Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 100 është dispozita e parë e rregullave për përgjegjësinë disiplinore të magjistratëve, e cila është çështja më delikate e karrierës së tyre. Për të shmangur çdo abuzim me përgjegjësinë disiplinore të gjyqtarit me pasoja të drejtpërdrejta në pavarësinë e gjyqësorit, ligji i ka filluar rregullat e disiplinës gjyqësore pikërisht me parimet.

     

    2. Neni 100 prezanton parimet e procedimit disiplinor të magjistratit, të cilat konsiderohen se përshkojnë dhe frymëzojnë të gjitha rregullat që lidhen me procedimin disiplinor të magjistratit. Për rrjedhojë, këto parime ndihmojnë në kuptimin e saktë të tekstit të dispozitave që përfshihen në Pjesën V të ligjit, që lidhet me përgjegjësinë disiplinore, civile dhe penale të magjistratit. Si rregull, parimet kanë për qëllim të ndihmojnë zbatuesin e rregullave të procedimit disiplinor të gjejë një zgjidhje konkrete, sidomos në rastin kur teksti i shkruar i ligjit dështon ta bëjë një gjë të tillë pasi është e pamundur që teksti i shkruar ligjor të mbulojë të gjitha çështjet që shtrohen për zgjidhje në situata të ndryshme. Nga ana tjetër, përfshirja e parimeve të procedimit disiplinor në një dispozitë të veçantë të këtij ligji deklaron në mënyrë të përmbledhur edhe qëllimet që ndjek procedimi disiplinor i magjistratit, si dhe kufijtë e përgjithshëm të sjelljes së autoriteteve publike përgjatë procedimit disiplinor. Në këtë mënyrë, parimet sigurojnë lidhjen harmonike midis të gjitha rregullave të procedimit disiplinor, për zbatimin e njësuar të dispozitave të veçanta në përputhje me qëllimin e ligjit në tërësinë e tij. Së fundmi, parimet në zbatim të nenit 118 të Kushtetutës, duhet të jenë pjesë e një ligji, kur ai autorizon nxjerrjen e akteve nënligjore për një çështje të caktuar. Në këtë rast, parimet shërbejnë për të orientuar dhe vendosur kufij të saktë të përmbajtjes së akteve nënligjore.
  • Objekti
    3. Në kushtet kur neni 100 ka natyrë parimore, nga pikëpamja sistematike ai është vendosur në krye të Pjesës V, për të përçuar idenë jo vetëm të rëndësisë së parimeve, por edhe idenë se të gjitha rregullat e përgjegjësisë disiplinore janë ndërtuar në mënyrë të tillë që lidhen me këto parime. Teknika e përdorur në ndërtimin e kësaj dispozite është ajo e renditjes së parimeve, që në pamje të parë të krijon përshtypjen e një liste shteruese. Megjithatë, duhet mbajtur në konsideratë se një pjesë e mirë parimeve përbëhet prej disa aspekteve, të konceptuara shpesh në praktikë edhe si parime të veçanta, të cilat në kontekstin e zhvillimit dinamik shoqëror pasurohen vijimisht nga doktrina dhe jurisprudenca.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    4. Pika 1 urdhëron në mënyrë të shprehur Këshillat dhe ILD-në që në ushtrimin e funksioneve të tyre përgjatë procedimit disiplinor të udhëhiqen dhe synojnë zbatimin e përshtatshëm dhe në mënyrë të balancuar të parimeve të renditura në këtë dispozitë. Pavarësisht se dispozita i kundrejtohet në mënyrë të shprehur Këshillave dhe ILD-së, kjo nuk nënkupton se autoritetet e tjera publike, vetë magjistrati apo edhe individët janë të përjashtuar për zbatimin e këtyre parimeve nëse ato ushtrojnë ndonjë funksion përgjatë procedimit disiplinor të magjistratit apo nëse ata janë subjekt i zbatimit të rregullave të procedimit disiplinor. Ky konkluzion mbështetet në natyrën e parimeve si rregulla të përgjithshme sjelljeje. Nga ana tjetër, pikërisht për shkak të natyrës së përgjithshme rregullatore të parimeve, ligjvënësi saktësisht ka përdorur termat “udhëhiqen dhe synojnë të zbatojnë” teksa vendos parimet për Këshillat dhe ILD-në.

     

    5. Lidhur me termin “Këshillat” duhet zbatuar përkufizimi i dhënë në nenin 2 shkronja ë) të Ligjit nr. 96/2016 “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë” (Ligji për Statusin), sipas të cilit “Këshillat” janë Këshilli i Lartë Gjyqësor dhe Këshilli i Lartë i Prokurorisë.

     

    6. “Funksione të përcaktuara nga Pjesa V” e Ligjit për Statusin janë ushtrimi i detyrave dhe përgjegjësive nga Këshillat dhe ILD përgjatë procedurave të: (i) hetimit të shkeljeve disiplinore të magjistratit, me ankesë apo me iniciativë të ILD-së; (ii) procedimit disiplinor të magjistratit gjer në dhënien e vendimit nga Këshilli përkatës; (iii) ekzekutimit dhe regjistrimit të masave disiplinore eventuale; (iv) pezullimit nga detyra të magjistratit, si masë administrative; dhe (iv) detyrimeve penale dhe civile të magjistratit.

     

    7. Një ndër risitë e tekstit të pikës 1 qëndron tek koncepti i “zbatimit të përshtatshëm dhe në mënyrë të balancuar të parimeve”, që është një teknikë për gjetjen e zgjidhjes konkrete në çështjet e procedimit disiplinor në rastet kur ka kontraste midis parimeve që duhen zbatuar. Nevoja për zbatimin e kësaj teknike lind nga situatat e ndryshme faktike në praktikë, të cilat mund të japin shkas për zbatimin e më shumë se 1 parimi të caktuar. Teknika e balancimit të të drejtave është e huazuar nga e drejta kushtetuese dhe duhet të ndjekë tre rregulla: (a) të zbatohet për ato të drejta (parime) që kanë të njëjtin rang hierarkik ligjor; (b) të zbatohet në mënyrë të tillë që sakrifica që pëson një prej të drejtave të jetë e arsyeshme dhe proporcionale; dhe (c) të zbatohet në mënyrë të tillë që të mund të ruhet thelbi i të drejtës së sakrifikuar[1]. Koncepti i balancimit pranon se parimet themelore mund të konfliktohen me njëri-tjetrin dhe se zgjidhja e duhur e konfliktit qëndron jo në eleminimin e vlerës më të ulët, por në përcaktimin e kufirit të duhur ndërmjet vlerave konfliktuese[2].

