën e seancës në zbatim të nenit 332 pika 1 të K.Pr.Penale, palëve në proces konkretisht prokurorit, të pandehurit, viktimës dhe mbrojtësve të tyre, duhet t’i lihet një kohë maksimumi 5 ditë para datës së seancës për t’u njohur me aktet. Ndërkohë që në nenin 332/a të K.Pr.Penale thuhet se njoftimi i seancës gjyqësore nga gjyqtari i seancës paraprake duhet t’i bëhet palëve të paktën dhjetë ditë para datës së seancës.

    10.3 Ndodhur në këto kushte, në pamje të parë duket sikur cënohet parimi i sigurisë juridike i elaboruar nga jurisprudenca e Gjykatës Kushtetuese, e cila ka theksuar se, parimi i sigurisë juridike ka si kërkesë të domosdoshme faktin që ligji në tërësi, pjesë apo dispozita të veçanta të tij në përmbajtjen e tyre duhet të jenë të qarta, të përcaktuara dhe të kuptueshme. Për të kuptuar dhe zbatuar drejt këtë parim kërkohet që ligji në një shoqëri të ofrojë siguri, qartësi dhe vazhdimësi, në mënyrë që individët t’i drejtojnë veprimet e tyre në mënyrë korrekte e në përputhje me të.Një rregullim i pasaktë i normës ligjore dhe që sjell pasoja, nuk shkon në përputhje me qëllimin, stabilitetin, besueshmërinë dhe efektivitetin që synon vetë norma.^[18] Megjithatë, në rastin konkret, mendojmë se duhet mbajtur parasysh vendimi Nr. 4, datë 23.02.2016 të Gjykatës Kushtetuese, ku ndër të tjera thuhet se: “...në zbatim të parimit të kushtetutshmërisë, përpara se t`i drejtohet Gjykatës duhet të bëjë të gjitha përpjekjet për ta interpretuar ligjin e zbatueshëm në përputhje me Kushtetutën (shih vendimin nr.55, datë 21.07.2015 të Gjykatës Kushtetuese).Është detyrim i gjykatës referuese të zgjidhë dyshimet interpretative, duke i dhënë normës së zbatueshme një interpretim që përputhet me parimet kushtetuese. Në këto kushte, gjyqtari referues është i detyruar të zbatojë, midis interpretimeve të ndryshme të mundshme, atë që konsiderohet se përputhet me parimin kushtetues, që në të kundërt do të cenohej. Vetëm në rast se gjyqtari vlerëson se të gjitha interpretimet e mundshme bien në kundërshtim me Kushtetutën, atëherë ai duhet t`i drejtohet Gjykatës Kushtetuese duke kërkuar kontrollin e kushtetutshmërisë së normës të individualizuar si e zbatueshme në rastin konkret (shih vendimin nr.7, datë 16.02.2015 të Gjykatës Kushtetuese).”.[19]

    10.4 Mbështetur në jurisprudencën e Gjykatës Kushtetuese, gjykata për të kuptuar se kush ka qenë qëllimi i vërtetë i Ligjvënësit lidhur me afatin e njoftimit nga data e depozitimit të kërkesës për dërgimin e çështjes në gjyq deri në datën e seancës përpara gjyqtarit të seancës paraprake, çmon se duhet t’i referohet relacionit dhe raportit të Komisionit për Çështjet Ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut që shoqëroi miratimin e Ligjit Nr. 35/2017 “Për disa shtesa dhe ndryshime në Ligjin Nr. 7905, datë 21.03.1995, “Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”, të ndryshuar, në të cilët thuhet shprehimisht: “Qëllimi kryesor i parashikimit të kësaj figure për kontrollin e veprimeve të prokurorit gjatë fazës së hetimeve paraprake dhe forcimi i fazës së hetimit, si faza më e dobët e procesit penal edhe përpara decentralizimit të prokurorisë, realizohet nëpërmjet kompetencave konkrete që i janë lënë këtij gjyqtari. Kështu, përveç rastit të shqyrtimit të ankimit ndaj vendimit të prokurorit për pushimin e çështjes, gjyqtari i seancës paraprake ka për detyrë të kontrollojë nëse kërkesa e prokurorit për dërgimin e çështjes në gjyq është e bazuar në prova dhe ligj si nga pikëpamja e mjaftueshmërisë së provave, ashtu edhe nga pikëpamja e përdorshmërisë së tyre dhe vlefshmërisë së akteve. Për këtë arsye është parashikuar që seanca paraprake të zhvillohet me dyer të mbyllura dhe në të të jenë të pranishëm vetëm prokurori, i pandehuri dhe/ose mbrojtësi i tij i detyrueshëm, viktima dhe nëse ka, palët private. Gjyqtari ka detyrimin të njoftojë palët për datën dhe orën e seancës paraprake të paktën 10 ditë përpara zhvillimit të saj, në mënyrë që t’u japë mundësinë të njihen me të gjitha aktet e hetimit paraprak dhe të përgatisin pretendimet e tyre.”. Pra, nga përmbajta e relacionit rezulton qartësisht se qëllimi i Ligjvënësit ka qenë dhe është që gjyqtarit i seancës paraprake të njoftojë palët për datën dhe orën e seancës paraprake të paktën 10 ditë përpara zhvillimit të saj, për të garantuar të drejtën e mbrojtjes dhe një debat kontradiktor mbi aktet e hetimit paraprak.

    10.5 Gjykata Kushtetuese në jurisprudencën e saj ka trajtuar në mënyrë të vazhdueshme rëndësinë e respektimit të parimit të barazisë së armëve dhe të kontradiktoritetit veçanërisht në gjykimin penal, duke theksuar se këto parime, dhe lidhur ngushtë me to mbrojtja e të pandehurit, e garantuar shprehimisht në nenin 31 të Kushtetutës dhe nenin 6 të Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut, përbëjnë në vetveteelementet më të qenësishme e thelbësore të procesit të rregullt ligjor në kuptimin kushtetues. Gjykata rithekson se parimi i kontradiktoritetit dhe i barazisë së armëve në gjykimin penal kërkon që argumentet e mbrojtjes të paraqiten dhe të dëgjohen njëlloj si ato të prokurorit. Ky parim presupozon që secilës palë duhet t’i ofrohen mundësi të arsyeshme për të paraqitur pretendimet për çështjen, në kushte të tilla që të mos e vënë në disavantazh me palën tjetër. Për respektimin e këtyre parimeve, gjykatat duhet të përmbushin me rigorozitet një sërë detyrimesh, mes të cilave rëndësi të veçantë paraqet, sipas rastit, edhe njoftimi i të pandehurit apo mbrojtësit të tij ligjor për akuzën, ankimin, rekursin, ditën dhe vendin e gjykimit të çështjes etj. Synim kryesor është realizimi i një debati real ndërmjet akuzës dhe mbrojtjes, gjë që ndikon pozitivisht dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë në zbulimin e së vërtetës dhe në dhënien e drejtësisë nga gjykatat, me objektivitet e paanësi. Këto kërkesa kushtetuese e ligjore janë në funksion të mbrojtjes sa më efektive të të pandehurit, pasi përballë tij qëndron vetë shteti, i përfaqësuar në procesin penal nga prokurori që paraqet dhe mbron akuzën kundër tij. Është detyrë eshtetit që të marrë masat e duhura për të garantuar pjesëmarrjen në procesin penal të personit të akuzuar ose mbrojtësit ligjor, qoftë edhe atij të caktuar kryesisht.[20] Prandaj, mendojmë se afati i njoftimit për palët të paktën jo më pak se 10 ditë nga data e seancës paraprake që parashikon neni 332/a pika 3 e K.Pr.Penale, i shërben respektimit të barazisë së armëve dhe parimit të kontradiktoritetit, pasi i jep palëve një kohë të arsyeshme për t’u njohur me aktet e hetimit paraprak të depozituara nga prokurori, për të pasur nje debat real në seancën gjyqësore paraprake. Në të njëjtin përfundim arrihet edhe duke bërë interpretimin logjik dhe sistematik të kësaj dispozite me nenin 30 gërma “b” të Kushtetutës, ku parashikohet shprehimisht se: “Gjatë procesit penal kushdo ka të drejtë: a) të vihet në dijeni menjëherë dhe hollësisht për akuzën që i bëhet, për të drejtat e tij, si dhe t’i krijohet mundësia për të njoftuar familjen ose të afërmite tij; b) të ketë kohën dhe lehtësitë e mjaftueshme për të përgatitur mbrojtjen e vet;…” si dhe me nenin 34/a të K.Pr.Penal nën titullin “Të drejtat e të pandehurit” ku parashikohet ndër të tjera: “1. Personi nën hetim ose i pandehuri ka të drejtë: ...e)të këtë kohë të mjaftueshmedhe lehtësi për të përgatitur mbrojtjen;ë) të njihet me materialet e çështjes, sipas parashikimeve të këtij Kodi;..”. Për rrjedhojë, mendojm se dispozita që duhet zbatuar në rastin konkret që jo vetëm garanton qëllimin e Ligjvënësit por përbën dhe një standart më të lartë në respektimit të parimit të barazisë së armëve dhe kontradiktoritetit si një nga elementët e procesit te rregullt ligjor, është neni 332/a pika 3 i K.Pr.Penale dhe jo neni 332 pika 2 i këtij Kodi.

