Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Qëllimi i kësaj norme është të parashikojë kuadrin e të drejtave dhe detyrimeve të magjistratit përsa i përket formimit vazhdues. Gjithashtu, neni synon të përcaktojë detyrimin e këshillave për të bashkëpunuar me Shkollen e Magjistraturës dhe këshillar përkatëse me qëllim realizimin e plotë dhe sipas nevojave të formimit vazhdues. Synimi final i ligjvënësit është që të përcaktojë rregulla bazë lidhur me ngritjen profesionale të magjistratëve si një element kryesor që i shërben dhënies cilësore të drejtësisë.

  • Objekti

    2. Kjo normë është përbëhet nga 6 pika që rregullojnë aspekte të ndryshme që lidhen me formimin vazhdues të magjistratëve. Në pikën e parë përshkruhet e drejta dhe detyrimi që magjistrati ka për të ndjekur programet e trajnimit në kuadër të formimit vazhdues. Në pikën e dytë përshkruhen në përgjithësi fushat në të cilat magjistratët duhet të përditësojnë njohuritë e veta, pikë e cila e kombinuar me pikën 4 të këtij neni, tregon 2 elementë të rëndësishëm që lidhen me lëndën e programit të trajnimit dhe institucionet që mund ta ofrojnë atë. Në pikën e tretë jepet periudha minimale dhe maksimale që magjistrati mund të përdorë për efekte të trajnimit. Në pikën 5, flitet për mundësitë e financimit të formimit vazhdues të magjistratëve dhe në neni 6 përshkruhen aktorët që mund të kontribuojnë në analizën e nevojave për trajnim dhe zhvillimin e kurrikulave dhe programeve trajnuese. Ky nen përcakton gjithashtu Shkollën e Magjistraturës si institucion kryesor për organizimin dhe certifikimin e programeve të trajnimit për magjistratët porse ja njeh mundësinë për ofrimin e programeve të trajnimit edhe institucione të tjera kombëtare dhe ndërkombëtare, me kusht që të njihen nga Këshilli.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    3. Kërkesa për formim vazhdues të magjistratëve është rregulluar në këtë normë si e drejtë dhe detyrim i magjistratëve në kuadër të nevojës që këta funksionarë kanë për të përditësuar njohuritë e tyre në përshtatje me funksionin e tyre. Trajnimi vazhdues është i nevojshëm për të përmirësuar aftësitë për të kuptuar dhe interpretuar ligjin nga magjistrati. Trajnimi i gjyqtarëve dhe profesionistëve të tjerë të sistemit të drejtësisë është një element i rëndësishëm në ndërtimin e një sistemi drejtësie efikas, efiçent dhe bashkëkohor. Megjithatë, organizimi i trajnimeve për profesionistët në sektorin gjyqësor ka qenë gjithmonë një detyrë sfiduese, veçanërisht në vendet në zhvillim. 

    4. Kompetenca profesionale është një nga kriteret kryesore për vlerësimin e magjistratëve. Një magjistrati i duhet që në mënyrë të vazhdueshme të përmirësojë njohuritë, aftësitë dhe cilësitë personale për të siguruar kryerjen e detyrave në mënyrë korrekte, të ndërgjegjshme, brenda një kohe të arsyeshme dhe me objektivitet e maturi. Duke marrë përgjegjësinë e plotë si individë për ushtrimin e funksioneve në drejtësi, magjistratit i nevojiten njohuri dhe aftësi të vazhdueshme që i mundësojnë kryerjen e detyrës me profesionalizëm porse edhe me etikë të lartë brenda një konteksti të caktuar social, ekononomik e kulturor të vendit ku punon. Ndaj, përveç programit të trajnimit fillestar, magjistratëve i duhet të ndjekin edhe programet e formimit vazhdues.

