KOMENTARI ELEKTRONIK
PËR ORGANET E QEVERISJES SË SISTEMIT TË DREJTËSISË   |   115/2016

Neni 90: Burimet njerëzore në gjykata

Miratuar me ligjin 115, me datë 03/11/2016
Neni Para Neni Pas

1. Këshilli i Lartë Gjyqësor është përgjegjës për ndjekjen e çështjeve të burimeve njerëzore në gjykata. Në veçanti Këshilli kryen detyrat e mëposhtme:

a. hedh të dhënat dhe përditëson Regjistrin Qendror të Personelit për nëpunësit civilë gjyqësorë dhe punonjësit administrativë të gjykatave;

b. publikon dhe shpall konkurrim të hapur për vendet e lira në shërbimin civil gjyqësor, si dhe fillimin e procedurave për ngritjen në detyrë dhe lëvizjen paralele.

c. emëron kancelarin e gjykatës dhe ndihmësit ligjorë, si dhe merr masa disiplinore ndaj tyre;

ç. miraton dhe përditëson rregullat e procedurës që lidhen me statusin e nëpunësve civilë gjyqësorë, siç përcaktohet në ligjin “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”;

d. cakton përfaqësuesin e tij në Këshillin e Gjykatës, sipas parashikimeve të ligjit “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”;

dh. bashkëpunon me Shkollën e Magjistraturës për formimin fillestar dhe të vazhdueshëm të kancelarëve, këshilltarëve dhe ndihmësve ligjorë, sipas përcaktimeve të këtij ligji dhe ligjit “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”;

e. kujdeset për trainimin fillestar dhe të vazhdueshëm ligjor të nëpunësve civilë gjyqësor, me përjashtim të kancelarëve, këshilltarëve dhe ndihmësve ligjorë, sipas parashikimeve të këtij ligji dhe ligjit “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”;

ë. miraton Kodin e Etikës për nëpunësit civilë gjyqësorë pas konsultimit me këshillat e gjykatave;

f. kujdeset për mirëadministrimin e pasurive të paluajtshme të gjykatave në bashkëpunim me kryetarin e gjykatës dhe këshillin e gjykatës;

g. ngre komisionin e ristrukturimit në rastet e mbylljes ose ristrukturimit të gjykatave;

gj. kujdeset për krijimin dhe funksionimin e sistemit të arkivimit gjyqësor, si dhe menaxhimin dhe administrimin e tij;

h. ushtron çdo kompetencë tjetër të parashikuar në ligj.

2. Këshilli i Lartë Gjyqësor informohet nga gjykatat për çdo të dhënë të nevojshme për përmbushjen e përgjegjësive të tij.

Përmbajtja

      1. Qëllimi jo vetëm i nenit 90 por i të gjithë Kreut III të Pjesës II të Ligjit për Qeverisjen është plotësimi i parashikimeve kushtetuese të neneve 147 pika 1 dhe 147/a pika 1 të Kushtetutës. Konkretisht, në nenin 147 pika 1 parashikohet misioni i KLGJ-së, i cili fokusohet, midis të tjerave, tek mbarëvajtja e pushtetit gjyqësor. Ndërsa neni 147/a pika 1 parashikon në mënyrë shteruese funksionet e KLGJ-së, të cilat do të mund të realizohen vetëm pasi ligjvënësi të ketë rregulluar në mënyrë të detajuar secilin prej tyre në ligjin organik të KLGJ-së. Në këtë kuadër, qëllimi i rregullimit të Kreut III në tërësi, duke përfshirë edhe nenin 90, është përcaktimi i kompetencave specifike në ushtrim të funksioneve kushtetuese që ka KLGJ me qëllim realizimin e misionit të tij si administrues i pushtetit gjyqësor.

       

      1. Për sa i takon specifikisht nenit 90 të ligjit, qëllimi i tij është të përcaktojë hapësirën vendimmarrëse të Këshillit në menaxhimin e çështjeve që lidhen me burimet njerëzore të administratës së gjykatave, duke realizuar edhe detyrimin kushtetues të parashikuar në nenin 147/a pika 1 shkronja “d” të Kushtetutës. Gjithashtu, kjo dispozitë detajon edhe parashikimin e shprehur në nenin 89 të këtij ligji (shih komentin mbi nenin 89).
      1. Kreu III i Pjesës II të ligjit përbëhet nga 16 nene që parashikojnë secilën prej detyrave që ka Këshilli në funksion të miradministrimit të gjykatave, duke zbërthyer kështu secilën prej funksioneve të parashikuara në nenin 147/a të Kushtetutës.

