Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Qëllimi i të gjithë kreut II të Pjesës II “Këshilli i Lartë Gjyqësor” i Ligjit për Qeverisjen”, ku bën pjesë edhe neni 79, është rregullimi me ligj i mënyrës së organizimit dhe funksionimit të KLGj-së, duke plotësuar parashikimet kushtetuese të neneve 147 pika 1 dhe 147/a pika 1 të Kushtetutës. Konkretisht, në nenin 147 pika 1 parashikohet misioni i KLGJ-së, i cili fokusohet tek sigurimi i pavarësisë, përgjegjshmërisë dhe mbarëvajtjes së pushtetit gjyqësor. Ndërsa, në nenin 147/a pika 1, parashikohen në mënyrë më të detajuar funksionet e KLGJ-së. Ky rol i rëndësishëm kushtetues, i cili përbën thelbin e funksionit të KLGJ-së, nuk do të mund të realizohej nëse ligjvënësi nuk do të kishte autorizuar nëpërmjet dispozitave përkatëse pavarësinë organizative, funksionale dhe financiare të KLGJ-së, me qëllim realizimin e misionit të tij. Në këtë kuadër, qëllimi i Seksionit 4 (Organizimi i administratës së KLGJ-së) është detajimi ligjor i rregullave lidhur me organizimin administrativ të Këshillit.

     

    2. Për sa i takon specifikisht nenit 79 të Ligjit për Qeverisjen, qëllimi i tij është t’i njohë të drejtën Këshillit të organizojë administratën e tij në mënyrë sa më efikase dhe funksionale duke përcaktuar njësitë kryesore dhe më të domosdoshme, pa të cilat Këshilli nuk mund të funksionojë.
  • Objekti
    3. Neni 79 ka të njëjtin titull sikundër edhe vetë seksioni 4 ku bën pjesë (Organizimi i administratës së KLGJ-së), si pjesë e Kreut II (Organizimi dhe Mbledhja e KLGJ-së) të Pjesës II të Ligjit për Qeverisjen. Ky seksion përbëhet nga 4 nene që parashikojnë në mënyrë specifike: administratën e Këshillit (neni 77), Sekretarin e Përgjithshëm (neni 78), organizimin e administratës së Këshillit (neni 79) dhe konfliktin e interesave (neni 80). Pasi neni 77, me të cilin fillon seksioni 4, na prezanton fillimisht me konceptin e administratës së Këshillit, pra si formohet ajo, nga cilët nëpunës/zyrtarë/punonjës përbëhet, si rregullohet statusi i tyre, varësia administrative e tyre dhe sekretari i përgjithshëm si funksionari më i lartë administrativ, ligjvënësi ia kushton nenin 79 mënyrës se si duhet të organizohet në vija të përgjithshme administrata e Këshillit.

     

    4. Neni 79 ka 2 pika, ku në pikën 1, ligjvënësi parashikon njësitë e domosdoshme administrative pa të cilat nuk mund të funksionojë Këshilli, bazuar në kompetencat që i ka njohur Kushtetuta dhe ligji. Ndërsa, në pikën 2, ligjvënësi i ka njohur të drejtën e organizimit të pavarur administrativ Këshillit duke i njohur kompetencën e vendimmarrjes në disa prej çështjeve që lidhen me administratën.

     

    5. Nga pikëpamja e përmbajtjes, neni 79 është me karakter formal administrativ, pasi na jep një ide të mënyrës se si do të jetë e organizuar administrata e Këshillit, e cila, në vija të përgjithshme, është përcaktuar tashmë nga ligjvënësi. Megjithatë, Këshilli sërish ka hapësirë rregullatore, e cila mbetet e paprekur.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    6. Është e rëndësishme të kuptohet se përse ligjvënësi i ka kushtuar 4 nene vetëm administratës së Këshillit, i cili si organ kushtetues i pavarur mund t’i kishte rregulluar me akte të brendshme çështjet e organizimit administrativ. Shpjegimi për këtë fakt duhet kërkuar që tek dispozitat kushtetuese, pavarësisht se ato nuk shprehen për çështje të organizimit administrativ për ndonjë organ specifik. Kushtetuta parashikon krijimin e organeve të rëndësishme, që në ushtrimin e funksioneve të tyre kushtetuese gëzojnë pavarësi, që garantohet me dispozita të veçanta të Kushtetutës. Ide qendrore mbetet shpërndarja e pushtetit shtetëror në disa organe apo mekanizma qendrorë kushtetues, të cilët e ushtrojnë atë në mënyrë të pavarur, por duke krijuar gjithnjë mundësinë që secili prej tyre të kontrollohet në mënyrë reciproke. Një zgjidhje e tillë është veçanërisht e rëndësishme dhe e domosdoshme në regjimin parlamentar të qeverisjes.

