Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Neni 35 synon të përcaktojë detyra për përfaqësuesit e Njësisë për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve (NJMDF) me qëllimin që kjo strukturë të veprojë si mbështetëse për të miturin e përfshirë në procesin e drejtësisë penale. Në këtë mënyrë, ky nen ‘zbërthen’ drejtimet e rolit mbështetës të NJMDF të tilla si: në aspektin emocional; në mbështetjen për kryerjen e veprimtarive të përditshme nga ana e të miturit; në realizmin dhe raportimin e veprimtarive me karakter administrativ; në minimizimin e pasojave negative të veprës penale, e të tjera.

    2. Neni 35 synon të rendisë veprimet konkrete mbështetëse që duhet të kryhen nga përfaqësuesit e NJMDF të tilla si: këshillimi profesional; informimi i të miturit lidhur me shërbimet shëndetësore, psikologjike ose sociale si dhe për mënyrat e mundshme të marrjes së këtyre shërbimeve; ruajta e komunikimit me të afërmit, shokët dhe mbrojtësin e të miturit, e të tjera.

    3. Një nga qëllimet e neneti 35 është të evidentojë detyrimin për informim që ka punonjësi i Njësisë për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve. Ky detyrim përkon me të drejtën e të miturit për informim. Informimi lidhet me aspekte të tilla si gjendja procedurale e të miturit; rëndësia e dhënies së dëshmisë; kohëzgjatja, forma, si dhe për rregullat procedurale të pyetjes; koha dhe vendi i marrjes në pyetje; e drejta për ankim ndaj veprimeve procedurale, e të tjera.

    4. Neni 35 bashkon dhe sjell në vëmendje të përfaqësuesit të NJMDF, mbrojtësit të të miturit dhe përfaqësuesit ligjor të tij, sigurimin e mbrojtjes së interesit më të lartë të të miturit, duke shmangur kontaktet e papërshtatshme ose të padëshirueshme për të miturin.

    5. Neni 35 synon të plotësojë kuadrin ligjor të sanksionuar me ligjin Nr. 18/2017 "Për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijës" i cili specifikon në nenin 51[1] detyrat e punonjësit të NJMDF. Për këtë arsye KDPM dhe ky ligj janë instrumenta që duhen përdorur dhe zbatuar në harmoni, sepse janë plotësues të njëri tjetrit.

     

    [1] Neni 51 i ligjit ligjin Nr. 18/2017 "Për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijës" parashikon: "Detyrat e punonjësit për mbrojtjen e fëmijës 1. Punonjësi për mbrojtjen e fëmijës kryen funksionin e menaxherit të rastit për fëmijët në nevojë për mbrojtje, që nga momenti i identifikimit apo referimit, gjatë hartimit e zbatimit të masës së mbrojtjes dhe Planit Individual të Mbrojtjes deri në përfundimin e tyre. 2. Punonjësi për mbrojtjen e fëmijës ka për detyrë: a) të identifikojë në mënyrë proaktive rastet e fëmijës në rrezik dhe në nevojë për mbrojtje, nëpërmjet vizitave periodike në terren dhe në familjen e fëmijës në rrezik, komunikimit me profesionistët nga sektori i arsimit, shëndetësisë dhe rendit, të cilët kanë kontakte me fëmijët; b) të bëjë vlerësimin e nivelit të rrezikut të çdo rasti të referuar dhe të identifikuar të fëmijës në nevojë për mbrojtje; c) të kërkojë mbledhjen e grupit teknik ndërsektorial dhe të hartojë Planin Individual të Mbrojtjes, pjesë e të cilit është edhe propozimi për marrjen e masave të mbrojtjes; ç) të informojë drejtuesin e njësisë së mbrojtjes së fëmijës dhe t’i propozojë drejtorit të strukturës përgjegjëse të shërbimeve shoqërore marrjen e masave të mbrojtjes mbi bazën e Planit Individual të Mbrojtjes, si dhe të koordinojë ndërhyrjet e veprimet që përcaktohen në plan; d) të bashkëpunojë dhe të shkëmbejë informacion për menaxhimin e rasteve të fëmijës në nevojë për mbrojtje me çdo strukturë përgjegjëse shëndetësore, arsimore, policore, të prokurorisë dhe të gjyqësorit, në nivel vendor e kombëtar, si dhe me shoqërinë civile, duke ruajtur të dhënat personale të fëmijës; dh) të monitorojë mbarëvajtjen e zbatimit të masës së mbrojtjes, progresin e zhvillimit të fëmijës, për të cilin është vendosur masa e mbrojtjes. Profesionistët e tjerë, të përfshirë në zbatimin e masës së mbrojtjes apo të Planit Individual të Mbrojtjes, janë të detyruar ta mbajnë të informuar punonjësin e mbrojtjes së fëmijës në lidhje me progresin, sfidat dhe problematikat e hasura gjatë zbatimit të tyre; e) të propozojë ndryshimin apo heqjen e masës së mbrojtjes dhe/ose ndryshimin apo përfundimin e Planit Individual të Mbrojtjes nëse nuk ekzistojnë më kushtet, për shkak të të cilave është vendosur masa dhe plani, apo kur një gjë e tillë i shërben fëmijës dhe/ose është në interesin më të lartë të tij; ë) të lehtësojë dhe të mbështesë fëmijën dhe/ose familjen e fëmijës në përmbushjen e veprimeve apo detyrave të përcaktuara në Planin Individual të Mbrojtjes; f) të marrë pjesë në proceset gjyqësore, në të cilat shqyrtohen masat e mbrojtjes të propozuara në planet individuale të mbrojtjes së fëmijës, për të cilët ai është menaxher rasti; g) t’i drejtohet prokurorit për heqjen e përgjegjësisë prindërore, duke e vënë atë në dijeni për prindërit që tregojnë pakujdesi të rëndë në ushtrimin e përgjegjësisë prindërore ose kur, me veprimet e tyre, prindërit ndikojnë në mënyrë të dëmshme në edukimin dhe zhvillimin e fëmijës. gj) të ndihmojë fëmijën dhe/ose familjen e fëmijës në hartimin dhe dërgimin e ankesave pranë Avokatit të Popullit apo autoriteteve të tjera përgjegjëse."