    11. Në nenin 329 pika 3 të K.Pr.Penale parashikohet se, ankimi shqyrtohet në dhomë këshillimi, brenda pesëmbëdhjetë ditëve nga marrja e akteve. Gjithashtu, në këtë dispozitë parashikohen disponimet e gjyqtarit të seancës paraprake, i cili vendos sipas rastit:a) lënien në fuqi të vendimit të pushimit, kur çmon se janë kushtet e parashikuara nga paragrafi 1, i nenit 328, të këtij Kodi. Mendojmë se sipas kësaj dispozite mund të disponohet vetëm kur nga ana e prokurorisë është bërë një hetim i plotë dhe i gjithëanshëm.

    11.1 Gjithashtu, në respektim të nenit 329 pika 3, gërma “b” të K.Pr.Penalegjyqtari i seancës paraprake, vendoskthimin e akteve prokurorit dhe vazhdimin e hetimeve, kur çmon se ato janë të paplota, duke përcaktuar drejtimet e thellimit të tyre dhe, kur është rasti, edhe veprimet që duhet të kryhen, si dhe cakton afatin brenda të cilit hetimet duhet të përfundojnë.Mendojmë se në praktikën gjyqësore konstatohen raste kur prokurorisë i kthehen aktet për të pyetur kallëzuesin për të bërë deklarime si person që ka dijeni për veprën penale edhe pse ai ka dhënë shpjegime të detajuara me aktin e kallëzimit me shkrim. Gjithashtu, janë konstatuar raste që kthehen aktet vetëm për ballafqimin e kallëzuesit me personin që kallëzohet edhe pse ata kanë dhënë shpjegime të detajuara. Mendojmë se gjyqtari i seancës paraprake përpara se të disponojë për kthimin e hetime duhet t’i analizojë veprimet hetimore jo në aspektin sasior të tyre por në atë cilësore. Kjo do të thotë që gjyqtari i seancës paraprake duhet të kthejë aktet prokurorisë për hetime të mëtejshme vetëm nëse me veprimet hetimore që ai urdhëron mundet që të ndryshojë fati i procedimit. Në të kundërt gjyqtari i seancës paraprake edhe pse mund të konstatoj se nga ana prokurorisë mund të ishin kryer veprime të tjera por përsëri ato nuk do ta ndryshonin fatin e procedimit, duhet të disponoj me lënin në fuqi të vendimit të pushimit të çështjes ose akuzës. Kështu, në një rast që bën fjalë për shkeljen e rregullave të qarkullimit rrugor, nëse konstatohet se jemi vetëm përpara plagosjes së lehtë të një personit, i cili provohet me aktin e ekspertimit mjeko-ligjor, është e panevojshme që të kryhen veprime të mëtejshme hetimore si pyetja e dëshmitarëve, kryerja e ekspertimit auto-teknik etj, ku fakti në këtë rast nuk parashikohet nga ligji si vepër penale, pasi neni 290/1 i Kodit Penal kërkon plagosjen e lehtë të dy ose më shumë personave. Në këtë rast, gjyqtari i seancës paraprake nuk mund t’i kthejë aktet prokurorisë për të mbledhur prova për viktimën që t’i përdori në procesin gjyqësor civil sikurse ndodhë zakonisht në praktikën gjyqësore. Në këtë rast palët duhet t’i drejtohen me padi në gjykatën civile. Kjo zgjidhje parashikohet në nenin 495 të Kodit të Procedurës Civile, ku thuhet shprehimisht se: “Rishikimi i vendimeve për rrethanat e parashikuara në shkronjat“b”, “c” dhe “ç” të nenit 494 të këtij Kodi lejohet kur ato rrethana janë vërtetuar me vendim penal të formës së prerë. Kur ndjekja penale nuk mund të fillojë ose të përfundojë për ndonjë nga shkaqet e treguara në nenin 290 të Kodit të Procedurës Penale, ose për shkak se nuk është zbuluar personi që ka kryer falsifikimin, për vërtetimin e rrethanave të mësipërme mund të ngrihet padi në gjykatën civile.”.

    11.2 Gjithashtu,në nenin 329 pika 3 gërma “b” të K.Pr.Penale, parashikohet shprehimisht: “3….Gjykata vendos sipas rastit…b) kthimin e akteve prokurorit dhe vazhdimin e hetimeve, kur çmon se ato janë të paplota, duke përcaktuar drejtimet e thellimit të tyre dhe, kur është rasti, edhe veprimet që duhet të kryhen, si dhe cakton afatin brenda të cilit hetimet duhet të përfundojnë”, ndërsa në nenin 329/b pika “4” të K.Pr.Penale nën titullin “Shqyrtimi i kërkesës”, parashikohet shprehimisht se: “ Kur gjykata vendos sipas ëkronjës “b”, të paragrafit 3, të nenit 329, të këtij Kodi, i cakton prokurorit një afat për kryerjen e hetimeve.”. Nga përmbajtja e kësaj dispozite rezulton gjyqtari i seancës paraprake ka kompetencën ligjore që kur i kthen aktet prokurorisë t’i caktojë dhe afatin brenda së cilës veprimet hetimore duhet të përfundojnë. Gjithashtu, mendojm se gjyqtari i seancës paraprake nuk ka pengesë ligjore për zgjatjen e afatit të hetimeve të lëna me vendim mbi bazën e kërkesës së prokurorisë.

    11.3 Në këtë rast mendojmë se duhet t’i japim përgjigje pyetjes juridike nëse nga ana e prokurorisë nuk kryehen veprimet hetimore brenda afatit të caktuar nga gjyqtari i seancës paraprake, provat do të konsiderohen të papërdorshme të marra pas këtij afati apo prokurori duhet t’i drejtohet përsëri gjyqtarit të seancës paraprake për shtyrjen e afatit për kryerjen e veprimeve hetimore me qëllim që provat të konsiderohen të përdorshme? A mundet që gjykata të shtyjë afatin për kryerjen e veprimeve hetimore tej afateve maksimale të hetimeve paraprake? A është e nevojshme në çdo rast që prokuroria t’i drejtohet gjyqtarit të seancës paraprake për shtyrjen e afatit për përfundimin e hetimeve apo ka raste që nuk është e nevojshme? Për t’i dhënë përgjigje këtyre pyetjeve, çmoj të sqaroj paraprakisht se kur fillojnë afatet e hetimeve, në favor të kujt janë vendosur këto afate si dhe kush janë këto afate. Kështu, në nenin 323 të K.Pr.Penale nën titullin “Afati i hetimeve paraprake” parashikohet shprehimisht se: “ Brenda përfundimit të afatit ligjor të hetimeve, prokurori vendos sipas paragrafit 6, të nenit 327, të këtij Kodi. 2.Afati i përfundimit të hetimeve është tre muaj nga data ne¨ te¨ cile¨n emri i personit qe¨ i atribuohet vepra penale e¨shte¨ she¨nuar ne¨ regjistrin e njoftimit te¨ veprave penale, dhe gjashtë muaj për veprat penale të parashikuara nga shkronjat “a” dhe “b”, të nenit 75/a, të këtij Kodi.”, ndërsa në nenin 324 të këtij Kodi nën titullin “Zgjatja e afatit” parashikohet shprehimisht se: “1. Prokurori mund ta zgjasë afatin e hetimeve për një kohë deri në tre muaj. Në rastin e Prokurorisë së Posaçme ky afat është deri në gjashtë muaj 2. Zgjatje të mëtejshme, secila për një kohë jo më shumë se tre muaj, mund të bëhen nga prokurori në rastet e hetimeve komplekse ose të pamundësisë objektive për t’i përfunduar ato brenda afatit të zgjatur. Kohëzgjatja e hetimeve paraprake nuk mund të kalojë dy vjet. Tej afatit 2-vjeçar, për raste të akuzave për krim të organizuar dhe për krime që gjykohen me trup gjykues, afati i hetimit mund të zgjatet vetëm me miratim të Prokurorit të Përgjithshëm ose Drejtuesit të Prokurorisë së Posaçme deri në 1 vit, për çdo zgjatje jo më shumë se tre muaj, pa cenuar afatet e kohëzgjatjes së paraburgimit 3. Vendimi për zgjatjen e afatit të hetimeve u njoftohet të pandehurit dhe të dëmtuarit. 4. Provat e marra pas mbarimit të afatit nuk mund të përdoren.”. Gjithashtu, në nenin 325 të K.Pr.Penale nën titullin “Ankimi për zgjatjen e afatit të hetimeve” parashikohet shprehimisht se: “1. I pandehuridhe i dëmtuari kanë të drejtë, brenda dhjetë ditëve nga njoftimi, të bëjnë ankim në gjykatën e rrethit kundër vendimit të prokurorit për zgjatjen e afatit të hetimeve. 2. Ankimi shqyrtohet nga gjykata brenda dhjetë ditëve, duke u dëgjuar i pandehuri, mbrojtësi, i dëmtuari dhe prokurori. 3. Kur ankimi pranohet dhe hetimet nuk duhet të vazhdojnë, gjykata urdhëron prokurorin që t’i përfundojë ato brenda një afati jo më të gjatë se 15 ditë. 3/1. Kur ankimi pranohet, por hetimet duhet të vazhdojnë, gjykata urdhëron prokurorin t’i përfundojë ato brenda një afati të caktuar prej saj.Provat e marra brenda këtij afati janë të përdorshme. 4. Kundër vendimit të gjykatës mund të bëhet ankim, i cili nuk pezullon zbatimin e tij.”.

