Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Neni 43 që në titull na jep synimin kryesor të tij. Ky nen i dedikohet mbrojtjes së jetës private të të miturit që përfshihet në procesin e drejtësisë por e specifikuar në mënyrë të veçantë kur ai ka statusin e viktimës apo të dëshmitarit. Ky qëllim ka të bëjë me një listë të masave, që gjykata mund dhe duhet të konsiderojë për mbrojtjen e jetës private të të miturit që është dëshmitar i një vepre penale dhe/ose të miturit që është viktimë e një vepre penale.

    2. Neni në gjithë pikat që formojnë përmbajtjen e tij trajton paralelisht listën konkrete të masave që mund të merren për mbrojtjen e jetës private të të miturit dhe hapat proceduralë që duhet të ndiqen njëri pas tjetrit nga paraqitja e kërkesës nga subjekti/et e parashikuara në të përfshi këtu inicimin e tyre kryesisht nga gjykata deri tek lëshimi i urdhrit për marrjen e masave të nevojshme në të mirë të interes të të miturit.

    3. Neni 43 i jep një rëndësi të shtuar procesit të vendimmarrjes së masave mbrojtëse, gjë që evidentohet edhe nga fakti që i lihet gjykatës e drejta dhe në të njëjtën kohë detyrimi për të filluar kryesisht procedurës e marrjes së masave që mbrojnë jetën private të të miturve viktima e dëshmitarë të veprave penale.

    4. Neni 43 nënvizon parimet kryesore nga të cilat duhet të udhëhiqet marrja e masave që mbrojnë jetën private të të miturit duke filluar me parimin e interesit më të lartë të të miturit, dhe duke vijuar me qëllimin për të arritur një mirëqenie fizike dhe mendore të të miturit dhe për të parandaluar vuajtjen dhe viktimizimin dytësor. 

    5. Lista e masave që rreshton neni 43 në gërmat e tij fillon me masat me natyrë teknike, juridike dhe fizike që ruajnë mosidentifikimin e të miturit si rezultat i të dhënave personale që janë grumbulluar për të gjatë procesit të drejtësisë penale për të mitur dhe vijon me marrjen e masave me karakter procedural që lidhen me mënyrën e funksionimit të procesit të drejtësisë penale, që mbështeten mbi parime të tilla siç është gjykimi me dyer të mbyllura, ose rregulla me karakter parimor që lidhen me mënyrën e dhënies së dëshmisë nga ana e të miturit viktimë ose dëshmitar, si heqja përkohësisht e të akuzuarit nga salla e gjykimit, nëse i mituri refuzon të dëshmojë në prani të të akuzuarit, ose frenohet për thënien e të vërtetës në prani të atij personi, lejimin e ndërprerjes së seancave gjatë dëshmisë së të miturit; anonimitetin, e të tjera masa me rëndësi, duke marrë në konsideratë interesin më të lartë të të miturit. Germa e) e nenit 43 duhet të lexohet dhe zbatohet i ndërlidhur me nenin 361, germa a) i KPP, sipas të cilit cdo i mitur nën moshën 18 vjeç nuk duhet të pyetet në sallën e gjyqit.

  • Objekti

    6. Gjuha juridike e përdorur në këtë nen shfaqet herë deklarative duke parashtruar elementë të karakterit procedural, që lidhen me mënyrën e parashtrimit të kërkesave apo të nevojave për marrjen e masës për mbrojtjen e jetës private dhe herë urdhëruese duke kaluar njëra pas tjetrës në të gjitha llojet e ndalimeve, të urdhërimeve, që kanë të bëjnë me mosidentifikimin, me fshirjen e detajuar, etj., përmes numërimit të rregullave të rëndësishme për mbrojtjen e jetës private.

    7. Neni 43 pasi sanksionon parimin e respektimit të të drejtave të jetës private të të miturit dëshmitar ose viktimë në procesin e drejtësisë penale numëron rastet kur ky respektim jo vetëm nuk duhet të shkelet, por duhet të shkohet më tej duke caktuar masa shtesë që do të ndihmojnë sigurimin apo garantimin më të mirë të mbrojtjes jetës private të të miturit.

    8. Mbrojtja e ofruar nga neni 43 për jetën private të të miturit realizohet nga të paktën tetë masa të detajuara nga gërma a) deri në gërmën ë) që kanë natyrë të përgjithshme, sepse ndeshen pothuajse për të gjithë të miturit që përfshihen në procesin penal si dëshmitarë a viktima. Duhet pasur parasysh se një trajtim i posaçëm i bëhet të miturit viktimë nën moshën 14 vjeç, ku masat e parashikuara nga neni 43 duhet të ndërthuren edhe me rregullimet e parashikuara për këtë kategori nga neni 18, pika 1, neni 35, pika 2, neni 42, pikat 1, 2, 4, dhe neni 77, pika 7. Ndërsa për të miturin mbi 14 vjeç neni 43 duhet të shihet i ndërthurur edhe me nenin 40 pika 1. 

    9. Ligjvënësi e ka strukturuar nenin 43 duke lënë në fund gërmën f) e cila është ndërtuar si një mundësi e hapur e tillë që për shkak të fleksibilitetit të gjerë e bën nenin 43 një dispozitë me natyrë joshteruese. Kjo do të thotë, se gjykata rast pas rasti ka të drejtë të shtojë listën e parashikuar nga neni 43 edhe me masa të reja të papërmendura shprehimisht, të cilat mund të jenë të nevojshme në raste specifike me qëllim që ta mbrojnë sa më mirë shëndetin mendor dhe fizik të të miturit. Kjo do të thotë se çështjet e përfshira në këtë nen shqyrtohen rast pas rasti dhe në varësi të njohurive shkencore e teknike dhe rreziqeve dhe për rrjedhojë këto masa, sipas nevojës, do të rishikohen, ose zgjerohen.

    10. Neni 43 ka përfshirë tetë masa mbrojtëse të cilat mund të grupohen në tre drejtime: Në grupin e parë futen masat e parashikuara në gërmat a), ç), dhe d), të cilat kanë parashtruara masat me natyrë teknike të tilla si fshirja nga regjistra, ndryshimi i imazhit, i zërit apo i pamjes së të miturit për mosidentifikim, etj.; Në grupin e dytë futen masat e përfshira në gërmat dh) dhe ë) që parashikon masat me karakter procedural që lidhen me mbarëvajtjen e procesit gjyqësor me dhënien e dëshmisë nga i mituri dëshmitar apo nga viktima, të tilla si gjykimi me dyer të mbyllura dhe lejimin e ndërprerjes së procesit për të lehtësuar gjendjen emocionale të të miturit viktimë apo dëshmitar; Në grupin e tretë futen masat e listuara në gërmat b), c) dhe e) të cilat kanë karakter më imperativ, sepse parashikojnë një gjuhë urdhëruese ku spikat përdorimi i foljeve "ndalohet", "urdhërohet", etj. duke iu referuar marrjes së masave për ndalimin e mbrojtësit të të pandehurit që të bëjë identifikimin e të miturit, urdhërimin për mosbërjen publike të shkresave që identifikojnë të miturin dhe urdhërimin për të hequr përkohësisht të akuzuarin nga salla e gjykimit.

