Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Qëllimi i nenit 38 të KDPM është realizimi i njoftimit të të miturit viktimë dhe/ose dëshmitar të veprës penale për procedimin penal duke garantuar kështu të drejtën e tij/saj për t’u informuar e parashikuar kjo në nenin 34 të KDPM.

    2. Objekti i nenit 38 të KDPM është të përcaktojë mënyrën e njoftimit të të miturit viktimë dhe/ose dëshmitar për procesin penal.

  • Objekti

    3. Neni 38 është i strukturuar në tri paragrafë, të cilat përkatësisht përcaktojnë: a) rregulla që detyrojnë organin procedues për të realizimin e njoftimit; b) mënyrën e njoftimi; c) subjektet që duhet të njoftohen gjatë kësaj procedure, si dhe ç) formën e njoftimit të tyre.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    4. Neni 38 i KDPM ka të bëjë me realizimin e të drejtës për informim të viktimës dhe/ose dëshmitarit të veprës penale, si një nga një drejtat për të garantuar interesin më të lartë të fëmijës gjatë procesit penal. Në realizmin e njoftimit organi procedues duhet të mbajnë parasysh që ai të bëhet duke pasur bazuar në rrethanat konkrete të miturit që i drejtohet njoftimi që kanë të bëjnë me moshën, zhvillimin mendor dhe arsimor të tij/saj etj me qëllim realizimin e një njoftimi efektiv.

    5. Organi procedues në kuptim të këtij neni është gjykata, prokuroria, policia gjyqësore në varësi të fazës në të cilën është procedimi penal dhe që ka kompentecën për të kryer veprimin procedural të njoftimit të të miturit. Sic vihet re, ky nen përdor termin ‘procedues’ për të specifikuar pikërisht organet kompetete që kryejnë veprime të kësaj natyre dhe ngushtuar kështu rrethin e ‘organ kompetent’ sipas kuptimit të nenit 3 pika 15 e KDPM.

    6. Njoftimi është mjet procedural i rëndësishëm. Njoftimi i shërben garantimit të së drejtës për informim duke realizuar kështu standardin për proces të rregullt ligjor gjatë procedimit penal. Përmes njoftimit, organi procedures, siguron administrimin e procesit penal në mënyrë efektive dhe pa zvarritje. Në këtë kuptim merr rëndësi të veçantë realizmi i këtij njoftimi sipas mënyrave të trajtuara në nenin 38 të KDPM të tilla si:

     a) njoftimi drejtëpërdrejtë tek i mituri, si dhe në këtë rast një kopje e njoftimi i dërgohet mbrojtësit dhe një kopje i dërgohet përfaqësuesit ligjor, ose

     b) njoftimit nëpërmjet përfaqësuesit ligjor/procedural kuptimi i të cilit jepet në pikën 16 të nenit 3 të KDPMsi dhe në këtë rast një kopje e njoftimi i dërgohet mbrojtësit.

    7. Raste përjashtimore lidhur me rregullat e njoftimit parashikohen në nenin 38 paragrafi 2. Sipas këtij rregullimi ligjor ka dy raste përjashtimore nga parashikimi i nenit 38, paragrafi 1. Përjashtimi i parë ndodh kur ka konflikt interesi mes të miturit dhe përfaqësuesit ligjor. Një rast i tillë mund të shfaqet në situatën kur përfaqësuesi ligjor akuzohet për përfshirje në vepra penale ndaj të miturit dhe në këtë rast njoftimi nuk mund të bëhet nëpërmjet përfaqësuesit ligjor duke mbajtur parasysh se mbrojtja e interesit më të lartë të të miturit nuk mund të garantohet. 2. Rasti i dytë ka të bëjë me situatën kur mosha e të miturit është shumë e vogël dhe nuk mund të bëhet njoftimi drejtpërdrejtë i të miturit, për shkak të pamundësisë për ta kuptuar drejtë atë. Në këto dy raste përjashtimore njoftimi të miturit bëhet nëpërmjet përfaqësuesit procedural, mbrojtësit dhe psikologut. Kuptimi i përfaqësuesit procedural jepet në nenin 3 pika 17 të KDPM, si dhe në nenin 3 pika 12 e ligjit nr. 18/2017 “Për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijëve”.