     

    8. Lista e parimeve fillon me “të drejtën për një proces të rregullt, duke përfshirë dhe marrjen e një vendimi brenda një afati të arsyeshëm”. Ky parim vendos detyrimin që ILD dhe Këshillat të kryejnë veprimet e tyre përgjatë hetimit disiplinor dhe procedimit disiplinor sipas hapave dhe kritereve të caktuara paraprakisht nga ligji. Procesi i rregullt ligjor, së bashku me aspektet përbërës të tij, është interpretuar nga Gjykata Kushtetuese[3], si dhe nga GjEDNj[4], të cilat kanë pranuar se e drejta e individit për një proces të rregullt ligjor, nuk kufizohet vetëm në procesin gjyqësor, por përfshin edhe procesin me karakter disiplinor administrativ të magjistratëve. Në këtë pikëpamje, çdo organ i pushtetit publik, gjatë ushtrimit të funksionit të tij kushtetues e ligjor, është i detyruar të respektojë elementët e procesit të rregullt ligjor, të cilat përmbledhin aspektet e aksesit në gjykatë, të drejtën e mbrojtjes, garancitë institucionale të gjykatës (gjykatën e caktuar me ligj, e pavarur dhe e paanshme), si dhe garancitë procedurale (kontradiktoriteti, ligjshmëria e provave, barazia e armëve, gjykimi publik, arsyetimi i vendimit dhe kohëzgjatja e procedimit). Duhet evidentuar se Gjykata Kushtetuese ka mbajtur qëndrimin se garancitë e procesit të rregullt ligjor shtrihen mbi gjyqtarët, që në vitet e para të funksionimit të saj, duke evoluar në mënyrë krijuese jurisprudencën kushtetuese mbi procesin e rregullt ligjor[5].

     

    9. Ndonëse “kohëzgjatja e arsyeshme e procedimit” është një prej aspekteve të procesit të rregullt, ligjvënësi ka zgjedhur metodën e theksimit të veçantë të këtij aspekti për marrjen e vendimit në një procedurë disiplinore ndaj magjistratit. Ky theks lidhet me nevojën për të balancuar në mënyrë të përshtatshme interesin e publikut të gjerë për të vëzhguar se sistemi i përgjegjësisë disiplinore funksionon në kohën e duhur me interesin për të mbrojtur magjistratin dhe sistemin e drejtësisë nga presioni i papërshtatshëm që krijon ecuria e procedimit disiplinor.

     

    10. “Parimi i ligjshmërisë”, përkufizohet nga vetë shkronja b) e pikës 1, si detyrim i Këshillave dhe i ILD-së, për të hetuar nëse ka shkaqe të mjaftueshme për të besuar se ka ndodhur një shkelje disiplinore. Kjo nënkupton se këto organe publike duhet të respektojnë rreptësisht ligjin, pa kapërcyer kufijtë e tij dhe me nivelin më të ulët të diskrecionit, në kohën që vendosin fillimin e hetimit disiplinor dhe më pas, edhe fillimin e procedurës disiplinore. Ky detyrim i tyre lidhet me dokumentimin e saktë të veprimeve në këto momente kyçe të procedurës disiplinore, ku duhen evidentuar saktë dhe saktësisht të dhënat, që japin shkaqe të mjaftueshme për të mbështetur besimin se ka ndodhur një shkelje disiplinore. E paraqitur ndryshe mund të thuhet se bëhet fjalë për një nivel të mesëm të provueshmërisë së fakteve disiplinore në ngarkim të magjistratit, për të cilin lind nevoja e marrjes dhe analizës së provave përmes procedurave të hetimit disiplinor dhe më pas, edhe të procedurës disiplinore.

     

    11. “Parimi i mosdënimit pa ligj”, është pjesë e parimit të ligjshmërisë, por është përmendur shprehimisht nga ligjvënësi për të treguar rëndësinë e tij. Mosdënimi pa ligj nënkupton se shkeljet disiplinore dhe masat disiplinore përcaktohen vetëm nga ligji. Ky parim ndalon zbatimin prapaveprues të ligjit në procedimin disiplinor të magjistratit procedimin disiplinor të magjistratit – pra magjistrati nuk mund të procedohet dhe as nuk mund të sanksionohet për një shkelje disiplinore që nuk parashikohej nga ligji si e tillë në kohën kur shkelja është kryer. Gjithashtu, ai ndalon dhënien e një mase disiplinore më të rëndë për magjistratin se masa që ligji parashikonte në kohën e kryerjes së shkeljes. Në origjinën e tij, ky parim është formësuar në të drejtën procedurale penale dhe në vijim ka filluar të aplikohet edhe në të drejtën administrative, si pjesë e procesit të rregullt ligjor që autoriteti publik zhvillon ndaj individit. Kështu, mund të thuhet se sanksionimi i këtij parimi në Ligjin për Statusin është në linjë me nenin 7 të KEDNj-së për mosdënimin pa ligj, nga e cila frymëzohen një grup ligjesh të brendshme që vendosin rregulla të procesit të drejtë ligjor penal apo administrativ. Po ashtu, përcaktimi i këtij parimi është në përputhje edhe me nenin 29 të Kushtetutës, që parashikon mosdënimin pa ligj të individit në procesin penal.

     

    12. Në shkronjën c) të pikës 1 përkufizohet “parimi i akuzës”, si detyrim i çdo institucioni shtetëror ose zyrtari për të vepruar kryesisht dhe për të paraqitur një ankesë nëse ka prova të mjaftueshme për të besuar që ka ndodhur një shkelje disiplinore. Ekzistenca e këtij parimi reflekton nevojën për të nxitur bashkëpunimin ndërinstitucional në procesin kompleks të identifikimit të përgjegjësisë disiplinore të magjistratit, si dhe për të krijuar një frymë proaktive të çdo zyrtari në këtë drejtim. Ky është një parim i ngjashëm me atë të procesit penal, por duhet evidentuar se aktualisht në ligj mungon pasoja disiplinore e drejtpërdrejtë për zyrtarin nëse ai dështon ta përmbushë detyrimin për paraqitjen kryesisht të ankesës disiplinore.

     

    13. “Parimi i barazisë para ligjit”, i listuar në shkronjën ç) të pikës 1 vendos detyrimin që magjistratët në kushte objektivisht të njëjta të jenë të barabartë në të drejtat themelore të parashikuara nga ligji për përgjegjësinë disiplinore. Kjo nuk do të thotë që të ketë zgjidhje të njëjta për magjistratë që janë në kushte objektivisht të ndryshme, pasi në këtë situatë parimi i barazisë lejon trajtimin e diferencuar, i cili përligjet në raste përjashtimore dhe për shkaqe të arsyeshme dhe objektive[6].

     

    14. Në shkronjën d) të pikës 1 listohet “parimi i prezumimit të pafajësisë”, që është i huazuar nga e drejta penale dhe synon të forcojë pozitën e magjistratit në procedim përballë autoritetit shtetëror, që i kundrejtohet atij me procedurën hetimore dhe disiplinore. Ky parim është i lidhur ngushtë me procesin e rregullt ligjor dhe përfshin: (i) detyrimin e ILD-së dhe të Këshillave të mos fillojnë hetimin disiplinor dhe procedurën disiplinore me bindjen se magjistrati ka kryer shkeljen disiplinore për të cilën dyshohet; (ii) barra e provës i takon ILD-së që ka ngritur akuzën disiplinor; (iii) çdo dyshim duhet të shkojë në favor të magjistratit; dhe (iv) Këshillat duhet ta mbështesin vendimin e tyre në prova që tregojnë pa dyshime kryerjen e shkeljes disiplinore nga magjistrati. Këto elementë nxirren duke zbatuar me analogji interpretimin e parimit të prezumimit të pafajësisë në procesin penal të përcaktuara nga një jurisprudencë konstante tashmë nga Gjykata Kushtetuese[7].

