Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Neni 16 vendos rregullat që zbatohen për shpërblimin e magjistratëve që kanë pasur vlerësimin më të lartë etik dhe profesional gjatë vitit paraardhës kalendarik. Ligji ka parashikuar shpërblimin për aftësi si një nga masat që synon të përmirësojë rrënjësisht trajtimin financiar dhe masat mbështetëse për magjistratët. Shpërblimi për aftësi është parashikuar si një nga format e përfitimeve të tjera financiare të parashikuara nga neni 11 i Ligjit për Statusin. Qëllimi i këtij përfitimi, në kushtet kur është i lidhur me rezultatet e vlerësimit etik dhe profesional të magjistratëve është që të nxisë gjyqtarët në rritjen e aftësive të tyre profesionale dhe standardet etike në mënyrë që të nxisë performancën e lartë të magjistratëve dhe rritjen e efiçencës së sistemit gjyqësor.

  • Objekti

    2. Subjektet që i nënshtrohen kësaj dispozite janë Këshillat, të cilave iu delegohet përgjegjësia për rregullimin e detajuar të kritereve dhe procedurave të shpërblimit, si dhe magjistratët që i janë nënshtruar vlerësimit etik dhe profesional gjatë vitit paraardhës si dhe kanë pasur vlerësimin më të lartë etik dhe profesional.

    3. Nga pikëpamja strukturore, neni 16 ka parashikuar të drejtën materiale për shpërblim të magjistratëve, që kanë vlerësimin më të lartë profesional dhe etik, ndërsa procedurat janë deleguar në nivel nënligjor. Dispozita i ka deleguar Këshillave që të bëjnë rregullimin e posaçëm të kësaj të drejte, por duke e kufizuar të drejtën e përfitimit në jo më shumë se 5 për qind të magjistratëve të vlerësuar gjatë vitit të kaluar kalendarik. Këshillat duhet të përcaktojnë kriteret dhe procedurën për përzgjedhjen e magjistratëve që gëzojnë të drejtën e shpërblimit për aftësi.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    4. Shpërblimi për aftësi është një nga përfitimet e tjera financiare të magjistratëve, të parashikuar nga neni 11 i Ligjit për Statusin, i cili ka si qëllim të nxisë gjyqtarët në rritjen e aftësive të tyre profesionale dhe standardet etike. Shpërblimi për aftësi përfitohet vetëm nga ata magjistratë që kanë arritur vlerësimin më të lartë etik dhe profesional gjatë vitit paraardhës kalendarik. Sipas parashikimeve të nenit 71 të Ligjit për Statusin, vlerësimi etik dhe profesional kryhet duke u bazuar në aftësitë profesionale të gjyqtarit dhe prokurorit, aftësitë organizative, etikën dhe angazhimin ndaj vlerave profesionale të gjyqtarit dhe prokurorit, si dhe aftësive personale dhe angazhimit profesional.

    5. Vlerësimi më i lartë etik dhe profesional i magjistratëve është niveli ‘shkëlqyeshëm’ dhe merret në rastin e vlerësimit etik dhe profesional me cilësi shumë të larta. Për këtë qëllim, magjistrati duhet të vlerësohet ‘shkëlqyeshëm’ për të katërta kriteret, me të cilat maten aftësitë e tij profesionale dhe etike. Pra, për të përfituar vlerësimin ‘shkëlqyeshëm’ dhe rrjedhimisht shpërblimin për aftësi, në përputhje me nenet 72, 73, 74, 75 dhe 76 të Ligjit për Statusin, gjyqtari ose prokurori duhet të kenë njohuri ligjore dhe aftësi në arysetim ligjor të shkëlqyera, duhet të jenë të aftë për të përballuar ngarkesën e punës dhe për të kryer procedurat hetimore ose gjyqësore dhe për të administruar dosjet gjyqësore, duhet të kenë etikë të lartë në punë, të kenë treguar integritet dhe paanësi si dhe së fundmi, të ketë aftësi të larta komunikimi, të jenë të aftë për të bashkëpunuar me kolegët dhe të gatshëm për t’u angazhuar në veprimtari të tjera.