    11.4 Gjithashtu, çmoj të evidentojë jurisprudencën e Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë lidhur me interpretimin e dispozitave të mësipërme, për të kuptuar më mirë qëllimin e legjislatorit. Kështu, në vendimin Nr. 17/3, datë 08.10.2015 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë ndër të tjera thuhet se: “Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë vlerëson se, parashikimi në ligj i afatit kohor brenda të cilit duhet të përfundojnë hetimet, është pjesë e rëndësishme e nenit 6 të K.E.D.Nj-së, në lidhje me përfundimin e gjykimit brenda një afati të arsyeshëm. Ky parashikim që përbën një standard ligjor, është paraparë të cilësohet nga legjislatori, me synim nxitjen e organit të akuzës të kryejë veprimet e nevojshme brenda një afati të caktuar, diligjencën e organit të akuzës.Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë vlerëson njëkohësisht, se parashikimi i afateve të përcaktuara me ligj brenda të cilave organi procedurës ka të drejtë dhe detyrë kryerjen e hetimeve, përbën një garanci ligjore për palën që ndodhet nën hetim, sipas nenit 6 (3) të KEDNJ-së, të drejtat e të pandehurit në procesin penal, që këto hetime nuk mund të zgjasin pa mbarim dhe nëse është e nevojshme të zgjaten, kjo vendimmarrje duhet të jetë e kontrolluar nga ana e një gjykate, për shkak të ofrimit të standardit më të lartë të mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe njëkohësisht duhet të ekzistojë kushti i kompleksitetit të hetimit ose domosdoshmëria e kryerjes së disa veprimeve hetimore, të cilat nuk mund të kryheshin brenda afatit tre mujor.Për këtë arsye, legjislatori ka parashikuar në Nenin 325 të titulluar “Ankimi për zgjatjen e afatit të hetimeve”, se: “ I pandehuri dhe i dëmtuari kanë të drejtë, brenda dhjete ditëve nga njoftimi, të bëjnë ankim në gjykatën e rrethit kundër vendimit të prokurorit për zgjatjen e afatit të hetimeve.2. Ankesa shqyrtohet nga gjykata brenda dhjetë ditëve, duke u dëgjuar i pandehuri, mbrojtësi, i dëmtuari dhe prokurori.3. Kur gjykata pranon ankesën, hetimet nuk mund të vazhdojnë ose vazhdojnë vetëm për një afat të caktuar nga ajo.4. Kundër vendimit të gjykatës mund të bëhet ankim, i cili nuk pezullon zbatimin e tij.”. Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë vlerëson se, nga përmbajtja e dispozitave ligjore të mësipërme, konstatohet se mundësia ligjore për të zgjatur afatin e hetimit nga prokurori nuk përbën një rregull por një përjashtim nga rregulli. Nga ana tjetër vihet re se brenda mundësisë ligjore për të aplikuar zgjatjen e afatit të hetimit, prokurori ka mundësi të kryejë një ose më shumë zgjatje duke respektuar kufijtë maksimalë të kohëzgjatjes së paraburgimit dhe afatet e përgjithshme të hetimit.....Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, tërheq vëmendjen në atë se kompleksiteti i hetimeve nuk reflekton gjithnjë dhe nuk ndjek të njëjtin rend me rëndësinë e faktit. Rëndësia e faktit është një nga komponentët e kompleksitetit të hetimeve, por edhe në çështje që në pamje të parë duken të thjeshta, kërkohen të kryhen një sërë veprimesh hetimore të cilat herë-herë nga ana e tyre kushtëzojnë njëra-tjetrën, siç është rasti i çështjes objekt gjykimi. Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë vlerëson të theksojë se mundësia për zgjatjen e afatit nuk duhet, të shihet si një hapësirë ligjore në diskrecion të prokurorit, pasi një gjë e tillë do të rrezikonte të drejtat e palës tjetër, por mundësi ligjore për kryerjen e veprimeve hetimore të nevojshme, të parashikuara për t`u kryer apo të dala rishtazi dhe që objektivisht nuk mund të kryheshin brenda afatit të caktuar. Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë sqaron se në çështje hetimore të caktuara, edhe kryerja e një veprimi të vetëm hetimore mund të kërkojë zgjatje të afatit të hetimit dhe në vendimin përkatës duhet të arsyetohen shkaqet se pse nuk janë kryer këto veprime brenda afatit të zakonshëm.”.

    11.5 Gjithashtu, në vendimin Nr. 129, datë 01.11.2017të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë ndër të tjera thuhet se:“ Sipas këtyre dispozitave përveç afatit normal 3 mujor të përfundimit të hetimeve, në nenin 324/1 dhe 2 të K.Pr.Penale, ligjvënësi ka parashikuar të drejtën e prokurorit për të zgjatur afatin e hetimeve deri në tre muaj ose edhe zgjatje të mëtejshme tre mujore kur për arsye objektive të hetimeve komplekse nuk arrin të mbyllë të gjitha veprimet hetimore në kohë. Ligji procedural penal (neni 325) parashikon edhe të drejtën e ankimit të subjektit në gjykatë, pra kontrollin gjyqësor mbi vendimmarrjen e prokurorit, nisur nga pasojat që sjell mbi të hetuarin apo/dhe të dëmtuarin vendimi për zgjatjen e afatit të hetimit. Kontrolli dhe ndërhyrja e gjykatës kur palët e interesuara e investojnë atë lidhur me vendimmarrjen e prokurorit gjatë hetimeve paraprake të konsideruara prej tyre të padrejta është legjitime. Është vërtetë prokurori organi ekskluziv që ushtron ndjekjen penale dhe që drejton hetimet paraprake, por ankimi në gjykatë i jep mundësi palëve të dëgjohen lidhur me pretendimet e tyre dhe është Gjykata ajo që vlerëson arsyet ligjore të secilës palë, respektimin e të drejtave të të pandehurit dhe sa cenohen ato nga ky vendim i pretenduar si i padrejtë, i marrë nga prokurori. Në këtë këndvështrim, gjykata vlerëson me paanshmëri dhe në mënyrë të pavarur nevojën për të patur hetime të mëtejshme apo jo, duke u nisur nga disa kritere objektive të tilla si: shkalla e rëndësisë dhe e kompleksitetit të hetimeve që është duke kryer Prokuroria, kriter që përfaqëson interesin publik dhe nga ana tjetër, mundësinë e kryerjes së veprimeve hetimore brenda një afati të arsyeshëm, kriter që përfaqëson interesin e individit nën hetim. 18.Në këtë kuadër, në rastin konkret gjykatat e faktit kanë vlerësuar se çështja për të cilën hetohen ankuesit, është komplekse pasi kërkon kryerjen e shumë veprimeve hetimore, dhe se ky kompleksitet lidhet me natyrën e procedimit penal dhe me veprat për të cilat dyshohen kërkuesit. Ato me të drejtë kanë arsyetuar se sipas paragrafit të parë të nenit 324 të K.Pr.Penale, ligji i jep këtë mundësi prokurorit pa kërkuar ndonjë shkak të fortë justifikues, ndërsa më tej në paragrafin 2 lejon edhe zgjatje të mëtejshme kur hetimet janë komplekse dhe organi i akuzës është në pamundësi objektive t’i kryejë ato. Në këtë këndvështrim, shkalla e rëndësisë dhe e kompleksitetit të hetimeve dhe zgjatja e këtij afati me tre muaj është gjetur e drejtë referuar balancës mes interesit publik për zbardhjen e rrethanave të çështjes në funksion të dhënies së drejtësisë dhe interesit të individit nën hetim (duke mbajtur parasysh këtu edhe se ndaj të dyshuarve nuk ka pasur ndonjë masë sigurimi që mund të kishte cenuar lirinë personale apo ndonjë masë tjetër kufizuese).”.