    11. Si përfundim, në strukturën e nenit 43 të KDPM ndërthuren elementët parimorë, teknikë, proceduralë ku modeli urdhërues gërshetohet me rregullat lejuese me qëllimin final anonimitetin, duke marrë në konsideratë interesin më të lartë të të miturit pa mohuar të drejtat e të akuzuarit.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    12. Subjektet që mund të kërkojnë vendosjen e masës: Me kërkesë të të miturit viktimë ose dëshmitar, përfaqësuesit të tij ligjor ose procedural dhe/ose mbrojtësit të tij, ose kryesisht, gjykata, duke marrë parasysh interesin më të lartë të të miturit, urdhëron, sipas rastit, marrjen e një ose më shumë masave të duhura dhe të përshtatshme për të mbrojtur jetën private dhe mirëqenien fizike dhe mendore të të miturit dhe për të parandaluar vuajtjen dhe viktimizimin dytësor. Lidhur me shprehjen "Me kërkesë të të miturit viktimë ose dëshmitar, ..., ose kryesisht gjykata ..." neni 43 në pikën e tij të vetme na ndan dy mënyrat kryesore që venë në lëvizje një vendimmarrje për të marrë masa për mbrojtjen e jetës private të të miturit me qëllim mosdëmtimin e tij nga nxjerrja e informacioneve dhe dokumenteve që identifikojnë atë kur është në pozitën e një dëshmitari të procesit penal apo të viktimës. Mënyra e parë që e vë në lëvizje procesin nga pikëpamja procedurale është kërkesa e bërë nga i mituri ose nga përfaqësuesit të tij ligjor ose procedural (neni 3 i KDPM, pikat 16 dhe 17) dhe/ose mbrojtësit të tij. Nga pikëpamja formale neni 43 nuk e përcakton formën e bërjes së kërkesës. Për rrjedhojë, mund të themi, se kjo kërkesë mund të bëhet edhe me shkrim ose të bëhet me gojë gjatë ose para fillimit të procesit gjyqësor penal ku i mituri bëhet pjesë e këtij procesi, mjafton që kërkesa të dokumentohet në procesverbalin e seancës gjyqësore. Mënyra e dytë e vënies në lëvizje të një vendimmarrje për mbrojtjen e jetës private të të miturit është drejtpërsëdrejti nga vetë gjykata. Folja "... gjykata ... urdhëron sipas rastit," e përdorur në këtë paragraf nënkupton se gjykata nga pikëpamja formale procedon me "urdhër" për të vendosur masën konkrete që duhet marrë dhe organin/subjektin që duhet ta përmbushë ose ekzekutojë atë. Gjykata me kërkesë mund t'i drejtohet edhe Komisionerit për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale, mbështetur në nenin 31/1, germa g) të ligjit nr. Nr. 9887, datë 10.03.2008, ndryshuar me ligjin Nr. 48/2012, ndryshuar me ligjin nr.120/2014 “PËR MBROJTJEN E TË DHËNAVE PERSONALE” parashikohet se: "g) me kërkesë të gjykatës që shqyrton çështjen, parashtron mendim me shkrim për çfarëdolloj çështjeje që lidhet me të drejtën e informimit."

    13. Subjektet e detyruara për zbatimin e masës: Lidhur me procesin e drejtësisë penale për të mitur neni 43 nënvizon rregullat dhe parimet që janë të detyrueshme për tu zbatuar si nga individët, ashtu edhe nga institucionet që kanë të bëjnë me të mitur viktima e dëshmitarë. Të tilla parime përfshijnë atë të respektimit dhe mbrojtjes së jetës private, të mbrojtjes së jetës dhe shëndetit i parë lidhur ngushtë me mirëqenien fizike dhe mendore, si dhe parimi me rëndësi të veçantë i interesit më të lartë të të miturit.

    14. Lidhur me termin "marrjen e një ose më shumë masave të duhura dhe të përshtatshme" ligjvënësi i jep gjykatës të drejtën/diskrecionin dhe detyrën që në varësi të specifikave të secilës çështje gjyqësore të vendosë të japë një masë ose të kombinojë së bashku disa prej tyre. Megjithatë, gjykata ka detyrim që të marrë parasysh dispozitat e tjera të tilla si ato të KPP përkatësisht nenet 58, 58/a, 58/b ose 361/a. Një nga të drejtat përkatëse të dhëna është gjithashtu e parashikuar në nenin 58/a paragrafi 4 i KPP. Kjo nënkupton se duhet bërë e qartë se gjykata ka disa rregulla të cilave duhet tu qëndrojë dhe zbatojë në veprimtarinë e saj. Për të evidentuar kuptimin e shprehjes "masa të duhura dhe të përshtatshme" duhet të qartësojmë që gjykata para se të vendosë se cilën ose cilat prej masave do të marrë për mbrojtjen e jetës private është mirë të krijojë bindjen për të përcaktuar se çfarë rreziku apo dëmtimi mund t'i vijë të miturit nga bërja publike e identitetit të tij dhe e të dhënave private që lidhen me të. Për këtë, gjykata duhet të dëgjojë me kujdes të miturin, mbrojtësin e tij apo përfaqësuesit e interesave të të miturit, për të konkluduar lidhur me gjendjen e tij psikologjike e integritetin e tij fizik e mendor. Gjykata mund të marrë në konsideratë edhe opinionin e ekspertëve psikologë apo punonjës socialë që shpjegojnë në mënyrë profesionale gjendjen e të miturit për të konkluduar në marrjen e masës së duhur. E themi këtë sepse duhet të rezultojë masa e duhur për rastin e duhur dhe për personin e duhur. Ligjvënësi përdor togfjalëshat "masë e duhur" ose "masë e përshtatshme" të cilat tingëllojnë juridikisht si plotësues të njëri-tjetrit. Për të qenë "masa e duhur" duhet të nënvizojmë se kjo lidhet më tepër me dobishmërinë e marrjes së masës në raport me të miturin, pra masa që e mbron më mirë atë dhe interesat e tij.

    15. Lidhur me termin "interesi më i lartë i të miturit" i parashikuar në fjalinë e parë të nenit 43 mund të themi se të udhëhiqesh nga interesi më i lartë i fëmijës, do të thotë që të gjitha diskutimet, veprimet dhe vendimet që lidhen me të miturit të bëhen me qëllimin përfundimtar të nxitjes dhe inkurajimit të lumturisë së fëmijës, të mirëqenies ekonomike, të sigurisë, të shëndetit mendor dhe zhvillimit emocional deri sa të arrijë në moshën e rritur. Në pikën 9 të nenit 3 të KDPM përcaktohet edhe koncepti “Interes më i lartë i fëmijës” nënkupton të drejtën e fëmijës për të pasur një zhvillim të shëndetshëm fizik, mendor, moral, shpirtëror, social, si dhe për të gëzuar një jetë familjare e sociale të përshtatshme për fëmijën. (neni 3, pika 9 i KDPM) Interesi më i lartë i fëmijës është një nga parimet që buron nga neni 3 i Konventës së Kombeve të Bashkuara Mbi Të Drejtat e Fëmijëve[1]. Vlerësimi i interesit më të lartë të fëmijës do të thotë të vlerësosh dhe të balancosh "të gjithë elementët e nevojshëm për të marrë një vendim në një situatë specifike për një fëmijë ose grup të veçantë fëmijësh. Gjykata në rastin e marrjes së masave për mbrojtjen e jetës private të të miturit duke pasur si kërkesë primare analizimin e interesit më të lartë të fëmijës duhet të analizojë disa tregues të rëndësishëm të tilla si: pikëpamjet dhe aspiratat e fëmijës; identitetin i fëmijës, përfshirë moshën dhe gjininë, historinë personale dhe sfondin; kujdesin, mbrojtjen dhe sigurinë e fëmijës; mirëqenien e fëmijës; mjedisin familjar, marrëdhëniet familjare dhe kontaktet; kontaktet sociale të fëmijës me bashkëmoshatarët dhe të rriturit; situatat e cenueshmërisë, d.m.th. rreziqet me të cilat përballet fëmija dhe burimet e mbrojtjes, elasticitetit dhe fuqizimit; aftësitë e fëmijës dhe kapacitetet në zhvillim; të drejtat dhe nevojat në lidhje me shëndetin dhe arsimin; zhvillimin e fëmijës dhe tranzicionin e tij gradual drejt moshës së rritur dhe një jete të pavarur; dhe çdo nevojë tjetër specifike të fëmijës.