  • Objekti

    6. Paragrafi 1 i nenit 35 të KDPM parashikon një gamë detyrash për punonjësit e NJMDF të cilat mund të grupohen në tri drejtime. Kështu, nga germa a) deri në germën ç) jepen detyrat me karakter të përgjithshëm që lidhen me mbështetjen që i jepet të miturit emocionalisht, lidhur me komunikimin, me këshillimet profesionale, etj. Nga germa d) deri në germën ë) jepen detyrat e punonjësit që lidhen me të drejtën për informim të të miturit të përfshirë në procesin e drejtësisë penale. Nga germa f) deri tek germa gj) jepen detyrat për bashkëpunimin institucional të NJMDF me avokatin, mbrojtësin, përfaqësuesin ligjor dhe me gjykatën, lidhur me kërkimin për marrjen e masave mbrojtëse, të masave të veçanta, etj.

    7. Paragrafi 2 i nenit 35 ndalet në një detyrë të posaçme të përfaqësuesit të NJMDF duke i dhënë detyrën e përfaqësuesit procedural dhe për rrjedhojë një rol më aktiv dhe të rëndësishëm në proces. Në këtë rast përfaqësuesi i NJMDF jep pëlqimin për dhënien e dëshmisë prej të miturit.

    8. Sipas nenit 35 detyrat e NJMDF renditen duke pasur si synim mbrojtjen e të miturit nga viktimizimi dhe riviktimizimi dhe synohet rehabilitimi sa më i mirë dhe sa më i shpejtë prej pasojave të veprës penale.

    9. Neni 35 ka një strukturë që ndjek linjën referuese në mënyrë të shprehur. Pavarësisht, e gjithë përmbajtja e tij dhe në mënyrë të veçantë përmbajtja e paragrafit 1 nevojitet të lexohet në mënyrë paralele me nenin 51 të ligjit Nr. 18/2017 "Për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijës", ku jepen detyrat e punonjësit të NjMDF.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    10. Lidhur me rolin e NjMDF në procesin e drejtësisë penale për të mitur, neni 35 nënvizon detyrat e përfaqësuesit të këtij institucioni në mbështetje të të miturit dëshmitar dhe viktimë.

    11. Në paragrafin 1, germa a) të nenit 35 evidentohet detyra e parë e punonjësit të NJMDF që është "mbështetja e të miturit emocionalisht". Mbështetja emocionale ka të bëjë me ndihmën për të ngritur dikë nga një gjendje e rënduar emocionale dhe psikologjike në një gjëndje më të mirë, me qëllim që të dinë të gjejnë zgjidhjen edhe kur ndihen në vështirësi. Në rastin konkret personi mbështetës merr rolin e dikujt që shihet si pikë nisje ose pikë reference për ndërtimin e një raporti korrekt ndërmjet të miturit me sistemin e drejtësisë. Personi mbeshtetës lehtëson menaxhimin e gjendjeve të vështira emocionale ku mund të përfshihet i mituri gjatë përballjes me sistemin e drejtësisë. Ka probabilitet të lartë që i mituri të ketë luhatje emocionale gjatë dhënies së dëshmisë ose riprodhimit të ngjarjeve. Asistenca e personit mbështetës jo vetëm ndihmon personalisht të miturin, por ndihmon edhe vetë procesin pasi krijon një klimë më të favorshme në manaxhimin e situatave.