    8. Neni 38 nuk shprehet lidhur me përmbajtjen e njoftimit por kujdeset që në vëmëndjen e autoritetit procedues, ky njoftim të jetë sa më i kuptueshëm për të miturin viktimë dhe/ose dëshmitar. Përmbajtja e njoftimit është e ndryshme dhe varet nga natyra e veprimit që njoftohet. Konkretisht është e ndryshme kur njoftimi i të miturit bëhet për t’u pyetur, ose për të kryer një ballafaqim, ose për të njoftuar të miturin për të marrë dijeni për vendimarrje të ndryshme të organit procedures në lidhje me ecurinë e procedimit penal. Në këtë kuptim, në bazë të nenit 38 të KDPM, organi procedures duhet të kujdeset që të respektohen standarded ndërkombëtare që garantojnë marrjen e informacionit prej të miturit përmes mënyrës së njoftimit. Kështu organi procedues bën kujdes që njoftimi  të jepet në një gjuhë të përshtatshme dhe të kuptueshëm për të miturin. Organi procedues mban parasysh rrethana të tilla si moshën, zhvillimin  arsimor, pjekurinë, si dhe nëse i mituir ka aftësi të kufizuara. Kjo do të thotë që njoftimi duhet bërë në gjuhën që është e kuptueshme për të miturin, pra i përkthyer nëse nuk di gjuhën e përdorur nga organi procedues ose përdor gjuhën e shenjave. Po ashtu organi procedues duhet të mbajë parasysh që njoftimi të jetë i përshtatshëm për të  miturin me aftësi të kufizuara në zbatim të ligjit nr. 93/2014 “Për përfshirjen dhe aksesueshmërinë e personave me aftësi të kufizuara”. Ky ligj në nenin 3 pika 9 parashikon kuptimin e personave me aftësi të kufizuar dhe në nenin 4 parashikon detyrimin e shtetit për të marrë masa për të garantuar realizimin e të drejtave të tyre që në rastin e nenit 38 të KDPM është  e drejta për t’u njoftuar dhe për rrjedhojë e drejta për akses në  procedura gjyqësore.Vetëm kështu garantohen standarded ndërkombëtare të vendosura në Konventën “Pe¨r te¨ Drejtat e Personave me Afte¨si te¨ Kufizuar dhe Protokolli Opsional” e Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB) në lidhje me aksesin në procesin penal të të miturit me afte¨si te¨ kufizuar, si dhe realizimit të së  drejtës së të miturit me afte¨si te¨ kufizuar  tij/saj për  marrje infomacioni në procesin  penal. Kjo konventë është e ratifikuar nga Shqipëria me ligjin nr.108/15.11.2012.

  • Konteksti historik

    9. Në legjislacionin shqiptar është hera e parë që parashikohen rregulla të detajuara për njoftimin e të miturit. Sipas rregullimit ligjor të KPrP para hyrjes në fuqi të ndryshimeve të tij të parashikuara në ligjin nr 35/2017, datë 30.03.2017, si dhe para hyrjes në fuqi të KDPM njoftimi i të miturit viktimë ose dëshmitar i veprës penale bëhej sipas rregullave të përgjithshme për njoftimin e të dëmtuarve dhe dëshmitarit të veprës penale prej organit procedues, sipas parashikimeve të në nenev 132 dhe 134, 137, 140 të KPrP. Konkretisht njoftimi bëhej në të njëjtën formë dhe përmbajtje si dhe për dëshmitarët e tjerë dhe personalisht të miturit ose duke iu dorëzuar përfaqësuesit ligjor.

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    10. Një sërë instrumentesh kanë parashikuar dhe vendosur standardin që të miturit duhet të njoftohen vetë ose përmes përfaqësuesve ligjor, mbrojtësve duke ia garantuar atyre të drejtën për informim në një gjuhë të kuptueshme dhe përshtatshme duke u zbatuar kështu parimi i mbrojtjes së interesit më të lartë të të miturit. Disa nga dokumentet ndërkombëtare që parashikojnë standardet e mësipërme janë si vijon:

    11. Rezoluta 2005/20 e Këshillit Ekonomik dhe Shoqëror të OKB-së (ECOSOC), në lidhje me “Udhëzime në çështjet e drejtësisë që përfshijnë fëmijë viktima dhe dëshmitarë të veprës penale” 22 korrik 2005 në pikën 18 paragrafi VII 1 nënvizon se “Child victims and witnesses, their parents or guardians and legal representatives, from their first contact with the justice process and throughout that process, should be promptly and adequately informed, to the extent feasible and appropriate, of, inter alia … http://www.un.org/en/ecosoc/docs/2005/resolution%202005-20.pdf vizituar për herë të fundit më datë 31 Gusht 2017