    16. "Jeta private" e një të mituri përfshin çdo gjë personale që fillon nga të dhënat mbi identitetin e tij, gjeneralitet, të dhënat mjekësore, të dhënat e shkollës dhe edukimit, hollësi apo detaje që lidhen me sjelljen e tij në shoqëri e familje, me mënyrën se si i kryen veprimet e nevojat e përditshme emocionale, fizike, anatomike, njerëzore, personale e familjare. Këtu përfshihen edhe të dhëna që lidhen me problematikat, veset apo veprimet e paligjshme ku ai është përfshirë si dëshmitar, viktimë apo i akuzuar për kryerjen e saj. (Për më tepër, shihni komentin mbi termin "jeta private" të bërë në nenin 21 të këtij Komentari Elektronik.)

    17. Përsa i përket shprehjes: "mirëqenien fizike dhe mendore" të të miturit e përdorur në paragrafin e parë të nenit 43 mund të themi se me mirëqenie kuptojmë tërësinë e kushteve familjare dhe shoqërore që ndikojnë drejtpërdrejt në mirërritjen e të miturit dhe në zhvillimin e tij fizik dhe intelektual. Nisur nga kjo, mirëqenia nënkupton kushtet e jetesës që lidhen me ushqimin, sigurimin e jetesës, banimin, edukimin, shkollimin, kujdesin shëndetësor, zhvillimin e aspekteve kulturore, sportive e artistike, e të tjera të ngjashme me to. Të gjitha këto të marra së bashku ose edhe veçmas ndikojnë në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë mbi gjendjen shpirtërore dhe fizike të të miturit në çdo aspekt të jetës së tij private dhe anasjelltas.[2]

    18. Lidhur me shprehjen "për të parandaluar vuajtjen dhe viktimizimin dytësor" të përdorur në paragrafin e parë të nenit 43, duhet theksuar se masat e marra nga gjykata në kuadrin e nenit 43 nënkuptojnë parandalimin e një gjendje kur i miturit ka gjasa t'i shkaktohen vuajtje që mund të jenë të natyrës fizike, të lidhura me shëndetin e tij dhe integritetin fizik, si dhe formën e vuajtjeve me natyrë shpirtërore ose psikologjike. Lidhur me termin "viktimizimi dytësor" duhet t'i referohemi shpjegimit të dhënë në nenin 3, pika 24 të KDPM sipas të cilës: “Viktimizimi i dytë/i përsëritur” është gjendja kur një të mituri viktimë e veprës penale mund t’i shkaktohet dëm, si rezultat i pjesëmarrjes në procesin e drejtësisë penale dhe pikën 20 të nenit 3 sipas të cilës: “Riviktimizim” është shkaktimi i dëmit të miturit viktimë e veprës penale, si pasojë e një vepre penale të re që ka lidhje me të parën." Të dyja këto shpjegime mund të jenë të barasvlershme me shprehjen viktimizimi dytësor, që është sinonim i kuptimit të tyre.

    19. Me shprehjen "fshirjen nga të dhënat publike" të parashikuar në gërmën a) të nenit 43 të KDPM do të nënkuptohet veprime/veprimet me karakter teknik që sjellin heqjen nga sistemi i të dhënave të që mund të përdoren për të identifikuar të miturin. Lidhur me natyrën e të dhënave, mund të thuhet se këtu do të përfshihet çdo formë regjistrimi elektronike ose mekanike/fizike në hard copy, në formë dosje apo në formë dokumenti apo shkrese, në formë përshkruese (narrative) apo në formë statistikore ose në formë tabele. E rëndësishme është të kuptohet se kudo ku janë vendosur, sistemuar, përpunuar, përdorur dhe analizuar të dhënat për një të mitur dëshmitar apo viktimë, pavarësisht nga forma e mbajtësit të tyre, ato duhet të shkatërrohen me qëllim që të mos të merren apo përdoren më nga asnjë subjekt.  

    20. Në gërmën c) të nenit 43 përdoret shprehja "për aq sa gjykata e çmon të nevojshme". Në këtë rast kjo shprehje i referohet masës së të dhënave, sasisë së dokumenteve dhe llojit të tyre të cilat mund të bëhen publike dhe të atyre që nuk duhet të bëhen publike. Po ashtu, mund t'i referohet afatit kohor për të bërë ose mos bërë publike, të dhëna, fakte, informacione dhe dokumente që lidhen me jetën private të të miturit. E rëndësishme është që duhet të prevalojë në analizë mbiemri "të nevojshme" dhe për të qenë sa më të drejtë lidhur me këtë çështje, gjykata duhet t'i referohet gjithmonë interesit më të lartë të të miturit. Ajo që është e nevojshme është ajo që është e dobishme për të mbrojtur jetën private të të miturit. Me këtë shprehje i bëhet thirrje gjykatës që të luajë rolin e saj dhe të çmojë atë që është vërtet e nevojshme duke ruajtur masën e interesit më të lartë të të miturit viktimë e dëshmitar dhe interesave të drejtësisë.

    21. Shprehja "brenda një periudhe të arsyeshme" e përdorur në gërmën ç) të nenit 43 nënkupton që afati brenda të cilit do të bëhet transparent emri i plotë dhe datëlindja e të miturit do të jetë afati më i shkurtër i mundshëm, ndërsa pjesën tjetër të kohës, avokati mbrojtës i të akuzuarit do t'i referohet thjesht një numri të koduar me qëllim që identiteti i të miturit dëshmitar të veprës penale dhe/ose viktimë të ruhet sa të jetë e mundur më mirë, me qëllim që të sigurohet mbrojtja e tij dhe shmangia e rreziqeve që mund të vijnë nga zbulimi i identitetit të të miturit nga ana e të akuzuarit. Termi "i arsyeshëm" mbetet paksa i vagët për tu përkthyer në një afat kohor fiks. Kjo ka qenë arsyeja që ligjvënësi i drejtohet pikërisht zbatuesve të dispozitës me orientimin që brenda rrethanave të rastit konkret të përpiqen të venë në punë arsyen dhe logjikën me qëllim që të minimizohet rreziku që i vjen të miturit nga identifikimi. Arsyeja pse ky numër që i vendoset të miturit nuk qëndron absolutisht për të gjithë periudhën e kohës që vijon gjykimi, lidhet me faktin se krahas mbrojtjes së jetës private të të miturit duhet të vendoset një balancë e drejtë edhe me mbrojtjen e së drejtës për mbrojtje të të akuzuarit, ndaj për referim atij i vihet në dispozicion një numër identifikimi. Germa ç) e nenit 43 duhet të zbatohet e ndërthurur me nenin Neni 58/a[3] të KPP që parashikon të drejtat e viktimës së mitur, dhe nenin 58/b[4] të KPP që parashikon të drejtat e viktimës së abuzuar seksualisht dhe viktimës së trafikimit të qenieve njerëzore. Po ashtu, germa ç) e nenit 43 me nenet 21 dhe 138 të KDPM që parashikojnë respektivisht mbrojtjen e jetës private të të miturit dhe njohjen me fashikullin personal dhe asgjësimi   i tij.

