Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Qëllimi i kësaj norme është përcaktimi i përgjegjësive të magjistratëve si funksionarë publikë për të ruajtur dinjitetin dhe etikën jo vetëm në mjediset ku ushtron detyrën, por edhe jashtë saj. Ky nen ngarkon Këshillat, pra Këshillin e Lartë Gjyqësor (KLGJ) dhe Këshillin e Lartë të Prokurorisë (KLP) me përcaktimin dhe publikimin e standardeve të etikës dhe rregullave të sjelljes, bazuar në ligjin “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”.

  • Objekti

    2. Ky nen përbëhet nga katër pika, ku në dy të parat përshkruhet përgjegjësia e magjistratit për të ruajtur dinjitetin e funksionit dhe në dy pikat e tjera bëhet referencë tek ligji për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë, për detyrat e Këshillave përsa i përket standardeve të etikës dhe rregullave të sjelljes dhe mënyrës së emërimit të këshilltarit të etikës.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    3. Në vijim të përcaktimeve të bëra në nenin 3 të ligjit për statusin në lidhje me sjelljen e magjistratit nga perspektiva e pavarësisë nga ndikimet e çdo natyre dhe në funksion të ruajtjes e forcimit të besimit të publikut tek sistemi i drejtësisë, kjo normë elaboron më tej përgjegjësitë e magjistratëve për të marrë të gjitha masat për të ruajtur e përforcuar dinjitetin e funksionit. Përgjegjësia për të ruajtur e treguar etikë profesionale dhe siguruar pavarësi në nivel institucional dhe individual është përgjegjësi personale e çdo magjistrati. Kjo përgjegjësi vlen si për në jetën profesionale gjatë ushtrimit të funksionit porse edhe në jetën e tyre private. Në çdo kohë magjistratët duhet të kenë një qasje profesionale dhe etike që jo vetëm është por edhe duket si e paanshme.

    4. Norma në mënyrë të shprehur i ngarkon një rol aktiv magjistratëve duke kërkuar nga ana e tyre marrjen e të gjitha masave për të lartësuar reputacionin e organeve të drejtësisë me qëllim sigurimin e besimit të publikut në sistemin e drejtësisë. Integriteti dhe dinjiteti janë thelbësore për funksionin e magjistratëve dhe për atë çfarë publiku pret prej tyre. Pavarësisht mënyrës dhe nivelit të rregullimit të zgjedhura nga secili shtet, ka disa parime ndërkombëtare të gjithëpranuara që lidhen me standardet e sjelljes së magjistratëve që në çdo rast duhet të udhëhiqen nga parimi i sjelljes profesionale (shih më poshtë tek ndarja “Standardet ndërkombëtare”).

    5. Gjatë ndërveprimit të tyre me palët ose përfaqësuesit e tyre ligjorë, magjistratët duhet të shmangin komentet apo situatat që në mënyrë të arsyeshme ngrenë dyshime për favore ose anshmëri ndaj njërës palë në proces. Të njëjtin kujdes duhet të tregojnë edhe në marrëdhëniet personale me avokatët për të shmangur situata apo komente që venë në pikëpyetje integritetin e një magjistrati.

    6. Aspekte të përgjithshme të kërkesave për integritet të lartë moral dhe profesional për magjistratët janë cilësuar që në Kushtetutë, të cilat rregullohen më në detaje në ligjin për statusin dhe ligjin për organet e qeverisjes. Në nenin 137 të Kushtetutës rregullohet çështja e imunitetit që gjyqtari gëzon për mendimet e shprehura dhe vendimet e marra në ushtrimin e funksioneve të tij, përveç rasteve të dhënies së një vendimi nën influencën e një interesi vetjak ose në kushte keqbesimi.