    12. Gërma b) e paragrafit 1 të nenit 35 parashikon një mundësi të gjera mbështetjeje nga ana e punonjësit të NjMDF për të miturit dëshmitarë dhe viktima gjatë gjithë procesit penal. Pas deklarimit të kësaj mbështetje në mënyrë të përgjithshme dhe të paspecifikuar të përmbledhur në fjalinë e parë të gërmës b) në shprehjen "të japë mbështetje gjatë gjithë procesit penal", ligjvënësi në fjalinë e dytë të kësaj germe përpiqet që ta bëjë konkrete llojin e kësaj mbështetje duke ilustruar me specifikimin e natyrës së mbështetjes në tre forma: përmes masave që synojnë minimizimin e pasojave negative të veprës penale, të tilla si ndjekja e programeve të drejtësisë restauruese dhe të ndërmjetësimit, terapive me natyrë detoksifikuese e mjekësore, seancave të psikoanalizës e të tjera të ngjashme me to; përmes masave për të ndihmuar të miturin në veprimtarinë e përditshme, të tilla si: ndjekja e kurseve për mësimin dhe kryerjen e veprimtarive shkollore ose profesionale, aktivizimin në aktivitete me natyrë edukative, trajnuese, sportive e argëtuese, humanitare, e të tjera; dhe përmes masave në raport me çështjet administrative që lidhen me rrethanat e rastit konkret, të tilla si kryerjen e veprimeve që lidhen me ushtrimin e të drejtës për ankim, të ndjekjes së kërkesave që lidhen me marrjen e masave adminsitrative në favor të të miturit, e të tjera.

    13. Në gërmën c) të paragrafit 1 parashikohet detyra që NjMDF "të këshillojë nëse ndjekja e një terapie ose këshillimi profesional është e nevojshme". Terapia psikologjike nënkupton rastin kur një specialist ofron një mjedis mbështetës që lejon personin në nevojë të flasë hapur me dikë që është objektiv, neutral dhe jo-gjykues. Një terapist mund të ndihmojë të miturin të përballojnë ndjenjat dhe simptomat dhe të ndryshojnë modelet e sjelljes që mund të kontribuojnë në përmirësimin e gjendjes. Këshillimi profesional është një fushë specialiteti e psikologjisë që trajton fusha të tilla si vlerësimi dhe ndërhyrjet në nivel individual, grupor dhe organizativ. Përfaqësuesi i NjMDF, në rastin në fjalë, kryen rolin e koordinatorit për të evidentuar nevojat specifike të rastit dhe orientimin e të miturit për një trajtim psikologjik sa më të përshtatshëm në institucione që garantojnë këto shërbime.

    14. Në gërmën ç) të paragrafit 1 parashikohet detyra e NjMDF që "të ruajë komunikimin me të afërmit, shokët dhe mbrojtësin e të miturit". Një rol shumë të rëndësishëm në manaxhimin e rastit është që NjMDF të ruajë komunikimin me të afërmit, shokët dhe mbrojtësin e të miturit për të arritur në përfundime më të sakta për specifikat dhe nevojat e rastit. Shpesh herë që informacioni mbi mbarëvajtjen emocionale dhe sociale të jetë më i plotësuar nevojitet të merren të dhëna të vazhdueshme nga mjedisi që e rrethon të miturin në jetën e zakonshme.

    15. Gërma d) e paragrafit 1 të nenit 35 trajton detyrimin e punonjësit të NJMDF të informojë të miturin lidhur me shërbimet shëndetësore, psikologjike ose sociale si dhe për mënyrat e mundshme të marrjes së këtyre shërbimeve. Ky lloj informacioni mund të jepet me gojë, duke sqaruar specifikat e secilit shërbim, avantazhet që i vijnë të miturit nga përfitimi i tij. Gjithashtu, informimi mund të bëhet edhe duke i vënë në dispozicion të miturit materiale shpjeguese, fletëpalosje, broshura, që përmbajnë informacionin e nevojshëm në varësi të moshës së të miturit dhe të shkallës së njohjes së tij. Në secilin nga këto raste informimi duhet të lerë hapësirën e duhur për pyetje e përgjigje nga i mituri dhe në favor të sqarimit më të mirë.