    22. Lidhur me shprehjen "ndryshimin e imazhit/pamjes/ figurës ose të zërit" të parashikuar në gërmën d) të nenit 43 nënkuptohen veprime/veprimet me karakter teknik që sjellin modifikimin e zërit, duke iu larguar zërit normal të të miturit, modifikimin e figurës duke e vendosur fytyrën e fëmijës në hije, në errësirë, apo duke e mbuluar me një njollë drite me qëllimin për të mosidentifikuar të miturin. Këto masa teknike merren në mënyrë mekanike duke i mbuluar imazhet që të mos shihen dot, ose me anë të ndërhyrjeve nga pajisje e persona të specializuar që sjellin ndryshimin e zërit. Gërma d) parashikon edhe masa të tjera me karakter teknik dhe elektronik të tilla si "vendosja e një mburoje jo të tejdukshme"; "pyetja në një mjedis tjetër dhe transmetimi në të njëjtën kohë në sallën e gjykimit me anë të televizionit me qark të mbyllur; etj. Edhe për këto metoda teknike do të jetë i njëjti qëllim dhe interpretim si për masat e tjera të sipërpërmendura të germës d).

    23. Shprehja "ndërmjetësi të kualifikuar dhe të përshtatshëm" e përdorur në nenin 43, pika d) i referohet një ndërmjetësi të licencuar si të tillë sipas ligjit për ndërmjetësimin[5] dhe të specializuar përmes trajnimeve vazhduese në fushën e drejtësisë penale për të mitur.

    24. Parimi i gjykimit me dyer të mbyllura është një parim procedural i parashikuar me detaje edhe në nenin 340 të KPP. Në këtë nen gjen vend të veçantë rregulli se gjykata vendos që shqyrtimi gjyqësor ose disa veprime të tij të zhvillohen me dyer të mbyllura kur është e nevojshme të mbrohet siguria e dëshmitarëve ose e të pandehurve; kur gjykohet e nevojshme në pyetjen e të miturve si dëshmitarë. Ky parim ka një vend të veçantë në KDPM dhe ndeshet në disa dispozita të KDPM dhe ndër të tjera edhe në gërmën dh) të nenit 43. (neni 34, pika 3 i KDPM), (neni 41, pika 5 i KDPM), (neni 89 i KDPM. (neni 11, gërma ë)). Shprehja "zhvillimin e seancës me dyer të mbyllura" nënkupton se në rastet kur një i mitur është viktimë apo dëshmitar ai duhet të mbrohet nga frikësimi apo ndrojtja që mund t'i vijë nga prania e publikut, e medias, e pjesëmarrësve në gjykim që nuk janë të domosdoshëm proceduralisht për të qenë aty gjatë pyetjes së të miturit. Zhvillimi i gjykimit me dyer të mbyllura nënkupton që i mituri do të pyetet në praninë e gjyqtarit, të prindit, mbrojtësit, përfaqësuesit ligjor ose procedural dhe është psikologu ai që rast pas rasti mund ta shkurtojë listën e personave që janë të pranishëm gjatë pyetjes së të miturit duke përjashtuar individët që e dëmtojnë ekuilibrin mendor dhe fizik të gjendjes së të miturit. Lidhur me pyetjen e dëshmitarëve të mitur nën 14 vjeç germa dh) e nenit 43 duhet të shihet e ndërlidhur me pikën 1 dhe pikën 3 të nenit 361/a të KPP që trajton pyetjen e dëshmitarit të mitur.[6] Po ky nen në pikën 2 të tij trajton edhe rregullat e pyetjes së të miturit mbi 14 vjeç[7]. 4. Kur i mituri është dëgjuar gjatë hetimit dhe deklarimet e tij janë regjistruar sipas paragrafit 4, të nenit 58/a, të këtij Kodi, ato përdoren si provë në gjykim nëse i pandehuri dhe mbrojtësi japin pëlqimin. Deklarimet e të miturit mund të përdoren si provë edhe nëse mbrojtësi është lejuar të pyesë të miturin nëpërmjet profesionistëve dhe eksperti shpreh mendim se përsëritja e pyetjes mund të dëmtojë kushtet psikologjike të të miturit.

    25. Shprehja "debat gjyqësor" që përdoret tek pika e) e nenit 43 nënkupton respektimin e parimit të kontradiktorialitetit në procesin penal, kur i mituri refuzon të dëshmojë para të akuzuarit dhe për këtë arsye i akuzuari urdhërohet nga gjykata që të largohet nga seanca gjyqësore për të mos frikësuar, ose frenuar të miturin që të deklarojë lirisht thëniet e tij. Me qëllim që i mituri dëshmitar apo viktimë të dëgjohet nga avokati mbrojtës i të akuzuarit gjatë pyetjes së tij, gërma e) parashikon realizimin përmes mbrojtësit të debatit gjyqësor për të respektuar të drejtat e të akuzuarit në proces. Edhe pika e) e nenit 43 lidhur me mënyrën e realizimit të debatit gjyqësor, me rregullat e dëgjimit të të miturit dhe me raportin e të miturit me mbrojtësin e tij duhet të shihet e ndërthurur me nenin 361/a të KPP lidhur me trajtimin e diferencuar kur i mituri është nën 14 vjeç nga i mituri që është mbi 14 vjeç.

    26. Shprehja e parashikuar në gërmën ë) të nenit 43 për "lejimin e ndërprerjes së seancave gjatë dëshmisë së të miturit" nënkupton se gjykata ka të drejtë të urdhërojë kryerjen e një ose disa pushimeve gatë kohës që i mituri pyetet për të deklaruar thëniet e tij mbi ngjarjen apo personat e përfshirë në të. Termi "lejimin" nënkupton se vetë i mituri ose përfaqësuesi i tij ligjor ose mbrojtësi kanë të drejtë të kërkojnë këtë ndërprerje, në rast se shohin që i mituri ka nevojë për t'u qetësuar, shlodhur, etj., nga pikëpamja fizike dhe emocionale;

    27. Termi "anonimitetin" i parashikuar nga gërma f) e nenit 43, nënkupton se gjykata mund të urdhërojë që identifikimi i të miturit dëshmitar ose viktimë nuk do të zbulohet ose evidentohet asnjëherë. Ai do të mbetet "anonim" gjatë gjithë kohës që vijon procesi gjyqësor, duke marrë në konsideratë interesin më të lartë të të miturit dhe të drejtat e të akuzuarit.