    7. Shkelja e etikës në masën që diskretiton pozitën dhe figurën e gjyqtarit gjatë ushtrimit të detyrës, sipas përshkrimeve të nenit 140 të Kushtetutës është gjithashtu shkak për shkarkim nga KLGJ. Gjykata Kushtetuese në jurisprudencën e saj ka elaboruar konceptin e shkeljeve të rënda profesionale ose etike që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën…” duke i lidhur me aktet dhe sjelljet e parregullta e të padenja që funksionarë të lartë kryejnë gjatë ushtrimit të detyrës, për shkak të saj, por edhe jashtë detyrës. Këto veprime apo mosveprime që analizohen në bazë të rrethanave të kryerjes së tyre, momentit subjektiv si dhe nga dëmet që ato i sjellin shoqërisë e shtetit, janë të asaj natyre që e bëjnë të pamundur kryerjen e mëtejshme të funksioneve kushtetuese nga këto subjekte.[1]

    8. Etika është një nga dy shtyllat kryesore të vlerësimit të magjistratit krahas vlerësimit profesional. Bazuar në nenin 72 të ligjit për statusin, një nga kriteret e vlerësimit është etika dhe angazhimi ndaj vlerave profesionale të gjyqtarit dhe prokurorit. Më tej në nenin 75 të ligjit për statusin jepet kuptimi i këtij kriteri, sipas të cilit vlerësohet aftësia e magjistratit për etikën në punë, integritetin dhe paanësinë.

    9. Përsa i përket elementit të etikës në punë të magjistratit, burimet e vlerësimit janë ankesat e marra në adresë të magjistratit dhe rezultatet e verifikimit të tyre, mendimi i kryetarëve dhe masat disiplinore në ngarkim të magjistratit gjatë periudhës së vlerësimit. Në të njëjtat burime bazohet edhe vlerësimi i elementit të integritetit të magjistratit por duke shtuar si burim në këtë rast edhe raportet e Inspektoratit të Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive dhe Konfliktit të Interesave (ILDKPI).

    10. Në lidhje me vlerësimin e elementit të paanësisë, si bazë burimore shërben kryesisht natyra e gjuhës së përdorur, nëse ajo mund të tingëllojë si diskriminuese ndaj grupeve të ekspozuara ndaj rrezikut të diskriminimi porse edhe numri i kërkesave të pranuara me objekt përjashtimin e magjistratit.

    11. Standardet e etikës dhe rregullat e sjelljes miratohen dhe publikohen nga KLGJ dhe KLP përkatësisht për gjyqtarët dhe prokurorët. Në nenet 83 dhe 182, ligji për qeverisjen e organeve ka rregulluar në mënyrë identike mënyrën e miratimit dhe publikimin e rregullave të etikës gjyqësore dhe etikës së prokurorit si edhe përgjegjësitë e këshillave në këtë drejtim. Këshillat kanë për detyrë edhe mbikëqyrjen e respektimit të standardeve të etikës e rregullave të sjelljes. Për shkak të rëndësisë që etika dhe çështjet rreth saj kanë, është parashikuar caktimi i një Këshilltari të Etikës nga radhët e gjyqtarëve e prokurorëve, i cili në rast të një ngarkese të justifikuar mund të shërbejë në këtë pozicion me kohë të plotë. Këshilltari për etikën shërben për një periudhë 5 vjeçare dhe ka të drejtë të rizgjidhet vetëm një herë në këtë pozicion. Për shkak të natyrës së detyrave që do të kryejë këshilltari i etikës, kriteret kualifikuese për kandidatët në këtë pozicion janë të larta dhe ekuivalente me kushtet ligjore që duhet të plotësojë një magjistrat për të qenë anëtar i Gjykatës së Lartë ose prokuror në Prokurorinë e Përgjithshme. Detyrat e këshilltarit të etikës konsistojnë kryesisht në këshillimin e çështjeve të diskutueshme të etikës të ngritura me kërkesë nga gjyqtarë apo prokurorë, hartimin e përditësimin e manualeve zbatuese që orientojnë për zgjidhjen e situatave të ndryshme kur aspekte të etikës janë të diskutueshme, ndërveprimin me Shkollën e Magjistraturës si dhe ndërveprimin me Këshillat dhe raportimin periodik përpara tyre.