       

      1. Neni 90 përbëhet nga 2 pika. Pika 1 parashikon detyra specifika të Këshillit, me qëllim ndjekjen e çështjeve të burimeve njerëzore në gjykata. Këto çështje kanë të bëjnë që me rekrutimin e administratës gjyqësore, duke përfshirë edhe kancelarin, e deri tek çështje të tilla si trajnimi fillestar dhe vazhdues i administratës gjyqësore, miradministrimi i pasurive të paluajtshme të gjykatave apo krijimin dhe funksionimin e sistemit të arkivimit.

       

      1. Më tej, në pikën 2 përcaktohet detyrimi i gjykatave për të informuar apo për të vënë në dispozicion të Këshillit çdo të dhënë të nevojshme për ushtrimin e detyrave të përcaktuara në pikën 1 të këtij neni apo detyra të tjera të parashikuara në ligj.

       

      1. Nga pikëpamja e përmbajtjes, dispozita është e natyrës materiale, pasi përcakton thelbin e detyrave që ushtron Këshilli në ushtrim të funksionit të administrimit të mirë dhe efikas të gjykatave. Kjo normë është tërësish në funksion të garantimit të detyrimit kushtetues për të dhënë drejtësi sa më cilësore dhe brenda një afati të arsyeshëm.
      1. Neni 90, bashkë me nenin 89, është një nga dispozitat që bën të mundur që strukturat përgjegjëse për qeverisjen e gjyqësorit të marrin tërësisht në dorë administrimin dhe mbikëqyrjen me efiçencë të funksionimit të gjykatave, si në aspektin administrativ ashtu edhe në aspektin vendimmarrës të tyre. Kjo synohet të realizohet duke i njohur Këshillit kompetenca vendimmarrëse, të cilat mund të ndahen në dy grupe: (i) çështje për të cilat KLGJ vendos i vetëm ose ka kompetencë kryesore vendimmarrëse; dhe (ii) çështje për të cilat Këshilli i Gjykatës vendos i vetëm ose ka kompetencë kryesore vendimmarrëse. Këshilli i gjykatës ngrihet dhe funksionon pranë çdo gjykate. Ai përbëhet nga kryetari i gjykatës, zëvendëskryetari i gjykatës dhe kancelari i gjykatës. Ky i fundit mund të zëvendësohet nga një gjyqtar, në rast se këshilli i gjykatës duhet të veprojë si organ disiplinor ndaj kancelarit të gjykatës.[1]

       

      1. Neni 90 pika 1 thekson përgjegjësinë e KLGJ-së për të ndjekur çështje të burimeve njerëzore, duke veçuar specifikisht disa detyra. Pra, jo të gjitha çështjet që parashikohen në këtë pikë kryhen ose vendosen ekskluzivisht nga KLGJ-ja, por ky i fundit ka përgjegjësinë e ndjekjes së tyre dhe të marrjes së masave nëse ndonjë prej këtyre çështjeve nuk shkon si duhet. Gjithashtu, referuar nenit 89 dhe 94, KLGJ-ja harton dhe ndjek zbatimin e politikave për administrimin gjyqësor si dhe përcakton rregullat standarde për strukturën dhe përshkrimin e punës për secilën kategori punonjësish (shih komentet e nenit 89 dhe 94). Konkretisht, KLGJ-ja nxjerr rregulla standarde që duhet të përfshijnë të paktën këto aspekte: a) organigramën standarde për gjykatat e të gjitha niveleve; b) përshkrime standarde të detyrave dhe përgjegjësive për secilën kategori të punonjësve të gjykatave. Pra, këto dy çështje duhet të gjejnë rregullim nga Këshilli nëpërmjet akteve të tij, të cilat do të jenë të vlefshme për të gjitha gjykatat e vendit (shih komentin e nenit 97 për aktet kolektive). Organigrama dhe përshkrimi i punës i unifikuar për të gjitha gjykatat do të bëhet duke mbajtur parasysh edhe statusin e punonjësve të administratës gjyqësore, i cili rregullohet sipas ligjit për organizimin e pushtetit gjyqësor (nëpunës civilë gjyqësorë) ose sipas ligjit për nëpunësin civil. Këto ligje rregullojnë gjithashtu edhe çështje të tjera që lidhen me procedurat e emërimit, shkarkimit dhe promovimit të punonjësve, prandaj edhe aktet rregullatore të Këshillit do të mbështeten tek to duke bërë rregullime për raste specifike.