     

    7. Edhe KLGJ (neni 147 dhe 147/a) është një prej tyre dhe dispozitat kushtetuese përkatëse sanksionojnë pavarësinë nga ndikimet apo ndërhyrjet e mundshme të degëve të tjera të pushtetit, të cilat mund të cenojnë veprimtarinë e tyre në ushtrimin e funksioneve kushtetuese përkatëse. Një nga mjetet më të rëndësishme për mbrojtjen e pavarësisë së organeve apo institucioneve kushtetuese është, veçanërisht, përcaktimi i saktë i mekanizmave dhe procedurave për zgjedhjen, emërimin dhe, sidomos, shkarkimin e drejtuesve apo anëtarëve të tyre. Por jo vetëm kaq, në funksion të garantimit të pavarësisë së organeve dhe institucioneve kushtetuese, shprehen edhe deklarimet e neneve 6 dhe 81, pika 2, shkronja “a”, të Kushtetutës. Sipas nenit 6, “Organizimi dhe funksionimi i organeve të parashikuara në këtë Kushtetutë rregullohen me ligjet e tyre përkatëse…”, ndërsa në nenin 81, pika 2, shkronja “a”, ndër të tjera, theksohet se ligjet për organizimin dhe funksionimin e institucioneve të parashikuara nga Kushtetuta duhet të miratohen me tri të pestat e të gjithë anëtarëve të Kuvendit. Pavarësia funksionale e organeve dhe institucioneve kushtetuese është e lidhur ngushtësisht me përmbajtjen e veprimtarisë që këto realizojnë, e cila rregullohet drejtpërsëdrejti dhe e ka themelin e vet në dispozitat përkatëse kushtetuese. Në përputhje me detyrat që i ka ngarkuar Kushtetuta, secili prej tyre është i pajisur me pushtet të mjaftueshëm, që i jep atij mundësinë të marrë vendime në mënyrë të lirë e të pavarur.

     

    8. Nisur nga ky interpretim kushtetues, është ligji organik i vetë institucionit kushtetues, siç është KLGJ-ja, që përcakton rregullat e zbatueshme për administratën e tij. Për këtë arsye, ligjvënësi menjëherë pas nenit 77 që prezanton përbërjen e administratës dhe drejtimin e saj nga Kryetari i Këshillit, nenit 78 që ka parashikuar funksionarin më të lartë të administratës që është sekretari i përgjithshëm, ka renditur nenin 79, i cili bën një renditje të njësive më të domosdoshme administrative pa të cilat Këshilli nuk do të mund të kryente funksionet e tij. Ato janë: a) njësia mbështetëse për çështje të përgjithshme juridike; b) njësia mbështetëse pranë secilit komision të përhershëm të Këshillit; c) njësia mbështetëse për administrimin e buxhetit të Këshillit dhe të buxhetit gjyqësor; ç) zyra e Këshilltarit të Etikës; d) njësia mbështetëse për marrëdhëniet me publikun dhe botimet; dh) njësia mbështetëse për teknologjinë e informacionit; e) njësia mbështetëse për trajnimin e gjyqtarëve dhe të nëpunësve civilë gjyqësorë. Kjo do të thotë që KLGJ mund të ngrejë edhe njësi të tjera nëse është e nevojshme, por nuk mund të mos ngrejë të paktën këto që parashikon pika 1 e këtij neni. Ky rregullim duhet parë në lidhje me dispozitat e tjera të këtij ligji, të cilat në mënyrë logjike imponojnë ngritjen e këtyre njësive.

     

    9. Konkretisht, në Kreun III të Pjesës II të këtij ligji, janë parashikuar funksionet e Këshillit, që fillojnë me nenin 81 (planifikimin strategjik), nenin 82 bashkë me nenin 87 (raportimi publik dhe qëndrimet publike), nenin 83 (etikën gjyqësore), nenin 86 (zhvillimin e karrierës dhe disiplinës), neni 88 (trajnimi vazhdues i gjyqtarëve), neni 92 (sistemi elektronik i teknologjisë së informacionit), nenet 95 dhe 96 (buxheti i Këshillit dhe i gjykatave dhe zbatimi i tij). Pra, nisur nga këto parashikime, ligjvënësi ka preferuar që për secilën grup kompetencash/funksionesh të KLGJ-së të ketë të paktën një njësi administrative që do të ketë për detyrë të ndjekë realizimin e detyrave dhe përgjegjësive për secilën prej tyre.