    16. Gërma dh) e paragrafit 1 të nenit 35 parashikon detyrimin për dhënia e informacionit me karakter ligjor. Punonjësi i mbrojtjes së fëmijës[1] pranë Agjencisë për mbrojtjen e të të drejtave të fëmijëve ose pranë njësisë së qeverisjes vendore, struktura këto aktualisht ende jo të shtrira në të gjithë vendin por në progression, është i detyruar të informojë të miturin "për gjendjen e tij procedurale", të shpjegojë nëse është dëshmitar, i akuzuar ose është viktimë, të shpjegojë se çfarë pasojash vijnë për të nga procesi gjyqësor dhe hetimor, të shpjegojë rëndësinë e dhënies së dëshmisë dhe të thënies së të vërtetës, të shpjegojë pasojat e dëshmisë së rremë dhe rëndësinë e thënies së të vërtetës, të tregojë natyrën e procesit të drejtësisë për të mitur dhe të japë informacion mbi çdo pjesëmarrës të tij me rolet përkatëse ligjore duke filluar nga prokurori, gjyqtari, avokati, mbrojtësi, i akuzuari, përfaqësuesi ligjore, e të tjera. Me të drejtë lind pyetja se kur njoftohet NJMDF lidhur me rastin e një të mituri viktimë? Përgjigja për ketë gjendet në aktet nën ligjore, Vendim i Këshillit të Ministrave Nr. 265, datë 12.04.2012 “Për krijimin dhe funksionimin e mekanizmit të bashkërendimit të punës ndërmjet autoriteteve shtetërore përgjegjëse për referimin e rasteve të fëmijëve në rrezik, si dhe mënyrën e procedimit të tij”, në të cilat përcaktohet koordinimi i veprimtarisë të mekanizmit referues. Këto akte janë në process rishikimi. I mituri duhet të informohet edhe për kohëzgjatjen e procesit të pyetjes së tij, formën e të pyeturit, si dhe për rregullat procedurale të pyetjes me qëllim që të jetë i qartë përballë një procesi të panjohur për të. Kjo gjë do të shtojë sigurinë e dhënies së një dëshmie të saktë dhe të vërtetë. Meqënëse nuk ka një specifikim ligjor për faktin nëse detyrimi i punonjësit të mbrojtjes së fëmijës duhet të zbatohet i pari apo gjykata duhet t'i drejtohet NJMDF për marrjen e informacionit për të cilin kjo e fundit detyrohet, mund të themi se ky detyrim rëndon në mënyrë të dyanshme për secilin prej këtyre organeve. Praktikisht kjo do të varet edhe nga fakti se cili prej organeve kompetente, gjykata apo NJMDF, do të marrë dijeni paraprakisht përmes proceseve respektive për praninë e një të mituri në procesin e drejtësisë penale me qëllim mbrojtjen e të drejtave të tij në këtë proces.

    17. Germa ë) e paragrafit 1 të nenit 35 është një përzgjatim i gërmës dh), sepse ajo vijon me detyrimet që burojnë nga procesi i dhënies së dëshmisë dhe marrjes në pyetje të të miturit. Germa ë) i referohet detyrimit për dhënien e informacionit lidhur me kohën dhe vendin e marrjes në pyetje të të miturit të cilën e veçon nga veprimet e tjera procedurale. "Koha dhe vendi i marrjes në pyetje të të miturit" janë dy faktorë të rëndësishëm për mbarëvajtjen me sukses të procesit. Ky detyrim duhet të shihet i ndërlidhur edhe me nenin 361, germa a) të KPP. Termi "i përshtatshëm" është ai që shkon si mbiemri i duhur për t'iu bashkangjitur kohës dhe vendit të pyetjes. Këtë gjë duhet ta ketë në vëmendje çdo përfaqësues institucional që lidhet me procesin e drejtësisë për të mitur dhe me marrjen në pyetje. Germa ë) trajton edhe informacionin që lidhet me "zbatimin e veprimeve të tjera procedurale". I mituri duhet të marrë informacion krahas mënyrës së marrjes në pyetje, edhe për masat që mund të merren për të siguruar jetën dhe sigurinë e tij, veprimet që do të kryhen, të tilla si ballafaqimi, paraqitja për njohje, hetimi, gjykimi, sigurimi i provës, ekzaminimi shëndetësor e psikologjik, e të tjera. Të gjitha të drejtat e parashikuara në këtë germë të dispozitës janë parashikuar edhe në nenin 58 dhe 58, germa a) të KPP, ndaj duhet të shihen në ndërthurura me të.