    12. Pozicioni i Këshilltarit për Etikën është parashikuar në funksion të përmirësimit të standardeve etike në radhët e gjyqësorit e prokurorisë nëpërmjet ofrimit të këshillimit për gjyqtarët e prokurorët dhe ofrimit të mundësive për zbatimin uniform të rregullave të sjelljes. Këshilltarët e etikës ushtrojnë veprimtarinë vetëm në funksion të nevojave të gjyqtarëve dhe prokurorëve për këshillim dhe janë të detyruar të mbajnë konfidencial komunikimet me magjistratët. Detyra e Këshilltarit për Etikën nuk është e lidhur me organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë që ushtrojnë funksione vlerësimi e inspektimi, madje atyre nuk u lejohet t’i japin informacion këtyre organeve. Edhe kërkesat që i drejton këshillit dhe raportimet kanë për objekt raste sjelljesh dhe kombinime rrethanash që përfshijnë aspekte të etikës, por në asnjë rast nuk tregojnë të dhëna për magjistratin kërkues dhe/ose magjistratin subjekt të situatës për të cilën kërkohet mendim nga Këshilli apo raportohet para tij.

    13. Zbatimi i standardeve të etikës dhe rregullave të sjelljes së magjistratëve duhet të shihet edhe nga këndvështrimi i ligjit për parandalimin e konfliktit të interesave në ushtrimin e funksioneve publike sipas të cilit, magjistratët dhe shoqëritë private ku ato mund të zotërojnë kuota, pavarësisht sasisë së tyre, ndalohen të lidhin kontrata me institucionet publike. Më i gjerë është kufizimi veçanërisht për magjistratët që shërbejnë në organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë, në Gjykatën e Lartë dhe për Prokurorin e Përgjithshëm. Këtyre të fundit i ndalohet, në çdo formë, pjesëmarrja në një shoqëri tregtare. Rregullat e etikës dhe sjelljes duhet të jenë të shkruara e të publikuara që të udhëzojnë magjistratët në çdo rast se si duhet të veprojnë, si edhe të kapërcejnë çdo vështirësi që mund të hasin gjatë ushtrimit të detyrës së tyre.

     

    [1] Vendimi nr.75/2002 i Gjykatës Kushtetuese.

  • Konteksti historik
    Asnjë koment
  • Legjislacioni ndërkombëtar

    Parimet Bazë mbi Pavarësinë e Gjyqësorit [1]

    Pika 10 “...Personat e zgjedhur për zyrën gjyqësore duhet të jenë persona me integritet...”.

    Pika 15 “...Gjyqtari duhet t’i përmbahet parimit të sekretit profesional në lidhje me diskutimet e vendimmarrjeve dhe të informatave konfidenciale të marra gjatë kryerjes së detyrës së tyre përveç në seancat që janë publike, dhe nuk duhet të detyrohet që të dëshmojë në raste të tilla...”.

    Pika 18 “...Gjyqtarët do ti nënshtrohen pezullimit apo largimit vetëm për arsye të paaftësisë apo sjelljes që i bën ata të paaftë për ti kryer detyrat e tyre...”.

    Pika 8 “...në ushtrimin e atyre të drejtave, gjyqtarët gjithmonë duhet ti përmbahen vetvetes në atë mënyrë që të ruajnë dinjitetin e zyrës së tyre si dhe paanësinë dhe pavarësinë e gjyqësorit...”.

    Këshilli Këshilldhënës i Gjyqtarëve Evropianë thekson që standardet e sjelljes profesionale duhet të shërbejnë si instrumente vetë-rregulluese për magjistratët. Edhe pse shpeshherë kemi mbivendosje dhe bashkëveprim, standardet e etikës dhe rregullat e sjelljes duhet të qendrojnë të pavarura nga masat disiplinore që merren ndaj magjistratëve. Në këtë kuptim, mospërmbushja e ndonjë prej këtyre rregullave nuk përbën në vetvete një shkelje disiplinore, civile apo penale.