    6. Shpërblimi për aftësi është i barabartë me një pagë referuese bazë. Paga referuese bazë, siç është përcaktuar në nenin 12 pika 5 shkronja “a” të Ligjit për Statusin, është e njëjtë me pagën për funksion të punonjësve të shërbimit civil të kategorisë së parë, klasa e tretë, në pozicionin e drejtorit të drejtorisë së përgjithshme në Kryeministri ose me çdo pozicion tjetër të barazvlefshëm me të. Pra, shpërblimi për aftësi është pothuajse sa gjysma e një page mujore bruto të magjistratëve pa llogaritur shtesat për vjetërsi dhe për pozicione drejtuese. Gjithashtu, në kushtet kur shpërblimi për aftësi është i lidhur ngushtësisht me procesin e vlerësimit të magjistratëve dhe në kushtet kur vlerësimi i magjistratëve sipas nenit 84 të Ligjit për Statusin, kryhet një herë në tre vjet, gjatë pesëmbëdhjetë viteve të para të përvojës profesionale si dhe një herë në pesë vjet, pas pesëmbëdhjetë viteve të para, atëherë si rregull magjistratët mund ta përfitojnë shpërblimin për aftësi vetëm një herë në tre ose pesë vjet.

    7. Është e rëndësishme të vihet në dukje që shpërblimi për aftësi është i ndryshëm nga paga e magjistratëve. Paga e magjistratëve, në kuptim të nenit 11 dhe 12 të Ligjit për Statusin, është një nga garancitë kryesore për të siguruar parimin e pavarësisë së gjyqësorit dhe ushtrimin e pavarur të funksioneve gjyqësore dhe prokuroriale dhe caktohet duke u bazuar në kritere objektive, të parashikuara nga neni 11 pika 2 i Ligjit për Statusin, të cilat shmangin çdo lloj vlerësimi subjektiv të kryetarit të gjykatës apo të Këshillave në caktimin e saj. Rrjedhimisht, paga e gjyqtarëve nuk mund të ulet përveç rasteve të parashikuara nga neni 138 i Kushtetutës dhe nenit 22 të Ligjit për Statusin. Ndërkohë që, nga ana tjetër, shpërblimi për aftësi është një përfitim financiar, i ndryshëm nga paga që jepet në rastet kur arrihet vlerësimi më i lartë etik dhe profesional. Paga e magjistratëve, siç është përcaktuar në komentin e nenit 11 është në përputhje me standardet më të mira ndërkombëtare, ndërkohë që shpërblimi për aftësi, pavarësisht se nuk gjen një rregullim të posaçëm në këto standarde (shih komentet tek Standardet Ndërkombëtare) është në përputhje me qëllimin e tyre për të krijuar një sistem gjyqësor të pavarur dhe efi?ent.

    8. Neni 16 pika 2 i ka deleguar Këshillave të drejtën për të miratuar rregulla të detajuara lidhur me shpërblimin për aftësi të magjistratëve, në rastin kur magjistrati merr vlerësimin ‘shkëlqyeshëm’. Mund të ndodhë që gjatë vitit paraardhës kalendarik niveli ‘shkëlqyeshëm’ i vlerësimit të jetë arritur nga një numër i lartë magjistratësh. Në këtë situatë, ligji i detyron Këshillat të kufizojnë të drejtën e përfitimit të shpërblimit për vetëm 5 për qind të magjistratëve që janë vlerësuar gjatë vitit të kaluar kalendarik. Për këtë qëllim, Këshillat duhet të miratojnë kriteret dhe procedurën e përzgjedhjes së magjistratëve që e gëzojnë këtë të drejtë.