     

    10. Përveç këtyre, ligji parashikon gjithashtu edhe dy njësi me karakter më të përgjithshëm, njëra mbulon çështje të natyrës juridike, pa ndonjë specifikë të veçantë (shkronja “a”) dhe tjetra është njësia ndihmëse pranë secilit komision të përhershëm. Në fakt, po t’i referohemi nenit 62 të këtij ligji, i cili parashikon ngritjen e komisioneve të përhershme të Këshillit, rezulton se ndarja e njësive administrative sipas nenit 79/1 i përgjigjet, pak a shumë, ndarjes në komisione të nenit 62/3. Ky i fundit parashikon 4 komisione: a) Komisioni i planifikimit strategjik, administrimit dhe buxhetit; b) komisioni disiplinor; c) komisioni i vlerësimit të etikës dje veprimtarisë profesionale dhe ç) komisioni i zhvillimit të karrierës.

     

    11. Një çështje tjetër e rëndësishme e këtij neni është kompetenca e Këshillit për të vendosur për çështje që lidhen me administratën e tij. Konkretisht, ai vendos për: a) strukturën e administratës dhe të secilës njësi; b) krijimin e njësive të tjera organizative brenda administratës; c) përcaktimin e detyrave dhe përgjegjësive të të gjitha njësive organizative të administratës dhe të pozicioneve individuale; ç) rregullat procedurale, sipas të cilave vepron administrata në mënyrë të atillë që të sigurojë mbështetje efikase dhe efektive për Këshillin dhe komisionet e tij. Pra, Këshilli është i pavarur për të vendosur lidhur me mënyrën se si duhet të organizojë administratën e tij, me qëllim kryerjen me efikasitet të funksioneve të tij. Këtë kompetencë të tij duhet ta shohim edhe në lidhje me nenin 97, pika 1, shkronja “ç”, ku përcaktohet e drejta e tij për të vendosur për rregullat e brendshme procedurale dhe organizative (shih komentin e nenit 97).
  • Konteksti historik
    12. Konteksti historik në të cilin është miratuar dispozita – por në fakt në tërësi ligji – është ai i reformës së thellë kushtetuese e ligjore të sistemit të drejtësisë të vitit 2016. Dispozita që komentohet është zbërthim indirekt i nenit 147 dhe 147/a të Kushtetutës. Vlen të përmendet se reforma në drejtësi (në kuadrin e të cilës u miratua ligji për organet e qeverisjes të sistemit të drejtësisë) u parapari nga dy dokumente të rëndësishëm strategjikë: (i) Dokumenti Analitik i Sistemit të Drejtësisë^[1]; dhe (ii) Strategjia e Reformës në Drejtësi^[2]. Këto dokumente të rëndësishme, që u miratuan nga Komisioni i Posaçëm Ad Hoc për Reformën në Drejtësi, përcaktuan problemet e sistemit dhe drejtimet që do të ndiqte reforma për t’i adresuar ato. Në fushën e qeverisjes së sistemit gjyqësor, dhe më konkretisht në lidhje me mënyrën e funksionimit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë/KLD (organi pararendës i KLGJ), si organi kryesor i vetëqeverisjes së gjyqësorit, Dokumenti Analitik identifikoi problemet e mëposhtme: mospasja e rregullave më të qarta për paraqitjen e raporteve periodike dhe publike, të cilat në mënyrë transparente tregojnë parimet mbi të cilat Këshilli i Lartë të Drejtësisë kryen funksionet dhe veprimtarinë e tij; pavarësisht ndryshimeve që i janë bërë ligjit për KLD-në, vërehet se KLD-ja ka një rol të kufizuar në fusha të rëndësishme të mirëqeverisjes së pushtetit gjyqësor; Anëtarët e KLD-së janë thjesht anëtarë me votë por nuk marrin pjesë në hartimin e akteve të tij; procesi i hartimit të vendimeve të KLD-së nuk përfshin të gjithë anëtarët e tij. Për më tepër, duket të jetë praktikë, që vendimet të merren edhe jashtë seancave plenare ose me anë të vendimeve qarkore, në të cilat nuk janë të përfshirë të gjithë anëtarët. Mungojnë komisionet, si struktura të brendshme, për shqyrtim dhe vendimmarrje për çështje të caktuara; Ligji për KLD-në ka mangësi në organizimin e punës, konkretisht në mungesën e komisioneve/komiteteve që kanë lidhje me funksionet kryesore të KLD-së, përkatësisht lidhur me disiplinën, emërimet, vlerësimin dhe çështje të tjera që janë në kompetencë ekskluzive të Këshillit. Në praktikë, KLD-ja e siguron funksionimin e saj duke krijuar grupe pune, të cilat nuk kanë kompetenca vendimmarrëse.