    Në lidhje me rregullat e sjelljes së magjistratit, Këshilli Këshilldhënës i Gjyqtarëve Europianë, rekomandon që:

    • Çdo magjistrat individual duhet të përpiqet për të ruajtur pavarësinë gjyqësore në nivel institucional dhe individual;
    • Magjistratët duhet të sillen me integritet në zyrë dhe në jetët e tyre private;
    • Në çdo moment ata duhet të kenë një qasje që është dhe duket e paanshme;
    • Ata duhet të kryejnë detyrat e tyre pa favorizim dhe paragjykim apo anshmëri të dukshme dhe aktuale;
    • Vendimet e tyre duhet të merren duke shikuar te shqyrtimet materiale për zbatimin e rregullave relevante të ligjit dhe duke përjashtuar nga shqyrtimi të gjitha që nuk janë materiale;
    • Duhet pasur konsideratë për të gjithë personat që marrin pjesë në procedurat gjyqësore apo që ndikohen nga këto procedura;
    • Ata duhet të kryejnë detyrat e tyre duke respektuar trajtim të barabartë të palëve duke shmangur çdo njëanshmëri apo diskriminim duke ruajtur baraspeshën ndërmjet palëve dhe duke siguruar dëgjim të drejtë për secilin;
    • Duhet të jenë të kujdesshëm në raport me median, të ruajnë pavarësinë e tyre dhe objektivitetin duke u përmbajtur nga shfrytëzimi personal i raporteve me media dhe nga komentet e paarsyeshme për rastet që janë duke trajtuar;
    • Duhet siguruar që janë duke ruajtur shkallën e lart të kompetencës profesionale,
    • Ata duhet të kenë një shkallë të lartë profesionale dhe t’i nënshtrohen obligimit për kujdes, për të qenë në përputhje me kërkesat për të gjykuar në kohëzgjatje të arsyeshme,
    • Duhet t´ja dedikojnë kohën më të madhe funksioneve gjyqësore duke përfshirë aktivitetet e ndërlidhur,
    • Ata duhet të kufizohen nga aktivitetet politike që mund të komprometojnë pavarësinë e tyre dhe të dëmtojnë imazhin e tyre të objektivitetit.

    Parimet Bangalore të sjelljes së Gjyqësorit kanë për qëllim krijimin e standardeve të sjelljes etike të gjyqtarëve. Janë të dizajnuara për të siguruar udhëzime për gjyqtarët në kryerjen e detyrave të tyre gjyqësore dhe t`i japin gjyqësorit një kornizë në rregullimin e sjelljes së gjyqtarëve.

    Pika 2.1 “...Gjyqësori duhet të konsiderojë krijimin e komitetit këshillëdhënës të etikës gjyqësore për gjyqtarët prezent dhe / ose ata në pension për të këshilluar anëtarët e saj drejtë në sjelljet e parashikuara apo të propozuara të tyre në të ardhmen...”.

    Pika15.1 “...Procedurat disiplinore kundër një gjyqtari mund të inicohen vetëm në raste të shkeljeve të rënda...”.

    Pika 4.2 “...Gjyqësori duhet të miratojë dhe të zbatojë parimet e sjelljes për personelin e gjykatës, duke marrë në konsideratë Parimet e Mirësjelljes për Personelin e Gjykatave të formuluara nga Grupi i Integritetit Gjyqësor në vitin 2005...”.

    Pika 2.2 “...Gjyqësori duhet të konsiderojë krijimin e komitetit të besueshëm, të shqyrtimit etik të gjyqësorit për të marrë, bërë hulumtime, zgjidhur dhe për të përcaktuar ankesat e sjelljes jo etike të anëtarëve të gjyqësorit ku nuk ekziston dispozitë për referencë të ankesave të tilla para një gjykate...”.

    Pika 5.3 “...Gjyqësori duhet të vendosë teknika moderne të menaxhimit të rasteve për të siguruar sjellje të rregullt dhe të shpejtë si dhe përmbyllje të procedurave gjyqësore...”.

    Pika 16.1 “...Gjyqtari mund të shkarkohet nga detyra vetëm për shkak të paaftësisë së dëshmuar, kryerjes së një krimi të rëndë, paaftësisë së madhe, ose sjelljes që është haptazi në kundërshtim me pavarësinë, paanshmërinë dhe integritetin e gjyqësorit...”. 

    Rekomandimi CM/Rec(2010)12 i Komitetit të Ministrave drejtuar shteteve anëtare për gjykatësit: pavarësia, efikasiteti dhe përgjegjësitë. 