    28. Lidhur me gërmën f) të nenit 43 mund të themi se shprehja "marrjen e çdo mase tjetër që gjykata mund ta çmojë të nevojshme" lejon një mënyrë joshteruese për seleksionimin edhe të masave të tjera të palistuara në këtë nen. Këto masa mund të çmohen nga gjykata në varësi të specifikave të çështjes. Ajo që duhet të analizojë me kujdes gjykata në këto raste të papërmendura është gjithmonë pasoja që vjen nga marrja e një mase të tillë. Nëse marrja e masës e mbron më mirë të miturin, kujdeset për ruajtjen e identitetit dhe të dhënave të tij personale e private, e parandalon dëmtimin e tij fizik, mendor dhe emocional, atëherë gjykata ka të drejtë ta urdhërojë atë. Në një rast të tillë "e nevojshme" do të thotë që nëse kjo masë urdhërohet nga gjykata dhe është në dobi të të miturit dhe në interesin më të lartë e më të mirë të tij, atëherë ajo duhet marrë.

     

    [1] Shih Linku:http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/CRC.aspx, Vizituar së fundmi më 07.09.2017.

    [2]Shih http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_INSTRUMENT_ID:312247 

    [3] Ky nen është shtuar me ligjin nr. 35/2017, datë 30.3.2017.

    [4] Ky nen është shtuar me ligjin nr. 35/2017, datë 30.3.2017.

    [5] Shih nenet 5 dhe 9 të Ligjit nr. 10835/2011 “Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve". Aksesohet në: http://www.drejtesia.gov.al/files/userfiles/Komisioni_i_licensimit/Ligji_nr_10385_dt_24.02.2011.pdf

    [6] Ky nen është shtuar me ligjin nr. 9276, datë 16.9.2004 dhe ndryshuar neni me ligjin nr. 35/2017, datë 30.3.2017.

    [7] Pika 2 e nenit 361/a parashikon: "Pyetja e dëshmitarit të mitur 14 deri në 18 vjeç kryhet nga kryetari i trupit gjykues. Gjatë marrjes në pyetje të të miturit tregohet kujdes i veçantë për të shmangur pasojat e dëmshme mbi shëndetin mendor të tij, veçanërisht kur është viktimë e veprës penale. Në përputhje me rrethanat, pyetja mund të bëhet në mënyrën e parashikuar në paragrafin 1 të këtij neni."

  • Konteksti historik

    29. Në legjislacionin shqiptar është hera e parë që parashikohet në nivelin e një Kodi një rregullim i tillë si ai i nenit 43 të KDPM-së ku specifikohet parimi i mbrojtjes së jetës private të një të mituri në procesin e drejtësisë penale për të mitur.

    30. Përpara KDPM, në aspektet e përgjithshme të mbrojtjes së të dhënave personale në kuadrin e jetës private të një individi ka qenë ligji Nr. 9887, datë 10.03.2008, ndryshuar me ligjin Nr. 48/2012 “Për mbrojtjen e të dhënave personale”[1] i cili parashikon detyrimin për institucionet që përpunojnë e grumbullojnë të dhëna që të kujdesen për ruajtjen e tyre në kuadrin e respektimit të jetës private të njerëzve pa bërë dallim në varësi të moshës apo për shkak të ndonjë kriteri tjetër. e vetmja gjë që nënvizon ky ligj ka qenë dhe mbetet klasifikimi i të dhënave sensitive ku atë që lidhen me grupet më vulnerabël për shkak gjinie, race, moshe, etj. janë me një status rreptësishtë të kontrolluar.

    31. Përpara ligjit Nr. 9887, datë 10.03.2008, “Për mbrojtjen e të dhënave personale” ka qenë Kodi Penal i cili ka parashikuar veprat penale në mbrojtje të jetës private nga publikimi i të dhënave personale, në veçanti nenet 121, që parashikon se vendosja e aparaturave që shërbejnë për dëgjim apo regjistrim të fjalëve ose të figurave, dëgjimi, regjistrimi ose transmetimi i fjalëve, fiksimi, regjistrimi ose transmetimi i figurave, si dhe ruajtja për publikim apo publikimi i këtyre të dhënave që ekspozojnë një aspekt të jetës private të personit pa pëlqimin e tij, përbën kundërvajtje penale dhe dënohet me gjobë ose me burgim gjer në dy vjet; si dhe neni 313/b që parashikon si vepër penale dhënien ose publikimin me çfarëdo lloj forme, në kundërshtim me ligjin e të dhënave me karakter të klasifikuar dhe konfidencial që rrezikojnë jetën, integritetin fizik ose lirinë e personave të mbrojtur, sipas legjislacionit në fuqi për mbrojtjen e dëshmitarëve dhe bashkëpunëtorëve të drejtësisë, me qëllim zbulimin e këtyre personave, dënohet me gjobë ose me burgim deri në dy vjet. Ky nen parashikon se kur ka pasoja të rënda ose kur kjo vepër kryhet nga njëri prej personave që kanë përgjegjësinë për të ruajtur karakterin e klasifikuar dhe konfidencial të të dhënave, ose kur vepra ka sjellë si pasojë vdekjen masa e dënimit shtohet deri në dhjetë vjet.

    32. Në Relacionin shpjegues të Kodit Penal është evidentuar se: “ndryshimet në Kodin Penal bëjnë ... një përcaktim më të saktë dhe të qartë të këtyre veprave penale duke garantuar mbrojtur nga publikimi informimi mbi identitetin e dëshmitarëve të mbrojtur, anonimë ose vulnerabël ose të një personi identiteti i të cilit është në procedurën për përfshirjen në programin e mbrojtjes ose personit të përfshirë në programin e mbrojtjes.”[2]

     

    [1] Linku: http://www.arsimi.gov.al/al/program/mbrojtja-e-te-dhenave-personale/ligji-per-mbrojtjen-e-te-dhenave-personale, Vizituar së fundmi më 04.09.2017,

    [2] Linku: https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2017/01/RELACION-KODI-PENAL-I-REPUBLIKES-SE-SHQIPERISE.pdf. Vizituar së fundmi më 04.09.2017.

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    33. KONVENTA MBI TË DREJTAT E FËMIJËS Miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e Organizatës së Kombeve të Bashkuara më 20 nëntor 1989[1] është një nga aktet ndërkombëtare më të rëndësishme që jep orientimin udhëheqës se jeta private e të miturit gëzon një mbrojtje të posaçme që ndërvaret nga parimi i interesit të të lartë të fëmijës.

    34. Directive 2011/99/EU of the European Parliament and of the Council of 13 December 2011 on the European.[2]

    35. Directive 2011/36/EU of the European Parliament and of the Council of 5 April 2011[3] on preventing and combating trafficking in human beings and protecting its victims, and replacing Council Framework Decision 2002/629/JHA. 

