Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 492 i Kodit tëProcedurës Penale ka si qëllim që tëgarantojë ndjekjen e një procedure të rregullt ekstradimi duke disiplinuar veprimtarinë që duhet tëkryejë Ministria e Drejtësisë, Prokurori i Përgjithshëm si dhe prokurori pranë gjykatës kompetente.
  • Objekti
    1. Neni 492 i Kodit të Procedurës Penale rregullon procedurën që duhet të ndiqet në rast të marrjes së një kërkese për ekstradim nga një shtet i huaj duke filluar nga përcjellja e akteve nga Ministria e Drejtësisë deri tek paraqitja e kërkesës për ekstradim në gjykatë.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    1. Sipas paragrafit të parë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale kur merr nga një shtet i huaj një kërkesë ekstradimi, Ministria e Drejtësisë, në qoftë se nuk e refuzon atë, ia përcjell aktet brenda 10 ditëve prokurorit pranë gjykatës kompetente, nëpërmjet Prokurorit të Përgjithshëm. I njëjti parashikim gjendet edhe në nenin 33 të ligjit Nr.10193, datë 03.12.2009, “Për marrëdhënietjuridiksionale me autoritetet e huaja nëçështjet penale”, i ndryshuar.[1]Afati 10 ditor në paragrafin e parë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale është shtuar pas ndryshimit të dispozitës me ligjin Nr.35/2017 pasi më parë dispozita nuk parashikonte një afat brenda të cilit duhej të përcilleshin aktet. Megjithatë, nga përmbajtja e dispozitës rezulton se një afat i tillë ka thjeshtëkarakter disiplinues dhe synon zhvillimin e rregullt të një procedure ekstradimi. Duke iu referuar parimit tëtaksativitetit, mosrespektimi i afatit 10 ditor në përcjelljen e akteve nuk pasjellë asnjë pavlefshmëri. Një qëndrim i tillë rezulton edhe nga fakti se në paragrafin e parë të nenit 33 të ligjit Nr.10193, datë 03.12.2009, “Për marrëdhëniet juridiksionale me autoritetet e huaja në çështjet penale”, i ndryshuar, parashikohet mundësia që një afat i tillë të zgjatet deri në 15 ditë në raste të ndërlikuara, për shkak të vëllimit të akteve apo të nevojës për përkthim, por pa parashikuar asnjë pasojë në rast të mosrespektimit të tij.
    2. Kërkesa e ekstradimit i përcillet Prokurorit të Përgjithshëm nga Ministria e Drejtësisë dhe më pas Prokurori i Përgjithshëm ia përcjell kërkesën prokurorit pranë gjykatës kompetente. Ministria e Drejtësisë, përveç vlerësimit nëse duhet të procedohet me refuzimin e kërkesës për ekstradim apo përcjelljen e akteve Prokurorit të Përgjithshëm, duhet të bëjë edhe vlerësimin e plotësisë së dokumentacionit. Kjo për arsye se çdomangësi në dokumentacion do të ndikojë në zvarritjen e procedurës së ekstradimit në fazat e mëpasshme të saj. Edhe pse në paragrafin e tretë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale është parashikuar mundësia që prokurori t’u kërkojë autoriteteve të huaja, nëpërmjet Ministrisë së Drejtësisë, dokumentacionin dhe informacionin që çmon të nevojshëm, kjo nuk do të thotëqë Ministria e Drejtësisë nuk duhet të kryejë verifikimin e dokumentacionit në momentin e paraqitjes së kërkesës për ekstradim. Kërkesa e prokurorit për marrjen e dokumentacionit apo informacionit që çmon të nevojshëm i referohet rrethanave specifike që mund të kenë nevojë për verifikim dhe jo dokumentacionit që duhet të shoqërojë si rregull një kërkesë për ekstradim (neni 489 i Kodit të Procedurës Penale). Një rregull i tillë parashikohet edhe në nenin 33/2 të ligjit Nr.10193, datë 03.12.2009, “Për marrëdhëniet juridiksionale me autoritetet e huaja në çështjet penale”, i ndryshuar, sipas të cilit, Ministria e Drejtësisë, nëse konstaton se kërkesës për ekstradim nuk i janë bashkëngjitur të gjitha aktet e nevojshme, por gjithsesi arrin në përfundimin që nuk është rasti për refuzimin e kërkesës, vepron sipas nenit 11 të këtij ligji duke kërkuar plotësimin e akteve të cilat me pas i përcillen organit të prokurorisë brenda një afati 7 ditor nga marrja e tyre.
    3. Sipas paragrafit të dytë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale, pasi merr kërkesën për ekstradim, e cila i përcillet nga Prokurori i Përgjithshëm, prokurori urdhëron paraqitjen e të interesuarit për të bërë identifikimin e tij dhe për të marrë pëlqimin eventual për ekstradimin. Të interesuarit i bëhet e ditur se ka të drejtë të ndihmohet nga një mbrojtës. Përmbajtja e urdhrit të prokurorit parashikohet në mënyrë më të detajuar në nenin 34 të ligjit Nr.10193, datë 03.12.2009, “Për marrëdhëniet juridiksionale me autoritetet e huaja në çështjet penale”, i ndryshuar. Konkretisht urdhri i prokuroritpër paraqitjen e personit të interesuar duhet të përmbajë: a) të dhëna për kohën dhe vendin e paraqitjes; b) të drejtën për të zgjedhur një mbrojtës; c) arsyen e thirrjes me një përmbledhje të shkurtër të fakteve; si dhe ç) paralajmërimin për shoqërimin e detyrueshëm të personit, në rast mosparaqitjeje të personit pa shkaqe të ligjshme.