    11.6 Nga interpretimi logjik dhe sistematik i dispozitave të cituar më lartë si dhe nga jurisprudenca e Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë arrihet në përfundimin se: i) afati i hetimeve fillon nga data ne¨ te¨ cile¨n emri i personit qe¨ i atribuohet vepra penale e¨shte¨ she¨nuar ne¨ regjistrin e njoftimit te¨ veprave penale sipas nenit 287 të K.Pr.Penale nën titullin “Regjistrimi i njoftimit të veprave penale” ku parashikohet shprehimisht se: “ Prokurori shënon në regjistër çdo njoftim të veprës penale që i vjen ose që ka marrë meiniciativën e vet dhe në të njëjtën kohë ose nga momenti në të cilin rezulton, emrin e personit të cilit i atribuohet vepra penale.”. Pra, nëse prokurori nuk ka regjistruar procedim penal por vendos mosfillimin e procedimit penale konform neneve 290 dhe 291 të K.Pr.Penale apo kur ka regjistruar procedim penal por nuk ka regjistruar në emrin e ndonjë personi që i atribuohet vepra penale, nuk kemi fillim të afateve të hetimit por kemi afate parashkrimit të ndjekjes penale të parashikuara nga neni 66 i Kodit Penal.[1] Në këto raste prokuroria mund të kryeje veprime hetimore deri në plotësim të afateve të parashkrimit dhe provat e marra brenda këtij afati konsiderohen të përdorshme. Ndodhur në këto kushte, çmoj se në rastet kur nuk është regjistuar emri i personit sipas nenit 287 të K.Pr.Penale nuk është e nevojshme që prokuroria t’i drejtohet gjykatës për zgjatjen e afatit për kryerjen e veprimeve hetimore pasi në çdo rast provat janë të përdorshme, sepse sanksioni i papërdorshmerisë së provës është vendosur për afatet e hetimore dhe jo për afatet e parashkrimit të ndjekjes penale. Megjithatë, në këto raste prokuroria duhet të zbatojë me analogji nenin 246 të K.Pr.Penale duhet njoftuar gjyqtarin e senacës paraprake lidhur me veprimet e kryera gjatë kohës së lënë nga gjykata ose për arsyet pse nuk janë realizuar veprimet brenda afatit të caktuar nga gjykata. Në rastet e tjera kur është regjistruar emri sipas nenit 287 të K.Pr.Penale prokuroria është e detyruar t’i drejtohet gjykatës me zgjatjen e afatit të afatit për kryerjen e veprimeve hetimore pasi nëse nuk kryehet ky veprim prej saj provat e marra në përfundim të afatit të lënë nga gjykata janë të papërdorshme në zbatim të nenit 324 pika 4 dhe 325 pika 3/1 të K.Pr.Penale.

    12. Në respektim të nenit 329 pika 3, gërma “c” të K.Pr.Penale gjyqtari i seancës paraprake, vendos kthimin e akteve prokurorit, duke e urdhëruar që të formulojë akuzë dhe të paraqesë kërkesë për gjykimin e çështjes, kur çmon se hetimet janë të plota dhe rezulton se ka prova të mjaftueshme për të mbështetur akuzën në gjyq. Kur nga aktet rezultojnë të dhëna për vepra penale të tjera, që ndiqen kryesisht ose në ngarkim të personave të tjerë, gjykata mund të kërkojë që të kryhen hetime, edhe në rastet kur vendos sipas shkronjës “c”, të paragrafit 3, të nenit 329 të K.Pr.Penale. Në rastet e kthimit të akteve prokurorisë, gjyqtari i seancës paraprake i vendimin ja njofton edhe drejtuesit të prokurorisë. Nga përmbajtja e kësaj dispozite e parë e parë në unitet dhe me pikën 4 të kësaj dispozite, gjyqtari i seancës paraprake mund të urdhërohë prokurorin që të formulojë akuzë dhe të paraqes kërkesë për gjykimin e çështjes kur plotësohen në mënyrë kumulative këto kushte: i) nga ana e prokurorisë duhet të jetë regjistruar procedim penal dhe emri i personi duhet të jetë regjistruar në regjistrin e njoftimit të veprave penale sipas nenit 287 të K.Pr.Penale;ii)hetimet janë të plota dhe të gjithëanshme; dhe iii) rezulton se ka prova të mjaftueshme për të mbështetur akuzën në gjyq.Ndërkohë sipas pikës 4 të nenit 329 të K.Pr.Penale, Gjykata nuk mund të urdhërojë prokurorin që të formulojë akuzë për persona të tjerë, emri i të cilëve nuk është regjistruar sipas nenit 287 të këtij Kodi. Kur nga aktet rezultojnë të dhëna për vepra penale të tjera, që ndiqen kryesisht ose në ngarkim të personave të tjerë, gjykata mund të kërkojë që të kryhen hetime, edhe në rastet kur vendos sipas shkronjës“c”, të paragrafit 3, të këtij neni.         

    12.1 Lidhur me këtë disponin të gjyqtarit të seancës paraprake, sipas kësaj dispozite nga ana e prokurorisë është pretenduar se kjo dispozitë është antikushtetuese, pasi cënon të drejtën e prokurorisë për ushtrimin e ndjekjes penale.[1]Mendojmë se, ligji i ka njohur prokurorit atributin e ushtrimit të procedimit penal si dhe të vendosë brenda kritereve ligjore pushimin e çështjes. Kjo e drejtë nuk ka karakter subjektiv mbasi zbatimi i saj sipas vullnetit të prokurorit jashtë kritereve ligjore do të cenonte parimin e ligjshmërisë nga i cili udhëhiqet i gjithë proçesi penal në të gjitha fazat, përfshi edhe atë të hetimit në të cilin prokurori është organi procedues i ngarkuar me ligj.[2]Parimet e ushtrimit të funksioneve të prokurorisë parashikohen në Ligjin Nr. 97/2016 “Për organizimin dhe funksionimin e Prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”. Kështu në nenin 4 të këtij Ligji nën titullin “Ligjshmëria e veprimtarisë” parashikohet shprehimisht se: “1. Prokurorët në ushtrimin e detyrës u nënshtrohen Kushtetutës, marrëveshjeve ndërkombëtare të ratifikuara nga Republika e Shqipërisë dhe ligjeve të tjera në fuqi. Prokurorët i ushtrojnë kompetencat e tyre duke respektuar parimet e procedimit të drejtë, të barabartë e të rregullt ligjor dhe mbrojtjes së të drejtave dhe lirive themelore të njeriut dhe interesit publik.”, ndërsa në nenin 5 të këtij Ligji nën titullin “Detyrueshmëria e ndjekjes penale” parashikohet shprehimisht se: “Ushtrimi i ndjekjes penale është i detyrueshëm, me përjashtim të rasteve kur ligji parashikon ndryshe.”.Gjykata, kur vendos shfuqizimin e vendimit, ka gjithashtu të drejtë, nëse gjatë shqyrtimit të akteve ka konstatuar proprio motu, mbi bazën e dyshimeve të arsyeshme, ekzistencën e një fakti a elementi penal të pa hetuar më parë ose të një vendimmarrje të gabuar në lidhje me pushimin e procedimit penal, të urdhërojë prokurorin për vazhdimin e mëtejshëm të hetimit çka nënkupton jo vetëm kryerjen e veprimeve hetimore që kanë të bëjnë me ekzistencën ose jo të faktit penal, por në rast se ato janë të plota edhe të akteve procedurale të domosdoshme për ta kaluar çështjen në gjyq. Në këtë rast kontrolli gjyqësor që të jetë një mjet efektiv drejtësie duhet të shtrihet jo vetëm mbi veprimet hetimore që janë të nevojshme në kuadër të procesit hetimor, por dhe të ligjshmërisë së vendimmarrjes së vendimit të prokurorit në rastin kur disponohet me vendim pushimi të procedimit penal duke qenë gjykata i vetmi organ i pavarur që jep drejtësi. Kjo mënyrë vendimmarrje nuk dhunon Kushtetutën dhe as nuk interferon mbi kompetencën e prokurorit për sa kohë procedura i jep të drejtë gjykatës të kontrollojë vendim-marrjen e prokurorit dhe të disponojë me vendim.[3] Këtë qëndrim ka mbajtur dhe Gjykata Kushtetuese në vendimin nr.05, datë 06.03.2009, ku në lidhje me kontrollin gjyqësor të vendimit të pushimit është shprehur se: “Në fund është gjykata që ka të drejtë të shprehet për të gjitha veprimet hetimore përfshirë edhe vendimin e pushimit të çështjes. Gjykata gjatë shqyrtimit të këtij vendimi duhet të konstatojë nëse prokurori e ka pushuar çështjen në zbatim të ligjit dhe mbështetur në prova dhe argumente të mjaftueshme apo jo, ose nëse prokurori realisht i ka bërë të gjitha përpjekjet për të zbuluar faktin, pavarësisht përfundimit ku ka arritur”.[4]

    12.2 Çmoj të shtroj për diskutim e t’i japë zgjidhje një situate praktike. Kështu, nëse nga ana e prokurorisëështë regjistruar në regjistrin e njoftimit të veprave penale emri i personit për një vepër konkrete, por nga provat e administruara rezulton se cilësimi juridik i faktit nga ana e prokurorisëështë i gabuar dhe nga provat e grumbulluara rezulton se ato janë të mjaftueshme për të formuluar një akuzë tjetër e për ta sjellë për gjykim, a mundet që gjyqtari i seancës paraprak të udhërojë formulimin e akuzës për një vepër të ndryshme nga ajo që e ka regjistruar prokuroria sipas nenit 287 të K.Pr.Penale? Në një rast të tillë praktikë, ku nga ana e Prokurorisë së Rrethit Gjyqësor Tiranë është paraqitur kërkesë për pushimin e çështjes penale në ngarkim të personave nën hetim B.S, E.Ç dhe A.T për figurën e veprës penale “Prodhimi dhe shtija e narkotikëve”, e kryer në bashkëpunim parashikuar nga neni 283/2 i Kodit Penal, ndërkohë që gjyqtari i seancës paraprake në përfundim të shqyrtimit gjyqësor vlerësoi se mbi bazën e provave të administruara rezulton se ka të prova të mjaftueshme që provojnë tej çdo dyshimi të arsyeshëm se personi nën hetim B.S e ka konsumuar figurën e veprës penale “Prodhimi dhe shtija e narkotikëve”, parashikuar nga neni 283/1 i Kodit Penal, ndërsa personat nën hetim E.Ç dhe A.T kanë konsumuar elementët e figurës së veprës penale të “Moskallëzim i krimit” parashikuar nga neni 300 i Kodit Penal, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë[5] ndër të tjera ka theksuar se: [....]

