Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i komentit të kësaj dispozite është përcaktimi i situatës ligjore që e lejon prokurorin të tërheqë akuzën gjatë fazës së gjykimit të çështjes penale.
  • Objekti
    2. Neni 377përcakton mënyrën se si duhet të procedojë gjykata nëse prokurori e tërheq akuzën dhe në kuadrin e marrjes së provave konstatohet që i pandehuri nuk ka faj ose ka një shkak pushimi.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    3. Ndjekja penale. Me ushtrimin e ndjekjes penale nga prokurori duhet të kuptojmë jo vetëm fazën e hetimeve paraprake, por gjithashtu dhe fazën e përfaqësimit të akuzës në gjykim. Prokurori e konkretizon ushtrimin e ndjekjes penale ndaj të pandehurit gjatë kohës së njoftimit zyrtarisht të akuzës dhe hartimit të kërkesës për dërgimin e çështjes në gjyq, pjesë integrale e së cilës është edhe akuza e ngritur nga prokurori.

     

    4. Tërheqja e akuzës. Neni 377parashikon një rast përjashtimor kur prokurori gjatë shqyrtimit gjyqësor të çështjes penale tërheq akuzën e ngritur ndaj të pandehurit. Megjithëse vetë dispozita ligjore nuk e përcakton në mënyrë të qartë fazën e procedimit penal në të cilën prokurori mund të tërheqë akuzën, gjithsesi nga përmbajtja e kësaj dispozite ligjore është e kuptueshme se këtë veprim prokurori e kryen gjatë fazës së shqyrtimit gjyqësor të çështjes penale.Neni 377është përfshirë në seksionin e Akuzave të Reja, të cilat i referohen vetëm fazës së shqyrtimit gjyqësor. Njëkohësisht po t’i referohemi përmbajtjes së nenit 377, rezulton se me tërheqjen e akuzës nga prokurori gjykata mund të vendosë pafajësinë e të pandehurit. Vendimi i pafajësisë është një nga llojet e vendimeve gjyqësore që i jep fund procedimit penal nga ana e gjykatës dhe ky vendim themeli jepet prej saj duke u mbështetur në të gjitha provat e administruara gjatë fazës së shqyrtimit gjyqësor.

     

    5. Kuadri procedural i nenit 377.Kur prokurori gjatë gjykimit të çështjes penale tërheq akuzën e ngritur prej tij dhe në gjendjen që janë provat sipas bindjes së gjykatës vërtetohet se i pandehuri është i pafajshëm ose ekziston një nga rastet e pushimit të çështjes penale, gjykata sipas rastit jep vendim pafajësie ose pushon çështjenpenale. Që të ndodhë situata e parashikuar nga neni 377do të duhet që prokurori dhe gjykata, të ndajnë të njëjtin mendim në lidhje me fundin e procedimit penal.

     

    6. Parimi i pakthyeshmërisë së ndjekjes penale në raport me tërheqjen e akuzës. E drejta e prokurorit për të tërhequr akuzën në fazën e gjykimit nuk është e pakufizuar. Si rregull, prokurori nuk ka mundësi të tërheqë akuzën në gjykim pasi ai nuk gëzon tagrin e disponimit të akuzës. Bazuar në nenin 34, paragrafi i dytë i Kodit të Procedurës Penale, pas njoftimit të akuzës prej prokurorit, cilësia e të pandehurit ruhet në çdo gjendje dhe shkallë procedimi deri sa të ketë marrë formë të prerë vendimi i pushimit, i pafajësisë ose i dënimit. Prokurori nuk mund të revokojë apo shfuqizojë më pas akuzën e ngritur prej tij. Në këtë kuptim, mbështetur në nenin 34, paragrafi i dytë,njoftimi i akuzës dhe ruajtja e cilësisë së të pandehurit deri në përfundimin e procedimit penal, janë shprehje e parimit të pakthyeshmërisë së ndjekjes penale nga ana e prokurorit. Për akuzën e ngritur nga prokurori ndaj të pandehurit vendos vetëm gjykata.