    5. Nisur nga roli i rëndësishëm që magjistratët kanë në dhënien e drejtësisë në mënyrë korrekte, objektive dhe efektive, trajnimi vazhdues duhet të jetë i standardeve më të larta profesionale. Kurrikulat dhe programet trajnuese duhet të përfshijnë përveç të rejave nga legjislacioni shqiptar dhe zhvillimeve në legjislacionin Europian edhe referenca në zbatimin në praktikë të tij porse edhe nga jurisprudenca e Gjykatës Europiane të Drejtave të Njeriut (GjEDNj).

    6. Zhvillimi i kurrikulave dhe programeve trajnuese është një komponent shumë i rëndësishëm i administrimit të procesit të formimit vazhdues të magjistratëve, për përfshirjen në to jo vetëm të aspekteve teknike sipas fushave të ligjit e të drejtës por edhe për zhvillimin e teknikave organizative të veprimtarive gjyqësore. Nisur nga fakti që përveç trajnimeve periodike, magjistratëve i duhet në mënyrë të vazhdueshme që të referohen në dokumente dhe vendime gjyqësore Europiane dhe ndërkombëtare të cilat përgjithësisht janë në gjuhë të huaj, del nevoja e trajnimit gjuhësor për terminologjinë juridike. Përveç njohurive të mira në gjuhë të huaj, magjistratëve i nevojiten edhe njohuri për përdorimin e teknologjisë së informacionit dhe njohuri për mënyrat e kërkimit efektiv dhe të drejtuar të informacionit.

    7. Këshillat janë ngarkuar me detyrimin për miratimin e rregullave më të hollësishme për përmbajtjen e programeve të trajnimit vazhdues dhe përshtatshmërinë e tyre me nevojat e magjistratëve. Rregullat e miratuara nga Këshillat duhet të pëmbajnë edhe procedurën e pajisjes me leje të magjistratëve për ndjekjen e trajnimeve dhe shërbimet lehtësuese ku magjistratët mund të përfshihen. Shërbimet lehtësuese konsistojnë në punën kërkimore për nxjerrjen e literaturës dhe seleksionimin e rasteve të praktikës gjyqësore që lidhen me temën e trajnimit, në ndihmë të ekspertëve. Për kryerjen e shërbimeve lehtësuese zakonisht përzgjidhen magjistratë me përvojë dhe cilësi të spikatura në fushën studimore e akademike.

    8. Përsa i përket procesit të administrimit të veprimtarisë së formimit vazhdues nga Shkolla e Magjistraturës, rregullat e detajuara dhe procedurat, përcaktohen në rregulloren e kësaj shkolle, e cila, bazuar në përshkrimet e nenit 248 të Ligjit për Organet e Qeverisjes së Sistemit të Drejtësisë, miratohet nga Këshilli Drejtues. Ky Këshill ndjek dhe zbatimin e tij së bashku me programin vjetor të veprimtarisë së Shkollës së Magjistraturës.

    9. Norma rregullon edhe mënyrën e financimit të programeve të formimit vazhdues dhe të gjitha aspekteve që lidhen me udhëtimin e akomodimin e pjesëmarrësve. Në çdo rast shpenzimet që lidhen me formimin vazhdues të magjistratëve mbulohen nga buxheti i shtetit, nëpërmjet buxhetit të Shkollës së Magjistraturës dhe buxhetit të Këshillave. Për mbulimin e veprimtarive të formimit vazhdues mund të përdoren edhe burime të tjera financiare të përcaktuara për këtë qëllim.

    10. Përveç Shkollës së Magjistraturës, programet e trajnimit mund të ofrohen edhe nga institucione të tjera trajnimi, në nivel kombëtar ose ndërkombëtar. Që programet e ofruara nga institucione të tjera të njihen e çertifikohen në kuadër të formimit vazhdues të magjistratëve, ato institucione duhet të njihen si të tilla paraprakisht nga Këshilli.

    11. Shkolla e Magjistraturës dhe institucionet e tjera që ofrojnë programe të formimit vazhdues për magjistratët nuk janë përgjegjës për vlerësimin e njohurive, aftësive e shprehive teknike të fituara nga pjesëmarrësit në seancat e formimit vazhdues, bazuar në parimin që trajnimi dhe vlerësimi nuk kryhen nga i njëjti institucion.

