Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Qëllimi i nenit 42, si pjesë e neneve të Kreut V të KDPM, është të vendosë në fokus garanci dhe të drejta për të miturin nën 14 vjeç në rastin e marrjes së dëshmisë së tij me cilësinë e viktimës ose dëshmitarit të veprës penale. Ky nen kujdeset të sanksionojë balancën e duhur mes sigurimit nga njëra anë të provave në procesin penal që shërbejnë në dhënien e drejtësisë dhe garantimit nga ana tjetër të interesit më të lartë të miturit nën 14 vjeç gjatë procedurës së marrjes së tij/saj në pyetje.

    2. Po ashtu ky nen synon dhe të garantojë të drejtën e viktimës së mitur për t’u dëgjuar si një e drejtë e njohur në një sërë instumentash ndërkombëtar siç parashikon psh, neni 12 i Konventës së OKB Për të Drejtat e Fëmijës; neni 10 paragrafi 1 i Direktivës 2012/29/EU “Mbi standardet minimale për të drejtat, mbështetjen dhe mbrojten e viktimave të veprës penale” të miratuar ne Parlamenti Evropian dhe Këshillit[1], etj. Ky qëllim duhet të realizohet duke respektuar gjithashtu të drejtat e të pandehurit për një process të rregullt ligjor në mënyrën e marrjes dhe vlerësimit si provë nga gjykata të dëshmisë së viktimës dhe ose/dëshmitarit të mitur.

    3. Qëllimi i nenit 42 të KDPM realizohet duke parashikuar rregulla të posaçme proceduriale mbi marrjen e dëshmisë së të miturit nën 14 vjeç, si dhe duke i ndërlidhur ato njëherazi me rregulla e parashikuara nga neni 361/a të KPP dhe nenit 58/a të KPP.Ky nen, respekton nga njëra anë të drejtën e të miturit për t’u dëgjuar në c¸ështje të drejtësisë penale që kanë lidhje me të, dhe nga ana tjetër siguron respektimin e interesit më të lartë të të miturit duke pasur parasysh që mosha e të miturit që do ti nënshtrohet procedurës së marrjes në pyetje është e vogël. Në këtë mënyrë ky nen garanton mbrojtje të vec¸antë të të miturit nga cenime që mund t’i vijnë, ndër të tjera, në mirëqenien psikologjike e mendore, nga prania e të pandehurit në këtë proces.

     

    [1] Article 10, Right to be heard: 1. Member States shall ensure that victims may be heard during criminal proceedings and may provide evidence. Where a child victim is to be heard, due account shall be taken of the child's age and maturity. Aksesohet në: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32012L0029

  • Objekti

    4. Neni 42 i KDPM është i strukturuar në pesë paragrafë. Paragrafi i parë parashikon referencën në nenin 361/a të KPP, si dhe në standatet dhe garancitë e tjera të vendosura në KDPM për të miturin viktimë dhe/ose dëshmitar i veprës penale gjatë procesit të marrjes në pyetje të tij/saj. Sipas kësaj reference ligjore neni 361/a i KPP si dhe të drejtat apo garancitë e tjera të parashikuara në KDPM zbatohen dhe plotësojnë procedurën e marrjes në pyetje të të miturit nën 14 vjeç të parashikuar në nenin 42 të KDPM. Ndërsa në katër paragrafët e tjerë sanksinohen rregulla procedurale të posaçme që duhet ndjekur në pyetjen e të miturit nën moshën 14 vjeç.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    5. Neni 42 sanksionon rregulla shtesë përmes të cilave krijon mbrojtje të posac¸me për këtë kategori të miturish viktimë dhe dëshmitar të veprës penale duke lehtësuar kështu procesin e dëshmisë të tyre. Organi procedues, që sipas këtij neni është gjykata, duhet të realizojë marrjen në pyetje të miturin nën 14 vjec¸ duke mbajtur parasysh pikërisht zhvillimi psikologjik, fizik, mendor të kësaj moshe tepër të vogël. Konkretisht gjykata nuk duhet të cenojë zhvillimin psikologjik, mendor të tij/saj, si dhe duhet të shmangë rrezikun e riviktimizimin sipas kuptimit të parashikuar në nenin 3 pika 20 të KDPM dhe viktimizimit të dytë sipas kuptimit të parashikuar në nenin 3 pika 24 i KDPM.Në këtë drejtim pyetja e të miturit nëse bëhet duhet të bëhet duke mbrojtur interesin më të lartë të tij/saj të garantuar në një sërë instrumentesh ndërkomëtarë si psh në nenin 3 të Konventës për të Drejtat e Fëmijës miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e OKB më 20 nëntor 1989, kuptimi i të cilit është detajuar nga Komiteti mbi të Drejtat e Fëmijëve në Komentin e Përgjithshëm nr. 14 (2003) datë 19 maj 2003, si dhe në nenin 24 pika 2 të Kartës të të Drejtave Themelore të Njeriut, të Bashkimit Europian (BE)[1]. Gjithashtu, gjykata në marrjen e dëshmisë së të miturit dhe vlerësimit të saj me provat e tjera në procesin penal, duhet të garantojë të drejtat e të pandehurit, për një proces të rregullt ligjor siç parashikohet në nenin 6 të Konvetës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, nenin 31 gërma “d” të Kushtetutës dhe parashikimet e bëra në paragrafin 4 të nenit 361/a të KPP.