       

      1. Nga ana tjetër, referuar nenit 38 të ligjit nr.98/2016 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor”, rezulton se edhe Këshilli i Gjykatës ka disa kompetenca thelbësore lidhur me burimet njerëzore në gjykata. Konkretisht, këshilli i gjykatës (i) miraton përshkrimet e punës për të gjitha kategoritë e nëpunësve civilë gjyqësorë dhe punonjësve të gjykatës, sipas modelit të miratuar nga KLGJ-ja, (ii) merr vendime në lidhje me statusin e nëpunësve civilë gjyqësorë, sipas ligjit, (iii) miraton strukturën dhe organikën e administratës së gjykatës, sipas modelit të miratuar nga KLGJ-ja, (iv) bashkëpunon me Shkollën e Magjistraturës dhe KLGJ-në për çështje që lidhen me formimin fillestar dhe vazhdues të gjyqtarëve dhe nëpunësve civilë gjyqësorë. Pra, siç del edhe nga përmbajtja e nenit 38 të ligjit nr.98/2016, këshilli i gjykatës nxjerr rregulla ose merr vendime për disa nga çështjet që lidhen me burimet njerëzore në gjykata, duke mbajtur parasysh rregullat standarde (modelet) e miratuara nga KLGJ-ja. Në këtë mënyrë, kuadri rregullator i përgjithshëm është miratuar nga KLGJ-ja, ndërsa vendimmarrja specifike për disa nga çështjet i mbetet organit vendimmarrës brenda gjykatës, pra këshillit të gjykatës.

       

      1. Megjithatë, neni 90 i ka lënë disa detyra KLGJ-së, të cilat i ushtron vetëm në përgjegjësinë e tij. Konkretisht, KLGJ-ja (i) mban Regjistrin Qendror të Personelit për të gjithë nëpunësit civilë gjyqësorë dhe punonjësit e tjerë të administratës (pika 1 shkronja “a”), (ii) publikon dhe shpall konkurrim të hapur për vendet e lira në shërbimin civil gjyqësor (pika 1 shkronja “b”), (iii) emëron dhe merr masa disiplinore ndaj kancelarit dhe ndihmësit ligjor (pika 1 shkronja “c”), (iv) cakton përfaqësuesin e tij në këshillin e gjykatës për çështje që lidhen me procedimin disiplinor të nëpunësve civilë gjyqësor (pika 1 shkronja “d” e nenit 90 dhe pika 4 e nenit 27 të ligjit nr.98/2016).

       

      1. Gjithashtu, ka dhe disa çështje të tjera për të cilat KLGJ-ja dhe këshilli i gjykatës bashkëpunojnë me qëllim kryerjen e tyre, pa përcaktuar se cili ka kompetencë kryesore. Të tilla janë, për shembull, (i) trajnimi fillestar dhe vazhdues i nëpunësve civilë gjyqësorë (pika 1 shkronja “e” nenit 90), (ii) miratimi i Kodit të Etikës (pika 1 shkronja “ë”), (iii) miradministrimi i pasurive të paluajtshme të gjykatave (pika 1 shkronja “f”). Qëllimi i dispozitave që rregullojnë këto çështje është të përfshijë njëkohësisht të dy këto organe në menaxhimin e këtyre fushave, por pa përcaktuar hapësirën vendimmarrëse të secilës prej tyre, gjë e cila mbetet në diskrecion të vetë organeve për të parashikuar me akte të brendshme ose të përbashkëta detyrat specifike për secilën pre tyre.

       

      1. Ky rregullim sjell një risi në administrimin e gjyqësorit, pasi tashmë nuk është Ministria e Drejtësisë,[2] si pjesë e ekzekutivit, që ka për detyrë të administrojë gjyqësorin por vetë KLGJ-ja, në bashkëpunim edhe me organe të tjera të gjyqësorit, siç është këshilli i gjykatës, gjë e cila përputhet tërësisht me administrimin e pavarur të degës së tretë të pushtetit. Në këtë kontekst, shkronja “a” e nenit 89 e lidh hartimin dhe zbatimin e politikave të administrimit gjyqësor kryesisht me gjetjen dhe aplikimin e metodave sa më efikase për të siguruar një gjyqësor efiçent, efikas dhe të përgjegjshëm. Politikat që harton Këshilli në këtë rast kanë të bëjnë me përcaktimin e rregullave që do të sigurojnë ofrimin sa më cilësor të shërbimit ndaj publikut (neni 91). Këshilli, gjithashtu, është përgjegjës të ndjekë në vazhdimësi zbatimin e politikave të veta, duke marrë masat përkatëse në rast të mosrespektimit të tyre (shih komentin e nenit 89).