     

    7. Akuza e ngritur nga prokurori përpara se t’i nënshtrohet shqyrtimit gjyqësor, verifikohet paraprakisht nga gjyqtari i seancës paraprake. Në seancë paraprake ndër të tjera, gjyqtari në bazë të nenit 332/dh, paragrafi i parë, germa “a”vendos dërgimin e çështjes në gjyq kur çmon se ka prova të mjaftueshme në mbështetje të akuzës. Ky moment merr një rëndësi të madhe në drejtim të detyrimit ligjor që mbart prokurori në funksion të pakthyeshmërisë së ushtrimit të ndjekjes penale.

     

    8. Provueshmëria e kryerjes së veprës penale nga i pandehuri në gjykim. Vendimi i gjyqtarit të seancës paraprake për dërgimin e çështjes në gjyq konfirmon praktikisht akuzën e prokurorit mbi elementet e mjaftueshme të provave që janë në mbështetje të akuzës. Në këtë kuptim, përfaqësimi i akuzës në gjykim nga prokurori është një detyrim ligjor i konfirmuar dhe nga gjyqtari në seancë paraprake dhe duke qenë i tillë, procedimi penal për prokurorin nuk mund të ketë kthim. Kështu që për rrethana që i referohen shkaqeve të bazueshmërisë së akuzës në provat e siguruara përgjatë hetimit dhe të shqyrtuara para gjykatës, prokurori nuk ka asnjë mundësi ligjore të tërheqë akuzën në gjykim. Me fjalë të tjera, prokurori nuk mund ta tërheqë akuzën për shkakun ligjor të parashikuar nga neni 388, paragrafi i parë, germa “d”që parashikon rastin kur nuk provohet se i pandehuri e ka kryer veprën që akuzohet. Nëse prokurori në gjykim e tërheq akuzën me argumentin se nuk provohet se i pandehuri ka kryer veprën penale për të cilën akuzohet, atëherë gjykata duhet t’ia refuzojë këtë kërkesë pasi tagrin e disponimit mbi provueshmërinë ose jo të veprës penale për të cilën është akuzuar dhe sjellë në gjykim i pandehuri e ka vetëm gjykata. Në fazën e shqyrtimit gjyqësor gjykata është subjekti i vetëm procedural i ngarkuar nga neni 388, paragrafi i parë, germa “d”për të vendosur mbi fajësinë ose jo të të pandehurit për veprën penale të sjellë në gjykim.

     

    9. Tërheqja e akuzës në gjykim si rast përjashtimor. Vetëm në ndonjë rast krejtësisht përjashtimortë parashikuar shprehimisht në ligj mund të përligjet tërheqja e akuzës prej prokurorit në gjykim. Rastet që justifikojnë tërheqjen e akuzës në gjykim janë raste të cilat nuk i referohen shkaqeve të provueshmërisë ose jo të veprës penale për të cilën është sjellë për gjykim i pandehuri. Siç ndodh në hetim kur ekzistojnë rrethana që nuk lejojnë fillimin ose vazhdimin e procedimit, edhe gjatë gjykimit mund të zbulohen rrethana ligjore që e bëjnë të pamundur përfaqësimin e akuzës nga ana e prokurorit.

     

    10. Rrethanat ligjore tëvdekjes së të pandehurit në gjykim, të tërheqjes së ankimit në gjykim nga viktima në bazë të nenit 286, paragrafi i dytë, të faktitkur nuk parashikohet nga ligji si vepër penale në rastin e shfuqizimit ose deklarimit të paligjshëm kushtetues të normës penale sipas nenit 479, paragrafi i parë, të amnistisë së dhënë për akuzën e ngritur, janë rrethana të parashikuara nga nenet 290 dhe 328 të Kodit të Procedurës Penaletë cilat nuk lejojnë fillimin ose vazhdimin e hetimeve paraprake.Pikërisht këto rrethana ligjore mund të shfaqen ose zbulohen gjatë përfaqësimit të akuzës në gjykim nga prokurori. Prania e rrethanave ligjore të përmendura më lart të cilat detyrimisht duhet të jenë pjesë e verifikimit në gjykim nga ana e gjykatës, që nuk kanë lidhje me shkaqet e provueshmërisë së veprës penale në gjykim, e pengojnë prokurorin për të vijuar përfaqësimin e akuzës në gjykim. Në prani të ndonjërës prej rrethanave të mësipërme që zbulohen në gjykim, prokurori vepron me tërheqjen e akuzës përpara gjykatës në bazë të nenit 377.
  • Konteksti historik
    11. Një pasqyrimin të ndryshëm të vazhdimit të ndjekjes penale prej prokurorit ndaj të pandehurit në gjykim e paraqiste neni 377 i Kodit të Procedurës Penalepërpara ndryshimeve të fundit që pësoi ai me ligjin nr.35/2017, datë 30.3.2017, sipas të cilit prokurori kishte të drejtë që edhe në fund të shqyrtimit gjyqësor të çështjes në gjykatë, të mund të dispononte, pa u kufizuar nga gjykata me tërheqjen e akuzës[1]. Pra, në një farë mënyre prokurori kishte “dorë të lirë” për të vendosur mbi fatin e procedimit penal edhe në rastin kur çështja penale ishte drejt përfundimit në gjykimin në shkallë të parë. Një zgjidhje e tillë edhe mund të përligjej duke iu referuar mënyrës së organizimit dhe funksionimit të prokurorisë përpara ndryshimeve kushtetuese me ligjin nr. 76/2016, datë 22.7.2016.

     

    12. Kur prokuroria ishte e organizuar sipas modelit të centralizuar para ndryshimeve kushtetuese me ligjin nr. 76/2016, akuza dhe kërkesa për gjykim e hartuar nga prokurori që ushtronte ndjekjen penale, verifikohej në shkallë hierarkike nga drejtuesi i tij ose në raste të veçanta nga Prokurori i Përgjithshëm (i cili e kishte deleguar të drejtën e kontrollit te prokurorët që ushtronin funksionet e tyre në Prokurorinë e Përgjithshme). Referuar këtij modeli, akuza nuk i nënshtrohej një kontrolli dhe verifikimi paraprak nga gjyqtari i hetimeve paraprake.Akuza e integruar në kërkesën e prokurorit për dërgimin e çështjes në gjykim shqyrtohej drejtpërsëdrejti nga gjykata në gjykimin e themelit të çështjes penale në ngarkim të të pandehurit.

     

    13. Nëse mund të ekzistonin probleme me hartimin, apo bazueshmërinë e akuzës në fazën e hetimit dhe këto dilema të mbartura nga hetimi, nuk zhdukeshin në gjykim, por në të kundërt e shtonin më tepër dyshimin për vijimin e procedimit penal, prokurorit i jepej mundësia që të tërhiqte akuzën.

     

    14. Me tërheqjen e akuzës në gjendjen në të cilën ndodheshin aktet e procedimit penal, gjykata nuk mund të jepte vendim fajësie, për shkak të tërheqjes së akuzës. Në këtë rast gjykata vendosej përpara një zgjidhjeje racionale të përcaktuar nga neni 377përpara ndryshimeve që ka pësuar kjo dispozitë ligjore së fundmi. Me tërheqjen e akuzës nga prokurori gjykata mund të jepte vendimin e pushimit të çështjes penale ose vendimin e pafajësisë për të pandehurin në rastet e parashikuara nga ligji dhe nëse gjykata çmonte se ajo nuk ishte përpara këtyre dy alternativave, pra nuk ishin rastet ligjore për të pushuar çështjen penale apo për të dhënë pafajësi për të pandehurin, ajo procedonte me kthimin e akteve prokurorit. Në rastin e fundit i gjithë procedimi penal mund të pësonte një regres në aspektin procedural pasi çështja penale kthehej edhe një herë për hetim. Në rastin e fundit hetimi i prokurorisë do të mbështetej edhe në drejtimet e përcaktuara nga vendimi i gjykatës për kthimin e çështjes për hetim.

     

    15. Në ndryshimet e reja që ka pësuar neni 377nuk e ruajnë strukturën dhe zgjidhjen e mëparshme. Fillimisht mund të themi se pa iu referuar përmbajtjes së dispozitës, ekziston një problem mos harmonizimi midis titullit e përmbajtjes së dispozitës.

     

    16. Titulli i nenit 377flet për “Kalimin e akteve prokurorit”, ndërsa përmbajtja e tij nuk parashikon asnjë mundësi që prokurorit t’i kalohen aktet. Me ndryshimet e reja siç e komentuam edhe më lart, prokurori mund të tërheqë akuzën dhe gjykata pas këtij veprimi vendos ose pafajësinë e të pandehurit ose të pushojë çështjen penale pa i kthyer akte prokurorit për hetime të mëtejshme[2].

     

    17. Nga studimi i disa sistemeve procedurale të vendeve të tjera, si Italia, Kroacia, Kosova, Serbia, mund të themi se në asnjërën prej tyre nuk është parashikuar në mënyrë eksplicite mundësia e tërheqjes së akuzës prej prokurorit pas fazës së fillimit të shqyrtimit gjyqësor të çështjes penale në gjykimin e themelit. Mendojmë se një zgjidhje e tillë është e kuptueshme.Me konfirmimin e kërkesës së prokurorit për dërgimin e çështjes në gjyq, nga gjyqtari i seancës paraprake, prokurorit i lind detyrimi ligjor për të përfaqësuar akuzën në gjykim si shprehje e parimit të pakthyeshmërisë (irreversibilitetit) së ushtrimit të ndjekjes penale. Nga ana tjetër, në fazën e shqyrtimit gjyqësor organi procedues është gjykata dhe ligji ngarkon vetëm gjykatën për të deklaruar të pafajshëm të pandehurin ose për të pushuar çështjen penale në rastet e parashikuara shprehimisht në ligj.

     

    18. Kështu neni 469 i Kodit të Procedurës Penale të Italisëparashikon si mundësi pushimin e çështjes penale nga gjyqtari përpara shqyrtimit gjyqësor të saj, për shkaqe që lidhen si me përmbajtjen e hetimit, ashtu edhe për shkaqe që i referohen parashkrimit të veprës penale, ose kur ekziston një nga rastet që pengon fillimin ose vazhdimin e ndjekjes penale. Gjykata e merr këtë vendim përpara fillimit të shqyrtimit gjyqësor të çështjes duke dëgjuar në këshillim prokurorin dhe të pandehurin.

     

    19. Kodi i Procedurës Penale të Kosovës parashikon mundësinë e tërheqjes së aktakuzës prej prokurorit përpara fillimit të shqyrtimit gjyqësor, sipas nenit 292 të tij. Të njëjtën zgjidhje ofron edhe Kodi i Procedurës Penale të Serbisë në nenin 361, sipas të cilit përpara fillimit të shqyrtimit gjyqësor prokurori mund të tërheqë akuzën dhe në këtë rast gjykata vendos ndërprerjen e shqyrtimit gjyqësor të çështjes penale. Edhe neni 380 i Kodit të Procedurës Penale të Kroacisë i njeh mundësinë e tërheqjes së akuzës nga prokurori përpara fillimit të shqyrtimit gjyqësor të çështjes, me anë të një kërkese që ai i drejton gjykatës. Gjykata mbi kërkesën e prokurorit vendos mosvazhdimin e mëtejshëm të procedimit penal.

     

    20. Në të gjitha rastet e përmendura më lart është gjykata, subjekti që vendos për pushimin e çështjes penale përpara fillimit të shqyrtimit gjyqësor kur një veprim i tillë kërkohet edhe nga prokurori. Në shqyrtimin gjyqësor të themelit të çështjes penale pavarësisht mendimit të prokurorit ose të pandehurit dhe mbrojtësit të tij është gjykata subjekti i vetëm procedural që deklaron pafajësinë e të pandehurit ose pushimin e çështjes penale mbështetur në të gjitha provat e shqyrtuara në procesin gjyqësor. Me fillimin e procesit gjyqësor të çështjes penale në sistemet procedurale penale të përmendura më lart, prokurori nuk e tërheq akuzën në gjykim, pas fillimit të shqyrtimit gjyqësor.