    6. Duke qenë se neni 42 i KDPM është referues, rregullat që zbatohen në pyetjen e të miturit në këtë rast janë parashikuar në vet nenin 41 të KDPM, si dhe në nenin 361/a të KPP tek i cili referon ai. Këto rregulla janë listuar si më poshtë:

    i. Pyetja e të miturit mund të bëhet vetëm me pëlqimin dhe në praninë e përfaqësuesit të tij ligjor/procedural, mbrojtësit të tij dhe psikologut. Por legjislacioni dhe pikërisht paragrafi 3 i nenit 41 të KDPM dhe nenin 361/a pika 1 e KPP parashikon raste përjashtimore kur ndalohet pjesëmarrja në pyetjen e të miturit të përfaqësuesit ligjor, që konkretisht ndodh në rast se pjesëmarrja e përfaqësuesit ligjor është në kundërshtim me a) interesin më të lartë të fëmijës dhe nëse ai dyshohet për kryerjen e veprimeve dhe/ose mosveprimeve të paligjshme, të tilla mund të jenë psh në rastin kur përfaqësuesi ligjor dyshohet së ka ushtruar dhunë apo keqtrajtuar të mitrin apo b) interesin e gjykimit. Këto parashikime janë në përputhje me standardet ndërkombëtare të vendosura në një sërë instrumentash ndërkombëtarë që kanë të bëjnë me pyejten e të miturit nga persona të specializuar siç është psikologu, në prani të mbrojtësit dhe përfaqësuesit ligjor dhe kur për shkak të konfliktit të interest që i mituri ka me këtë të fundit, në prani të  përfaqësuesit procedural që i caktohet të miturit në rastin konkret. Këto standarde janë parashikuar në nenet 23 dhe 24 të Direktivës 2012/29/EU “Mbi standardet minimale për të drejtat, mbështetjen dhe mbrojten e viktimave të veprës penale” të miratuar ne Parlamenti Evropian dhe Këshilli.[2]