    18. Gërma f) e paragrafit 1 të nenit 35 thekson rendësinë e bashkëpunimit midis punonjësit të NJMDF, mbrojtësit, të miturit dhe përfaqësuesin ligjor. Qëllimi i këtij bashkëpunimi është të sigurohet që gjatë pyetjeve të të miturit dhe dhënies së dëshmisë së tij të mos ketë rreziqe që mund të vijnë nga pjesëmarrës të tjerë në gjykim ose persona të lidhur me ta. Shmangia e "kontakteve të papërshtatshme dhe/ose të padëshirueshme" duhet kuptuar si mbajtje e të miturit fizikisht larg ndikimit të të akuzuarit ose mbajtja e distancës për t'u mos u takuar me njëri-tjetrin në rastin kur i mituri është viktimë ose dëshmitar. Vetë dispozita jep mënyrën sesi do të realizohet fizikisht kjo gjë duke ilustruar me masën e mbajtjes në një sallë të veçantë ndërmjet seancave, ose të masave të tjera që të sigurojnë mostakimin, distancën apo largësinë e duhur me qëllim mbrojtjen e interesit më të lartë të të miturit. "Kontakti" mund të shprehet në formën e një takimi fizik, apo të një komunikimi fizik të atëçastshëm që arrihet me ndihmë e mjeteve teknologjike dhe elektronike të komunikimit. Për të qenë "kontakt i papërshtatshëm" duhet që kontakti të shkaktojë shqetësime, ankth, frikë dhe presion e dhunë fizike ose psikike tek i mituri me qëllim që ta intimidojë atë për të mos folur ose për të tërhequr, manipuluar, ndryshuar thëniet dhe dëshminë e tij. Lidhur me termin "interesi më i lartë i të miturit" i parashikuar në germën f) mund të themi se të udhëhiqesh nga interesi më i lartë i fëmijës, do të thotë që të gjitha masat që merren për të shmangur kontaktet me individë të padëshiruar duhet të bëhen me qëllimin përfundimtar të krijimit të një atmosfere të qetë dhe të sigurt. Kuptimi i “Interes më i lartë i fëmijës” jepet në pikën 9 të nenit 3 të KDPM dhe nënkupton të drejtën e fëmijës për të pasur një zhvillim të shëndetshëm fizik, mendor, moral, shpirtëror, social, si dhe për të gëzuar një jetë familjare e sociale të përshtatshme për fëmijën. Interesi më i lartë i fëmijës është një nga parimet e renditura në nenin 10 të KDPM dhe që buron nga neni 3 i Konventës së Kombeve të Bashkuara Mbi Të Drejtat e Fëmijëve.

    19. Gërma g) e paragrafit 1 të nenit 35 trajton një formë tjetër bashkëpunimi midis punonjësit të NJMDF me mbrojtësin, të miturin dhe përfaqësuesin ligjor të cilët kanë të drejtën dhe detyrimin që të kërkojnë nga gjykata marrjen e masave mbrojtëse ndaj të miturit, nëse këto janë të nevojshme. Kuptimi i masave mbrojtëse jepet në nenin 37 të KDPM ku parashikohet që për të rritur sigurinë e jetës dhe të shëndetit të të miturit merren masa mbrojëtse të tilla si: shmangia e kontaktit të drejtpërdrejtë midis të miturit viktimë ose dëshmitar dhe të akuzuarit, në çdo fazë të procesit; nxjerrja e një “urdhër-kufizimi” në gjykatë, vendosja e masës së sigurimit “arrest me burg” ose “arrest në shtëpi” për të akuzuarin me kushtin e ndalimit të kontaktit me të miturin; ruajtja e sekretit të vendndodhjes së të miturit, etj.

    20. Në gërmën gj) të paragrafit 1 të nenit 35 parashikohet e drejta dhe në të njëjtën kohë edhe detyrimi që punonjësi i NJMDF të kërkojë marrjen e masave të veçanta nëse për rrethanat në të cilat ndodhet i mituri vlerësohet se këto masa janë të nevojshme. Me shprehjen "të kërkojë marrjen e masave të veçanta ... nëse ... janë të nevojshme" do të kemi parasysh rastin kur personi mbështetës duke kryer dhe rolin e atij që vëzhgon dhe analizon gjendjen emocionale, psikike dhe sociale të të miturit në kontakt me sistemin e drejtësisë mund të shtrojë kërkesa për marrjen e masave të veçanta në raste specifike. Për shembull, këto masa mund të jenë teknika të ndryshme nga ato të zakonshmet që përdoren në marrjen e dëshmisë, ose sugjerime për të marrë dëshminë në mjedise jashtë gjykatës dhe me familjare për të miturin.

     

    [1] Neni 34 i ligjit ligjin Nr. 18/2017 "Për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijës", në pikat 3 dhe 4 parashikon: "3. Strukturat për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijës në nivel qendror janë: a) ministri që bashkërendon punën për çështjet e t? drejtave dhe mbrojtjes së fëmijës; b) Agjencia Shtetërore për të Drejtat dhe Mbrojtjen e Fëmijës;  c) çdo ministër përgjegjës, sipas fushës që mbulon, në lidhje me të drejtat e fëmijës dhe mbrojtjen e tyre. 4. Strukturat për mbrojtjen e fëmijës në nivel vendor janë: a) bashkia; b) struktura përgjegjëse për shërbimet shoqërore në bashki; c) njësia për mbrojtjen e fëmijës pranë strukturës përgjegjëse për shërbimet shoqërore n? bashki; ç) njësia e vlerësimit të nevojave dhe referimit pranë bashkisë apo njësive administrative; d) punonjësi i mbrojtjes së fëmijës pranë njësisë për mbrojtjen e fëmijës dhe njësisë së vlerësimit të nevojave dhe referimit."