     

    15. Kjo përmbajtje e prezumimit të pafajësisë është pranuar se zbatohet edhe në procesin disiplinor nga Gjykata Kushtetuese, e cila kur shqyrtoi ankimin e një gjyqtari për cenim të procesit të rregullt ligjor, konstatoi cenim të parimit të prezumimit të pafajësisë me arsyetimin se “Gjykimi administrativ është bërë në mungesë të subjektit në procedim, të përfaqësuesit të tij, qoftë edhe të një përfaqësuesi të caktuar kryesisht, pa shkaqe të përligjura. Këshilli i Lartë i Drejtësisë nuk ka marrë masa për t’i siguruar kërkueses mbrojtjen apo mundësinë e ushtrimit të mbrojtjes në një proces ligjor. Konkluzionin përfundimtar për shkarkimin nga detyra të gjyqtares, Këshilli i Lartë i Drejtësisë e ka arritur duke u bazuar në fakte dhe rrethana që lidheshin me subjekte të tjerë në çështje të shqyrtuara kohë më parë nga ky organ dhe jo pas vlerësimit të rrethanave konkrete të rezultuara nga gjykimi. Në procesverbalin e seancës së procedimit disiplinor të kërkueses nuk rezulton të jenë përmendur shkeljet konkrete të pretenduara në kërkesën e Ministrit të Drejtësisë, diskutimi apo vlerësimi i veprimtarisë gjyqësore të kërkueses, si dhe administrimi i provave që vërtetonin shkeljet e pretenduara. Cenimi i parimit të prezumimit të pafajësisë apo paragjykimi i kërkesës rezulton edhe nga deklarimet e njëanshme të disa anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë gjatë gjykimit dhe përpara vendimmarrjes, të cilat ndodhen të pasqyruara në procesverbal”[8]. Gjithashtu, është pranuar edhe nga Gjykata e Lartë, Kolegjet e Bashkuara të të cilës kanë shqyrtuar ankimin ndaj vendimit të KLD-së për shkarkimin e një gjyqtari nga detyra. Në këtë çështje, gjyqtari i shkarkuar pretendonte se vendimi disiplinor i shkarkimit nga detyra ishte dhënë ndërkohë që ndaj tij kishte filluar edhe çështja penale dhe sipas tij, KLD kishte cenuar parimin e prezumimit të pafajësisë së tij. Gjykata e Lartë nuk e pranoi këtë pretendim, duke arsyetuar se dhënia e miratimit për ndjekje penale të gjyqtarit prej KLD-së nuk cenon prezumimin e pafajësisë, pasi “ky organ ka vepruar në ushtrim dhe në përmbushje të funksioneve të veta ligjore. Vendimi i mësipërm i KLD nuk e ka konsideruar fajtor ankuesin për ndonjë sjellje apo akt të tijin, por në përgjigje të kërkesës së organit të akuzës, ka dhënë miratimin e tij që organet e ndjekjes penale, në ushtrim të kompetencave të veta, të hetojnë nëse sjelljet dhe veprimet e ankuesit e ngarkojnë apo jo me përgjegjësi penale”. Gjithashtu, prej Gjykatës së Lartë, në të njëjtën çështje u vlerësua se “diskutimet në mbledhje të anëtarëve të KLD-së nuk cenojnë prezumimin e pafajësisë, pasi anëtarët e KLD kanë të drejtë që në funksion të ushtrimit të detyrës së tyre të shprehin mendimet sipas bindjes se tyre të brendshme nëpërmjet diskutimeve dhe debateve që realizohen në këto mbledhje për çështjet që u shtrohen për shqyrtim, si dhe të marrin vendimet përkatëse”[9].

     

    16. “Parimi i dyshimit në favor të magjistratit, subjekt i procedimit disiplinor” apo in dubio pro reo që listohet në shkronjën dh) të pikës 1, është një prej aspekteve kyçe të prezumimit të pafajësisë, por që ligjvënësi ka zgjedhur ta theksojë veçmas. Në këtë mënyrë, lind detyrimi i veçantë për Këshillat dhe ILD-në, që përgjatë hetimit disiplinor dhe procedimit disiplinor, të vendosin në favor të magjistratit, kur faktet e nxjerra nga provat e mbledhura nuk provojnë në mënyrë të qartë dhe përtej çdo dyshimi të arsyeshëm ekzistencën e shkeljes disiplinore, të qëllimit për interes vetjak të magjistratit apo të keqbesimit të tij në dhënien e vendimeve.

     

    17. Në shkronjën e) të pikës 1 vendoset “parimi i proporcionalitetit”, i cili i kërkon ILD-së dhe Këshillave, që rast pas rasti: (i) të mbledhin prova për faktet aq sa është e domosdoshme dhe e përshtatshme për arritjen e qëllimit të procedimit disiplinor[10]; (ii) të analizojnë në mënyrë të kujdesshme dhe të ndërthurur të gjitha faktet dhe rrethanat e çështjes për të përzgjedhur mjetin e duhur – në instancë të fundit, masën disiplinore të duhur, që realizon më mirë synimin e procedimit disiplinor dhe që prek më pak të drejtat apo interesat e ligjshme të gjyqtarit apo të gjyqësorit. Për këtë qëllim është i nevojshëm një proces ekuilibrimi i drejtë i interesave, vlerësimi objektiv i tyre, si dhe shmangia e konflikteve eventuale. Proporcionaliteti është i lidhur edhe me domosdoshmërinë, që nënkupton se synimi nuk mund të arrihet me mjete të tjera, si dhe me dobishmërinë, që nënkupton arritjen e rezultatit më të mirë të mundshëm me mjetin e zgjedhur[11].

     

    18. Parimi i pavarësisë dhe paanësisë së institucioneve disiplinore dhe respektimi për pavarësinë e magjistratit janë listuar së bashku në shkronjën ë) të pikës 1. GjEDNj, në interpretimin e nenit 6 të KEDNj-së, i ka vlerësuar garancitë e “pavarësisë” dhe të “paanësisë” të ndërlidhura ngushtë me njëra-tjetrën[12]. Pavarësia i referohet mungesës së varësisë ndaj dy pushteteve të tjera (ekzekutivit dhe legjislativit), por edhe mungesës së varësisë ndaj palëve në proces. Në vlerësimin e pavarësisë së një organi, GjEDNj[13] ka identifikuar katër kritere: (i) mënyrën e emërimit të anëtarëve të organit; (ii) kohëzgjatjen e mandatit të tyre; (iv) ekzistencën e garancive ndaj presioneve të jashtme; dhe (iv) nëse organi e tregon edhe në dukje pavarësinë e tij. Nga ana tjetër, paanësia sipas jurisprudencës së GjEDNj-së[14], i referohet mungesës së paragjykimit apo të njëanshmërisë, që vlerësohet me dy teste: (i) testi subjektiv, me të cilin analizohet sjellja dhe bindja e një gjyqtari të veçantë; dhe (ii) testi objektiv, me të cilin analizohet nëse vetë organi ofron garanci të mjaftueshme për të përjashtuar çdo dyshim të arsyeshëm mbi paanshmërinë e tij.