    Pika 72 “...Gjatë ushtrimit të veprimtarisë së tyre gjyqtarët duhet të udhëhiqen me parime etike të sjelljes profesionale. Këto parime përfshijnë jo vetëm detyrat që mund të sanksionohen me masa disiplinore, por edhe ofrojnë udhëzime për gjyqtarët se si të sillen...”.

    Pika 73 “... Këto parime duhet të parashihen në kodet e etikës gjyqësore të cilat duhet të frymëzojnë besimin e publikut tek gjyqtarë dhe gjyqësorin. Gjyqtarët duhet të luajë një rol kryesor në zhvillimin e kodeve të tilla 74. Gjyqtarët duhet të kenë mundësi të kërkojnë këshilla mbi etikën nga një trup brenda gjyqësorit...”.

     

    [1] Miratuar nga Kongresi i Shtatë i Kombeve të Bashkuara mbi Parandalimin e Krimit dhe Trajtimin e kundërvajtësve mbajtur në Milano me 26 Gusht deri më 6 Shtator 1985 dhe e miratuar nga rezolutat e Asamblesë së Përgjithshme 40/32 29 Nëntor 1985 dhe 40/146 13 Dhjetor 1985.

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Opinioni nr. 3 i Këshillit Këshillëdhënës të Gjyqtarëve Evropian (KKGJE) për vëmendjen e Komisionit të Ministrave të Këshillit të Evropës mbi parimet dhe rregullat që rregullojnë sjelljen profesionale të gjyqtarëve në veçanti etikën, sjelljet e papërshtatshme dhe objektivitetin.

  http://md.rks-gov.net/desk/inc/media/A15E5FDF-BA7A-432A-BA6F-6B8BCABF2263.pdf

  Parimet Bazë mbi Pavarësinë e Gjyqësorit, Miratuar nga Kongresi i Shtatë i Kombeve të Bashkuara mbi Parandalimin e Krimit dhe Trajtimin e kundërvajtësve mbajtur në Milano me 26 Gusht deri më 6 Shtator 1985 dhe e miratuar nga rezolutat e Asamblesë së Përgjithshme 40/32 29 Nëntor 1985 dhe 40/146 13 Dhjetor 1985.

  http://md.rks-gov.net/desk/inc/media/1ED6CFB0-0C9D-49F2-910A-5F44DC55744D.pdf

  Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

  http://www.echr.coe.int/Documents/Convention_SQI.pdf

  Parimet bangalore të sjelljes së Gjyqësorit, 2002.

  http://www.unodc.org/pdf/crime/corruption/judicial_group/Bangalore_principles.pdf

  Deklarata universale për të drejtat e njeriut.

  http://www.unmikonline.org/regulations/unmikgazette/03albanian/Ahri/AUniversalDeclarationHumanRightsfinal.pdf

  Rekomandimi CM/Rec(2010)12 i Komitetit të Ministrave drejtuar shteteve anëtare për gjykatësit: pavarësia, efikasiteti dhe përgjegjësitë.

  http://md.rks-gov.net/desk/inc/media/5465AA99-CC26-4DF5-A0CC-71859B61FED3.pdf

• Materiale legjislative

  Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017

  Procesverbal datë 24.06.2016 i Komisionit të Posaçëm  për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf , vizituar për herë të fundit më 03.05.2017.

• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta

  Neni 140 i Kushtetutës së Republikes se Shqiperise “…Gjyqtari shkarkohet nga Këshilli i Lartë Gjyqësor kur kryen shkelje të rënda profesionale ose etike që diskreditojnë pozitën dhe figurën e gjyqtarit gjatë ushtrimit të detyrës...”.

  Neni 148/d i kushtetutës së Republikës së Shqipërisë “...Prokurori shkarkohet nga Këshilli i Lartë i Prokurorisë kur kryen shkelje të rënda profesionale ose etike që diskreditojnë pozitën dhe figurën e prokurorit gjatë ushtrimit të detyrës...”.

  Neni 149/a “...Këshilli i lartë i prokurorisë... miraton rregullat për etikën e prokurorëve dhe mbikëqyr respektimin e tyre...”.