  • Konteksti historik

    21. Përpara KDPM, në aspektet e përgjithshme të detyrave të Njësisë për Mbrojtjen e të drejtave të Fëmijëve ka qenë ligjin Nr.10 347, datë 4.11.2010 "Për mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës,[1] i cili në nenit 37 parashikonte Detyrat e Agjencisë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës. Në nenin 38 të po këtij ligji parashikohen detyrat e njësive, pra të NJMDF në këshillin e qarkut. Neni 39 parashikonte detyrat e NJMDF në bashki/komunë.

    22. Përpara KDPM, Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë miratuar me ligjin Nr.7905, datë 21.3.1995, ndryshuar me ligjet: nr. 7977, datë 26.7.1995, 8027, datë 15.11.1995, nr. 8180, datë 23.12.1996, nr. 8460, datë 11.2.1999, nr. 8570, datë 20.1.2000, nr.8602, datë 10.4.2000, nr. 8813, datë 13.6.2002, nr.9085, datë 19.6.2003, nr. 9187, datë 12.2.2004, nr. 9276, datë 16.9.2004, nr. 9911, datë 5.5.2008, nr. 10 054, datë 29.12.2008, nr. 145/2013, datë 2.5.2013, nr. 21/2014, datë 10.3.2014, nr.99/2014, datë 31.7.2014, nr. 35/2017, datë 30.3.2017; vendimet e Gjykatës Kushtetuese nr. 55, datë 21.11.1997, nr. 15, datë 17.4.2003 dhe nr. 31, datë 17.5.2012, trajtonte disa rregulla për pyetjen e dëshmitarëve të mitur në nenin 361. Kjo gjë do të thotë se asnjë parashikim ligjor për sepcifikimin e pyetjes së të miturit nuk ekzistonte historikisht para se të hynte në fuqi KDPM.

     

    [1] http://www.kqk.gov.al/sites/default/files/publikime/ligji_nr.10_347_date_04.11.2010.pdf

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    23. Article 3 of the Convention of the United Nations Organisation on the rights of the child, November 20, 1989parashikon parimin e interest më të lartë të fëmijës.

    24. Resolution No. 2 on child-friendly justice, adopted at the 28th Conference of European Ministers of Justice (Lanzarote, October 2007)[1]; "IV. Implementimi 21. Përgjigja për shkeljet e kryera nga të miturit duhet të planifikohet, koordinohet dhe të dorëzohet nga partneritetet locale të përbëra nga agjencitë publike kryesore – policia, shërbimi i proves, mirëqënia sociale dhe rinore, gjyq?sori, edukimi, punësimi, autoritetet shëndetësore dhe të strehimit – dhe sektori privat dhe vullnetar. Këto partneritete duhet të jenë përgjegjëse për të arkivuar një qëllim të përbashkët dhe të qartë…”

    25. Appendix to Recommendation CM/Rec (2008)11 European Rules for juvenile offenders subject to sanctions or measures and Explanatory memorandum[2].

    26. Paragrafët 20 deri në 23 të Rekomandimit Rec (2003)5 trajtojnë situatën specifike të të miturve. …Brënda Këshillit të Europës në një tekst pragmatik për përdorim nga qeveritë kur zhvillojnë legjislacionin kombëtar dhe rregulloret e lidhura me temën.”

    27. United Nations Guidelines for the Prevention of Juvenile Delinquency (The Riyadh Guidelines)[3] parashikojnë detyrat e autoriteteve publike.

    28. United Nations Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice (The Beijing Rules)[4].

    29. The United Nations Standard Minimum Rules for Non-Custodial Measures (The Tokyo Rules)[5].

    30. The United Nations Rules for the Protection of Juveniles Deprived of their Liberty (The Havana Rules)[6].

     

    [1] https://rm.coe.int/1680694596

    [2] https://rm.coe.int/168070ce24

    [3] http://www.un.org/documents/ga/res/45/a45r112.htm

    [4] http://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/beijingrules.pdf

    [5] http://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/tokyorules.pdf

    [6] http://www.un.org/documents/ga/res/45/a45r113.htm

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Raporte, opinione, rekomandime dhe deklarata 

  31. "Justice in Matters involving Child Victims and Witnesses of Crime" UNICEF Commentary of the United Nations Model Law parashikon mënyrat e koordinimit për mbrojtje e të miturit në nivel lokal dhe rajonal dhe jep shembuj të praktikave positive nga vende të ndryshme.