    ii. Organi procedues, sipas paragrafit 5 të nenit 41, konsulton paraprakisht me psikologun përmbajtjen e pyetjeve që do t’i drejtohen të miturit. Po ashtu përfaqësuesi ligjor/procedural, duke mbajtur parasysh situatën kur përfaqësuesit ligjor nuk është ndaluar të marrë pjesë sipas nenit 41 paragrafi 3, në pyetjen e të miturit, ka të drejtë të shprehë mendimin e tij në lidhje me pyejtet që do t’i drejtohen të miturit. Në marrjen në pyetje të të miturit nën 14 vjeç duhet të mbahet parasysh mosha tepër e vogël e tij/saj dhe për pasojë sipas paragrafit 5 të nenit 41 duhet [a] të sigurohet që pyetja të bëhet në mënyrën e duhur, [b] të lehtësohet dhënia e dëshmisë, si dhe [c] të eliminohet frika ose ndrojtja nga procesi. Kur i mituri i nënshtrohet pyetjeve gjatë procesit ekziston mundësia që ai/ajo të ketë ankth dhe të ndjehet i/e hutuar. Prandaj nevojitet që pyetjet të bëhen në mënyrën e duhur me qëllim që organi procedues të minimizojë shqetësimet dhe të lehtësojë disa nga vështirësitë me të cilat përballet i mituri viktimë/dëshmitar i veprës penale në procein penal që vijnë edhe për shkak të moshës së vogël. Pikërisht për të realizuar këtë gjykata konsulton me psikologun përmbajtjen e pyetjeve dhe metodën e marrjes në pyetje. Konkretisht në pyetjen e të miturit duhet të mbahet parasysh psh që a) pyejet bëhen me radhë dhe të mos vendoset më shumë se një pyetje në fjali; b) të përdoren fjali të shkurtra, të thjeshta dhe të përshtatshme e kuptueshme në përputhje me moshën dhe zhvillimin e të miturit; c) të përdoren fillimisht pyetje të hapura që të nxisin përgjigje narrative dhe japin mundësi të miturit që të kujtojë sa me shume detaje dhe informacion për ngjarjen dhe më tej të vazhdohet me pyetje specifike nëse nuk është siguruar informacion i mjaftueshëm nga pyetjet e hapura etj, si dhe ç) duhen shmangur pyetjet e mbingarkuara, pyetjet sugjestionuese, pyetjet e shpeshta me “pse”,  pyetjet qe projektojnë dhe shprehin mendimet e të miturit, që shprehin dyshime për thëniet e të miturit apo pyetjet përgjithësuese që mund të çojnë në përgjigje jo të vlefshme. 

    iii. Sipas nenit 361/a të KPP pyetja e dëshmitarit të mitur nën 14 vjeç bëhet pa praninë e gjyqtarit dhe të palëve në ambientin në të cilin ndodhet i mituri, kur është e mundur nëpërmjet mjeteve audiovizive. Pyetja bëhet nëpërmjet një psikologu, edukatori ose ndonjë eksperti tjetër. Nga ky rregull ka përjashtim, pra parashikohet në nenin 361/a paragrafi 1 i KPP se palët mund të kërkojnë apo gjykata mund të vendosë kryesisht që i mituri të merret në pyetje nga gjyqtari në prani të ekspertit. Gjykata vendos duke vlerësuar rrethanat e rastit konkret me qëllim që kjo mënyrë pyetje të mos vijë në kundërshtim me interesat e të miturit dhe të gjykimit në marrjen e kësaj prove. Këto parashikime janë në përputhje me standardet ndërkombëtare të vendosura në një sërë instrumentash ndërkombëtarë që kanë të bëjnë me pyejten e të miturit nga persona të specializuar dhe në ambjentin ku ndodhet i mituri, pa qenë present në sallën e gjyqit, me qëllim lehtësimin në dhënien e dëshmisë dhe mbrojtjen e zhvillimit mendor dhe psikologjik të miturit nga përballja me të pandehurin dhe procesin penal. Kështu duhet evituar pyejta e të miturit nga vet trupi gjykues dhe pyetja nuk duhet kryer në sallën e gjyqit, por në ambiente të përshtatshme për të miturin kryesisht atje ku ndodhet ai/ajo. Rregullime proceduriale lidhur me pyetjen e viktimës së mitura parashikohen edhe në nenin 58/a të KPP i cili në pikën 4 të tij parashikon të drejtën që të pyetet pa vonesë dhe nga persona të specializuar për këtë qëllim. Kur është e mundur dhe e përshtatshme, biseda regjistrohet me mjete audiovizive, sipas parashikimeve të këtij KPP dhe KDPM. Ky regjistrim mund të përdoret si provë në procedimin penal dhe vlerësohet së bashku me provat e tjera, sipas kritereve që parashikohen nga paragrafi 4, i nenit 361/a, të KPP. Këto standarde janë parashikuar në nenet 23 dhe 24 të Direktivës 2012/29/EU “Mbi standardet minimale për të drejtat, mbështetjen dhe mbrojten e viktimave të veprës penale” të miratuar ne Parlamenti Evropian dhe Këshilli.[3]

    iv. Sipas paragrafit 4 të nenit 41 në pyetjen e dëshmitarit të mitur nën 14 vjeç, [a] nuk zbatohet rregulli për paralajmërimin për detyrimin dhe përgjegjësinë ligjore në thënien të të vertetës, si dhe dhe [b] i shpjegohet të miturit fakti që nuk ka përgjegjësi penale, për refuzimin e dhënies së dëshmisë ose të dhënies së një dëshmie të rreme, duke qenë se nuk ka moshën sipas kuptimit të nenit 7 të KDPM dhe nenit 12 të KP. Nga ana tjetër nga gjykata i shpjegon të miturit në mënyrë të qartë dhe të kuptueshme, si dhe përmes shembujve, rëndësinë që ka për të thënë të vërtetën dhe pasojat që mund të sjellë mosthënia e të vërtetës për personat e tretë.