     

    19. Parimi i drejtësisë së hapur në shkronjën f) të pikës 1 kërkon që hetimi disiplinor dhe procedimi disiplinor të zhvillohen në mënyrë të hapur dhe transparente, duke nënkuptuar që ILD dhe Këshillat duhet të bëjnë çdo përpjekje që ushtrimi i funksioneve të tyre të jetë i kuptueshëm për publikun dhe mediat. Në rastin e çështjeve gjyqësore, seanca e hapur përbën një tipar thelbësor të procesit të rregullt ligjor, që mbron palët ndërgjyqëse kundrejt ushtrimit të drejtësisë në fshehtësi dhe pa mbikëqyrje publike[15]. Në zbatim të këtij parimi, neni 142 pika 1 e Ligjit për Statusin, përcakton rregullin dhe përjashtimet e tij, për zhvillimin publik të seancës dëgjimore të procedimit disiplinor. Në vijim, neni 149 i këtij Ligji urdhëron Këshillin për të publikuar në faqen zyrtare vendimet për çështjet disiplinore, me rregulla shtesë për krijimin e ekstrakteve të vendimeve në përputhje me kërkesën për mbrojtjen e të dhënave personale, në rastin e masave disiplinore, të ndryshme nga shkarkimi nga detyra. Në të njëjtën linjë, nenet 69 dhe 167 të ligjit nr. 115/2016 “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë” vendosin rregulla, që mbledhjet plenare të Këshillave të dokumentohen në mënyrë të përshtatshme përmes: a) regjistrimit audio; dhe b) procesverbalit me përmbledhjen e diskutimeve. Sipas këtyre dispozitave, regjistrimi audio i mbledhjes plenare bëhet publik në faqen zyrtare të Këshillit brenda 24 orëve nga dita e mbledhjes, por në rastin e vendosjes së masave disiplinore të ndryshme nga pezullimi dhe shkarkimi i gjyqtarit, materiali redaktohet, duke fshirë çdo referencë tek emrat konkretë. Në mënyrë të ngjashme, veprohet edhe me procesverbalin me përmbledhjen e diskutimeve, i cili bëhet publik në faqen zyrtare të internetit të Këshillit pasi miratohet nga mbledhja plenare pasardhëse e Këshillit.

     

    20. Parimi i konfidencialitetit, i të drejtës për jetë private dhe i mbrojtjes së të dhënave personale është listuar në shkronjën g) të pikës 1. Ky parim është i lidhur me interesin për mbrojtjen e integritetit dhe figurën e magjistratit nga akuzat e pabaza. Një shembull ilustrues i zbatimit të këtij parimi është rasti i një sëmundjeje të magjistratit apo rrethanat familjare të veçanta, që përfshijnë fëmijët e mitur të magjistratit.

     

    21. Në pikën 2 vendoset edhe njëherë theksi tek “zbatimi i balancuar i parimeve”, duke veçuar parimet e drejtësisë së hapur, të konfidencialitetit, të drejtës për jetë private dhe mbrojtjen e të dhënave personale. Është e qartë që zhvillimi i drejtësisë së hapur konflikton dhe krijon tension me rregullat për konfidencialitetin, mbrojtjen e jetës private dhe të të dhënave personale. Për të eleminuar këtë tension, ligji vendos detyrimin e ILD-së dhe të Këshillave që të balancojnë nga njëra anë, interesin për mbrojtjen e integritetit dhe figurën e magjistratit nga akuzat e pabaza dhe nga ana tjetër, rëndësinë që ka informimi i publikut në lidhje me akuzat e provuara në funksion të administrimit të drejtësisë.

     

    [1] Shih Augusto Barbera e Carlo Fusaro, Corso di diritto costituzionale, Manuali (botimi I^rë, Il Mulino, 2012), faqe 233

    [2] Shih Aharon Barak, Gjyqtari në demokraci, Përkthyes Rudina Vuksani Nervaj dhe Mira Zgjani (botimi I^rë, Botimet Morava, 2016), faqe 179

    [3] Shih vendimin nr. 34, datë 10.04.2017 të Gjykatës Kushtetuese, Shoqata Kombëtare e Gjyqtarëve dhe Unioni i Gjyqtarëve, për kushtetutshmërinë e Ligjit për Statusin, paragrafi 104; vendimin nr. 67, datë 11.11.2016 të Gjykatës Kushtetuese, Shukri Xhelili, Shfuqizim i vendimit të Këshillit të Ministrave për shkarkim nga detyra, paragrafi 104; dhe vendimin nr. 2, datë 18.01.2017 të Gjykatës Kushtetuese, Një e pesta e deputetëve, për kushtetutshmërinë e ligjit nr. nr.84/2016 “Për rivlerësimin kalimtar të gjyqtarëve dhe prokurorëve në RSh”, paragrafi 73

    [4] Nën dritën e kritereve të shtjelluara në vendimin Vilho Eskelinen dhe të Tjerë k. Finlandës [GC], nr. 63235/00, ECHR 2007-II, §§ 50-62, Gjykata Europiane për të Drejtat e Njeriut në vendimin Olujic k. Kroacisë, nr. 22330/05, 5 Shkurt 2009 ka deklaruar se garancitë e procesit të rregullt ligjor të nenit 6 § 1 janë të zbatueshme edhe për procedimet disiplinore ndaj një gjyqtari, ndërsa në vendimin si dhe në vendimin Zalli k. Shqipërisë (dec.), nr. 52531/07, 8 Shkurt 2011 ka deklaruar se këto garanci janë të zbatueshme edhe në procedurat e kundërshtimit të dekretit të transferimit të një prokurori

    [5] Shih Arta Vorpsi, Procesi i rregullt ligjor në praktikën e Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë (Botimi I^rë, Botime Maluka 2011), faqe 74-75

    [6] Shih vendimin nr. 34, datë 10.04.2017 të Gjykatës Kushtetuese, Shoqata Kombëtare e Gjyqtarëve dhe Unioni i Gjyqtarëve, për kushtetutshmërinë e Ligjit për Statusin, paragrafi 93

    [7] Shih vendimin nr. 37, datë 25.04.2017 të Gjykatës Kushtetuese, Endrit Dokle, Shfuqizim vendimi gjyqësor penal, paragrafi 37 dhe vendimin nr. 23, datë 23.07.2009 të Gjykatës Kushtetuese, Arben Grori, Shfuqizim vendimi gjyqësor penal, paragrafi 37

    [8] Shih vendimin nr. 17, datë 12.11.2004 të Gjykatës Kushtetuese, M.Mishgjoni k. KLD, cenim i procesit të rregullt ligjor në procedurën e shkarkimit nga detyra të gjyqtarit, paragrafi 2 në faqen 6

    [9] Shih vendimin nr. 5, datë 12.12.2013 të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë, N.Tabaku k. KLD, ankim për masën e shkarkimit nga detyra e gjyqtarit, paragrafët 56-58

    [10] Shih Manual për Procedurat e Verifikimit të Ankesave dhe të Inspektimit të Gjykatave të Shkallës së Parë dhe të Gjykatave të Apelit (botimi I^rë, Mediaprint, 2012), faqe 31

    [11] Shih vendimin nr. 33, datë 08.06.2016 të Gjykatës Kushtetuese, Shoqata për Mbrojtjen e Tregtarëve dhe të Tregut, për kushtetutshmërinë e ligjit për procedurat tatimore, paragrafët 4 dhe 5 dhe vendimin nr. 52, datë 05.12.2012 të Gjykatës Kushtetuese, Gjykatat e Rretheve Gjyqësore Fier dhe Vlorë, për kushtetutshmërinë e ligjit që trajton faturën e konsumit të energjisë elektrike, paragrafët 28 dhe 29

    [12] Shih vendimin Kleyn dhe të Tjerë k. Holandës [GC], nr. 39343/98 dhe 3 të tjera, ECHR 2003-VI, § 192

    [13] Shih vendimin Langborger k. Suedisë, 22 Qershor 1989, Seritë A nr. 155, § 32 dhe vendimin Kleyn dhe të Tjerë k. Holandës [GC], § 190