       24. Ndodhur në këto kushte, Gjykata shtron për zgjidhje nëse në rastin konkret kur kërkohet të ndryshohet akuza, gjyqtari i senancës paraprake duhet t’i kthejë aktet prokurorisë duke e detyrurar që të kërkesën paraqesë për dërgimin në gjyq, në kushtet kur është regjistruar në regjistrimin e njoftimit të veprave penale emri i personave nën hetim apo duhet t’i kthejë aktet prokurorisë duke dhënë orientimet përkatëse për të kryer disa veprime hetimore shtesë. Gjykata mban parasysh nenin 332/d të K.Pr.Penale nën titullin “Ndryshimi i akuzës në seancën paraprake” parashikohet shprehimisht se: “...... 3. Kur gjatë seancës paraprake del se cilësimi juridik i faktit është i gabuar, ose kur akuza nuk është formuluar në mënyrë të qartë dhe të saktë, gjykata fton prokurorin që të bëjë korrigjimet ose saktësimet e nevojshme. Në rast se prokurori nuk vepron, gjykata vendos t’i kthejë aktet. Ky vendim i njoftohet drejtuesit të prokurorisë.”. Nga përmbajtja e kësaj dispozite rezulton se gjyqtari i seancës paraprake nuk ka kompetencë të bëjë ndryshimin e akuzës së prokurorisë dhe as ta detyrojë atë në dispozitiv që të formulojë akuzën sipas cilësimit juridik që i bën faktit Gjykata, por ka vetëm kompetencë që t’i kthejë aktet prokurorisë duke motivuar në vendim arsyet e kthimit të akteve. Gjykata çmon se në respektim të nenit 329 pika 3 gërma “c” të K.Pr.Penale, nën titullin “Ankimi kundër vendimit të pushimit të akuzës ose çështjes” ku parashikohet shprehimisht se: “…c) kthimin e akteve prokurorit, duke e urdhëruar që të formulojë akuzë dhe të paraqesë kërkesë për gjykimin e çështjes, kur çmon se hetimet janë të plota dhe rezulton se ka prova të mjaftueshme për të mbështetur akuzën në gjyq.”, ajo mund të detyrojë prokurorinë që të formulojë akuzën dhe të paraqesë kërkesën për dërgimin në gjyq kur gjykata çmon se ka prova të mjaftueshme për të mbështetur akuzën që ka ngritur prokuroria ndaj personit nën hetim. Në këtë përfundim arrihet duke bërë interpretimin logjik dhe sistematik të neneve 329 pika 3 gërma “c” dhe 332/d pika 3 të K.Pr.Penale.

     

    25. Si përfundim, në rastin konkret, Gjykata nuk mund të urdhërojë formulimin e akuzës dhe paraqitjen direkt të kërkesën për dërgim ne gjyq, pasi duhet të kryhen dhe disa veprime të domosdoshme hetimore, për t’a përgatitur çështjen për gjykim. Kështu, nga ana e prokurorisë duhet të kryhen këto veprime hetimore: i) në respektim të nenit 5 të Ligjit Nr. 97/2016 “Për organizimin dhe funksionimin e Prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”, nën titullin “Detyrueshmëria e ndjekjes penale” parashikohet shprehimisht se: “Ushtrimi i ndjekjes penale është i detyrueshëm, me përjashtim të rasteve kur ligji parashikon ndryshe.”, dhe të nenit 287 pika 2 të K.Pr.Penale nën titullin “Regjistrimi i njoftimit të veprave penale”, ku parashikohet shprehimisht se: “2. Kur gjatë hetimeve paraprake ndryshon cilësimi juridik ose ndonjë rrethanë e kryerjes së veprës penale, prokurori urdhëron pasqyrimin e tyre në shënimet e bëra sipas paragrafit 1 të këtij neni.”, prokuroria për personin nën hetim B.S që ka konsumuar veprën penale të “Prodhimi dhe shitja e narkotikëve” të parashikuar nga neni 283/1 të Kodit Penal, por nga ana e prokurorisë është bërë regjistrimi sipas paragrafit të dytë të nenit 283/2 Kodit Penal, atëherë është organi i prokurorisë që duhet të bëj ndryshimet përkatëse në regjistrin e njoftimit të veprave penale për këtë shtetas. Gjithashtu, edhe për personat nën hetim E.Ç dhe A.T, nga ana e prokuroisë është bërë regjistrimi si persona nën hetim për veprën penale “Prodhimi dhe shitja e narkotikëve” parashikuar nga neni 283/2 i Kodit Penal, por nga tërësia e akteve dhe provave të shqyrtuara në gjykim rezultojnë të dhëna që këta persona nuk kanë konsumuar këtë vepër penale por veprën penale të “Moskallëzimi i krimit” të parashikuar nga neni 300 i Kodit Penal, atëherë është organi i prokurorisë që duhet të bëj ndryshimet përkatëse në regjistrin e njoftimit të veprave penale për këta shtetas; ii) marrjen e në cilësinë e të pandehurve të shtetasve B.S, E.Ç dhe A.T; iv) në zbatim të nenit 327 pika 4 të K.Pr.Penale të njoftohen, gjithashtu, si të pandehur, se kanë të drejtë që brenda dhjetë ditëve të paraqesin memorie e dokumente, t’i kërkojë prokurorit kryerjen e hetimeve shtesë, të bëjnë deklarime apo të kërkojnë që të merren në pyetje. Kur të pandehurit kërkojnë të pyeten, prokurori është i detyruar të procedojë me pyetjen e tyre, dhe v) paraqitjen e kërkesës për dërgim në gjyq konform nenit 327 pika 6 gërma “b” dhe 331 e vijues të K.Pr.Penale.[...]

    12.3.Mendojmë se ngainterpretimi logjik dhe sistematik i neneve 329 pika 3 gërma “c” dhe 332/d pika 3 të K.Pr.Penale,gjyqtari i seancës paraprake nuk ka kompetencë të bëj ndryshimin e akuzës së prokurorisë dhe as ta detyrojë atë në dispozitiv që të formulojë akuzën sipas cilësimit juridik që i bën faktit Gjykata, por ka vetëm kompetencë që t’i kthejë aktet prokurorisë duke motivuar në vendim arsyet e kthimit të akteve. Gjyqtari i seancës paraprake mund të vendosë të kthejë aktet dhe të urdhërojë prokurorinë dhe të riformulojë akuzë e të paraqesë kërkesën për dërgim në gjyq vetëm në rastin kur për veprën penale për të cilën është regjistruar në regjistrin e njoftimit të veprave penale emri i personit nën hetim, ka prova të mjaftueshme për ta sjellë në gjyq.

    13. Në paragrafin 5 të nenit 329 të K.Pr.Penale, theksohet se kur gjyqtari i seancës paraprake vendos: a) kthimin e akteve prokurorit dhe vazhdimin e hetimeve, kur çmon se ato janë të paplota dhe b) kthimin e akteve prokurorit, duke e urdhëruar që të formulojë akuzë dhe të paraqesë kërkesë për gjykimin e çështjes, vendimi i njoftohet edhe drejtuesit të prokurorisë.