    v. Sipas paragrafit 1 të nenit 361/a të KPP marrja në pyejta mund të bëhet me audio dhe video, e cila mund të shfaqet gjatë seancës ose përmes regjistrimit, i cili mund të transmetohet në seancë gjyqësore pa praninë e të miturit. Ky parashikim është në përputhje me standardet ndërkombëtare të vendosura në një sërë instrumentash ndërkombëtarë që kanë të bëjnë me pyejten e të miturit përmes mjeteve audio vizuale dhe regjistrimin e tyre e më pas transmetimin në seancë gjyqësore duke shmangur prezenën e të miturit në sallën e gjyqit dhe përballjen me të pandehurin me qëllim lehtësimin në dhënien e dëshmisë dhe mbrojtjen e zhvillimit mendor dhe psikologjik të miturit nga përballja me procesin penal. Këto standarde janë parashikuar në nenet 23 dhe 24 të Direktivës 2012/29/EU “Mbi standardet minimale për të drejtat, mbështetjen dhe mbrojten e viktimave të veprës penale” të miratuar ne Parlamenti Evropian dhe Këshilli.

    7. Rregullimet ligjore të nenit 42 të KMDP për pyejten e të miturit, në lidhje me vlerësimin e dëshmisë si provë duhen zbatuar nga gjykatat në përputhje me praktikën e Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut (GjEDNj), e cila në çështjen W.S. kundër Polonisë, vitit 2007, në paragrafin 61 të vendimit, ka sugjeruar se ka disa mënyra për testimin e besueshmërisë së fëmijës-viktimë dhe kjo duhet bërë në mënyrë sa më të përshtatshme dhe jo nëpërmjet pyetjeve direkte. Gjykata ka propozuar se a) fëmija mund të pyetet nëpërmjet psikologut, të cilit i jepen pyetjet e shkruara më parë nga avokatët e palëve në proces, ose b) një alternativë tjetër është marrja në pyetje e fëmijës në një studio që mundëson që avokati të jetë prezent nëpërmjet një lidhje me video ose një pasqyre që nuk kuptohet nga fëmija.

     

    [1] Sipas nenit 24 pika 2 të Kartës së të Drejtave Themelore të Njeriut të BE kemi: ‘Në të gjitha veprimet që ndërmerren në lidhje me fëmijët si nga autoritetet publike qoftë dhe nga institucionet private, interesat më të larta të fëmijës gëzojnë vëmendje parësore’.

    [2] Shih përmbajtjen e tyre në komentin e këtij nenin në seksionin E, mbi Legjislacionin Ndërkombëtar. 

    [3] Shih përmbajtjen e tyre në komentin e këtij nenin në seksionin E, mbi Legjislacionin Ndërkombëtar.

  • Konteksti historik

    8. Në legjislacionin shqiptar është hera e parë që parashikohen rregulla të detajuara për pyetjen e të miturit viktimë dhe /ose dëshmitar në moshën nën 14 vjeç. Sipas parashikimit ligjor të KPP para hyrjes në fuqi të ndryshimeve të tij (të parashikuara në ligjin nr 35/2017, datë 30.03.2017), si dhe para hyrjes në fuqi të KDPM pyetja e të miturit pavarësisht nga mosha e tij kryhej sipas rregullimeve të nenit 361 të KPP. Konkretisht i mituri pyetej nga kryetari i trupit gjykues duke u asistuar nga një psikolog ose familjar i të miturit dhe në prani të palëve në proces, pasi nuk kishte ndalesë në këtë drejtim. Nëse c¸mohej nga gjykata se pyetja e drejtpe¨rdrejte¨ e te¨ miturit nuk e de¨mtonte gjendjen psikologjike te¨ tij, pyetja e tij bëhej nga vet palët në proces: prokurori dhe i pandehuri dhe mbrojtesi i tij/saj.