    [14] Shih vendimin Micallef v. Malta [GC], nr. 17056/06, ECHR 2009, § 93

    [15] Shih, Vorpsi në shënimin fundor nr. 5, faqe 137

  • Konteksti historik
    22. Në relacionin shpjegues të Ligjit për Statusin[1] është evidentuar se dispozitat mbi statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve janë të shpërndara në akte të ndryshme ligjore, nënligjore dhe me natyrë rregullatore. Në Shqipëri nuk ka pasur një ligj gjithëpërfshirës që të parashikojë në mënyrë të detajuar dispozitat për statusin e gjyqtarëve, si dhe të institucioneve përgjegjëse dhe procedurave që ndiqen në vendimmarrjet mbi këtë status. Tipari i dispozitave të shpërndara dhe të përgjithshme ka qenë i vërtetë edhe për rregullat për përgjegjësinë disiplinore të gjyqtarëve, si dhe për parimet themelore të procedimit disiplinor. Konkretisht, procedimi disiplinor rregullohej nga ligjet nr. 9877/2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në RSh”, i ndryshuar dhe nr. 8811/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e KLD”-së, i ndryshuar, si dhe nga aktet nënligjore të dala në bazë dhe për zbatim të këtyre ligjeve. Duhet theksuar se këto ligje i përcaktonin standardet minimale të procedimit disiplinor si garanci të gjyqtarit, duke u shprehur për një listë të kufizuar të drejtash që gjyqtari kishte, ku spikasnin e drejta e njoftimit paraprak për verifikimin e ankesës, e drejta për t’u njohur me dokumentacionin, e drejta për t’u dëgjuar, e drejta për t’u ankuar në gjykatë, e drejta për t’u mbrojtur apo përfaqësuar, e drejta e mosrëndimit të pozitës nga ndryshimi i ligjit dhe ndalimi për t’u proceduar dy herë për të njëjtën shkelje[2]. Të njëjta të drejta i garantoheshin edhe prokurorit në ligjin nr. 8737/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në RSh”, i ndryshuar[3].

     

    23. Rregullorja e Inspektoratit të KLD-së[4] ishte një dokument që përmbante parime të veprimtarisë së Inspektoratit, të cilat ishin në një nivel më të pasur se rregullat e përcaktuara në nivel ligjor. Konkretisht, neni 22 i kësaj Rregulloreje përcaktonte se në veprimtarinë e tij, Inspektorati mban në konsideratë dhe respekton parimet e ligjshmërisë, të pjesëmarrjes së gjyqtarit në procedurë nëpërmjet vënies në dijeni, dëgjimit dhe verifikimit të pretendimeve të tij, të formalizimit të procedurave, të ndalimit të ribërjes së një procedure të trajtuar më parë, të prezumimit të pafajësisë, të tipizimit të shkeljes dhe të trajtimit të njëjtë dhe të barabartë[5].

     

    24. Në relacionin shpjegues të Ligjit për Statusin është shënuar se bazuar në Analizën e Sistemit të Drejtësisë, Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë ka identifikuar probleme që lidhen me të gjitha aspektet e statusit të gjyqtarit dhe prokurorit, duke filluar që nga emërimi, promovimi, vlerësimi, disiplinimi dhe trajtimi i tyre financiar. Më konkretisht, është vërejtur se rregullat procedurale për hetimin disiplinor të tyre janë të dobëta dhe nuk janë në përputhje të plotë me standardet ndërkombëtare. Për shkak të kësaj problematike, pritshmëria për efektet e zbatimit të këtij ligji deklarohet të jetë “procedimi disiplinor ri-konceptohet si një sistem garantues ku janë të ndara përgjegjësitë e institucioneve që kryejnë hetimin, institucioneve që marrin vendimin dhe institucioneve që shqyrtojnë ankimin e ushtruar ndaj vendimeve për masat disiplinore, duke i garantuar magjistratit në të gjitha hallkat e kësaj procedure, të drejtën për një proces të rregullt”. E njëjta problematikë për t’u adresuar dhe pritshmëri është konfirmuar edhe gjatë shqyrtimit dhe miratimit të projektligjit nga Komisioni i Posaçëm për Reformën në Sistemin e Drejtësisë[6].

     

    25. Ligji për Statusin mori përsipër të adresonte problematikat kryesore që janë nxjerrë edhe në strategji. Shqetësimi ishte që sistemi aktual ligjor nuk ofronte kushtet për procedurat objektive për caktimin, promovimin, transferimin në të gjithë zhvillimin e karrierës.

     

    26. Në vijim, në relacionin shpjegues[7] parashtrohet se “bazuar në standardet ndërkombëtare, projektligji përcakton në mënyrë të qartë dhe objektive dispozitat materiale dhe procedurale lidhur me procedimin disiplinor ndaj magjistratëve... Sikurse KKGjE (CCJE) rekomandon, projektligji ... garanton elementët e procesit të rregullt ligjor për shqyrtimin e këtyre shkeljeve, vendosjen e sanksioneve proporcionale në përputhje me shkeljen e kryer, si dhe të drejtën e ankimit në një organ tjetër më të lartë e të pavarur”.

     

    27. Si përfundim, mund të thuhet se me Ligjin për Statusin është bërë hap cilësor përpara në drejtim të integrimit të dispozitave parimore në një tekst ligjor unik, në ngritjen e parimeve në nivel ligjor, në përqasjen e tyre më të lartë me standardet europiane, si dhe me zgjerimin e listës së parimeve. Rrjedhimisht, është e pritshme që procedimi disiplinor i magjistratit të jetë më i drejtë, më uniform dhe më efektiv në drejtim të llogaridhënies, por edhe më garantues për vetë magjistratin.

     

    [1] Shih www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf, faqe 5

    [2] Shih nenet 32-34 të ligjit nr. 8811/2001 dhe nenet 35-36 të ligjit nr. 9877/2008

    [3] Shih nenet 28-34 të ligjit nr. 8737/2001

    [4] Kjo Rregullore është miratuar me Vendimin nr. 195/2/a. datë 05.07.2006 të KLD-së bazuar në nenin 14 pika 1 të ligjit nr. 8811/2001. Teksti i saj, në dispozita të tjera, është shtuar dhe ndryshuar dy herë me vendimet nr. 207/1, datë 07.02.2007 dhe nr. 55, datë 28.05.2014 të KLD-së

    [5] Shih Manual për Procedurat e Verifikimit të Ankesave (nr. 7), faqe 23-35 dhe Projekti i Binjakëzimit për Këshillat Gjyqësorë Itali, Spanjë dhe Shqipëri, “Mbështetje për Këshillin e Lartë të Drejtësisë dhe Inspektoratin e tij”, (botimi I^rë, Çelësi Design and Publicity, 2008), faqe 120-121 për parimet e procedimit disiplinor, të drejtat dhe garancitë e gjyqtarit

    [6] Shih faqet 17 e vijues të procesverbalit datë 24.06.2016 të Komisionit reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf

    [7] Shih faqen 7 të relacionit të Ligjit për Statusin www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    28. Dokumentet bazë ndërkombëtare të përdorura për konceptimin dhe përfshirjen e parimeve në Ligjin për Statusin, siç citohet edhe në relacionin shpjegues, janë Raporti i ENCJ[1], Standardet Minimale Gjyqësore V, Hagë 5 Qershor 2015 dhe Opinioni nr. 3 i Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Europianë (2002), mbi rregullat dhe parimet që rregullojnë sjelljen profesionale të gjyqtarëve, në veçanti etikën, paanshmërinë dhe papajtueshmërinë me detyrën.