    14. Nëparagrafin 5 të nenit 329 të K.Pr.Penale përcaktohet e drejta e ankimit dhe subjektet që legjitimohen për të bërë ankim kundër vendimit të gjyqtarit të seancës paraprake. Kështu, në këtë dispozitë theksohet se, kundër vendimit të gjyqtarit të seancës paraprake sipas shkronjës a) të paragrafit 3 të këtij neni, mund të bëjnë ankim në gjykatën e apelit i pandehuri dhe viktima, ndërsa sipas shkronjave “b” dhe “c” të paragrafit 3, të këtij neni, mund të bëjë ankim prokurori.Nga përmbajtja e kësaj dispozite rezulton se ligjvënësi është kujdesur për të përcaktuar shprehimisht se kush janë subjektet që legjitimohen për të bërë ankim kundër vendimit të gjyqtarit të seancës paraprake që shqyrton kërkesën për pushimin e çështjes dhe rastet e tyre. Kështu, nga interpretimi logjik dhe sistematik i neni 329 pika 6 të K.Pr.Penale rezulton se prokurori legjitimohet të bëjë ankim kundër vendimit të gjyqtarit të seancës paraprake vetëm në rastet kur Gjykata vendos: i) kthimin e akteve prokurorit dhe vazhdimin e hetimeve, kur çmon se ato janë të paplota, duke përcaktuar drejtimet e thellimit të tyre dhe, kur është rasti, edhe veprimet që duhet të kryhen, si dhe cakton afatin brenda të cilit hetimet duhet të përfundojnë dhe ii) kthimin e akteve prokurorit, duke e urdhëruar që të formulojë akuzë dhe të paraqesë kërkesë për gjykimin e çështjes, kur çmon se hetimet janë të plota dhe rezulton se ka prova të mjaftueshme për të mbështetur akuzën në gjyq. Në rastet kur miratohet kërkesa për pushimin e çështjes prokurori nuk ka të drejtë ankimi. Kjo për fakt pasi nuk do të kishte sens logjik e juridik për t’u ankuar, përderisa nuk ka interes për t’u ankuar. Ndërkohë, i pandehuri/personi nën hetim, viktima dhe trashëgimtarët e viktimës[1] kanë të drejtë të ankohen kundër vendimit të gjyqtarit të senacës paraprake kur Gjykata vendos lënien në fuqi të vendimit të pushimit të prokurorit (për kundërvajtjet penale). Pavarësisht se paragrafi i 5 i nenit 329 i K.Pr.Penale nuk përcakton arsyen pse i pandehuri mund të ankohet kundër vendimit të pushimit, kjo dispozite duhet të interpretohet ne unitet me paragrafin 8 të kësaj dispozite, ku citohet shprehimisht se: “ Kur pranon ankimin e të pandehurit, gjykata e apelit vendos ndryshimin e vendimit të pushimit me formulimin më të favorshëm për të.”.

    14.1 Në rastet kur personi që ka bërë kallëzim nuk ka statusin e viktimës, nuk i lejohet që të bëjë ankim.Lidhur me konceptin e të “dëmtuarit”, ku pas ndryshimeve të bëra me Ligjin Nr. 35/2017 njihet nga K.Pr.Penale me termin “viktimë”, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë me vendimin unifikues Nr. 2, datë 20.06.2013 ndër të tjera kanë theksuar se: […]

     

    26. Personi i dëmtuar është titullari i interesit juridik të mbrojtur nga norma penale, në vartësi të llojit të veprës penale, marrëdhënies dhe të mirës juridike që mbrohet nga e drejta penale. Kështu, i dëmtuari është personi fizik i cili është i lënduar në trupin e tij, i dëmtuar në shëndetin e tij, i dëmtuar për shkak të cenimit të së drejtave dhe lirive themelore, prekja dhe kufizimi i të cilave, mbrohet nga norma penale, i cenuar në moralin e tij dhe të familjes, etj. I dëmtuar mund të jetë edhe personi juridik, të cilit vepra penale i ka cenuar interesa pasurore të drejtpërdrejta në raport me veprimtarinë që ai ushtron.[…]

     

    29. Një kriter dallues, ekzistenca e të cilit duket se zgjeron të drejtat e personave që legjitimohen për të bërë ankim kundër vendimit të pushimit të çështjes ose akuzës është, pikërisht, dallimi ndërmjet figurës së kallëzuesit dhe asaj të të dëmtuarit. Kallëzimi është një akt i një natyre të ndryshme nga ajo e kërkesës ankimore e të dëmtuarit nga vepra penale, jo vetëm për shkak të subjektit, por edhe për objektin dhe qëllimin që kanë këto dy institute të procedurës penale. Kallëzuesi është një person, i cili jo domosdoshmërisht është i prekur apo i cenuar nga vepra penale, prandaj i dëmtuari mund të jetë kallëzues, por nuk është gjithmonë e vërtetë e anasjellta. Kallëzimi mund të paraqitet nga një rreth më i gjerë personash, shtetasish privatë, personash juridikë, zyrtarësh publikë, madje edhe nga vetë personi i dyshuar si autor dhe në disa raste ai është i detyrueshëm.Nëpërmjet kallëzimit raportohet vetëm dijenia rreth ndodhjes së një vepre penale që ka ngjarë dhe që kallëzuesi ka rënë në dijeni për shkaqe të ndryshme rreth saj.Ndërsa, nëpërmjet kërkesës (ankimit) së të dëmtuarit, përveç njoftimit të faktit të veprës penale, shprehet vullneti i të dëmtuarit për të proceduar me gjykimin e personit autor të veprës penale, si dhe manifestohet vullneti i tij për ushtrimin e ndjekjes penale. Vetëm të dëmtuarit nga vepra penale kanë të drejtë të kërkojnë procedimin e fajtorit, duke u “ankuar” në organet që ushtrojnë ndjekjen penale ose duke paraqitur “kërkesë në gjykatë” për rastet e parashikuara nga neni 59 i K.Pr.Penale. Në bazë të nenit 283 të K.Pr.Penale, çdo person që merr dijeni për një vepër penale që ndiqet kryesisht ka detyrimin për ta kallëzuar atë, pavarësisht se është i dëmtuar ose jo nga vepra penale. Po kështu, në bazë të neneve 281- 282 të K.Pr.Penale, është parashikuar detyrimi i nëpunësit publik dhe personelit mjekësor për të bërë kallëzim kur vihen në dijeni rreth një vepre për shkak të detyrës që ata kryejnë.

     

    30. Sa më sipër, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë duke qartësuar arrijnë në konkluzionin njësuesse: të drejtën për të paraqitur ankim në gjykatë kundër vendimit të pushimit të akuzës ose të çështjes penale, e ka vetëm personi i dëmtuar nga vepra penale, subjekt ky që mund të jetë njëherazi edhe kallëzues, por kallëzuesit që nuk janë të dëmtuar nga vepra penale nuk legjitimohen nga ligji procedural penal të ushtrojnë të drejtën e ankimit sipas nenit 329 të K.Pr.Penale.[…].[2]                      

    15.Lidhur procedurën e gjykimit, neni 329 paragrafi 7 i K.Pr.Penale sanksionon se ankimi kundër vendimit të gjyqtarit të seancës paraprake shqyrtohet gjykata e apelit në dhomë këshillimi brenda 15 ditëve nga data e marrjes së akteve. Kjo do të thotë se në respektim të nenin 112 pika 4 të K.Pr.Penale vendimi merret në dhomën e këshillimit, pa praninë e sekretarit dhe të palëve.

     

    15.1 Neni 329 paragrafi 8 i K.Pr.Penale sanksionon se kur pranon ankimin e të pandehurit kundër vendimit të pushimit të dhënë nga gjyqtari i seancës paraprake, gjykata e apelit vendos ndryshimin e vendimit të pushimit me formulimin më të favorshëm për të. Kur pranon ankimin e viktimës, gjykata urdhëron vazhdimin e hetimeve ose dërgimin e çështjes në gjyq. Kur pranon ankimin e prokurorit, kundër vendimit të gjyqtarit të seancës paraprake për kthimin e akteve dhe detyrimit për formulimin e akuzës e paraqitjes së kërkesës për dërgimin në gjyq, gjykata vendos lënien në fuqi të vendimit të pushimit.

     

     

     

     

    [1]Në nenin 58 të K.Pr.Penale nën titullin “Të drejtat e viktimës së veprës penale” parashikohet shprehimisht se: “1. Viktima e veprës penale ka të drejtë:….; f) të bëjë ankim në gjykatë kundër vendimit të prokurorit për të mos filluar procedimin dhe vendimit të prokurorit ose gjyqtarit të seancës paraprake për të pushuar akuzën ose çështjen; g) të kërkojë shpërblimin e dëmit dhe të pranohet si paditës civil në procesin penal;….. 4. Trashëgimtarët e viktimës kanë të drejtat e parashikuara në shkronjat “a”,“e”, “ë”, “f”, “g”dhe “j”, të paragrafit 1, të këtij neni. Nëse trashëgimtari i viktimës është i mitur, ai përfaqësohet nga kujdestari ligjor.

    [2]Ky vendim unifikues nuk rezulton që të jetë ndryshuar nga Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë sipas nenit 438 të K.Pr.Penale nën titullin “Ndryshimi i praktikës gjyqësore” ku parashikohet shprehimisht se: “1. Gjykata e Lartë, kryesisht ose me kërkesë të palëve, kur lind nevoja për ndryshimin e praktikës gjyqësore, ka të drejtë të tërheqë për shqyrtim në kolegjet e bashkuara çështje të ardhura për gjykim në Kolegjin Penal. 2. Tërheqja e çështjeve bëhet me vendim të Kryetarit të Gjykatës së Lartë ose të Kolegjit Penal.3. Kolegjet e bashkuara gjykojnë sipas rregullave të caktuara për kolegjin kur marrin pjesë jo më pak se dy të tretat e të gjithë anëtarëve të Gjykatës së Lartë. 4. Vendimi i Kolegjit Penal dhe kolegjeve të bashkuara është i detyrueshëm për gjykatat në gjykimin e çështjeve të ngjashme.”. Ndodhur në këto kushte, Gjykatat janë të detyruara ta zbatojë vendimin unifikues.