    12. Në këtë nen parashikohet edhe kohëzgjatja e trajnimve. Konkretisht, një magjistrat duhet të marrë pjesë në programet e trajnimit vazhdues të paktën 5 ditë të plota gjatë një viti dhe jo më pak se 30 ditë të plota gjatë periudhës 5 vjeçare. Përsa i përket periudhës maksimale, një magjitrat mund të ndjekë maksimalisht 40 ditë trajnim në vit dhe jo më shumë se 400 ditë gjatë periudhës 5 vjeçare.

  • Konteksti historik
    Asnjë koment
  • Legjislacioni ndërkombëtar

    14. Parimet Bazë mbi Pavarësinë e Gjyqësorit [1]

    Pika 9 “...Gjyqtarët duhet të jenë të lirë të formojnë dhe t’i bashkohen shoqatës së gjyqtarëve apo organizatave të tjera për t’i prezantuar interesat e tyre, për të promovuar trajnimin e tyre profesional si dhe të ruajnë pavarësinë gjyqësore të tyre...”.

    Pika 10 “...Personat e zgjedhur për zyrën gjyqësore duhet të jenë persona me integritet dhe aftësi të trajnuar në mënyrë të duhur apo të kualifikuar me ligj...”. 

    15. Këshilli Këshilldhënës i Gjyqtarëve Europianë thekson se trajnimet e magjistratëve janë parakusht për forcimin e respektit ndaj gjyqësorit dhe forcimit të besimit të qytetarëve në sistemin gjyqësor. Në këtë kuptim, gjyqtarët duhet të kenë një shumëllojshmëri njohurish që shtrihen përtej fushës teknike të ligjit në fusha me rëndësi të rëndësishme sociale, si dhe aftësi gjyqësore dhe personale që u mundëson atyre të menaxhojnë çështjet dhe të bashkëveprojnë me të gjithë personat e përfshirë në mënyrë të duhur dhe me ndjeshmëri.

    KKGJE rekomandon që në çdo vend, legjislacioni për statusin e gjyqtarëve duhet të sigurojë dhe rregullojë trajnimin e gjyqtarëve. Trajnimi është thelbësor për performancën e kryerjes së funksioneve gjyqësore në mënyrë objektive, të paanshme dhe kompetente si edhe për të mbrojtur gjyqtarët nga ndikimet e papërshtatshme.

    Trajnimi është një çështje me interes publik dhe në çdo rast duhet të ruhet pavarësia e autoritetit përgjegjës për hartimin e kurrikulave dhe caktimin e trajnimit që duhet të ofrohet.

    Trajnimi vazhdues është i domosdoshëm jo vetëm për shkak të ndryshimeve të ndryshme në ligj, porse edhe për shkak se gjyqtarët kur marrin poste të reja mund të fitojnë përgjegjësi të reja.

    Trajnimet vazhduese ofrojnë mundësi trajnimi në rast të ndryshimeve të karrierës, si psh lëvizje të magjistratëve nga çështjet penale në ato civile.

    KKGJE rekomandon që trajnimet vazhduese duhet të bazohen në pjesëmarrjet vullnetare të magjistratëve dhe që do të ketë trajnime të detyrueshme vetëm në rastet e veçanta, si përshembull rastet e ndryshimeve në legjislacion apo të postit të magjistratit. Gjithashtu gjyqësori duhet të inkurajojë në mënyrë të vazhdueshme pjesëmarrjen në trajnime të magjistratëve, si një detyrim etik dhe t’i mundësojë mjetet financiare dhe kohën e nevojshme për të marrë pjesë në trajnim. 

    16. Karta Europiane për Statusin e Gjyqtarëve në paragrafin 2.3 thekson se trajnimi i gjyqtarëve nuk duhet të kufizohet në trajnim teknik ligjor, por gjithashtu duhet të merret në konsideratë se natyra e zyrës gjyqësore shpeshherë kërkon që gjyqtari të ndërhyjë në situata shumë komplekse dhe të vështira. 