    4. Procedura e parashikuar në paragrafin e dytë tënenit 492 të Kodit të Procedurës Penale do të zbatohet në rastet kur ndaj personit të interesuar nuk është caktuar një masë shtrënguese apo kur ai nuk është arrestuar përkohësisht në bazë të një urdhri arresti ndërkombëtar. Kjo për arsye se në rastet kur ndaj personit të interesuar është caktuar njëmasështrënguese sipas nenit 493 të Kodit të Procedurës Penale, procedura e parashikuar në paragrafin e dytë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale zëvendësohet me procedurën e parashikuar në nenin 496 të Kodit të Procedurës Penale lidhur me dëgjimin e personit ndaj të cilit është marrë masa shtrënguese,[2] ndërsa kur është arrestuar përkohësisht në bazë të një urdhri arresti ndërkombëtar sipas nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale procedura e identifikimit është realizuar nga policia gjyqësore në momentin e arrestimit dhe marrja e pëlqimit eventual për ekstradimin bëhet në seancën e vleftësimit të arrestimit të përkohshëm dhe caktimit të masës së sigurimit (neni 495/3 i Kodit të Procedurës Penale).
    5. Duke parashikuar se thirrja e personit për të cilin kërkohet ekstradimi bëhet edhe për të marrë pëlqimin eventual të tij për ekstradimin ligji ka krijuar mundësinë e thjeshtimit të procedurës së ekstradimit. Kjo për arsye se në nenin 44 të ligjit Nr.10193, datë 03.12.2009, “Për marrëdhëniet juridiksionale me autoritetet e huaja në çështjet penale”, i ndryshuar, parashikohet edhe mundësia e ekstradimit të thjeshtuar, procedurë e cila bazohet pikërisht nëpëlqimin e personit që të dorëzohet vetë në shtetin kërkues. Për këtë arsye, në zbatim të nenit 492/2 të Kodit të Procedurës Penale nga ana e prokurorit duhet të pyetet personi i interesuar lidhur me mundësinë e aplikimit tëekstradimit të thjeshtuar (për çdo veprim të kryer me personin e interesuar prokurori duhet të mbajë një procesverbal sipas rregullave të Kodit të Procedurës Penale). Nëse personi jep paraprakisht pëlqimin për ekstradimin prokurori duhet të veprojë pa vonesë në paraqitjen e kërkesës në gjykatë dhe nëse në seancë gjyqësore personi jep pëlqimin për ekstradimin e thjeshtuar sipas rregullave të parashikuara në nenin 44 të ligjit Nr.10193, datë 03.12.2009, “Për marrëdhëniet juridiksionale me autoritetet e huaja në çështjet penale”, i ndryshuar, atëherë nuk zhvillohet gjykim për kërkesën për ekstradim.[3]
    6. Procedura e parashikuar në paragrafin e dytë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale lidhur me thirrjen e personit të interesuar nuk shërben vetëm për identifikimin dhe marrjen e pëlqimit eventual për ekstradimin, por i shërben edhe interesave të personit të interesuar. Kjo për arsye se nëpërmjet një procedure të tillë synohet të garantohet edhe e drejta e mbrojtjes së personit të interesuar dhe mundësia e tij për të paraqitur paraprakisht pretendimet lidhur me kërkesën për ekstradim. Jo pa qëllim dispozita parashikon se personit të interesuar i bëhet e ditur e drejta për tu ndihmuar nga një mbrojtës dhe një ndër elementët që duhet të përmbajë urdhri i prokurorit për paraqitjen është arsyeja e thirrjes me një përmbledhje të shkurtër të fakteve. Edhe pse procedura e parashikuar në nenin 492/2 të Kodit të Procedurës Penale ka të bëjë me rastet kur personi i interesuar është në gjendje të lirë, pa u caktuar më parë një masë sigurimi apo pa u arrestuar sipas nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale, kjo nuk do të thotë që ai nuk ka të drejtën të informohet mbi kërkesën për ekstradim të paraqitur nga shteti i huaj. Vetë renditja e hapave proceduralë që duhet të ndiqen sipas nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale tregon edhe arsyen se përse është parashikuar thirrja e personit të interesuar. Përpos identifikimit dhe marrjes së pëlqimit, thirrja e personit të interesuar dhe pretendimet eventuale të tij shërbejnë edhe për të përcaktuar nëse ka apo jo ndonjë dokumentacion apo informacion të nevojshëm që duhet të merret nga autoritetet e huaja sipas paragrafit të tretë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale. Për sa kohë parashikohet një afat tremujor në paraqitjen e kërkesës për ekstradim në gjykatë nuk ka asnjë arsye që prokurori të mos veprojë në marrjen e dokumentacionit apo informacionit të nevojshëm që shërben për të verifikuar pretendimet që mund të ketë personi i interesuar dhe kërkesa për ekstradim në gjykatë të paraqitet me dokumentacionin e plotë.