  Neni 149/c “...Prokurori i Përgjithshëm dhe anëtari i Këshillit të Lartë të Prokurorisë shkarkohen nga Gjykata Kushtetuese kur kryen shkelje të rënda profesionale ose etike...”. 

  Ligji për statusin

  Neni 1 “...Objekt i ligjit është parashikimi i rregullave në lidhje me vlerësimin etik dhe profesional të magjistratëve…”.

  Neni 14 pika 2 “...Për ushtrimin e funksionit të këshilltarit të etikës, magjistrati përfiton 5 për qind shtesë page mbi pagën bruto fillestare të tij...”.

  Neni 33 pika 4 “...Këshilli cakton udhëheqës për secilin prej kandidatëve magjistratë, me qëllim që secili prej tyre të përfshihet sa më shumë që është e mundur në aspekte të punës së përditshme të magjistratit udhëheqës, pavarësisht nga fakti që nuk ushtron ende funksionin e magjistratit, duke përfshirë aspekte për standardet e etikës dhe rregullat e sjelljes së magjistratëve...”.

  Neni 101 pika 1 “...Magjistrati kryen shkelje disiplinore në çdo rast tjetër që, në mënyrë të pajustifikuar, kryen akte dhe sjellje të papërshtatshme gjatë ushtrimit të detyrës ose jashtë saj, që diskreditojnë pozitën dhe figurën e magjistratit ose që dëmtojnë rëndë besimin e publikut në sistemin gjyqësor ose të prokurorisë...”.

  Neni 103 pika e) “...sjellja e papërshtatshme në përmbushjen e detyrimeve, në marrëdhëniet dhe në komunikimin me institucionet shtetërore dhe funksionarët e tyre, dhe raste të tjera me sjellje të papërshtatshme të pajustifikua...” konsideohet si shkelje disiplinore. 

  Ligji 115/2016 “Per organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”

  Neni  83 “Etika gjyqësore” dhe 182 “Etika e prokurorit“ .

• Akte nënligjore

  Neni 4 pika 3 “...Në përputhje me parashikimet e këtij neni, Këshillat publikojnë standardet e etikës dhe rregullat e sjelljes...”. Në këtë kuptim, këshillat do të miratojnë dhe të publikojnë me akt nënligjor standardet e etikës dhe rregullat e sjelljes. Referuar nenit 174 pika 1 gërma b të ligjit standardet e etikës dhe rregullat e sjellje duhet të miratohen nga Këshilli, brenda një viti nga krijimi i tij.

• Vendime

  Vendim i Gjykatës Kushtetuese

  Në vendimin nr. 75 datë 19.04.2002, Gjykata Kushtetuese ka bërë një interpretim përfundimtar të neneve 128, 140, 149 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.  Në shqyrtimin e çështjes, Gjykata çmon që shkeljet e rënda profesionale ose etike që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën…”, lidhen me aktet dhe sjelljet e parregullta e të padenja që funksionarë të lartë kryejnë gjatë ushtrimit të detyrës, për shkak të saj, por edhe jashtë detyrës. Këto veprime apo mosveprime që analizohen në bazë të rrethanave të kryerjes së tyre, momentit subjektiv si dhe nga dëmet që ato i sjellin shoqërisë e shtetit, janë të asaj natyre që e bëjnë të pamundur kryerjen e mëtejshme të funksioneve kushtetuese nga këto subjekte.

• Bibliografia

  Donna Gomien, Udhëzues i Shkurtër i Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut (Botim i Këshillit të Europës, edicioni i 3-të, 2005 ).

  Aharon Barak, Gjyqtari në Demokraci, (Botimet Morava, 2016).

  Komiteti Shqiptar i Helsinkit, Raport për monitorimin e rregullshmërisë së proceseve gjyqësore, (Shkurt 2012).

  Komiteti Shqiptar i Helsinkit, Raport studimor për veprat penale të korrupsionit dhe formave të shpërdorimit të detyrës, Tiranë 2014.

• Arkiva

  Neni 128, 140, 149 pika 2 e Kushtetuës së Republikës së Shqipërisë. 

  Neni 12, 15 i ligjit nr. 9877, datë 18.02.2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar.