KOMENTARI ELEKTRONIK
PËR ORGANET E QEVERISJES SË SISTEMIT TË DREJTËSISË   |   115/2016

Neni 77: Administrata e Këshillit

Miratuar me ligjin 115, me datë 03/11/2016
Neni Para Neni Pas

1. Pranë Këshillit të Lartë Gjyqësor funksionon administrata, e cila ndihmon në realizimin e misionit dhe të funksioneve të Këshillit.

2. Administrata e Këshillit drejtohet nga Kryetari i Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe raporton rregullisht tek ai.

3. Anëtarët e personelit të Këshillit të Lartë Gjyqësor kanë statusin e nëpunësit civil, sipas përcaktimeve të ligjit “Për nëpunësin civil” ose janë gjyqtarë të komanduar pranë Këshillit, sipas parashikimeve të ligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”.

4. Ligji “Për nëpunësin civil” zbatohet për personelin e Këshillit të Lartë Gjyqësor, përveç rasteve kur parashikohet ndryshe në këtë ligj.

5. Nëpunësit civilë mund të ftohen të marrin pjesë në mbledhjet e Këshillit ose të komisioneve, si dhe të kërkojnë fjalën pa të drejtë vote.

6. Këshilli i Lartë Gjyqësor punëson punonjës administrativë, në bazë të rregullave të parashikuara në Kodin e Punës.

Përmbajtja

      1. Qëllimi i të gjithë kreut II të Pjesës II “Këshilli i Lartë Gjyqësor” i Ligjit për Qeverisjen, ku bën pjesë edhe neni 77, është rregullimi me ligj i mënyrës së organizimit dhe funksionimit të KLGj-së, duke plotësuar parashikimet kushtetuese të neneve 147 pika 1 dhe 147/a pika 1 të Kushtetutës. Konkretisht, në nenin 147 pika 1 parashikohet misioni i KLGJ-së, i cili fokusohet tek sigurimi i pavarësisë, përgjegjshmërisë dhe mbarëvajtjes së pushtetit gjyqësor. Ndërsa në nenin 147/a pika 1 parashikohen në mënyrë më të detajuar funksionet e KLGJ-së. Ky rol i rëndësishëm kushtetues, i cili përbën thelbin e funksionit të KLGJ-së, nuk do të mund të realizohej nëse ligjvënësi nuk do të kishte autorizuar nëpërmjet dispozitave përkatëse pavarësinë organizative, funksionale dhe financiare të KLGJ-së me qëllim realizimin e misionit të tij. Në këtë kuadër, qëllimi i Seksionit 4 (Organizimi i administratës së KLGJ-së) është detajimi ligjor i rregullave lidhur me organizimin administrativ të Këshillit.

       

      1. Për sa i takon specifikisht nenit 77 të Ligjit për Qeverisjen, qëllimi i tij është të përcaktojë statusin ligjor të nëpunësve të administratës së Këshillit duke i ndarë ata në disa grupe. Duke qenë se neni 77 bën një ndërthurje ose miksim të përvojave dhe statusit ligjor të punonjësve të Këshillit, synimi i tij kryesor është të përcaktojë për secilën prej kategorive statusin ligjor, për aq sa është e mundur.
      1. Neni 77 bën pjesë në Seksionin 4 (Organizimi i administratës së KLGJ-së), pjesë e Kreut II (Organizimi dhe Mbledhja e KLGJ-së) të Pjesës II të Ligjit për Qeverisjen. Ky seksion përbëhet nga 4 nene që parashikojnë në mënyrë specifike: administratën e Këshillit (neni 77), Sekretarin e Përgjithshëm (neni 78), organizimin e administratës së Këshillit (neni 79) dhe konfliktin e interesave (neni 80). Pra, neni 77, me të cilin fillon seksioni 4, na prezanton fillimisht me konceptin e administratës së Këshillit, si formohet ajo, nga cilët nëpunës/zyrtarë/punonjës përbëhet, si rregullohet statusi i tyre, si dhe varësia administrative e tyre.

       

      1. Neni 77 ka 6 pika, ku në pikën 1 prezantohet fakti se Këshilli ka një administratë të vetën me funksion ndihmës në realizimin e misionit të tij kushtetues. Ndërsa në pikën 2 jepet varësia administrative e saj, e cila i është lënë drejtpërsëdrejti Kryetarit të Këshillit.

       

      1. Më tej, në pikat 3, 4, 5 dhe 6 ligjvënësi ka parashikuar kategoritë e punonjësve të ndara sipas statusit dhe ligjit përkatës që rregullon veprimtarinë e tyre.
      1. Është e rëndësishme të kuptohet se përse ligjvënësi i ka kushtuar 4 nene vetëm administratës së Këshillit, i cili si organ kushtetues i pavarur mund t’i kishte rregulluar me akte të brendshme çështjet e organizimit administrativ. Shpjegimi për këtë fakt duhet kërkuar që tek dispozitat kushtetuese, pavarësisht se ato nuk shprehen për çështje të organizimit administrativ për ndonjë organ specifik. Kushtetuta parashikon krijimin e organeve të rëndësishme, të cilat në ushtrimin e funksioneve të tyre kushtetuese, gëzojnë pavarësi që garantohet me dispozita të veçanta të Kushtetutës. Ide qendrore mbetet shpërndarja e pushtetit shtetëror në disa organe apo mekanizma qendrorë kushtetues, të cilët e ushtrojnë atë në mënyrë të pavarur, por duke krijuar gjithnjë mundësinë që secili prej tyre të kontrollohet në mënyrë reciproke. Një zgjidhje e këtillë është veçanërisht e rëndësishme dhe e domosdoshme në regjimin parlamentar të qeverisjes.

       

      1. KLGJ (neni 147 dhe 147/a) është një prej këtyre organeve dhe dispozitat kushtetuese përkatëse sanksionojnë pavarësinë ndikimet apo ndërhyrjet e mundshme të degëve të tjera të pushtetit, të cilat mund të cenojnë veprimtarinë e tyre në ushtrimin e funksioneve kushtetuese përkatëse. Një nga mjetet më të rëndësishme për mbrojtjen e pavarësisë së organeve apo institucioneve kushtetuese është përcaktimi i saktë i mekanizmave dhe procedurave për zgjedhjen, emërimin dhe sidomos shkarkimin e drejtuesve apo anëtarëve të tyre. Por jo vetëm kaq, në funksion të garantimit të pavarësisë së organeve dhe institucioneve kushtetuese shprehen edhe deklarimet e neneve 6 dhe 81, pika 2, shkronja “a” të Kushtetutës. Sipas nenit 6, “Organizimi dhe funksionimi i organeve të parashikuara në këtë Kushtetutë rregullohen me ligjet e tyre përkatëse…”, ndërsa në nenin 81, pika 2, shkronja “a” theksohet, ndër të tjera, se ligjet për organizimin dhe funksionimin e institucioneve të parashikuara nga Kushtetuta duhet të miratohen me tri të pestat e të gjithë anëtarëve të Kuvendit. Pavarësia funksionale e organeve dhe institucioneve kushtetuese është e lidhur ngushtë me përmbajtjen e veprimtarisë që këto realizojnë, e cila rregullohet drejtpërsëdrejti dhe e ka themelin e vet në dispozitat përkatëse kushtetuese. Në përputhje me detyrat që i ka ngarkuar Kushtetuta, secili prej tyre është i pajisur me pushtet të mjaftueshëm që i jep atij mundësinë të marrë vendime në mënyrë të lirë e të pavarur.[1]

       

      1. Nisur nga ky interpretim kushtetues, është ligji organik i vetë institucionit kushtetues, siç është KLGJ-ja që përcakton rregullat e zbatueshme për administratën e tij. Për këtë arsye neni 77 ka preferuar të bëjë një ndërthurje të kategorive të veçanta të nëpunësve/punonjësve që do të angazhohen në kryerjen e funksioneve të KLGJ-së. Ky miksim vjen për shkak të natyrës së veçantë që ka Këshilli, si organ i cili siguron mbarëvajtjen e pushtetit gjyqësor por në të njëjtën kohë nuk është pjesë e këtij pushteti, por është organ administrativ. Gjithashtu, kjo përbërje e punonjësve të administratës së Këshillit i përgjigjet më së miri përbërjes së vetë Këshillit (shih komentin e nenit 3). Konkretisht, sipas pikës 2 të nenit 77, punonjësit e administratës së Këshillit ndahen në 3 kategori: (i) nëpunës civilë, të cilët i nënshtrohen rregullave të ligjit për nëpunësit civilë; (ii) magjistratë të komanduar pranë Këshillit, të cilët i nënshtrohen rregullave të ligjit për statusin e magjistratëve dhe (iii) punonjës administrativë, të cilët i nënshtrohen rregullave të Kodit të Punës.

       

      1. Pra, secilës kategori punonjësish i korrespondojnë rregulla të ndryshme të parashikuara në 3 ligje të veçanta, përveç atyre që janë parashikuar në ligjin organik të Këshillit. Megjithatë këto rregulla vlejnë vetëm për sa i takon statusit të këtyre punonjësve, pasi rregullat që lidhen me mënyrën e operimit dhe të vendimmarrjes së administratës, përcaktimin e detyrave dhe përgjegjësive, ngritjen apo riorganizimin e strukturave të administratës janë kompetencë e Këshillit dhe rregullohen sipas ligjit nr.115/2016 dhe akteve rregullatore që nxjerr ai (neni 79 pika 2 dhe neni 97 i Ligjit për Qeverisjen).

       

      1. E veçanta e këtij neni është pjesëmarrja e magjistratëve në administratën e Këshillit duke ruajtur statusin e tyre. Ligji për Statusin ka parashikuar që gjyqtarë dhe prokurorë mund të komandohen në skemën e delegimit. Kështu, neni 45 pika 5 e Ligjit për Statusin parashikon se magjistrati në skemën e delegimit mund të shërbejë në strukturat administrative të Këshillave në pritje për t’u caktuar pranë një gjykate ose prokurorie. Gjithashtu, në nenin 53 të këtij ligji parashikohet koncepti i komandimit, i cili prezantohet si lëvizja e magjistratit në një pozicion jomagjistrati në një institucion brenda sistemit të drejtësisë (pika 1 e nenit 53). Të tilla institucione janë: GJL, GJK, PP, ILD, KLGJ, KLP, MD, ASH, SHM dhe çdo institucion tjetër brenda sistemit të drejtësisë (pika 2 e nenit 53). Ligji parashikon se periudha e komandimit nuk mund të jetë më shumë se 5 vjet dhe kjo periudhë llogaritet si përvojë profesionale, ndërsa ushtrimi i funksioneve drejtuese në institucionin ku komandohet vlerësohet si përvojë drejtuese (neni 53 pika 9). Është e rëndësishme të theksohet se gjatë periudhës së komandimit, magjistrati i nënshtrohet përgjegjësisë disiplinore sipas parashikimeve që zbatohen për anëtarët e institucionit në të cilin është komanduar, me përjashtim të rasteve të shkarkimit, për të cilën vlejnë rregullat e ligjit për statusin dhe organi kompetent për vendimmarrje është KLGJ ose KLP, sipas rastit (shih komentin e nenit 53 të ligjit për statusin, pg.25-32).

       

      1. Pika 5 e nenit 77 i jep mundësi nëpunësve civilë që të marrin pjesë në mbledhjet e komisionit ose të Këshillit dhe të kërkojnë fjalën pa të drejtë vote. Nisur nga fakti se neni 79 parashikon ndërtimin e njësive administrative për çështje juridike, ose njësi pranë secilit komision të përhershëm të Këshillit, njësi për buxhetin apo çështje të tjera specifike, është e udhës që për lehtësi të shqyrtimit të çështjeve nga komisioni ose Këshilli, të marrë pjesë edhe personeli ndihmës që përgatit materialet që diskutohen në mbledhje. Është e kuptueshme që e drejta e votës i është rezervuar vetëm anëtarëve të Këshillit, në Mbledhje Plenare apo në komisione dhe jo stafit administrativ.

       

      [1] Shih vendimin nr.19, datë 03.05.2007 i GJK-së.

      1. Konteksti historik në të cilin është miratuar dispozita – por në fakt në tërësi ligji - është ai i reformës së thellë kushtetuese e ligjore të sistemit të drejtësisë të vitit 2016. Dispozita që komentohet është zbërthim indirekt i nenit 147 dhe 147/a të Kushtetutës. Vlen të përmendet se reforma në drejtësi (në kuadrin e të cilës u miratua ligji për organet e qeverisjes të sistemit të drejtësisë) u parapri nga dy dokumente të rëndësishëm strategjikë: (i) Dokumenti Analitik i Sistemit të Drejtësisë[1]; dhe (ii) Strategjia e Reformës në Drejtësi[2]. Këto dokumente të rëndësishme, që u miratuan nga Komisioni i Posaçëm Ad Hoc për Reformën në Drejtësi, përcaktuan problemet e sistemit dhe drejtimet që do të ndiqte reforma për t’i adresuar ato. Në fushën e qeverisjes së sistemit gjyqësor, dhe më konkretisht në lidhje me mënyrën e funksionimit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë/KLD (organi pararendës i KLGJ), si organi kryesor i vetëqeverisjes së gjyqësorit, Dokumenti Analitik identifikoi problemet e mëposhtme: mospasja e rregullave më të qarta për paraqitjen e raporteve periodike dhe publike, të cilat në mënyrë transparente tregojnë parimet mbi të cilat KLD-ja kryen funksionet dhe veprimtarinë e tij; pavarësisht ndryshimeve që i janë bërë ligjit për KLD-në, vërehet se KLD-ja ka një rol të kufizuar në fusha të rëndësishme të mirëqeverisjes së pushtetit gjyqësor; Anëtarët e KLD-së janë thjesht anëtarë me të drejtë vote por nuk marrin pjesë në hartimin e akteve të tij; procesi i hartimit të vendimeve të KLD-së nuk përfshin të gjithë anëtarët e tij. Për më tepër, duket të jetë praktikë që vendimet të merren edhe jashtë seancave plenare ose me anë të vendimeve qarkore, në të cilat nuk janë të përfshirë të gjithë anëtarët. Mungojnë komisionet, si struktura të brendshme, për shqyrtimin dhe vendimmarrjen për çështje të caktuara; Ligji për KLD-në ka mangësi në organizimin e punës, konkretisht në mungesën e komisioneve/komiteteve që kanë lidhje me funksionet kryesore të KLD-së, përkatësisht lidhur me disiplinën, emërimet, vlerësimin dhe çështje të tjera që janë në kompetencë ekskluzive të Këshillit. Në praktikë KLD-ja e siguron funksionimin e saj duke krijuar grupe pune, të cilat nuk kanë kompetenca vendimmarrëse.

       

      [1] Vendimi nr. 14, datë 30.07.2015 i Komisionit Parlamentar për Reformën në Drejtësi.

      [2] Vendimi nr. 15, datë 30.07.2015 i Komisionit Parlamentar për Reformën në Drejtësi.

      1. E drejta ndërkombëtare e detyrueshme për Republikën e Shqipërisë nuk përmban dispozita që të jenë drejtpërsëdrejti relevante për mënyrën e organizimit të administratës publike, por mbetet e rëndësishme që çështje që lidhen me administratën publike në tërësi dhe me administratën gjyqësore apo magjistratët në funksione administrative në veçanti, të jenë ekskluzivitet i organeve që administrojnë gjyqësorin dhe të respektojë parimet e përgjithshme kushtetuese dhe ato të së drejtës administrative.
    1. Si standarde mund të përmenden rekomandimet për krijimin e një organi të pavarur me kompetenca të gjera në fushën e statusit të magjistratëve. Kështu, Rekomandimi i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Evropës Nr. R (94) 12, për pavarësinë, efiçencën dhe rolin e gjyqtarëve, Parimi VI (3), thotë se “Shtetet duhet të konsiderojnë ngritjen me ligj të një organi të posaçëm përgjegjës për vendosjen e masave dhe sanksioneve disiplinore [ndaj gjyqtarëve]... ”. Më tej, Karta Europiane për Statusin e Gjyqtarëve, e miratuar nga Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Europianë (KKGjE) thekson se ky rol (roli i përmendur më lart) duhet t’i besohet një “autoriteteti të pavarur”[1].

     

    1. Ndërsa në opinionin e ndërmjetëm Komisioni i Venecias mbështeti idenë për t’i dhënë KLGJ-së të gjitha funksionet thelbësore për menaxhimin e çështjeve që lidhen me gjyqësorin, duke krijuar edhe nënstrukturat e tjera të nevojshme për kryerjen e këtyre funksioneve.[2]

     

    [1] Shih https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&id=1766485&direct=true Parimi 5.1

    [2] Shih Interim Opinion on the Draft Constitutional Amendments on the Judiciary in Albania, pg.56 http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2015)045-e. 

    1. Materialet legjislative kryesore janë: (i) raporti që shoqëron projekt ligjin për Organet e Qeverisjes së Sistemit të Drejtësisë[1]; dhe (ii) procesverbalet e mbledhjeve të Komisionit të Posacëm Parlamentar, të datave 14, 19 dhe 20 shtator 2016, në të cilat u shqyrtua projektligji në fjalë.[2]

     

    [1] Shih Raporti i Komisionit Përgjegjës

    [2] Shih http://www.reformanedrejtesi.al/procesverbale

    • Nenet 147 dhe 147/a të Kushtetutës;
    • Nenet 79, 97 të ligjit nr.115/2016;
    • Neni 53 i ligjit nr.96/2016.
  • Asnjë koment
  • Asnjë koment
    1. Materiale relevante në lidhje me nevojën për ristrukturimin e organeve qeverisëse si dhe zgjidhjet e propozuara janë Dokumenti Analitik dhe Dokumenti Strategjik i Reformës në Sistemin e Drejtësisë, të miratuara nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar.[1]

     

    [1] Shih http://reformanedrejtesi.al/dokumenti-analitik dhe http://reformanedrejtesi.al/dokumenti-strategjik-dhe-plani-i-veprimit.

    1. Ligji Nr. 8811, datë 17.5.2001 “Për Organizimin dhe Funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, i ndryshuar.
Arta Vorpsi
Marsida Xhaferllari, Arta Vorpsi, Gent Ibrahimi, Alma Faskaj (Vokopola)