    [1]Qendrim i ngritur edhe pranë Gjykatës Kushtetuese, pasi është miratuar Ligji nr.35/2017.

    [2]Shiko vendimi Nr. 196, datë 04.07.2012 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

    [3]Shiko Vendimin Unifikues Nr. 2, datë 20.06.2013 të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë.

    [4]I njëjti qëndrim është mbajtur edhe me vendimi Nr. 146, datë 23.05.2012 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë, ku ndër të tjera thuhet se: “Ndryshe nga sa argumentojnë gjykatat ky kontroll nuk ka të bëjë vetëm me plotësinë e hetimit të kryer nga prokurori në lidhje me ezaurimin e çdo veprimi hetimor të mundshëm, por mbi të gjitha me ligjshmërinë e vendim-marrjes me qëllim shmangien e çdo vendimi abuziv të prokurorit i cili dëmton jo vetëm interesat e individit por edhe të drejtësisë.”.

    [5]Shiko vendimin Nr. 5291 Akti, datë 11.12.2018 të Gjyqtarit të Seancës paraprake pranë Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë.

     

    [1]Në nenin 66 të Kodit Penal parashikohet shprehimisht: “Nuk mund të bëhen ndjekje penale kur nga kryerja e veprës deri në çastin e marrjes së personit si të pandehur kanë kaluar: a) njëzet vjet për krimet që parashikojnë dënim jo më të ulët se dhjetë vjet burgim ose dënim tjetër më të rëndë; b) dhjetë vjet për krimet që parashikojnë dënim nga pesë gjer në dhjetë vjet burgim; c) pesë vjet për krimet që parashikojnë dënim gjer në pesë vjet burgim ose gjobë; ç) tre vjet për kundërvajtjet penale që parashikojnë dënim gjer në dy vjet burgim; d) dy vjet për kundërvajtjet penale që parashikojnë dënim me gjobë.”. Në analizë të dispozitës së parashikuar në nenin 66 të KP, vërehet se, objekti i masës së dënimit të parashikuar në këtë nen i referohet maksimumit të dënimit të parashikuar shprehimisht nga secila dispozitë që parashikon veprën penale. Parashikimi i një hapësire dënimi, duke filluar me një cak minimumi dhe një cak maksimumi të masës së dënimit shërben, jo vetëm për përcaktimin dhe individualizimin e sanksionit penal me parimin e fajësisë dhe realizimin e dhënies së drejtësisë, por gjithashtu edhe për përcaktimin e maksimumit të sakrifikimit të lirisë personale që mund të caktohet për cenimin e një marrëdhënieje juridike të mbrojtur penalisht nga dispozita penale e posaçme, dhe kriteri i maksimumit të marzhit të dënimit për secilën vepër përbën një baraspeshim të drejtë midis interesit publik për ndjekjen dhe ndëshkimin e veprës penale dhe ato të individit për lirinë dhe sigurinë juridike.Gjithashtu, nga përmbajtja e nenit 66 të Kodit Penal rezulton se, afati i parashkrimit llogaritet në ditë kalendarike, sipas rregullave të përgjithshme. Afati fillon në çastin kur vepra konsiderohet e kryer dhe përfundon ditën e fundit korresponduese të plotësimit të tij. Si pikë referimi merren çasti i kryerjes së veprës dhe çasti i marrjes së personit si i pandehur. Pra, kërkesë e detyrueshme e ekzistencës së parashkrimit është plotësimi i afateve të tij në momentin e marrjes së personit si i pandehur. Bazuar në teorinë e së drejtës penale dhe në praktikën gjyqësore rezulton se, për veprat penale të qëndrueshme afati i parashkrimit të ndjekjes penale fillon të ecë nga çasti i zhdukjes së gjendjes kriminale, ndërsa në veprat penale vazhduese afati i parashkrimit fillon nga momenti i kryerjes së veprimit të fundit kriminal të saj.

         

    [1]Peter Badura, Staatsrecht (1996) fq. 597.

    [2]Shiko Vendimin Nr. 3, datë 06.02.2008 të Gjykatës Kushtetuese.

    [3]Barron’s Laë Dictionary, Fifth Edition, fq. 8.

    [4]Shiho Vendimin Nr.14, datë 16.07.2008 të Gjykatës Kushtetuese.

    [5]Shiko Vendimet Nr. 7, datë 16.01.2013 dheNr. 196, datë 04.07.2012 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

    [6]Shiko Vendimin Nr. 5, datë 06.03.2009 të Gjykatës Kushtetuese.

    [7]Përpara ndryshime të bëra Kushtetutës me Ligjin Nr. 76 të vitit 2016, në nenin 148 të saj parashikohej shprehimisht se: “1. Prokuroria ushtron ndjekjen penale, si dhe përfaqëson akuzën në gjyq në emër të shtetit. Prokuroria kryen edhe detyra të tjera të caktuara me ligj. 2. Prokurorët janë të organizuar dhe funksionojnë pranë sistemit gjyqësor si një organ i centralizuar. 3. Në ushtrimin e kompetencave të tyre prokurorët u nënshtrohen Kushtetutës dhe ligjeve.”. Pra, sipas kësaj dispozite kushtetuese prokuroria funksiononte në mënyrë të centralizuar. Ndërkohë me ndryshimet që i bënë nenit 148 me me Ligjin Nr. 76 të vitit 2016, parashikohet shprehimisht se: “1. Prokuroria ushtron ndjekjen penale, si dhe përfaqëson akuzën në gjyq në emër të shtetit. Prokuroria kryen edhe detyra të tjera të caktuara me ligj. 2. Prokuroria është organ i pavarur që garanton mbarëvajtjen, kontrollin e veprimeve të saj dhe respekton pavarësinë e brendshme të prokurorëve për hetimin dhe ndjekjen penale, sipas ligjit.  3. Prokuroria është organizuar dhe funksionon pranë sistemit gjyqësor. 4. Prokuroria e Posaçme dhe Njësia e Posaçme Hetimore për ndjekjen penale dhe hetimin e veprave penale të korrupsionit, krimit të organizuar dhe çështjeve penale sipas nenit 135, paragrafi 2, të Kushtetutës janë të pavarura nga Prokurori i Përgjithshëm. Njësia e Posaçme Hetimore është në varësi të Prokurorisë së Posaçme.”. Nga përmbajtja e kësaj dispozite rezulton se prokuroria tashmë nuk është më organ i centralizuar por një organ i decentralizuar dhe prokurorët janë të pavaruar në hetimin dhe ndjekjen penale.

    [8]Ky ligj është botuar në Fletoren Zyrtare Nr. 71, datë 14 maj 2021. Ky ligj ka hyrë në fuqi më datë 29.05.2021.

    [9]Në nenin 405 të K.Pr.Penale, nën titullin “Seanca e gjykimit të shkurtuar” parashikohet shprehimisht: “6. Pasi dëgjon parashtrimin e prokurorit, në të njëjtën seancë gjykata vendos pranimin e kërkesës për gjykimin e shkurtuar kur çmon se çështja mund të zgjidhet në gjendjen që janë aktet. Në të kundërtën refuzon kërkesën dhe vazhdon me gjykim të zakonshëm. Kundër vendimit lejohet ankim sëbashku me vendimin përfundimtar.

    [10]Në nenin 387 të K.Pr.Penale parashikohet shprehimisht se: “1. Kur ndjekja penale nuk duhet të fillonte ose nuk duhet të vazhdojë, sipas rasteve të parashikuara në shkronjat“c”, “ç”, “e” dhe “ë”, të paragrafit 1, të nenit 328, të këtij Kodi, ose kur vepra penale është shuar dhe i pandehuri nuk pretendon pafajësi, gjykata vendos pushimin e çështjes, duke treguar edhe shkakun. 2. Shfuqizohet.”.

    [11]Në nenin 388 të K.Pr.Penale parashikohet shprehimisht se: “1. Gjykata merr vendim pafajësie kur: a) fakti nuk ekziston ose nuk provohet se ekziston; b) fakti nuk përbën vepër penale; c) fakti nuk parashikohet nga ligji si vepër penale; ç) vepra penale është kryer nga një person që nuk mund të akuzohet ose të dënohet; d) nuk provohet që i pandehuri e ka kryer veprën që akuzohet; e) fakti është kryer në prani të një shkaku të përligjur ose të një shkaku padënueshmërie, si dhe kur ekziston dyshimi për qënien e tyre.”.