     

    29. Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Europianë në Opinionin nr. 3(2002) ka sjellë në vëmendje të Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës parimet dhe rregullat që udhëheqin sjelljen profesionale të gjyqtarëve, në veçanti ato për etikën, sjelljen e papajtueshme dhe të paanësisë. Në paragrafët 51 – 77 të këtij Opinioni shtjellohet përgjegjësia penale, civile dhe disiplinore e gjyqtarëve, duke konkluduar për të tre këto lloj përgjegjësish. Lidhur me përgjegjësinë disiplinore, konkluzionet jepen në paragrafin 77, si më poshtë:

     

    “77. Lidhur përgjegjësinë disiplinore, KKGjE (CCJE) konsideron që:

    1. i) në çdo shtet, statuti ose karta themelore e zbatueshme për gjyqtarët duhet të përcaktojë, sa më shumë të jetë e mundur në kushte specifike, rastet që i japin shkak masave disiplinore, si dhe procedurat që duhet të zbatohen;
    2. ii) lidhur me fillimin e procedurave disiplinore, shtetet duhet të prezantojnë një organ specifik ose një person me përgjegjësinë e marrjes së ankesave, për të siguruar përfaqësimin e gjyqtarit dhe për të vlerësuar nëse ka ose jo një rast të mjaftueshëm kundër gjyqtarit për të filluar një procedim të tillë;

    iii) mbi çdo procedurë disiplinore të filluar duhet të vendosë një tribunal ose autoritet i pavarur, që vepron sipas një procedure që garanton të drejta të plota të mbrojtjes;

    1. iv) kur një tribunal ose autoritet i tillë nuk është gjykatë, atëherë anëtarët e tij duhet të emërohen nga një autoritet i pavarur (me përfaqësim substancial gjyqësor të zgjedhur në mënyrë demokratike nga gjyqtarët e tjerë);
    2. v) rregullimet që lidhen me procedurat disiplinore në çdo vend duhet të jenë të tilla që të lejojnë një apel nga organi fillestar disiplinor (pavarësisht nëse ai është një autoritet, tribunal apo gjykatë) në një gjykatë;
    3. vi) sanksionet në dispozicion të një autoriteti të tillë në rast të shkeljes së provuar duhet të përcaktohen, sa më shumë të jetë e mundur në kushte specifike, nga statuti apo karta themelore e gjyqtarëve, si dhe duhet të zbatohen në mënyrë proporcionale”.

     

    30. Raporti i ENCJ “Standardet Minimale Gjyqësore V, Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve”, i miratuar në Hagë 5 Qershor 2015 është përdorur nga grupi i punës për reformimin e rregullave për procedimin disiplinor të magjistratit në Shqipëri, duke pasur parasysh se vetë ky Raport është hartuar duke pasur dy objektiva kryesore[2]:

    • Zhvillimin e një seti minimal standardesh dhe treguesish në fushën e përgjegjegjësisë së gjyqtarëve për të siguruar efiçencën dhe llogaridhënien e gjykatave dhe të gjyqtarëve, si dhe besimin publik tek gjyqësori;
    • Ofrimin e një mjeti që mund të përdoret nga autoritetet gjyqësore vendase, Këshillat apo organe të tjera shtetërore në procesin e vlerësimit të sistemit të përgjegjësisë disiplinore dhe në procesin e reformave të tij.

     

    31. Duhet theksuar se një prej vlerave të këtij dokumenti është hartimi i tij nga përfaqësues të gjyqësorit, duke ofruar në këtë mënyrë një perspektivë interesante mbi çështjen e llogaridhënies dhe përgjegjësisë së gjyqtarit dhe të gjyqësorit si një i tërë. Në tekstin e tij[3] shpjegohet në mënyrë kuptimplotë balanca që duhet të ekzistojë midis pavarësisë dhe disiplinës së gjyqtarit:

     

    “Pavarësia e gjyqësorit ekziston për t’i shërbyer shoqërisë dhe qytetarit, jo interesave të gjyqtarit. Për pasojë, për të arritur llogaridhënien kërkohet të ekzistojnë mekanizma të disiplinës gjyqësore, që janë të përshtatshëm dhe funksionalë. Megjithatë, proceset disiplinore janë një fushë vulnerabiliteti për pavarësinë e Gjyqësorit. Një autoritet i dhënë keq mund të kërkojë tek procedurat disiplinore të gjyqtarëve një rrugë për të frikësuar gjyqtarët në ushtrimin e funksioneve të tyre. Kjo mund të bëhet përmes niveleve të papërshtatshme të përgjegjësisë të cilat mund t’i japin shkak procedimit disiplinor. Përgjegjësia civile e tyre për analizën e ligjit dhe vlerësimin e fakteve është një shembull i tillë. Gjithashtu, ky shqetësim mund të ngrihet edhe në kontekstin e ankesave false, të papërgjegjshme apo të bezdisura. Çdo procedurë dhe masë disiplinore duhet të rregullohet me ligj dhe duhet të përcaktohen me kujdes procedura për të mbrojtur gjyqtarët nga çdo abuzim prej procesit disiplinor gjyqësor. Procedurat disiplinore të vendosura për të siguruar llogaridhënien e Gjyqësorit nuk duhet të lejohet të bëhen një mjet për frikësimin e gjyqtarëve”.

     

    32. Në këtë Raport janë listuar 16 standarde minimale[4], të cilat edhe janë komentuar me shpjegimet përkatëse. Vlera e shtuar e këtij Raporti qëndron në referencën që ai bën tek një set i plotë dokumentesh ndërkombëtare, që lidhen me përgjegjësinë disiplinore të gjyqtarëve dhe garancitë që magjistrati duhet të gëzojë në kontekstin e procedimit disiplinor.

     

    33. Rekomandimi nr. (2010)12 i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës për shtetet anëtare për gjyqtarët: pavarësia, efi?enca dhe përgjegjësitë, ka nënvizuar në paragrafin 7 të preambulës se pavarësia e gjyqësorit i siguron çdo personi të drejtën e procesit të rregullt dhe rrjedhimisht nuk është një privilegj për gjyqtarët, por një garanci për respektimin e lirive dhe të drejtave themelore të njeriut, që i lejon çdo personi të ketë besim në sistemin e drejtësisë. Në paragrafët 68 – 70 të këtij dokumenti, rekomandohet:

     

    “68. Interpretimi i ligjit, vlerësimi i fakteve apo peshimi i provave nga gjyqtarët për të përcaktuar rastet nuk duhet të jenë shkak i krijimit të përgjegjësisë penale, përveç në raste keqdashëse.

    69. Nëse gjykatësit dështojnë të kryejnë detyrat e tyre në mënyrë efikase dhe të duhur mundë të pasojnë procedura disiplinore. Procedura të tilla duhet të kryhen nga një autoritet i pavarur ose një gjykatë me të gjitha garancitë për një gjykimi të drejtë dhe gjyqtarit duhet dhënë e drejta për të kundërshtuar vendimin dhe sanksionin. Sanksionet disiplinore duhet të jenë proporcionale.
    70. Gjyqtarët nuk duhet të merren personalisht përgjegjës, nëse vendimi i tyre anulohet ose ndryshohet përmes ankesës.
    71. Kur nuk janë duke ushtruar funksione gjyqësore gjyqtarët janë përgjegjës në bazë të të drejtës civile, penale dhe administrative në të njëjtën mënyrë si çdo qytetar tjetër”.