     

    [1] Neni 377 i KPP-së përpara ndryshimeve me ligjin nr. 35/2017 që hyn në fuqi më datë 1 gusht 2017, që bën fjalë për “Kalimin e akteve prokurorit” parashikonte se: “1. Kur prokurori e tërheq akuzën dhe në gjendjen që janë provatvërtetohet se i pandehuri nuk ka faj ose del që ekziston një nga rastet e pushimit të çështjes, gjykata vendos pafajësinë e të pandehurit ose pushimin e çështjes. Në rast të kundërt, gjykata vendos kalimin e akteve prokurorit”.

    [2]Kurushi Klodian,Disertacioni për mbrojtjen e gradës shkencore “Doktori i Shkencave” me temën “Akuzat e reja në procesin penal”, dorëzuar në Fakultetin e Drejtësisë, Universiteti i Tiranës në korrik 2017, faqe 162-163.

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    Kodi i Procedurës Penale i Italisë

    Neni 469

    Ndërprerja e procedimit penal para shqyrtimit gjyqësor

    1. Përtej rasteve të parashikuara nga neni 129, paragrafi i dytë, nëse ndjekja penale nuk duhej të fillonte, ose nuk duhej të vazhdonte, si dhe nëse vepra penale është shuar dhe për të konstatuar këtë fakt nuk është e nevojshme të nisë shqyrtimi gjyqësor, gjyqtari në dhomën e këshillimit pasi ka dëgjuar prokurorin dhe të pandehurin dhe nëse ka kundërshtime, deklaron vendimin e paapelueshëm të ndalimit të procedimit penal duke përcaktuar edhe shkakun ligjor përkatës.

    Kodi i Procedurës Penale i Kosovës

    Neni 292

    Tërheqja e aktakuzës para fillimit të shqyrtimit gjyqësor

    1. Prokurori i shtetit mund të tërheqë aktakuzën para fillimit të shqyrtimit gjyqësor, nëse paraqet njoftimin për tërheqjen nga aktakuza. Në një rast të tillë, gjyqtari i vetëm gjykues ose kryetari i trupit gjykues, e hedh aktakuzën.
    2. Aktakuza e tërhequr nuk mund të paraqitet sërish nga prokurori i shtetit.

    Kodi i Procedurës Penale i Serbisë

    Neni 361

    Tërheqja e akuzës nga prokuroria

    Nëse prokurori vendos të tërheq akuzën përpara fillimit të shqyrtimit gjyqësor, kryetari i trupit gjykues do të njoftojë të gjithë personat e thirrur për gjykim dhe do të ndërpres procedimin penal me një vendim i cili do t’u dorëzohet palëvë në proces, mbrojtësit të të pandehurit dhe palës së dëmtuar nga vepra penale.

    Kodi i Procedurës Penale i Kroacisë

    Neni 380

    Ndërprerja e procedimit penal

    Kryetari i trupit gjykues do të ndërpresë procedimin penal me një vendim dhe ua dorëzon palëve dhe të dëmtuarit të veprës penale:

    • Nëse prokurori heq dorë nga akuza.
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  Asnjë koment
• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura

  Kodi i Procedurës Penale miratuar me ligjin nr. 7905, datë 21.3.1995, ndryshuar me ligjet nr. 7977, datë 26.7.1995;nr. 8027, datë 15.11.1995; nr. 8180, datë 23.12.1996; nr. 8460, datë 11.2.1999; nr. 8570, datë 20.1.2000; nr.8602, datë 10.4.2000; nr. 8813, datë 13.6.2002;nr.9085, datë 19.6.2003; nr. 9187, datë 12.2.2004; nr. 9276, datë 16.9.2004; nr. 9911, datë 5.5.2008; nr. 10 054, datë 29.12.2008; nr. 145/2013, datë 2.5.2013; nr. 21/2014, datë 10.3.2014; nr.99/2014, datë 31.7.2014; nr. 35/2017, datë 30.3.2017.

   

  Neni 377.

   

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia

  Kurushi Klodian,Disertacioni për mbrojtjen e gradës shkencore “Doktori i Shkencave” me temën “Akuzat e reja në procesin penal”, dorëzuar në Fakultetin e Drejtësisë, Universiteti i Tiranës në korrik 2017.

• Arkiva
  Asnjë koment