    9. Këshillat për përzgjedhjen e magjistratëve që gëzojnë të drejtën e shpërblimit për aftësi ndërmjet magjistratëve që kanë arritur nivelin shkëlqyeshëm të vlerësimit mund të mbajnë në konsideratë kriteret e përcaktuara nga Ligji për Statusin për procedurën e lëvizjes paralele, parashikuar nga neni 43 pika 7, kriteret për ngritjen në detyrë dhe kriteret për emërimin e kryetarëve të gjykatave dhe prokurorive të parashikuara përkatësisht nga neni 48 pika 9 dhe neni 52 pika 10 i Ligjit për Statusin. Veçanërisht Këshillat mund të bazohen në renditjen e magjistratëve sipas skemës së pikëve dhe në vjetërsinë e tyre. Gjithashtu, në rastin e renditjes së njëjtë mund të vendosen rregulla që përjashtojnë nga e drejta për të përfituar shpërblimin për aftësi të atyre magjistratëve që e kanë përfituar më parë atë dhe së fundmi në përzgjedhjen e magjistratëve që mund të përfitojnë nga kjo e drejtë mund të përdoret shorti.

    10. Këshillat duhet të përcaktojnë shprehimisht që të drejtën për të përfituar shpërblimin për aftësi e kanë vetëm ato magjistratë që e kanë përfunduar procesin e vlerësimit gjatë vitit paraardhës. Në rastet kur, pavarësisht se magjistrati ka qenë planifikuar për t’u vlerësuar gjatë vitit sipas nenit 85 të Ligjit për Statusin dhe ky vlerësim nuk ka përfunduar, Këshillat duhet të përcaktojnë që magjistrati nuk mund të ketë të drejtën për të përfituar shpërblimin për aftësi. Magjistrati mund të përfitojë shpërblimin në vitin pasardhës të përfundimit të procesit të tij të vlerësimit, pavarësisht se kur ky proces ishte planifikuar për të përfunduar.

    11. Së fundmi, është e këshillueshme që vendimi për shpërblimin e magjistratëve që plotësojnë kriteret e nenit 16 dhe të vendimit të Këshillave të merret jo më vonë se muaji mars i vitit pasardhës të vlerësimit me qëllim që të krijohet një lidhje ndërmjet shpërblimit për aftësi dhe rezultateve të larta etike dhe profesionale që magjistrati ka pasur gjatë vitit paraardhës kalendarik.

  • Konteksti historik

    12. E drejta e shpërblimit për merita profesionale i njihej prokurorëve, të cilët, në zbatim të nenit 52 pika 5 ligjit 8737/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”, kishin të drejtë të përfitonin shpërblime, në masën e caktuar, me propozimin e drejtuesit dhe me miratimin e Prokurorit të Përgjithshëm. Ndërsa ligji nr. 9877, datë 18.02.2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë” nuk parashikonte shpërblim për gjyqtarin në rastet e veprimtarisë shumë të mirë profesionale.

    13. Analiza e Sistemit të Drejtësisë[1] dhe relacioni shpjegues të Ligjit për Statusin[2] kanë vënë në dukje që sistemi i pagave, shpërblimeve dhe kujdesit social e shëndetësor të gjyqtarëve, si një nga mjetet për garantimin e pavarësisë dhe paanshmërisë së tyre në detyrë, nuk i përgjigjet domosdoshmërisë së trajtimit financiar adekuat dhe dinjitoz të tyre. Për këtë qëllim, si një nga masat që synojnë rritjen e përfitimeve të tjera financiare të magjistratëve, Ligji për Statusin ka parashikuar edhe shpërblimin për aftësi. E njëjta problematikë për t’u adresuar është konfirmuar edhe gjatë shqyrtimit dhe miratimit të projektligjit nga Komisioni i Posaçëm për Reformën në Sistemin e Drejtësisë[3].