     

    34. Në Parimet Themelore të Pavarësisë së Gjyqësorit, të miratuara nga OKB në vitin 1985, në paragrafët 17-20 vihet theksi tek garancitë procedurale që duhet t’i garantohen gjyqtarit përgjatë procesit disiplinor ndaj tij:

     

    “17. Akuza ose ankesa e paraqitur kundër gjyqtarit në kapacitetin e tij/të saj gjyqësor ose profesional do të procedohet në mënyrë të përshpejtuar dhe të drejtë sipas një procedure të përshtatshme. Gjyqtari ka të drejtën e një seance dëgjimore të rregullt. Hetimi i çështjes në fazën fillestare duhet të mbahet konfidencial, përveç nëse gjyqtari kërkon ndryshe.

    18. Gjyqtarët do të jenë subjekt i pezullimit ose i largimit nga detyra, vetëm për arsye të paaftësisë ose sjelljes, që i bën ata të padenjë të realizojnë detyrat e tyre.
    19. Të gjitha procedurat disiplinore, të pezullimit ose të largimit nga detyra do përcaktohen sipas standardeve të paracaktuara të sjelljes gjyqësore.
    20. Vendimet në procedurat disiplinore, të pezullimit ose të largimit nga detyra do të jenë subjekt i një shqyrtimi të pavarur. Ky parim mund të mos zbatohet për vendimet e gjykatave më të larta dhe për ato të shkarkimit nga Parlamenti ose për procedura të ngjashme”.

     

    35. Garancitë procedurale të gjyqtarëve përgjatë procedimit disiplinor, të cilat në Shqipëri janë ngritur në nivel parimor, gjenden të mishëruara në një numër relativisht të lartë aktesh ndërkombëtare, ku spikasin Karta Universale e Gjyqtarit 1999[5], në nenin 10 “Përgjegjësia civile dhe penale” dhe në nenin 11 “Administrimi dhe akuza disiplinore”; Opinioni nr. 1(2001) i Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Europianë (CCJE) mbi Standardet që lidhen me Pavarësinë e Gjyqësorit dhe Palëvizshmërinë nga Detyra të Gjyqtarëve në paragrafët 57-60 mbi “Palëvizshmërinë nga detyra dhe disiplinën”; Opinioni nr.10(2007) i CCJE mbi Këshillin për Gjyqësorin në Shërbim të Shoqërisë në paragrafët 39, 43, 57-64, 91-92 dhe 95; Magna Carta e Gjyqtarëve (Parimet Themelore)[6] në parimet 19-22; Karta Europiane për Statusin e Gjyqtarit, parimet 5.1 – 5.3 për Përgjegjësinë; Rekomandimet e Kievit të OSBE-së mbi Pavarësinë Gjyqësore në Europën Lindore, Kaukazin Jugor dhe Azinë Qendrore në rekomandimet 5, 9, 14, 25 dhe 26; Projekt Parimet mbi Pavarësinë e Gjyqësorit (Parimet e Sirakuzës) 1981 në nenet 13-16 mbi Disiplinën; Deklarata Universale e Pavarësisë së Drejtësisë (Deklarata e Montrealit) 1983, në paragrafët 2.32 – 2.39 për Disiplinën dhe Largimin nga Detyra; Standardet Ndërkombëtare për Pavarësinë Gjyqësore të Mount Scopus të miratuara në 2008 dhe të rishikuara në 2015, në nenin 5 “Shkarkimi nga detyra dhe disiplina gjyqësore” dhe në neni 26 “Shkelja disiplinore”; dhe Masat për Zbatimin Efektiv të Parimeve të Bangalorit për Sjelljen Gjyqësore 2010, në nenin 15 “Disiplina e Gjyqtarit” dhe në nenin 16 “Shkarkimi i gjyqtarit nga detyra”.

     

    [1]ENCJ është një organizatë jo-fitimprurëse, e themeluar formalisht në 2004, që përbëhet nga institucionet kombëtare (kryesisht Këshillat Gjyqësorë) të vendeve anëtare të Bashkimit Europian, që janë të pavarur nga ekzekutivi dhe legjislativi dhe që janë përgjegjës për mbështetjen e gjyqësorit në dhënien e pavarur të drejtësisë. Siç përcaktohet në nenin 3 të Statutit të saj, kjo organizatë ka për qëllim përmirësimin e bashkëpunimit dhe të mirëkuptimit të mirë të ndërsjellë midis Këshillave për Gjyqësorin në vendet anëtare të Bashkimit Europian dhe të vendeve kandidate. Shqipëria merr pjesë në këtë organizatë në rolin e vëzhgueses

    [2] Shih Raportin e ENCJ “Standardet Minimale Gjyqësore V, Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve”, 5 Qershor 2015, në www.encj.eu/images/stories/pdf/GA/Hague/encj_report_minimum_standards_v_adopted_ga_june_2015.pdf, faqe 5, (versioni në anglisht, vizituar për herë të fundit më 15.05.2017)

    [3] Shih Raportin në shënimin fundor nr. 24, faqe 17

    [4] Shih Raportin në shënimin fundor nr. 24, faqe 40-41

    [5] Ky dokument është miratuar nga Këshilli Qendror i Shoqatës Ndërkombëtare të Gjyqtarëve në 17 nëntor 1999

    [6] Ky dokument është miratuar nga KKGjE (CCJE) në 17 nëntor 2010

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Raporte, opinione, rekomandime dhe deklarata 

  Rrjeti Europian i Këshillave të Gjyqësorit, Standardet Minimale Gjyqësore V: Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve, 5 Qershor 2015 (Versioni në gjuhën angleze www.encj.eu/images/stories/pdf/GA/Hague/encj_report_minimum_standards_v_adopted_ga_june_2015.pdf, vizituar për herë të fundit në datën 12.05.2017); 

  Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Europianë, Opinioni nr. 1(2001) mbi Standardet që lidhen me Pavarësinë e Gjyqësorit dhe Palëvizshmërinë nga Detyra të Gjyqtarëve (Versioni në gjuhën angleze wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CCJE(2001)OP1&Sector=secDGHL&Language=true vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Europianë, Opinioni Nr. 3(2002) për rregullat dhe parimet e qeverisjes së sjelljes profesionale të gjyqtarëve, veçanërisht etikës, paanshmërisë dhe papajtueshmërisë me detyrën i Këshillit (Versioni në gjuhën angleze wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CCJE(2002)OP3&Sector=secDGHL&Language=true , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Europianë, Opinioni nr.10(2007) mbi Këshillin për Gjyqësorin në Shërbim të Shoqërisë (versioni në gjuhën angleze wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CCJE(2007)OP10&Language=true vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Europianë, Magna Carta e Gjyqtarëve (Parimet Themelore), 2010 (versioni në gjuhën angleze

  wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&id=1707925&direct=true, (vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Komiteti i Ministrave i Këshillit të Europës, Rekomandimi nr. (2010)12 për shtetet anëtare për gjyqtarët: pavarësia, efi?enca dhe përgjegjësitë (Versioni në gjuhën angleze wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CM/Rec(2010)12&Language=true , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Organizata e Kombeve të Bashkuara, Parimet Themelore të Pavarësisë së Gjyqësorit, 1985 (Versioni në gjuhën angleze

  www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/IndependenceJudiciary.aspx vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Shoqata Ndërkombëtare e Gjyqtarëve, Karta Universale e Gjyqtarit, 1999, (Versioni në gjuhën angleze