   

  32. ECOSOC Resolution 2005/20 Guidelines on Justice in Matters involving Child Victims and Witnesses of Crime[1].

   

  33. Raporti i Implementimit të Planit të Veprimit për Fëmijë 2012- 2015[2].

   

  ^[1] http://www.un.org/en/ecosoc/docs/2005/resolution%202005-20.pdf

  http://femijet.gov.al/al/wp-VEPRIMIT-P%C3%8BR-F%C3%8BMIJ%C3%8B-2012-2015.pdf

• Materiale legjislative

  34. Relacioni për projektligjin "Për mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve"[1] parashikon: "Nga analizat e bëra është evidentuar nevoja për ngritjen e një sistemi të integruar për mbrojtjen e fëmijëve dhe një qasje multidisiplinare në koordinimin e të gjitha politikave dhe ndërhyrjeve. Përveç kësaj, mënyra se si kanë qenë të parashikuar të drejtat, pra të pa shoqëruara me mekanizma konkretë për realizimin e tyre, ka çuar në realitetin që ligji në fuqi nuk ka arritur të mbrojë me efikasitet të drejtat e fëmijëve, pasi ka më shumë karakter deklarativ sesa mbrojtës." Po ashtu ky relacion nënvizon: " 9. Projektligji parashikon për herë të parë një sistem gjithpërfshirës të mbrojtjes së fëmijëve, duke ripërcaktuar qartë detyrat e mekanizmave institucionale dhe struktuarve të mbrojtjes së fëmijëve në nivel qendror dhe lokal, duke e koordinuar edhe me ligjin e ri për shërbimet sociale si dhe realitetin e ri ligjor e administrativ të ndarjes territoriale të vendit". " 12. Veprimtaria e strukturave të mbrojtjes së fëmijëve rregullohet duke pasur parasysh se çdo vendim për fëmijët në nevojë për mbrojtje bëhet pas një vlerësimi ndërsektorial, mbi bazën e të cilit hartohet Plani Individual i Mbrojtjes (PIM), ç’ka gjithashtu, është një koncept i ri."

  35. Relacioni për projektligjin "Kodi i Drejtësisë Penale për të Mitur"[2] parashikon: "Drejtësia miqësore për fëmijët nënkupton garantimin e respektit dhe efektivitetin e zbatimit të të gjithë të drejtave të fëmijëve, në nivelin më të lartë të arritshëm, në sistemet e drejtësisë së një vendi. Për këtë, në vecanti, kërkohet që drejtësia të jetë e aksesueshme, e përshtatur sipas moshave, e shpejtë, e fokusuar në nevojat dhe të drejtat e fëmijëve. Kjo përfshin të drejtën për një proces të rregullt ligjor, të drejtën për pjesëmarrje dhe për të kuptuar procedurat, të drejtën për respektimin e jetës private dhe familjare, si dhe të integritetit dhe dinjitetit."

  36. Dokumenta strategjikë[3] që ndikojnë në përgatitjen e nismave legjislative janë edhe: 

  - Strategjia e Mbrojtjes Sociale, 2015 – 2020;

  - Dokumenti Politik i Përfshirjes Sociale, 2016 – 2020;

  - Plani i Veprimit për Fëmijët në Situatë Rruge, 2015 – 2017;

  - Strategjia e Luftës Kundër Trafikimit të Personave dhe Plani i Veprimit, 2014 -2017.

   

  [1] https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2016/09/RELACION-TE-DREJTAT-E-FEMIJES.pdf

  [2] Linku: https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2017/01/RELACION-KIODI-I-DREJTESISE-PER-TE-MITURIT-NE-RSH-Resized.pdf