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    9. Në aspektin ndërkombëtar një sërë instrumentesh kanë parashikuar dhe vendosur standardin që të miturit duhet të dëgjohen gjatë procesit penal sidomos kur janë viktima të veprës penale. Por nga ana tjetër dokumentet ndërkombëtare kanë vendosur standardin që në pyetjen e të miturit si dëshmitar apo viktimë e veprës penale duhet të garantohet interesi më i lartë i tij/saj me qëllim mbrojtjen e shëndetit mendor të të miturit, si dhe shmangien e riviktimizimit apo viktimizimi i dytë të tij/saj. Disa nga dokumentet ndërkombëtare që parashikojnë standardet e mësipërme janë si vijon:

    10. Asambleja e Përgjithshme e OKB-së, Konventa mbi të Drejtat e Fëmijës, 20 nëntor 1989, neni 3/1 nënvizon se “Në të gjitha vendimet që kanë të bëjnë me fëmijën, të marra qoftë nga institucione publike ose private të përkrahjes shoqërore, nga gjykatat, autoritetet administrative apo organet legjislative, interesi më i lartë i fëmijës duhet të jetë konsiderata mbizotëruese”; neni 12 nënvizon se “1. Shtetet palë i garantojnë fëmijës, i cili është i aftë të ketë pikëpamjet e tij, të drejtën për t’i shprehur lirisht këto pikëpamje, për çdo çështje që ka të bëjë me të, duke i vlerësuar ato në përputhje me moshën dhe shkallën e pjekurisë së tij. 2. Për këtë qëllim, fëmijës i jepet mundësia që të dëgjohet në çdo procedurë gjyqësore ose administrative, që ka të bëjë me të, qoftë drejtpërdrejt, qoftë nëpërmjet një përfaqësuesi ose të një organi të përshtatshëm, në përputhje me rregullat e procedurës së legjislacionit kombëtar. https://www.unicef.org/tfyrmacedonia/CRC_albanian_language_version(3).pdf vizituar për herë të fundit më datë 31 Gusht 2017

    11. Parlamenti Europian, Këshilli dhe Komisioni Europian të Bashkimit Evropian, Karta e të Drejtave Themelore të Njeriut, 2000 në nenin 24 pika 2 nënvizon se 2. In all actions relating to children, whether taken by public authorities or private institutions, the child’s best interests must be a primary consideration. http://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf vizituar për herë të fundit më datë 31 Gusht 2017. 

    12. Komiteti i Ministrave të Këshillit të Evropës, Rekomandimi (2003) 20 “Në lidhje me mënyrat e reja për të trajtuar të miturit shkelës të ligjit dhe rolin e drejtësisë për të miturit ” 24 shtator 2003, nënvizon se “II. A more strategic approach 1. The principal aims of juvenile justice and associated measures for tackling juvenile delinquency should be: i. to prevent offending and re-offending; ii. to (re)socialize and (re)integrate offenders; and iii. to address the needs and interests of victims.” https://www.crin.org/en/library/legal-database/council-concerning-new-ways-dealing-juvenile vizituar për herë të fundit më datë 30 Gusht 2017

    13. Parlamenti dhe Këshilli Evropian, Direktiva 2012/29/EU “Mbi standardet minimale për të drejtat, mbështetjen dhe mbrojten e viktimave të veprës penale”, 25 tetor 2012, neni 10 paragrafi 1; neni 19 paragrafi 1; neni 23 paragrafi 2 dhe 3; neni 24 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:315:0057:0073:EN:PDF vizituar për herë të fundit më datë 31 gusht 2017.

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Vendimi i GjEDNJ, W.S. kundër Polonisë datë 17.06.2007 paragrafi 61 nënvizon se: 

  “In the present case the essence of the applicant's complaint is that the victim of the offence was never questioned during the proceedings and that, as a result, he was convicted without ever having been able to question her. It is not for the Court to replace the domestic authorities in deciding on the manner in ëhich evidence in criminal proceedings should be taken and presented to the courts. The Court is also fully aware that in the present case there were particular difficulties in establishing the facts of the case, if only because of the victim's very young age. It notes the efforts made by the prosecuting authorities to assess whether questioning her would have been detrimental to her development. However, the Court observes that it has not been shown or argued that the authorities envisaged or made attempts, either at the investigation stage, or later, before the court, to test the reliability of the victim in a less invasive manner than direct questioning. This could have been done, for example, by more sophisticated methods, such as having the child interviewed in the presence of a psychologist and, possibly, also her mother, with questions put in writing by the defence, or in a studio enabling the applicant or his lawyer to be present indirectly at such an interview, via a video-link or one way mirror (Accardi and Others v. Italy (dec.), cited above; S.N. v. Sweden cited above, § 13). Had the authorities in the present case taken measures ëhich ëould have allowed the court to have at its disposal, for instance, a recording of the intervieë ëhich the psychologists had with the victim, the applicant's defence rightswould have been better safeguarded.”  http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-81140 vizituar për herë të fundit më 31 gusht 2017 