    36. Directive 2011/93/EU of the European Parliament and of the Council of 13 December 2011[4] on combating the sexual abuse and sexual exploitation of children and child pornography

    37. Resolution No. 2 on child-friendly justice, adopted at the 28th Conference of European Ministers of Justice (Lanzarote, October 2007)[5]

    38. The United Nations Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice (“The Beijing Rules”, 1985)[6]

    39. The United Nations Guidelines for the Prevention of Juvenile Delinquency (“The Riyadh Guidelines”, 1990)[7]

    40. The United Nations Guidelines on Justice in Matters involving Child Victims and Witnesses of Crime (ECOSOC Res 2005/20, 2005)[8]

    41. The United Nations Guidelines for the Appropriate Use and Conditions of Alternative Care for Children (2009)[9]

    42. The European Convention on the Exercise of Children’s Rights (1996, ETS No. 160)[10]

    43. The Council of Europe Convention on the Protection of Children against Sexual Exploitation and Sexual Abuse (2007, CETS No. 201)[11]

    44. CRC General Comment No. 14 (2013)[12]

    45. Direktiva 2002/58/EC e Këshillit dhe Parlamentit Europian e 12 Korrikut 2002 lidhur me përpunimin e të dhënave personale dhe të privacisë nga komunikimet elektronike. (concerning the processing of personal data and the protection of privacy in the electronic communications sector (Directive on privacy and electronic communications) trajton orientimet për shtetet anëtare që të kudjesen për të siguruar me mjete legjislative mbrojtjen e të dhënave eprsonale nga përdorimi i tyre përmes internetit.[13]

     

    [1] Linku:https://www.unicef.org/magic/media/documents/CRC_albanian_language_version.pdf

    [2] http://ec.europa.eu/justice/criminal/files/directive_2011_99_on_epo_en.pdf

    [3][3] http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32011L0036

    [4] http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32011L0093

    [5] https://rm.coe.int/1680694596

    [6] http://www.un.org/documents/ga/res/40/a40r033.htm

    [7] http://www.un.org/documents/ga/res/45/a45r112.htm

    [8] http://www.un.org/en/ecosoc/docs/2005/resolution%202005-20.pdf

    ^[9] https://www.unicef.org/protection/alternative_care_Guidelines-English.pdf

    [10] https://rm.coe.int/168007cdaf

    [11] https://rm.coe.int/1680084822

    [12] https://www.crin.org/en/docs/GC.14.pdf

    [13] Linku: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32002L0058

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Raporte, opinione, rekomandime dhe deklarata 

  46. UN Guidelines on Children as victims and witnesses of crime, 28 October 2009[1] based on the Report of the Intergovernmental Expert Group Meeting to Develop Guidelines on Justice in Matters involving Child Victims and Witnesses of Crime, held in Vienna on 15 and 16 March 2005.[2]

  47. Guidelines of the Committee of Ministers of the Council of Europe on child friendly justice[3] (Adopted by the Committee of Ministers on 17 November 2010 at the 1098th meeting of the Ministers' Deputies) approvuar nga Këshilli i Ministrave i Këshillit të Evropës në 17 Nëntor 2010.[4]

  48. Guidelines on the protection of individuals with regard to the processing of personal data in a world of Big Data of Consultative Committee of the Convention for the protection of individuals with regard to automatic processing of personal data (T-PD). [5]

  49. Opinion 03/2016 on the evaluation and review of the Privacy Directive (2002/58/EC) Adopted on 19 July 2016.[6]

  50. Witness protection programmes EU experiences in the international context Library Briefing Library of the European Parliament, 28/01/2013

  51. European Committee on Legal Co-operation (CDCJ) a.         Abridged report of the 85th plenary meeting (Strasbourg, 11-14 October 2010) b.         Draft Recommendation CM/Rec(2010)… of the Committee of Ministers to member states on judges: independence, efficiency and responsibilities and its Explanatory Memorandum.[7] 

  52. Opinion 02/2016 on the publication of Personal Data for Transparency purposes in the Public Sector, Adopted on 8 June 2016.[8]

  53. Statement on the 2016 action plan for the implementation of the General Data Protection Regulation (GDPR) adoptuar në 2 shkurt 2016.[9]

  54. DIRECTIVE 2012/29/EU OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 25 October 2012 establishing minimum standards on the rights, support and protection of victims of crime.[10]

  55. COMMITTEE ON THE RIGHTS OF THE CHILD Fifty-first session, Geneva, 25 May-12 June 200 GENERAL COMMENT No. 12 (2009).

   

  Vendime të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut 

  56. BellerínLagareskundër Spanjës, shpallur më 04.11.2003, "GJEDNJ vendos se Neni 6 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut nuk kërkon në mënyrë eksplicite që interesat e dëshmitarëve apo viktimave të krimeve të shqyrtohen sipas këtij neni. GJENDNJ konstaton se të pyeturit mund të ndikojë në jetën e tyre private, lirinë ose sigurinë, por konsideron se këto interesa janë të mbrojtura nga legjislacioni tjetër normativ. Kjo do të thotë që shtetet kontraktuese duhet të organizojnë gjykimet e tyre penale në mënyrë të tillë që t'i mbrojnë këto interesa sa më shumë që të jetë e mundur.[11]

  57. Gjykata Evropiane e Drejtësisë (GJED), në vendimin e saj paraprak të datës 16.6.2005 lidhur me çështjen kundër Maria Pupino, vendosi se gjykatat kombëtare duhet të jenë në gjendje të autorizojnë fëmijët e vegjël që pretendojnë të jenë viktima të keqtrajtimit për të dhënë dëshminë e tyre në përputhje me aranzhime që i lejojnë këtyre fëmijëve të jenë të garantuar për një nivel të duhur mbrojtjeje. Në vendimin e saj, GJED i referohet legjislacionit duke përfshirë Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut.[12] Sugjerime të tjera për metoda që fëmijët të japin dëshmi në çështjet penale mund të gjenden në Propozimin e Komisionit Europian të vitit 1997 lidhur me kërcënimin e Dëshmitarëve dhe të Drejtat e Mbrojtjes, si dhe Deklaratën e Kombeve të Bashkuara mbi të Drejtat e Fëmijës. 

  58. S.N. kundër Suedisë;2 Korrik 2002.[13] Aplikanti u hetua me dyshimin për kryerjen e veprave seksuale kundër një fëmije. Intervistë e parë e policisë e filmuar me ankuesin, atëherë 11 vjeç, u shfaq gjatë seancës dëgjimore. Regjistrimi i intervistës së dytë policore të ankuesit u lexua mbi transkriptin, por nuk u urdhërua asnjë shqyrtim i ankuesit personalisht. Gjykata e Rrethit gjithashtu dëgjoi dëshmi nga nëna dhe mësuesi i ankuesit. Gjykata e Rrethit vuri në dukje se rezultati i çështjes ishte plotësisht i varur nga besueshmëria e deklaratave të ankuesit dhe e dënoi aplikantin me 8 muaj burgim. Bazuar në arsyet e dhëna më lart, GJEDNJ vendosi se nuk kishte pasur shkelje të të drejtave të aplikantit sipas nenit 6, ss. 1 dhe 3 d të Konventës, sepse avokati i tij nuk kishte qenë i pranishëm në intervistën e dytë të ankuesit. As nuk i ishin mohuar të drejtat e aplikantit sipas nenit 6, s. 3 d me arsyetimin se ai nuk ishte në gjendje të shqyrtojë ose të ekzaminonte provat e dhëna nga ankuesi gjatë procesit të procesit të gjykimit dhe apelit. Videokaseta e intervistës së parë policore u shfaq gjatë gjykimit dhe dëgjimeve të apelit. Regjistrimi i intervistës së dytë u lexua para Gjykatës së Rrethit dhe audiokaseta e asaj interviste u riprodhua para Gjykatës së Apelit. GJEDNJ vendosi se këto masa konsiderohen të mjaftueshme për të bërë të mundur që aplikanti të kundërshtonte deklaratat e ankuesit dhe kredibilitetin e tij. Për shkak se Gjykata e Apelit kishte marrë parasysh edhe deklaratat e ankueses me mjaft kujdes, GJEDNJ konstatoi se pas intervistave të regjistruara, procedurat kundër aplikantit, të marra si një e tërë, nuk mund të konsideroheshin të padrejta dhe nuk kishte pasur shkelje të nenit 6, ss. 1 dhe 3 d të Konventës.