  www.domstol.dk/om/otherlanguages/english/publications/Publications/The%20universal%20charter%20of%20the%20jugde.pdf , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Këshilli i Europës, mbledhja shumëpalëshe mbi statutin e gjyqtarëve në Europë, Karta Europiane për Statusin e Gjyqtarit, (versioni në gjuhën angleze

  wcd.coe.int/VieëDoc.jsp?p=&id=1766485&direct=true, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  OSBE dhe Instituti Max Planck, Rekomandimet e Kievit mbi Pavarësinë Gjyqësore në Europën Lindore, Kaukazin Jugor dhe Azinë Qendrore, 2010 (versioni në gjuhën angleze www.osce.org/odihr/kyivrec?download=true, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Komiteti i Ekspertëve me Gjyqtarë dhe Prokurorë, Projekt Parimet mbi Pavarësinë e Gjyqësorit (Parimet e Sirakuzës), 1981 (versioni në gjuhën angleze www.cristidanilet.ro/docs/Siracusa%20Principles.pdf, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Konferenca e Parë Botërore për Pavarësinë e Drejtësisë, Deklarata Universale e Pavarësisë së Drejtësisë (Deklarata e Montrealit), 1983, (versioni në gjuhën angleze icj.wpengine.netdna-cdn.com/wp-content/uploads/2016/02/Montreal-Declaration.pdf, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Shoqata Ndërkombëtare e Pavarësisë Gjyqësore, Standardet Ndërkombëtare për Pavarësinë Gjyqësore të Mount Scopus, 2008 (versioni në gjuhën angleze media.wix.com/ugd/a1a798_1ff8b15b7e4e471eb2c61226e4dc024d.pdf, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017); 

  Grupi i Integritetit Gjyqësor, Masat për Zbatimin Efektiv të Parimeve të Bangalorit për Sjelljen Gjyqësore, 2010, (versioni në gjuhën angleze www.yargitay.gov.tr/sayfa/uluslararasi-belgeler/documents/bangaloreetigi.pdf, vizituar për herë të fundit më 03.05.2017). 

  Vendime të Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut 

  Vilho Eskelinen dhe të Tjerë k. Finlandës [GC], nr. 63235/00, ECHR 2007-II

  Olujic k. Kroacisë, nr. 22330/05, 5 Shkurt 2009

  Zalli k. Shqipërisë (dec.), nr. 52531/07, 8 Shkurt 2011

  Kleyn dhe të Tjerë k. Holandës [GC], nr. 39343/98 dhe 3 të tjera, 6 Maj 2003, ECHR 2003-VI 

  Langborger k. Suedisë, 22 Qershor 1989, Seritë A nr. 155 

  Micallef v. Malta [GC], nr. 17056/06, 15 Tetor 2009, ECHR 2009

• Materiale legjislative

  Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017; 

  Procesverbal datë 24.06.2016 i Komisionit të Posaçëm  për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf vizituar për herë të fundit më 03.05.2017.

• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta: 

  Neni 29 “askush nuk mund të akuzohet ose të deklarohet fajtor për një vepër penale, e cila nuk konsiderohej e tillë me ligj në kohën e kryerjes së saj” ... “nuk mund të jepet një dënim më i rëndë se ai që ka qenë i parashikuar me ligj në kohën e kryerjes së veprës penale” .. “ligji penal favorizues ka fuqi prapavepruese”; 

  Neni 42 “të drejtat e njohura me Kushtetutë dhe me ligj nuk mund të cenohen pa një proces të rregullt ligjor”; 

  Neni 140 pika 1 “gjyqtari mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”;

   Neni 148/d pika 1 “prokurori mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit”; 

  Neni 147/a pika 1 shkronja b) “KLGj ... vendos për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të të gjitha niveleve”;

   Neni 149/a pika 1 shkronja b) “KLP ... vendos për masat disiplinore ndaj prokurorëve të të gjitha niveleve”; dhe 

  Neni 147/d pika 1 “ILD është përgjegjës për verifikimin e ankesave, hetimin me nismë  të shkeljeve dhe fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të të gjitha niveleve”. 

  Ligji: 

  Nenet 105 – 157 të ligjit nr. 96/2016 “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në RSh”; 

  Nenet 59-80, 86, 97-100, 157-179, 184, 189-192, 194-196, 204-205, 214-216 të ligjit nr. 115/2016 “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  Vendime të Gjykatës Kushtetuese 

  Vendimi nr. 34, datë 10.04.2017, Shoqata Kombëtare e Gjyqtarëve dhe Unioni i Gjyqtarëve, për kushtetutshmërinë e Ligjit për Statusin; 

  Vendimi nr. 67, datë 11.11.2016, Shukri Xhelili, Shfuqizim i vendimit të Këshillit të Ministrave për shkarkim nga detyra; 

  Vendimi nr. 2, datë 18.01.2017, Një e pesta e deputetëve, për kushtetutshmërinë e ligjit nr. nr.84/2016 “Për rivlerësimin kalimtar të gjyqtarëve dhe prokurorëve në RSh”; 

  Vendimi nr. 33, datë 08.06.2016, Shoqata për Mbrojtjen e Tregtarëve dhe të Tregut, për kushtetutshmërinë e ligjit për procedurat tatimore; 

  Vendimi nr. 52, datë 05.12.2012, Gjykatat e Rretheve Gjyqësore Fier dhe Vlorë, për kushtetutshmërinë e ligjit që trajton faturën e konsumit të energjisë elektrike; 

  Vendimi nr. 17, datë 12.11.2004 të Gjykatës Kushtetuese, M.Mishgjoni, cenim i procesit të rregullt ligjor në procedurën e shkarkimit nga detyra të gjyqtarit. 

  Vendime të Gjykatës së Lartë 

  Vendimi nr. 5, datë 12.12.2013 i Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë, N.Tabaku k. KLD-së, ankim për masën e shkarkimit nga detyra e gjyqtarit.

• Bibliografia

  Manual për Procedurat e Verifikimit të Ankesave dhe të Inspektimit të Gjykatave të Shkallës së Parë dhe të Gjykatave të Apelit (botimi I^rë, Mediaprint, 2012); 

  Projekti i Binjakëzimit për Këshillat Gjyqësorë Itali, Spanjë dhe Shqipëri, “Mbështetje për Këshillin e Lartë të Drejtësisë dhe Inspektoratin e tij”, (botimi I^rë, Çelësi Design and Publicity, 2008); 

  Ilir Toska dhe Rezarta Shkëmbi, Këshilli i Lartë i Drejtësisë, (botimi I^rë, Çelësi Design and Publicity, 2007); 

  Arta Vorpsi, Procesi i rregullt ligjor në praktikën e Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë (botimi I^rë, Botimet Maluka, 2011); 

  Augusto Barbera, Carlo Fusaro, Corso di diritto costituzionale, Manuali (botimi I^rë, Il Mulino, 2012); 

  Aharon Barak, Gjyqtari në demokraci, Përkthyes Rudina Vuksani Nervaj dhe Mira Zgjani (botimi I^rë, Botimet Morava, 2016).

• Arkiva

  Ligje 

  Nenet 35-36 të ligjit nr.  9877/2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar; 

  Nene 28-34 të ligjit nr. 8737/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar; 

  Nenet 32-34 të ligjit nr. 8811/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, i ndryshuar. 

  Akte nënligjore 

  Rregullore “Për organizimin dhe funksionimin e Inspektoratit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, e miratuar me vendimin nr. 195/2/a, datë 05.07.2006 të KLD-së, e ndryshuar.