    7. Sipas paragrafit të tretë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale prokurori u kërkon autoriteteve të huaja, nëpërmjet Ministrisë së Drejtësisë,dokumentacionin dhe informacionin që çmon të nevojshëm. Një rregull i tillë është parashikuar si për të plotësuar ndonjë mangësi në dokumentacion që mund të mos jetë verifikuar nga Ministria e Drejtësisë në momentin e paraqitjes së kërkesës, ashtu edhe për të sqaruar rrethana të caktuara që janë të rëndësishme për efekt të shqyrtimit të kërkesës për ekstradim, të cilat mund të ngrihen si nga vetë prokurori ashtu edhe nga vetë personi i interesuar apo mbrojtësi i tij. Marrja e këtij dokumentacioni bëhet si rregull përpara paraqitjes së kërkesës për ekstradim në gjykatë, megjithatë nuk ka asnjë ndalim që edhe pas paraqitjes së kërkesës prokurori të veprojë duke kërkuar marrjen e dokumentacionit apo informacionit që çmohet i nevojshëm.
    8. Sipas paragrafit të katërt të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penalebrenda tre muajve nga data kur ka ardhur kërkesa për ekstradim, prokurori i paraqet gjykatës kërkesën për shqyrtim. Afati tremujor i parashikuar në këtë dispozitë ka karakter disiplinues dhe mosrespektimi i tij nuk ka asnjë pasojë në aspekt të pavlefshmërisë së kërkesës. Në rast se ndaj personit që kërkohet të ekstradohet është caktuar një masë shtrënguese paraqitja brenda një afati sa më të shkurtër të kërkesës për ekstradim nga prokurori është e diktuar nga pasoja që ligji ka parashikuar në këtë rast dhe konkretisht revokimi i masës së sigurimit (neni 493/4 i Kodit të Procedurës Penale). Për sa kohë që në rastet kur personi për të cilin kërkohet ekstradimi as nuk është arrestuar përkohësisht sipas nenit 495 të Kodit të Procedurës Penale dhe as nuk është zbatuar ndaj tij një masë shtrënguese, përparësia e prokurorit duhet të jetë zbatimi i rregullt i procedurës që parashikohet në paragrafin e dytë dhe të tretë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale dhe jo paraqitja e kërkesës brenda afatit tremujor edhe pse ajo mund të ketë mangësi.
    9. Sipas paragrafit të pestë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penalekërkesa e prokurorit depozitohet në sekretarinë e gjykatës bashkë me aktet dhe sendet e sekuestruara. Sekretaria kujdeset për njoftimin e personit për të cilin është kërkuar ekstradimi, mbrojtësit të tij dhe përfaqësuesit eventual të shtetit kërkues, të cilët, brenda dhjetë ditëve, kanë të drejtë të shikojnë dhe të nxjerrin kopje të akteve, si dhe të këqyrin sendet e sekuestruara dhe të paraqesin memorie. Sipas kësaj dispozite rezulton se ligji nuk ka parashikuar një afat brenda të cilit të caktohet seanca nga gjykata për shqyrtimin e kërkesës për ekstradim, por për sa kohë personi për të cilin është kërkuar ekstradimi dhe mbrojtësi i tij kanë 10 ditë kohë nga momenti i njoftimit që të njihen me aktet ështëe kuptueshme që seanca nuk duhet të jetë përpara këtij afati 10 ditor pasi në të kundërt cenohet e drejta e mbrojtjes.
    10. Ndryshe nga parashikimi i paragrafit të pestë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale,në nenin 37/1 të ligjit Nr.10193, datë 03.12.2009, “Për marrëdhëniet juridiksionale me autoritetet e huaja në çështjet penale”, i ndryshuar, parashikohet se brenda 5 ditëve nga depozitimi i kërkesës së prokurorit, gjyqtari i caktuar përgjykimin e çështjes cakton datën e seancës gjyqësore për shqyrtimin e kërkesës për ekstradim. Nga krahasimi midis dispozitave rezulton se ka një mospërputhje midis tyre pasi nëse gjykata cakton seancën brenda 5 ditëve nga paraqitja e kërkesës për ekstradim nuk do të jetë e mundur që të respektohet afati 10 ditor i parashikuar në paragrafin e pestë të neni 492 të Kodit të Procedurës Penale. Caktimi i një seance brenda afatit 5 ditor dhe shtyrja e saj me shkakun se mbrojtja nuk ka pasur kohën e nevojshme për tu njohur me aktet nuk do të ishte një zgjidhje efektive. Për këtë arsye, referuar parimit të hierarkisë së normave, dispozita që duhet të zbatohet është neni 492/5 i Kodit të Procedurës Penale dhe garantimi i të drejtës së mbrojtjes personit që kërkohet të ekstradohet.