  59. B. kundër Finlandës;24 prill 2007.[14] Aplikanti dyshohej se kishte abuzuar seksualisht me dy fëmijë. Aplikanti kundërshtoi akuzën e abuzimit seksual para Gjykatës së Rrethit. Gjykata e Rrethit pa dy video të ankuesve, atëherë 9 dhe 13 vjeçarë, por aplikanti nuk kërkoi t'i shqyrtonte ato në gjykatë. Gjykata e Rrethit dëgjoi aplikantin, bashkë të akuzuarin dhe dhjetë dëshmitarë, duke përfshirë një psikiatër, dy psikologë dhe disa persona që ishin kujdesur për fëmijët dhe u kishin ofruar atyre një shtëpi përkujdesje gjatë viteve. Gjykata e Rrethit vuri në dukje se rasti përqendrohet në vlerësimin e kredibilitetit të deklaratave të fëmijëve dhe dënimin e aplikantit me shtatë vjet. GJEDNJ vuri në dukje se deklaratat e fëmijëve, të cilat ishin regjistruar në hetimet paraprake dhe parë në videokasetë në Gjykatën e Rrethit, përbënin praktikisht të vetmen dëshmi mbi të cilën bazoheshin gjetjet e fajit të gjykatës. Dëshmitarët e dëgjuar nga gjykatat nuk kishin bërë asnjë vërejtje për veprimet e pretenduara dhe dhanë dëshmi vetëm për besueshmërinë e fëmijëve. Aplikantit dhe avokatit të saj iu ishte dhënë mundësia që t'i shtrojë pyetje fëmijëve gjatë hetimit paraprak. Megjithatë, ata nuk e shfrytëzuan këtë mundësi. Për arsyet e përmendura më lart, GJEDNJ vendosi se nuk kishte asgjë që tregonte se të drejtat e mbrojtjes nuk ishin respektuar para se aplikanti të dënohej nga Gjykata e Rrethit. Të njëjtat konsiderata u zbatuan edhe në procedurat në Gjykatën e Apelit sa i përket përdorimit të provave të deklaratave paraprake të fëmijëve. Sa i përket informacioneve të reja që paraqiten më vonë kundër aplikantit, GJEDNJ vuri në dukje se ishte e hapur për të dy palët të paraqitnin në gjykatë çfarëdo argumente që ata dëshironin të bënin lidhur me provat e regjistruara në video dhe informacionin për tërheqjen nga ankuesi i dytë i akuzave të saj. Kështu që GJEDNJ nuk ishte bindur se të drejtat e mbrojtjes ishin shkelur nga mungesa e një interviste shtesë me ankuesin e dytë. Prandaj, nuk kishte pasur shkelje të Art. 6, s. 1 të marra së bashku me Art. 6, s. 3 d.

  60. W. kundër Finlandës;24 prill 2007.[15] Aplikanti ishte akuzuar se kishte abuzuar seksualisht me katër fëmijë. Aplikanti mohoi akuzat para Gjykatës së Rrethit. Gjykata e Rrethit mbajti një seancë dëgjimore gjatë së cilës u paraqitën intervista të regjistruara në video me ankuesit, atëherë 7 dhe 9 vjeç, si dhe dy ankues të tjerë. Fëmijët nuk u dëgjuan personalisht. Gjykata gjithashtu dëgjoi dëshmi nga aplikanti, prindërit e dy ankuesve, nënat e dy ankuesve të tjerë, si dhe një psikolog. Gjykata e Rrethit deklaroi se çështja u përqendrua në një vlerësim të kredibilitetit të deklaratave të fëmijëve dhe se pyetja e fëmijëve në gjykatë nuk do të kishte shtuar ndonjë gjë të rëndësishme për rastin. Gjykata e Rrethit e dënoi aplikantin me dy vjet e tre muaj burgim. GJEDNJ vendosi se deklaratat e fëmijëve të regjistruara në videokasetë gjatë hetimeve paraprake dhe të riprodhuara në Gjykatën e Qarkut dhe në Gjykatën e Apelit përbënin pothuajse të vetmen provë mbi të cilën bazoheshin gjetjet e fajit të gjykatave. Dëshmitarët e dëgjuar nga gjykatat, prindërit, nuk kishin bërë asnjë vërejtje për veprimet e supozuara dhe dhanë dëshmi vetëm në lidhje me ndryshimet e perceptuara në personalitetin e fëmijëve dhe besueshmërinë e tyre. Psikologu dëshmoi vetëm për besueshmërinë e deklaratave të fëmijëve. Aplikantit në asnjë fazë nuk iu ishte dhënë mundësia që t'i parashtronte pyetje fëmijëve. Para mbylljes së hetimit paraprak, dhe duke parë regjistrimet video të deklaratave të fëmijëve, kërkuesi kërkoi që fëmijët të intervistoheshin përsëri dhe t'u jepeshin pyetjet e tyre. Por ankuesi nuk mundi të siguronte prezencën e ndonjë prej fëmijëve në gjykatë. GJEDNJ vendosi se përdorimi i këtyre provave përfshinte kufizime të tilla mbi të drejtat e mbrojtjes që nuk mund të thuhet se aplikanti kishte marrë një gjykim të drejtë dhe prandaj kishte pasur shkelje të Art. 6, s. 1 të marra së bashku me Art. 6, s. 3 d.

   

  [1] Shih Linku: https://www.un.org/ruleoflaw/blog/document-category/victim-witness-protection/

  [2] Shih Linku: https://www.un.org/ruleoflaw/files/V0582605.pdf

  [3] Shih Linku: https://rm.coe.int/16804b2cf3

  [4] https://rm.coe.int/16804b2cf3

  [5] Linku: https://rm.coe.int/t-pd-2017-1-bigdataguidelines-en/16806f06d0. Vizituar së fundmi më 04.09.2017.

  [6] Linku: http://ec.europa.eu/justice/data-protection/article-29/documentation/opinion recommendation/files/2016/wp240_en.pdf.

  [7] https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectId=09000016805ce017

  [8] Linku: http://ec.europa.eu/justice/data-protection/article-29/documentation/opinion-recommendation/files/2016/wp239_en.pdf. Vizituar së fundmi më 04.09.2017.

  [9] Linku: http://ec.europa.eu/justice/data-protection/article-29/documentation/opinion-recommendation/files/2016/wp236_en.pdf Vizituar së fundmi më 04.09.2017.

  [10] http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:315:0057:0073:EN:PDF

  [11] https://www.coe.int/t/dghl/cooperation/lisbonnetwork/Themis/ECHR/Paper5_en.asp

  [12] https://www.coe.int/t/dghl/cooperation/lisbonnetwork/Themis/ECHR/Paper5_en.asp

  [13] https://www.coe.int/t/dghl/cooperation/lisbonnetwork/Themis/ECHR/Paper5_en.asp

  [14] Po aty.