    12. Organizata e Kombeve të Bashkuara, në “Konventa pe¨r te¨ Drejtat e Personave me Afte¨si te¨ Kufizuar dhe Protokolli Opsional” dhjetor 2006 nënvizon në nenin 13 “1. Shtetet Pale¨ do te¨ sigurojne¨ akses efektiv ne¨ organet e drejte¨sise¨ pe¨r personat me afte¨si te¨ kufizuar nje¨soj si pjesa tjete¨r e populle¨sise¨, duke pe¨rfshire¨ akomodime te¨ pe¨rshtatshme proc¸eduriale dhe sipas pe¨rkate¨sise¨ te¨ moshe¨s, me qe¨llim lehte¨simin e rolit te¨ tyre si pjese¨marre¨s direkte¨ dhe indirekte¨, duke pe¨rfshire¨ edhe rolin e de¨shmitarit, ne¨ te¨ gjitha proc¸edurat ligjore, duke pe¨rfshire¨ fazat hetimore dhe stade te¨ tjera paraprake. 2. Me qe¨llim qe¨ personave me afte¨si te¨ kufizuar tu be¨het i mundur aksesi i duhur ne¨ organet e drejte¨sise¨, Shtetet Pale¨ do te¨ inkurajojne¨ organizimin e seancave te¨ trainimit pe¨r ata persona qe¨ punojne¨ ne¨ fushe¨n e administrimit te¨ drejte¨sise¨, duke pe¨rfshire¨ policine¨ dhe personelin e burgut.” http://www.un.org/disabilities/documents/convention/crpd_albanian.pdf vizituar për herë të fundit më 31 gusht 2017.

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  Asnjë koment
• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura

  Neni 19 pika 3/c i  KDPM parashikon se: 

  3. Në çdo fazë të procedimit penal, i mituri gëzon të drejtat e mëposhtme: c) të drejtën për një përkthyes falas/interpretues, në qoftë se nuk e kupton, nuk e flet gjuhën që përdoret ose përdor gjuhën e shenjave; 

  Neni 24 i KDPM parashikon se: 

  I mituri viktimë dhe/ose dëshmitar i veprës penale gëzon, për aq sa është e mundur, të njëjtat të drejta të parashikuara për të miturin në konflikt me ligjin, parashikuar sipas këtij kreu, si dhe të drejtat e parashikuara në kreun V të këtij Kodi. 

  Neni 3 pika 16 dhe pika 17 i KDPM parashikojnë se; 

  16. “Përfaqësues ligjor” është prindi, i afërmi ose kujdestari i të miturit, i cili merr pjesë në procedurën e drejtësisë penale për të mitur për të mbrojtur interesat e të miturit. 

  17. “Përfaqësues procedural” është personi në kuptimin e përcaktuar në ligjin në fuqi për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijës që do të kryejë përfaqësimin procedural të të miturit, sipas parashikimeve të këtij Kodi.

   Neni 35 pika 2 e KDPM parashikon se: 

  Përfaqësuesi i Njësisë për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës, nëse është caktuar me cilësinë e përfaqësuesit procedural, në rastet e të miturve viktima dhe dëshmitarë nën 14 vjeç, jep edhe pëlqimin për dhënien e dëshmisë nga ana e të miturit. 

  Neni 4 paragrafet ç) deri ë) i ligjit nr. 93/2014 datë 24.7.2014 Për përfshirjen dhe aksesueshmërinë e personave me aftësi të kufizuara” parashikon se:

  ç) garantimi i aksesueshme¨rise¨ ne¨pe¨rmjet me¨njanimit te¨ pengesave te¨ te¨ gjitha llojeve;

  d) pe¨rfshirja, ne¨pe¨rmjet se¨ cile¨s munde¨sohet pjese¨marrja e duhur dhe e barabarte¨ e personave me afte¨si te¨ kufizuara ne¨ te¨ gjitha sferat e jete¨s;

  dh) pjese¨marrja e personave me afte¨si te¨ kufizuara ne¨pe¨rmjet konsultimit individual dhe pe¨rfshirjes aktive te¨ personave me afte¨si te¨ kufizuara dhe organizatave te¨ tyre pe¨rfaqe¨suese, pe¨rfshire¨ fe¨mije¨t me afte¨si te¨ kufizuara;

  e) qasja ne¨ dy drejtime, pe¨r te¨ integruar ne¨ maksimum te¨ drejtat e personave me afte¨si te¨ kufizuara ne¨ legjislacionin e zakonshe¨m dhe pe¨r t’i kufizuar ne¨ minimum c¸e¨shtjet qe¨ duhen trajtuar me¨ vete;

  ë) realizimi progresiv, sipas te¨ cilit Qeveria nde¨rmerr masa pe¨r te¨ garantuar pe¨rfshirjen dhe aksesueshme¨rine¨ e te¨ gjithe¨ personave me afte¨si te¨ kufizuara ne¨ nivelin maksimal, qe¨ e lejojne¨ burimet e disponueshme, pa cenuar te¨ drejtat e fituara, te¨ cilat jane¨ ne¨ pe¨rputhje me Konvente¨n e OKB-se¨ pe¨r te¨ Drejtat e Personave me Afte¨si te¨ Kufizuara.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva
  Asnjë koment