     

    [1] Në nenin 33/1 të ligjit Nr.10193, datë 03.12.2009, “Për marrëdhëniet juridiksionale me autoritetet e huaja në çështjet penale”, i ndryshuar, parashikohet se: “Ministria e Drejtësisë, kur nuk e refuzon kërkesën për ekstradim, ia përcjell aktet brenda 10 ditëve prokurorit pranë gjykatës kompetente, nëpërmjet Prokurorit të Përgjithshëm. Në raste të ndërlikuara, për shkak të vëllimit të akteve apo të nevojës për përkthim, ky afat mund të zgjatet deri në 15 ditë”.

    [2]Në nenin 496/1 të kodit të procedurës penale parashikohet se: “kur është zbatuar një masë shtrënguese, gjykata, sa më shpejt dhe sidoqoftë jo më vonë se tre ditë nga ekzekutimi i masës, sigurohet për identitetin e personit dhe merr pëlqimin eventual të tij për ekstradimin, duke e shënuar këtë në procesverbal

    [3] Në nenin 44/2 të ligjit Nr.10193, datë 03.12.2009, “Për marrëdhëniet juridiksionale me autoritetet e huaja në çështjet penale”, i ndryshuar, parashikohet se: “Ky pëlqim jepet nga personi në seancë gjyqësore, e cila zhvillohet me pjesëmarrjen e domosdoshme të prokurorit dhe të mbrojtësit. Gjykata informon personin për avantazhet, pasojat e ekstradimit të thjeshtuar dhe për pamundësinë e revokimit të pëlqimit dhe heqjes dorë. Në këtë rast nuk zhvillohet gjykim për shqyrtimin e kërkesës për ekstradim”.

  • Konteksti historik
    1. Me ligjin Nr.35/2017 në nenin 492 të Kodit të Procedurës Penale u ndryshua paragrafi i parë i nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale duke përcaktuar se kërkesa për ekstradim i përcillet fillimisht Prokurorit të Përgjithshëm dhe më pas ky i fundit ia përcjell prokurorit pranë gjykatës kompetente. Një parashikim i tillë synon të thjeshtojë procedurën e ekstradimit duke qenë se është më e thjeshtë për Prokurorinë e Përgjithshme që të identifikojë prokurorinë e cila është kompetente për shqyrtimin e kërkesës. Me ligjin Nr.35/2017 në paragrafin e parë të nenit 492 të Kodit të Procedurës Penale u parashikua gjithashtu edhe afati 10 ditor në përcjelljen e akteve nga Ministria e Drejtësisë, afat i cili synon të disiplinojë veprimet e organeve dhe të parandalojë zvarritjen e procedurës.
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    Asnjë koment
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  1. Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut;

  A.    Raporte, opinion, rekomandime

  2. Udhëzues i nenit 5 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut (fusha penale), azhurnuar më datë 30.04.2020.
• Materiale legjislative
  1. Analiza e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë.
• Dispozita të lidhura
  1. Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut;
  2. Konventa e Këshillit të Evropës për Ekstradimin dhe dy Protokollet shtesë të saj, miratuar me ligjin Nr.8322, datë 02.04.1998;
  3. Kushtetuta;
  4. Kodi i Procedurës Penale.
  5. Ligji Nr.10193, datë 03.12.2009, “Për marrëdhëniet juridiksionale me autoritetet e huaja në çështjet penale”, i ndryshuar.
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  1. PaoloTonini, “Manuale di procedura penale”, Quindicesimaedizione, GiuffreEditore;
  2. Commenatario breve alCodice di Procedura Penale, nonaedizione, 2015, WoltersKluwer, CEDAM.
• Arkiva
  Asnjë koment