  [3] http://femijet.gov.al/al/raporte

• Dispozita të lidhura

  37. Neni 51 i ligjit Nr. 18/2017 "Për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijës", ku jepen detyrat e punonjësit të NJMDF. Neni 51 parashikon: "Detyrat e punonjësit për mbrojtjen e fëmijës 1. Punonjësi për mbrojtjen e fëmijës kryen funksionin e menaxherit të rastit për fëmijët në nevojë për mbrojtje, që nga momenti i identifikimit apo referimit, gjatë hartimit e zbatimit të masës së mbrojtjes dhe Planit Individual të Mbrojtjes deri në përfundimin e tyre. 2. Punonjësi për mbrojtjen e fëmijës ka për detyrë: a) të identifikojë në mënyrë proaktive rastet e fëmijës në rrezik dhe në nevojë për mbrojtje, nëpërmjet vizitave periodike në terren dhe në familjen e fëmijës në rrezik, komunikimit me profesionistët nga sektori i arsimit, shëndetësisë dhe rendit, të cilët kanë kontakte me fëmijët; b) të bëjë vlerësimin e nivelit të rrezikut të çdo rasti të referuar dhe të identifikuar të fëmijës në nevojë për mbrojtje; c) të kërkojë mbledhjen e grupit teknik ndërsektorial dhe të hartojë Planin Individual të Mbrojtjes, pjesë e të cilit është edhe propozimi për marrjen e masave të mbrojtjes; ç) të informojë drejtuesin e njësisë së mbrojtjes së fëmijës dhe t’i propozojë drejtorit të strukturës përgjegjëse të shërbimeve shoqërore marrjen e masave të mbrojtjes mbi bazën e Planit Individual të Mbrojtjes, si dhe të koordinojë ndërhyrjet e veprimet që përcaktohen në plan; d) të bashkëpunojë dhe të shkëmbejë informacion për menaxhimin e rasteve të fëmijës në nevojë për mbrojtje me çdo strukturë përgjegjëse shëndetësore, arsimore, policore, të prokurorisë dhe të gjyqësorit, në nivel vendor e kombëtar, si dhe me shoqërinë civile, duke ruajtur të dhënat personale të fëmijës; dh) të monitorojë mbarëvajtjen e zbatimit të masës së mbrojtjes, progresin e zhvillimit të fëmijës, për të cilin është vendosur masa e mbrojtjes. Profesionistët e tjerë, të përfshirë në zbatimin e masës së mbrojtjes apo të Planit Individual të Mbrojtjes, janë të detyruar ta mbajnë të informuar punonjësin e mbrojtjes së fëmijës në lidhje me progresin, sfidat dhe problematikat e hasura gjatë zbatimit të tyre; e) të propozojë ndryshimin apo heqjen e masës së mbrojtjes dhe/ose ndryshimin apo përfundimin e Planit Individual të Mbrojtjes nëse nuk ekzistojnë më kushtet, për shkak të të cilave është vendosur masa dhe plani, apo kur një gjë e tillë i shërben fëmijës dhe/ose është në interesin më të lartë të tij; ë) të lehtësojë dhe të mbështesë fëmijën dhe/ose familjen e fëmijës në përmbushjen e veprimeve apo detyrave të përcaktuara në Planin Individual të Mbrojtjes; f) të marrë pjesë në proceset gjyqësore, në të cilat shqyrtohen masat e mbrojtjes të propozuara në planet individuale të mbrojtjes së fëmijës, për të cilët ai është menaxher rasti; g) t’i drejtohet prokurorit për heqjen e përgjegjësisë prindërore, duke e vënë atë në dijeni për prindërit që tregojnë pakujdesi të rëndë në ushtrimin përgjegjësisë prindërore ose kur, me veprimet e tyre, prindërit ndikojnë në mënyrë të dëmshme në edukimin dhe zhvillimin e fëmijës. gj) të ndihmojë fëmijën dhe/ose familjen e fëmijës në hartimin dhe dërgimin e ankesave pranë Avokatit të Popullit apo autoriteteve të tjera përgjegjëse."

  38. Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë miratuar me ligjin Nr.7905, datë 21.3.1995, ndryshuar.

  39. Neni 361/a: Pyetja e dëshmitarit të mitur (Shtuar me ligjin nr.9276, datë 16.9.2004) (Ndryshuar me ligjin nr.35/2017).

• Akte nënligjore
  40. VKM nr. 263 datë 12.04. 2012 “Për përcaktimin e rregullave të hollësishme, për bashkëpunimin midis mekanizmave institucionalë dhe organizatave jofitimprurëse, për realizmin e politikave vendore për mbrojtjen e të drejtave”;

   

  41. VKM NR 264, datë 12.04.2012 “Për proçedurat e kryerjes së kontrollit dhe vendosjes së sanksionit nga Agjencia Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijeve”;

   

  42. VKM NR 265, datë 12.04.2012 “Për krijimin dhe funksionimin e mekanizmit të bashkërendimit të punës ndërmjet autoriteteve shtetërore pergjëgjese për referimin e rasteve të fëmijëve në rrezik, si dhe mënyrën e procedimit te tij”;

   

  43. VKM NR 266, datë 12.04.2012 Për Bashkërendimin e Mekanizmave në Nivel Qëndror dhe Vendor për Çështjet e Mbrojtjes së të Drejtave të Fëmijëve”;

   

  44. VKM NR 267, datë 12.04.2012 “Për Llojet, Mënyrën e Shkëmbimit të Informacionit dhe të Dhënave Statistikore të Kërkuara nga Agjencia e nga Strukturat Shtetërore Përgjegjëse, në Nivel Qendror dhe Vendor”;

   

  45. VKM nr.201 datë 16.03.2011 “Për miratimin e rregullores së funksionimit të Këshillit Kombëtar për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës”;

   

  46. VKM nr.346 datë 29.04.2011 “Për miratimin e rregullores për organizimin dhe funksionimin e agjencisë shtetërore për mbrojtjen e të drejtave të fëmijës”;

   

  47. VKM nr.573, datë 24.6.2015 “Për miratimin e standardeve të shërbimeve të njësive të mbrojtjes së fëmijëve”.
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia

  " Andrew L. Cherry, ‎Valentina Baltag, ‎Mary E. Dillon "International Handbook on Adolescent Health and Development", Springer International Publishing, Switzerland, 2017. https://books.google.al/books?isbn=3319407430

  George Miller "Reforming Juvenile Justice system to improve the children's life" 2010, https://books.google.al/books?isbn=1437936369,

  Ted Rubin "Juvenile Justice, Policies, Practices and Programes" Vol I, 2003, https://books.google.al/books?isbn=1887554335.

• Arkiva
  Asnjë koment