     

    [1] Shih Analizën e Sistemit të Drejtësisë, Qershor 2015, në http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf vizituar për herë të fundit më 28.04.2017, paragrafi 3.4.2

    [2] Shih faqen 4 të këtij relacioni në http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf, vizituar për herë të fundit më 28.04.2017

    [3] Shih faqen 17 e vijues të procesverbalit datë 24.06.2016 të Komisionit http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf, vizituar për herë të fundit më 28.04.2017

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    14. Shpërblimi për aftësi nuk gjen një rregullim të posaçëm në legjislacionin ndërkombëtar. Sidoqoftë, praktikat më të mira ndërkombëtare kanë vendosur parime për pagën dhe përfitimet e tjera të gjyqtarëve. Si shembull, rekomandimi CM/Rec (2010)12 i Komitetit të Ministrave për shtete anëtare për gjyqtarët: pavarësia, eficenca dhe përgjegjësitë përcakton që sistemet që e bëjnë pagesën kryesore të gjyqtarëve të bazuar në performancën e tyre duhet të shmangen për shkak se mund të krijojnë vështirësi për pavarësinë e gjyqtarëve[1].

    15. Gjithashtu, Komisioni i Venecias, në Raportin Studimor nr. 494/2008 ka rekomanduar që paga e gjyqtarit duhet të bazohet në një standard të përgjithshëm dhe të mbështetet në kritere objektive dhe transparente, dhe nuk duhet bazuar në vlerësimin e performancës së një gjyqtari. Shtesat që përfshijnë elementë diskrecionalë duhet të përjashtohen[2].

     

    [1] Komiteti i Ministrave i Këshillit të Evropës, Rekomandimi CM/Rec (2010) 12 i Komitetit të Ministrave për shtete anëtare për gjyqtarët: pavarësia, eficenca dhe përgjegjësitë, paragrafi 55 https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CM/Rec(2010)12&Language=lanEnglish&Ve=true, vizituar për herë të fundit në datë 28.4.2017

    [2] Shih paragrafin nr. 46 të Raportit të Komisionit të Venecias mbi pavarësinë e sistemeve gjyqësore pjesa e I: pavarësia e gjyqtarëve – studimi nr. 494/2008 (16 mars 2010), https://rm.coe.int/1680700a63, vizituar për herë të fundit më 28.04.2017

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Komiteti i Ministrave i Këshillit të Evropës, Rekomandimi CM/Rec (2010) 12 i Komitetit të Ministrave për shtete anëtare për gjyqtarët: pavarësia, eficenca dhe përgjegjësitë, versioni në gjuhën angleze në adresën https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CM/Rec(2010)12&=true, vizituar për herë të fundit në datë 28.4.2017

  Komisioni i Venecias: Raporti mbi pavarësinë e sistemeve gjyqësore pjesa e I: pavarësia e gjyqtarëve – studimi nr. 494/2008 (16 mars 2010), versioni në gjuhën angleze https://rm.coe.int/1680700a63, vizituar për herë të fundit më 28.04.2017

• Materiale legjislative

  Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, vizituar për herë të fundit më 28.04.2017

  Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf , vizituar për herë të fundit më 28.04.2017

  Procesverbal datë 24.06.2016 i Komisionit të Posaçëm  për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë” http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf vizituar për herë të fundit më 28.04.2017.

• Dispozita të lidhura

  Neni 138 i Kushtetutës

  Nenet 11, 12, 43, 48, 52, 71, 72, 73, 74, 75, 76 dhe 85 të Ligjit për Statusin

• Akte nënligjore

  Vendim “Për kriteret dhe procedurën për përzgjedhjen e 5 % të gjyqtarëve që përfitojnë shpërblimin për aftësi”, që duhet miratuar nga Këshilli i Lartë Gjyqësor bazuar në pikën 2 të nenit 16.

   

  Vendim “Për kriteret dhe përzgjedhjen e 5 % të prokurorëve që përfitojnë shpërblimin për aftësi”, që duhet miratuar nga Këshilli i Lartë i Prokurorisë bazuar në pikën 2 të nenit 16.

• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva

  Neni 52 i Ligjit Nr. 8737/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”.