     

    [1] Vendimi nr. 14, datë 30.07.2015 i Komisionit Parlamentar për Reformën në Drejtësi.

    [2] Vendimi nr. 15, datë 30.07.2015 i Komisionit Parlamentar për Reformën në Drejtësi.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    13. E drejta ndërkombëtare e detyrueshme për Republikën e Shqipërisë nuk përmban dispozita që të jenë drejtpërsëdrejti relevante për mënyrën e organizimit të administratës publike, por mbetet e rëndësishme që çështje që lidhen me administratën publike në tërësi dhe me administratën gjyqësore apo magjistratët në funksione administrative në veçanti të jenë ekskluzivitet i organeve që administrojnë gjyqësorin dhe të respektojnë parimet e përgjithshme kushtetuese dhe ato të së drejtës administrative.
• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  14. Si standarde mund të përmenden rekomandimet për krijimin e një organi të pavarur me kompetenca të gjera në fushën e statusit të magjistratëve. Kështu, Rekomandimi i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Evropës Nr. R (94) 12, për pavarësinë, efiçencën dhe rolin e gjyqtarëve, Parimi VI (3), thotë se “Shtetet duhet të konsiderojnë ngritjen me ligj të një organi të posaçëm përgjegjës për vendosjen e masave dhe sanksioneve disiplinore [ndaj gjyqtarëve]... ”. Më tej, Karta Europiane për Statusin e Gjyqtarëve, e miratuar nga Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Europianë (KKGjE) thekson se ky rol (roli i përmendur më lart) duhet t’i besohet një “autoriteti të pavarur”^[1].

   

  15. Ndërsa, në opinionin e ndërmjetëm, Komisioni i Venecias mbështeti idenë e për t’i dhënë KLGJ-së të gjitha funksionet thelbësore për menaxhimin e çështjeve që lidhen me gjyqësori, duke krijuar edhe nënstrukturat e tjera të nevojshme për kryerjen e këtyre funksioneve.^[2]

   

  [1] Shih https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&id=1766485&direct=true Parimi 5.1

  [2] Shih Interim Opinion on the Draft Constitutional Amendments on the Judiciary in Albania, pg.56 http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2015)045-e.

• Materiale legjislative
  16. Materialet legjislative kryesore janë: (i) raporti që shoqëron projektligjin për Organet e Qeverisjes së Sistemit të Drejtësisë^[1]; dhe (ii) procesverbalet e mbledhjeve të Komisionit të Posaçëm Parlamentar, të datave 14, 19 dhe 20 shtator 2016, në të cilat u shqyrtua projektligji në fjalë.^[2]

   

  [1] Shih http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/290616relacion-qeverisja-e-gjyqesorit.pdf

  [2] Shih http://www.reformanedrejtesi.al/procesverbale.

• Dispozita të lidhura
  • Nenet 147 dhe 147/a të Kushtetutës;
  • Nenet 77, 81-96 të ligjit nr.115/2016.
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  17. Materiale relevante në lidhje me nevojën për ristrukturimin e organeve qeverisëse si dhe zgjidhjet e propozuara janë Dokumenti Analitik dhe Dokumenti Strategjik i Reformës në Sistemin e Drejtësisë, të miratuara nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar.^[1]

   

  [1] Shih http://reformanedrejtesi.al/dokumenti-analitik dhe http://reformanedrejtesi.al/dokumenti-strategjik-dhe-plani-i-veprimit.

• Arkiva
  18. Ligji Nr. 8811, datë 17.5.2001 (ndryshuar me ligjin nr. 9448, datë 5.12.2005) “Për Organizimin dhe Funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”.