  Çështja P.S. kundër Gjermanisë (aplikimi Nr: 33900/96) nga paragrafi 21 e në vijim: 

  21. Të gjitha dëshmitë duhet të prodhohen normalisht në një seancë publike, në praninë e të akuzuarit, ne kuptimine e argumentit kundërshtues. Ekzistojnë përjashtime nga ky parim, por ato nuk duhet të shkelin të drejtat e mbrojtjes. Si rregull i përgjithshëm, të akuzuarit duhet t'u jepet një mundësi adekuate dhe e përshtatshme për të sfiduar dhe pyetur një dëshmitar kundër tij, ose kur ai e bën deklaratën e tij ose në një fazë të mëvonshme (shih Van Mechelen dhe të tjerët, cituar më lart, f.711, § 51 dhe gjykimi i Lüdi kundër Zvicrës i 15 qershorit 1992, Seria A No. 238, fq. 21, § 49). 22. Në rastet e duhura, parimet e gjykimit të drejtë kërkojnë që interesat e mbrojtjes të jenë të balancuara me ato të dëshmitarëve ose viktimave të cilëve u kërkohet të dëshmojnë, veçanërisht kur personi është në rrezik të jetës, lirisë ose sigurisë. Neni 8 i Konventës (shih aktgjykimin e Doorson, cituar më lart, fq.470, §70). 25. Në rastin në fjalë, kërkuesi u dënua për abuzim seksual me S., një vajzë tetëvjeçare. 26. Gjykata vëren se nuk është marrë në pyetje nga një gjyqtar në asnjë fazë të procedurës, dhe as paditësi nuk ka ndonjë mundësi për të vëzhguar sjelljen e këtij dëshmitari nën pyetje të drejtpërdrejta dhe si rrjedhojë të testojë besueshmërinë e tij (shih Kostovski kundër Holandës gjykimi i 20 nëntorit 1989, Seria A Nr 166, fq.20, § 42 në fund, dhe gjykimi i Windisch, cituar më lart, fq.11, § 29). 27. Në shkallën e parë, Gjykata e Qarkut, në vendimin e saj të 10 janarit 1994, u mbështet në deklaratat e bëra nga nëna e S., e cila kishte dhënë dëshmi mbi ngjarjet e vajzës së saj dhe sjelljen e saj më 29 prill 1993 si karakterin e saj në përgjithësi, dhe të oficerit të policisë që kishte marrë në pyetje vajza menjëherë pas veprës në prill të vitit 1993. Gjykata e Rrethit vendosi të mos dëgjonte S. për të mbrojtur zhvillimin e saj personal, pasi ajo kishte ndërprerë kujtimin e saj të ngjarjes dhe do të vuante rëndë nëse do të kujtohej për të. 28. Organizimi i procedimeve penale në mënyrë të tillë që të mbrojë interesat e dëshmitarëve të mitur, veçanërisht në procedurat gjyqësore që përfshijnë vepra penale seksuale, është konsideratë relevante, që duhet marrë parasysh për qëllimet e nenit 6. Megjithatë, arsyet e dhëna nga Gjykata e Qarkut, në aktgjykimin e 10 janarit 1994, për refuzimin e marrjes në pyetje të S. dhe hedhja poshtë e kërkesës së kërkuesit për një mendim të ekspertizës janë: më tepër të paqarta dhe spekulative dhe për këtë arsye nuk duket relevante. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{"fulltext":["(\"P.S.\")"]:["001-59996"]}, vizituar më 1 shkurt 2018.