    [12]Në nenin 390 të K.Pr.Penale parashikohet shprehimisht se: “1. Kur fajësia e të pandehurit provohet përtej çdo dyshimi të arsyeshëm, gjykata jep vendim dënimi, duke caktuar llojin dhe masën e dënimit. 2. Gjykata nuk mund të bazojë vendimin e fajësisë vetëm mbi deklarimet e bëra nga personi, i cili, me vullnetin e tij, nuk ka pranuar të pyetet nga i pandehuri ose nga mbrojtësi i tij në asnjërën nga fazat e procedimit. 3. Gjykata nuk mund të bazojë vendimin e fajësisë vetëm ose kryesisht në deklarimet e bashkëtëpandehurit, apo dëshmitë e marra nëpërmjet teknikave të veçanta për fshehjen e identitetit të dëshmitarit, sipas nenit 361/b të këtij Kodi. 4. Kur i pandehuri ka kryer disa vepra penale, gjykata cakton dënimin për secilën prej tyre dhe zbaton normat mbi bashkimin e veprave penale dhe të dënimeve.”.

    [13]Shiko nenin 403 pika 2 të K.Pr.Penale.

    [14]Shiko vendimin Nr. 144, datë 29.05.2020të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

    [15]Shiko nenin 332 të K.Pr.Penale.

    [16]Shiko nenin 332/a të K.Pr.Penale.

    [17]Shiko nenin 332/a6të K.Pr.Penale.

    [18]Shiko vendimet Nr. 9, datë 26.02.2007; Nr. 36, datë 15.10.2007; Nr. 52, datë 01.12.2011 të Gjykatës Kushtetuese

    [19]Në vendimin Nr. 20, datë 01.06.2011 Gjykata Kushtetuese ndër të tjera thekson se: “Ndikimi i padiskutueshëm i vendimeve të Gjykatës Kushtetuese është i tillë që iu imponon të gjithë organeve shtetërore, duke mos përjashtuar as gjykatat, fuqinë detyruese të arsyetimit të vendimit të saj.Arsyetimi që përdor Gjykata Kushtetuese në vendimet e saj ka forcën e ligjit, çka buron nga autoriteti i këtij organi për të thënë fjalën e fundit në çështjet për të cilat të tjerët tashmë janë shprehur. Çdo qëndrim i kundërt krijon një precedent të rrezikshëm në marrëdhëniet institucionale (Shih vendimin nr. 5 datë 07.02.2001 të Gjykatës Kushtetuese). Nisur nga tagrat që i jep neni 124 i Kushtetutës, roli dhe funksioni i Gjykatës Kushtetuese është që nëpërmjet vendimeve të transformojë dispozitat kushtetuese nga abstrakte-metafizike, në substanciale dhe konkrete, duke i garantuar mbrojtje kushtetuese situatave juridike në të cilat ndodhen individët. Për shkak te vetë formës ekstremisht konçize që kanë dispozitat kushtetuese, nëpërmjet vendimeve, pra interpretimit që bën Gjykata, bëhet e mundur që Kushtetuta të jetë “e gjallë”, që do të thotë se Gjykata i përshtatet evolucionit që bëjnë vlerat në vendin tonë, duke garantuar që vlera të reja, të cilat ndoshta nuk ishin në vëmendje të hartuesve të Kushtetutës, të marrin dinjitet, njohje dhe, mbi të gjitha, mbrojtje kushtetuese. Për vetë faktin se norma kushtetuese bëhet realitet gjatë interpretimit, pra gjatë procesit vendimmarrës të Gjykatës, e bën këtë të fundit pa diskutim burim të së drejtës, për më tepër e bën atë një burim parësor të saj, duke pasur parasysh se neni 4 i Kushtetutës parashikon se Kushtetuta është ligji më i lartë në Republikën e Shqipërisë.”. Pra, sipas këtij vendimi, vendimet e Gjykatës Kushtetuese kanë të njëjtë fuqi me Kushtetutën që ka epërsi mbi aktet e tjera normative të parashikuara nga neni 116 i Kushtetutës.

    [20]Shiko vendimet Nr. 23, datë 13.10.2005; Nr. 24, datë 26.10.2005; Nr. 16, datë 8.6.2006; Nr. 13, datë 21.7.2008; Nr. 19, datë 18.9.2008; Nr. 10, datë 2.4.2009; Nr. 16, datë 15.6.2009; Nr. 25, datë 10.6.2011; Nr. 4, datë 10.2.2012 të Gjykatës Kushtetuese.

     

  • Konteksti historik

    Kodi aktual i Procedurës Penale u miratua në vitin 1995. Neni 329 është ndryshuarme Ligjin Nr. 35/2017.

     

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  Asnjë koment
• Materiale legjislative

  Raporti shpjegues për “Kodin e Procedurës Penale në Republikën e Shqipërisë”, https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2017/01/RELACION-SHTESA-E-NDRYSHIME-7905-KODI-I-PROCEDURES-PENALE-Resized.pdf .

   

   

• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta:

  1. Neni17 - “1. Kufizime të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë mund të vendosen vetëm me ligj për një interes publik ose për mbrojtjen e të drejtave të të tjerëve. Kufizimi duhet të jetë në përpjesëtim me gjendjen që e ka diktuar atë. 2. Këto kufizime nuk mund të cenojnë thelbin e lirive dhe të të drejtave dhe në asnjë rast nuk mund të tejkalojnë kufizimet e parashikuara në Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut.”.
  2. Neni43 - “Kushdo ka të drejtë të ankohet kundër një vendimi gjyqësor në një gjykatë më të lartë, përveç rasteve kur parashikohet ndryshe në ligj për kundërvajtje të lehta penale, për çështje civile ose administrative me rëndësi ose vlerë të vogël, në përputhje me kushtet e parashikuara në nenin 17 të Kushtetutë.”.

  Ligji:

  3. Neni 58,328, 329, 329/a, 329/b dhe 332/dh i Ligjit Nr..7905, datë 21.3.1995 (i ndryshuar) Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë;

   

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  A.    Vendime të Gjykatës Kushtetuese

  21.Vendimi Nr. 23, datë 13.10.2005 i Gjykatës Kushtetuese.

  22.Vendimi Nr. 24, datë 26.10.2005 i Gjykatës Kushtetuese.

  23.Vendimi Nr. 16, datë 8.6.2006i Gjykatës Kushtetuese.

  24.Vendimi Nr. 9, datë 26.02.2007 i Gjykatës Kushtetuese.

  25.Vendimi Nr. 36, datë 15.10.2007 i Gjykatës Kushtetuese

  26.Vendimi Nr. 3, datë 06.02.2008 i Gjykatës Kushtetuese.

  27.Vendimi Nr. 13, datë 21.7.2008 i Gjykatës Kushtetuese.

  28.Vendimi Nr.14, datë 16.07.2008 i Gjykatës Kushtetuese.

  29.Vendimi Nr. 19, datë 18.9.2008 i Gjykatës Kushtetuese.

  30.Vendimi Nr. 5, datë 06.03.2009 i Gjykatës Kushtetuese.

  31. 31. Vendimi 10, datë 2.4.2009 i Gjykatës Kushtetuese.
  32. 32. Vendimi 16, datë 15.6.2009 i Gjykatës Kushtetuese.

  33.VendimiNr. 20, datë 01.06.2011i Gjykatës Kushtetuese.

  34.VendimiNr. 25, datë 10.6.2011i Gjykatës Kushtetuese.

  35.VendimiNr. 52, datë 01.12.2011i Gjykatës Kushtetuese.

  36.Vendimi Nr. 4, datë 10.2.2012i Gjykatës Kushtetuese.

  37. Vendimi Nr. 4, datë 23.02.2016 i Gjykatës Kushtetuese

   

  A.    Vendime të Gjykatës së Lartë

  38.Vendimi Unifikues Nr. 2, datë 29.01.2003 i Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë.

  39.Vendimi Unifikues Nr. 2, datë 20.06.2013 i Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë.

  40.Vendimi Nr. 146, datë 23.05.2012 i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë

  41.Vendimi Nr. 196, datë 04.07.2012 i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

  42.Vendimi Nr. 7. datë 16.01.2013 i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

  43.Vendimi Nr. 17/3, datë 08.10.2015 i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

  44.Vendimi Nr. 129, datë 01.11.2017i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

  45.Vendimi Nr. 144, datë 29.05.2020 i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

   

   

• Bibliografia

   

  46.Halim Islami, Artan Hoxha dhe Ilir Panda, Komentari i Procedurës Penale, Tiranë 2012.

  47.Ledi Bianku, Jurisprudenca e Gjykatës së Strazburgut, Botimi i Katërt, Tiranë 2017.

  48.Ledi Bianku “Jurisprudenca e Gjykatës së Strasburgut”,Tiranë, Sh.B. “Edlora”, 2007

  49.Bashkim Hyseni dhe Afrim Shala, “Doracaku i Gjyqtarëve për Procedurën Penale”.

  50.Prof. dr. sc. Ejup Sahiti/Prof. dr. sc. Rexhep Murati /Mr. Xhevdet Elshani, Komentar i Kodit të Procedurës Penale të Kosovës.

• Arkiva
  Asnjë koment