  [15] https://www.coe.int/t/dghl/cooperation/lisbonnetwork/Themis/ECHR/Paper5_en.asp

• Materiale legjislative

  61. Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë.[1]

  62. Raporti vjetor i Komisionerit për mbrojtjen e të dhënave personale para Parlamentit, 2016.[2]

   

  [1] Linku: http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf Vizituar së fundmi më 03.09.2017

  [2] http://www.idp.al/wp-content/uploads/2017/02/Raporti_Vjetor_2016.pdf, Vizituar së fundmi më 03.09.2017

• Dispozita të lidhura

  Neni 35 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë[1]

  Ligji Nr. 9887, datë 10.03.2008, ndryshuar me ligjin Nr. 48/2012 “Për mbrojtjen e të dhënave personale”[2]

  Kodi Penal të Republikës së Shqipërisë, miratuar me ligjin nr.7895, datë 27.1.1995, ndryshuar, nenet 121, 121/a, 122, 123, 313/b.[3]

   

  [1] http://komentarielektronik.magjistratura.edu.al/sq/eli/fz/1998/8417 Vizituar së fundmi më 04.09.2017

  [2] përmbajtja e nenit 21 të KDPM është në harmini me këtë ligj.  Linku: http://www.arsimi.gov.al/al/program/mbrojtja-e-te-dhenave-personale/ligji-per-mbrojtjen-e-te-dhenave-personale Vizituar së fundmi më 04.09.2017,

  [3] http://komentarielektronik.magjistratura.edu.al/sq/eli/fz/1995/7895. Vizituar së fundmi më 04.09.2017,

• Akte nënligjore

  Vendimet e Komisionerit për mbrojtjen e të dhënave personale: 

  • VENDIM Nr. 4, datë 27.12.2012 "Për përcaktimin e rasteve për përjashtimet nga detyrimi për njoftimin e të dhënave personale, që përpunohen";
  • VENDIM Nr. 5, Datë 27.12.2012 "Për disa shtesa dhe ndryshime në vendimin nr. 2, datë 10.3.2010 “për përcaktimin e procedurave të administrimit të regjistrimit të të dhënave, të hedhjes së të dhënave, të përpunimit dhe nxjerrjes së tyre”;
  • VENDIM Nr. 6, datë 05.08.2013 "Për përcaktimin e rregullave të hollësishme për sigurimin e të dhënave personale".[1]
  • Udhëzimi nr. 44/2016 i Komisionerit “Për kushtet, kriteret e përpunimit dhe kohën e mbajtjes së të dhënave personale në zbatim të ligjit nr. 60/2016”, detyrim i parashikuar në ligjin “Për Mbrojtjen e sinjalizuesve”.
  • Udhëzimi i përbashkët nr. 515, datë 27.09.2016 i Ministrit të Punëve të Brendshme dhe Komisionerit “Për përpunimin e të dhënave personale nga Rojet Kufitare”, në zbatim të ligjit nr. 71/2016 “Për kontrollin kufitar”.
  • Udhëzimin nr. 21, datë 24.09.2012 “Për Përcaktimin e Rregullave për Ruajtjen e Sigurisë së të Dhënave Personale të Përpunuara nga Kontrolluesit e Mëdhenj”.
  • Udhëzimi nr. 45, datë 31.10.2016 “Për një ndryshim në Udhëzimin nr. 3/2010 “Për përpunimin e të dhënave personale në sistemin e video survejimit në ndërtesa dhe mjedise të tjera”.
  • Udhëzuesi “Për përcaktimin e kontrolluesve të cilët kanë detyrimin për të njoftuar Zyrën e Komisionerit për përpunimin e të dhënave personale, për të cilat janë përgjegjës, për herë të parë ose kur kërkohet ndryshimi i gjendjes së njoftimit të përpunimit”.
  • Udhëzuesi “Mbi përpunimin e të dhënave sensitive dhe marrjen e autorizimeve”

   

  Linku: https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2017/03/Raporti-vjetor-2016-derguar-ne-kuvend.pdf

  Linku: http://www.publeaks.al/komisioneri-per-te-drejten-e-informimit-dhe-mbrojtjen-e-te-dhenave-personale/

   

  [1] http://www.publeaks.al/komisioneri-per-te-drejten-e-informimit-dhe-mbrojtjen-e-te-dhenave-personale/

  http://www.idp.al/vendime-2/

• Vendime

   Vendime të Gjykatës Kushtetuese 

  Vendimi Nr. 16, datë 11.11. 2004 i Gjykatës Kushtetuese.

• Bibliografia

  Felfoldi Eniko "The rising importance on the protection of witnesses in the European Union", 2006, ISBN 9782749206400 Linku: http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-67930

  Bette L. Bottoms, Cynthia J. Najdowski, and Gail S. Goodman, eds.  The Guilford Press:  New York, NY,  2009 "Children as Victims, Witnesses, and Offenders", Reviewed by GT Swart, MD, FRCPC https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3143704/

  Juvenile offenders and victims ojjdp.pdf http://catal0g.info/downloads/juvenile-offenders-and-victims-ojjdp.pdf

  The Child’s Attorney ABA Customer Service “The only text directed at how to by Ann Haralambie 750 N. Lake Shore Dr practice law for kids.” Chicago, IL 60611. 800/285-2221

  https://www.americanbar.org/content/dam/aba/migrated/child/PublicDocuments/resources.authcheckdam.pdf

  In the Best Interest of the Child The Free Press “Required reading….” by Joseph Goldstein, Anna Freud, c/o Macmillan Pub. Co., Inc. Albert J. Solnit & Sonja Goldstein 866 Third Ave. New York, NY 10022 800/223-2336

  https://www.americanbar.org/content/dam/aba/migrated/child/PublicDocuments/resources.authcheckdam.pdf

  Evidence in Child Abuse & Neglect John Wiley & Sons, Inc. “Since evidence is the hardest part of (2 Volume set) Eastern Distributing Ctr. the case, this book is very practical.” by John E.B.Myers One Wiley Dr. Somerset, NJ 08875-1272 800/225-5945 ext. 2497

  https://www.americanbar.org/content/dam/aba/migrated/child/PublicDocuments/resources.authcheckdam.pdf

  Michael Freeman "A Commentary on the United Nations Convention on the Rights of the Child, Article 3 the Best Interest of Child", 2007,

  Linku:https://books.google.al/books?id=zFOwCQAAQBAJ&pg=PA61&lpg=PA61&dq=commentary+on+best+child+interest&source. Vizituar së fundmi më 07.09.2017.

  US Department of Justice. "Juvenile Justice" Prepared by the Mational Institute of Correction, NIC Information Center Date created January 2014, Updated May 2017 Accession No. 027879. Nancy E. Down "A new juvenile Justice System" 2015 https://books.google.al/books?isbn=1479898805 Vizituar së fundmi më 03.09.2017.

  Barry Krisberg "Juvenile Justice: Redeeming our children" 2005, https://books.google.al/books?isbn=0761925015, Vizituar së fundmi më 03.09.2017.

  John T. Whitehead and Steven P. Lab "Juvenile Justice: An Introduction" 2012, https://books.google.al/books?isbn=1455778923, Vizituar së fundmi më 03.09.2017.

  Donald G. Campell "Juvenile Justice case proceesing" 2007, https://books.google.al/books?isbn=1462821103, Vizituar së fundmi më 03.09.2017.

  Trevor Buck "International Child law" 2014, https://books.google.al/books?isbn=1135970181, Vizituar së fundmi më 03.09.2017.

  Ted Rubin "Juvenile Justice, Policies, Practices and Programes" Vol I, 2003, https://books.google.al/books?isbn=1887554335. Vizituar së fundmi më 03.09.2017.

• Arkiva
  Asnjë koment