    17. Parimet Bangalore të Sjelljes së Gjyqësorit kanë për qëllim krijimin e standardeve të sjelljes etike të gjyqtarëve. Janë të dizajnuara për të siguruar udhëzime për gjyqtarët në kryerjen e detyrave të tyre gjyqësore dhe t`i japin Gjyqësorit një kornizë në rregullimin e sjelljes së gjyqtarëve.

    Për trajnimin e gjyqësorit parimet Bangalore shprehen se: “...Deri në masën e plotë të kompetencave të tij, gjyqësori vetë duhet të organizojë, të kryejë ose të mbikëqyrë trajnimin e gjyqtarëve...”.

    “...Në juridiksionet që nuk kanë objekte të përshtatshme të trajnimit, gjyqësori duhet, të kërkojë ndihmën e organeve përkatëse kombëtare dhe ndërkombëtare si dhe institucioneve arsimore në sigurimin e qasjes në objekte të tilla ose në zhvillimin e kapaciteteve lokale të njohurive...”.

    “...Të gjithë të emëruarit në zyrën e gjyqësorit duhet të kenë apo të përvetësojnë, para se të marrin detyrat e tyre, njohuri të duhura të aspekteve relevante të ligjeve dhe procedurave substanciale kombëtare dhe ndërkombëtare...”.

    “...Trajnimi i zyrtarëve gjyqësorë duhet të jetë pluralist për të garantuar dhe fuqizuar pikëpamjet e hapura të gjyqtarit dhe paanshmërinë e gjyqësorit...”.

    “...Përderisa është e nevojshme të krijojmë programe të trajnimit për gjyqtarë mbi baza të rregullta, shërbimi i trajnimit normalisht duhet të bazohet në pjesëmarrjen vullnetare të anëtarëve të gjyqësorit...”.

    “...Programet e trajnimit duhet të zhvillohen dhe inkurajojnë, një mjedis në të cilin anëtarët e degëve të ndryshme dhe nivelet e gjyqësorit mund të takohen dhe të shkëmbejnë përvojat e tyre si dhe të sigurojnë njohuri të përbashkëta nga dialogu me njëri-tjetrin...”.

    “...Personat e përzgjedhur për zyrë të gjyqësorit duhet të jenë individë me aftësi, ndershmëri dhe efikasitet si dhe me trajnim të duhur apo kualifikim në drejtë...”.

    “...Shteti duhet të sigurojë gjyqësorin me burime financiare dhe burime të tjera të nevojshme për organizimin dhe zhvillimin e trajnimit të gjyqtarëve...”.

    [1] Miratuar nga Kongresi i Shtatë i Kombeve të Bashkuara mbi Parandalimin e Krimit dhe Trajtimin e kundërvajtësve mbajtur në Milano me 26 Gusht deri më 6 Shtator 1985 dhe e miratuar nga rezolutat e Asamblesë së Përgjithshme 40/32 29 Nëntor 1985 dhe 40/146 13 Dhjetor 1985

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Opinioni nr. 4 i Këshillit Këshillëdhënës të Gjyqtarëve Europian (KKGJE) mbi trajnimin e duhur fillestar dhe vazhdues të gjyqtarëve në nivlel kombëtar dhe Europian . https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&id=1046373&Site=COE&direct=true

  Parimet Bazë mbi Pavarësinë e Gjyqësorit, Miratuar nga Kongresi i Shtatë i Kombeve të Bashkuara mbi Parandalimin e Krimit dhe Trajtimin e kundërvajtësve mbajtur në Milano me 26 Gusht deri më 6 Shtator 1985 dhe e miratuar nga rezolutat e Asamblesë së Përgjithshme 40/32 29 Nëntor 1985 dhe 40/146 13 Dhjetor 1985. http://md.rks-gov.net/desk/inc/media/1ED6CFB0-0C9D-49F2-910A-5F44DC55744D.pdf

  Parimet Bangalore të Sjelljes së Gjyqësorit, 2002. http://www.unodc.org/pdf/crime/corruption/judicial_group/Bangalore_principles.pdf

• Materiale legjislative

  Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017.