• Materiale legjislative

  Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë,  Analizë e Sistemit të Drejtëisë në shqipëri, qershor 2015 ka vërejtur se “ 4.2.17 “...Në veçanti, për të dëmtuarin/viktimën e mitur, nuk janë parashikuar garancitë procedurale, që përbëjnë standarde sipas standardeve të BE, nuk aplikohet rregullisht sigurimi i provës gjatë hetimeve paraprake, pavarësisht plotësimit të kushteve specifike te kërkuara, nuk përcaktohen të gjitha rastet kur i mituri duhet të pyetet në prani të prindit, psikologut dhe metodologjia e pyetjes së të miturit.” http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf , vizituar për herë të fundit më datë 31 Gusht 2017

• Dispozita të lidhura

  Neni 31 gërma d e Kushtetutës parashikon se:

  Gjatë procesit penal kushdo ka të drejtë:

  1. d) t’u bëjë pyejte dëshmitarëve të pranishëm dhe të kërkojë paraqitjen e dëshmitarëve, të ekspertëve dhe të personave të tjerë, të cilët mund të sqarojnë faktet.” 

  Neni 3 i KDPM parashikon:

  16“Përfaqësues ligjor” është prindi, i afërmi ose kujdestari i të miturit, i cili merr pjesë në procedurën e drejtësisë penale për të mitur për të mbrojtur interesat e të miturit.

  17“Përfaqësues procedural” është personi në kuptimin e përcaktuar në ligjin në fuqi për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijës që do të kryejë përfaqësimin procedural të të miturit, sipas parashikimeve të këtij Kodi. 

  Neni 361/a i KPP parashikon:

  1” Pyetja e dëshmitarit të mitur nën 14 vjeç bëhet pa praninë e gjyqtarit dhe të palëve në ambientin në të cilin ndodhet i mituri, kur është e mundur nëpërmjet mjeteve audiovizive. Pyetja bëhet nëpërmjet një psikologu, edukatori ose ndonjë eksperti tjetër dhe kur nuk është në kundërshtim me interesat e gjykimit ose të fëmijës, prindërit ose kujdestari mund të jenë të pranishëm gjatë marrjes në pyetje. Palët mund të kërkojnë dhe gjykata mund të vendosë kryesisht që i mituri të merret në pyetje nga gjyqtari në prani të ekspertit. I mituri mund të merret në pyetje sërish vetëm në raste të veçanta dhe në të njëjtën mënyrë.”

  2” Pyetja e dëshmitarit të mitur 14 deri në 18 vjeç kryhet nga kryetari i trupit gjykues. Gjatë marrjes në pyetje të të miturit tregohet kujdes i veçantë për të shmangur pasojat e dëmshme mbi shëndetin mendor të tij, veçanërisht kur është viktimë e veprës penale. Në përputhje me rrethanat, pyetja mund të bëhet në mënyrën e parashikuar në paragrafin 1 të këtij neni.”

  3” Në pyetjen e dëshmitarit të mitur deri në 14 vjeç, kryetari i trupit gjykues nuk zbaton rregullin për paralajmërimin për detyrimin dhe përgjegjësinë ligjore që ka për të thënë të vërtetën. Ky përjashtim zbatohet edhe për dëshmitarët e tjerë të mitur, kur kryetari i trupit gjykues çmon se ai nuk është në gjendje të kuptojë pasojat e bërjes së betimit. Në këto raste, kryetari i trupit gjykues i ofron të miturit mundësinë që të thotë të vërtetën dhe gjykata procedon me dëgjimin e dëshmisë së të miturit.”

  4” Kur i mituri është dëgjuar gjatë hetimit dhe deklarimet e tij janë regjistruar sipas paragrafit 4, të nenit 58/a, të këtij Kodi, ato përdoren si provë në gjykim nëse i pandehuri dhe mbrojtësi japin pëlqimin. Deklarimet e të miturit mund të përdoren si provë edhe nëse mbrojtësi është lejuar të pyesë të miturin nëpërmjet profesionistëve dhe eksperti shpreh mendim se përsëritja e pyetjes mund të dëmtojë kushtet psikologjike të të miturit.”

  Neni 12 I KP parashikon:

  Ka përgjegjësi penale personi që në kohën e kryerjes së një krimi ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç.

  Personi që kryen një kundërvajtje penale ka përgjegjësi kur ka mbushur moshën gjashtëmbëdhjetë vjeç.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia
  Asnjë koment
• Arkiva

  Neni 361 paragrafi 1,2 dhe 5 i KPP para ndryshimeve me ligjin nr. 35/2017, datë 30.03.2017.