  Procesverbal datë 24.06.2016 i Komisionit të Posaçëm  për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf  vizituar për herë të fundit më 03.05.2017.

• Dispozita të lidhura

  Ligji 115/2016 “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”

  Neni 1 “...Objekti i rregullimit të këtij ligji është përcaktimi i parimeve dhe rregullave në lidhje me organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë Gjyqësor, të Këshillit të Lartë të Prokurorisë, të Inspektorit të Lartë të Drejtësisë, të Këshillit të Emërimeve në Drejtësi, si dhe të Shkollës së Magjistraturës...”.

  Neni 243 “...Shkolla e Magjistraturës gëzon autonomi administrative, akademike dhe financiare për realizimin e qëllimeve dhe të detyrave të caktuara në këtë ligj...”.

  Neni 244 “...Shkolla e Magjistraturës siguron formimin profesional të magjistratëve. 2. Formimi profesional përfshin programin e formimit fillestar të kandidatëve për magjistratë dhe të formimit vazhdues të gjyqtarëve dhe prokurorëve në detyrë...”.

  “...Shkolla e Magjistraturës, bazuar në detyrimin e përcaktuar me ligj, ose me kërkesë të institucioneve të interesuara, në varësi të kapaciteteve që ka, fondeve përkatëse të bëra të disponueshme nga institucionet e interesuara ose donatorët, mund të bashkëpunojë për aktivitetet e formimit profesional për nëpunësit civilë të gjyqësorit, nëpunësit civilë të prokurorisë ose të profesioneve të tjera ligjore që lidhen me sistemin e drejtësisë. Shkolla e Magjistraturës, sipas rastit, mund të lidhë marrëveshje bashkëpunimi me institucionet përgjegjëse për trajnimin e tyre...”.

  Neni 245 “...Buxheti i Shkollës së Magjistraturës i shërben kryerjes së veprimtarisë dhe funksionimit të saj. Buxheti përfshin... pagat dhe përfitimet e personelit mësimdhënës të brendshëm dhe të jashtëm dhe të personelit administrativ, si dhe shpërblimet për ekspertët e trajnimit vazhdues, specialistët dhe përgjegjësit e stazheve...”.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  Gjykata kushtetuese në vendimin nr. 34 datë 08.03.2017 shprehet se “Neni 102, pika 2, shkronja “g”, “Shkeljet disiplinore në lidhje me ushtrimin e funksionit” i ligjit për statusin i cili konsideron si masë disiplinore mosmarrjen pjesë pa arsye të gjyqtarit në numrin minimal të trajnimeve në Shkollën e Magjistraturës është antikushtetues.

  Ky parashikim bie ndesh me nenet 140 e 145 të Kushtetutës dhe aktet ndërkombëtare, që garantojnë patundshmërinë dhe pavarësinë e jashtme të pushtetit gjyqësor. Bazuar në vendimin e Gjykatës Kushtetuese një qëndrim indiferent i gjyqtarit ndaj këtyre trajnimeve mund të konsiderohet si ndikues në vlerësimin profesional dhe etik, por në asnjë rast si shkelje disiplinore.”

• Bibliografia

  Program trajnimi vazhdues në shërbim të gjyqtarëve dhe stafit të gjykatave të tjera, Tbilisi 2014

  Anand M. Bhattarai, Korniza Institucionale për Trajnimin Ligjor dhe Gjyqësor në Azinë Jugore

  Dr. Cheryl Thomas, Rishikimi i Trajnimit Gjyqësor dhe Edukimit në Jurisdiksionet e Tjera, Maj 2006.

• Arkiva

  Neni 1, 2, 23, 24, i Ligjit Nr.8136, datë 31.7.1996 “Për shkollën e magjistraturës së Republikes së Shqipërisë, i ndryshuar.

  Neni 19 i ligjit nr. 9877, datë 18.02.2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar. 

  Neni 27/ç dhe 41 i ligjit Nr.8737, datë 12.2.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”.