       

      1. Së fundmi, pika 2 e nenit 90 parashikon detyrimin e gjykatave për të informuar KLGJ-në për çdo çështje që konsiderohet e nevojshme, me qëllim kryerjen sa më mirë të funksioneve të saj. Duhet mbajtur parasysh se KLGJ-ja, në ushtrim të kompetencave të tij, duhet të ketë dijeni për çdo problem apo vështirësi në zbatim të ligjit por edhe të rregullave standarde që ajo miraton me qëllim zbatimin e tij. Përditësimi i rregullave sipas nevojave dhe kërkesave të vetë stafit gjyqësor apo administrativ të gjykatave është një nga detyrimet e KLGJ-së, e cila nuk mund ta kryejë këtë mision nëse nuk merr informacion vazhdimisht prej gjykatave. Këtë gjë e ilustron më së miri edhe një nga detyrat që i ka njohur ligji për organizimin e pushtetit gjyqësor këshillit të gjykatës, i cili shqyrton ankesa në lidhje me çështjet e infrastrukturës së gjykatës, shërbimet ndihmëse në gjykatë dhe çështje të tjera që nuk lidhen me ushtrimin e detyrave të administratës gjyqësore dhe i raporton KLGJ-së mbi ankesat dhe masat e marra, në përputhje me rregullat e miratuara nga KLGJ-ja.[3] Pra, edhe për çështje të cilat mund të mos jenë drejtpërdrejt në kompetencë të KLGJ-së, informimi i tij lidhur me to është i nevojshëm, me qëllim ndryshimin apo përshtatjen e rregullave standarde të miratuara nga KLGJ-ja ose për të marrë dijeni edhe me cilësinë apo nivelin e performancës së gjykatave, në zbatim të detyrimit të tij për të hartuar politika për administrimin gjyqësor.

       

      1. Në tërësinë e vet, edhe neni 90 i shërben realizimit efektiv të së drejtës për t’iu drejtuar gjykatës në mënyrë efektive. Në një kuptim të gjerë, aksesi në drejtësi përfshin të gjithë elementët e nevojshëm që i mundësojnë qytetarëve t’i drejtohen gjykatave për të zgjidhur konfliktet e tyre dhe të kërkojnë që të drejtat e tyre të respektohen. Elementë të tillë përfshijnë ekzistencën e një kuadri ligjor që garanton të drejta të barabarta për të gjithë, në përputhje me standardet ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, ndërgjegjësim dhe edukim ligjor, prania dhe mundësia për ta shfrytëzuar ndihmën ligjore, mekanizmat për zgjidhjen alternative të konflikteve në mënyrë efektive dhe të pavarur, si dhe prania e mekanizmave të paanshëm dhe efiçentë për ekzekutimin e vendimeve gjyqësore. Në këtë kontekst, aksesi në drejtësi duhet të garantojë edhe ekzistencën e institucioneve përgjegjëse për të mundësuar aksesin e qytetarëve për të realizuar të drejtat e tyre. Për këtë qëllim, aksesi në drejtësi duhet të vlerësohet mbi bazë të studimeve, mbledhjes së të dhënave, ecurisë dhe progresit të sistemit të drejtësisë në funksion të garantimit të kësaj të drejte. Disa nga indikatorët janë “matja e performancës institucionale nëse është ose jo në përputhje me normat ndërkombëtare, sondazhe që përfshijnë përdoruesit e sistemit etj.[4]

       

      [1] Shih nenin 27 të ligjit nr.98/2016 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor”.

      [2] Ky rregullim ishte edhe në ligjin nr.109/2013 “Për administratën gjyqësore”.

      [3] Neni 38 shkronja “d” i ligjit.nr.98/2016.

      [4] Shih për më tepër raportin e përgatitur nga UN dhe Council of Europe “A Framework for Measuring Access to Justice Including Specific Challenges Facing Women” in: https://rm.coe.int/1680593e83.

      1. Konteksti historik në të cilin është miratuar dispozita – por në fakt në tërësi ligji - është ai i reformës së thellë kushtetuese e ligjore të sistemit të drejtësisë të vitit 2016. Dispozita që komentohet është zbërthim i drejtpërdrejtë i nenit 147 dhe 147/a të Kushtetutës. Vlen të përmendet se reforma në drejtësi (në kuadrin e të cilës u miratua ligji për organet e qeverisjes të sistemit të drejtësisë) u parapari nga dy dokumente të rëndësishëm strategjikë: (i) Dokumenti Analitik i Sistemit të Drejtësisë[1]; dhe (ii) Strategjia e Reformës në Drejtësi[2]. Këta dokumente të rëndësishëm që u miratuan nga Komisioni i Posaçëm Ad Hoc për Reformën në Drejtësi përcaktuan problemet e sistemit dhe drejtimet që do të ndiqte reforma për t’i adresuar ato. Në fushën e qeverisjes së sistemit gjyqësor, dhe më konkretisht në lidhje me mënyrën e funksionimit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë/KLD (organi pararendës i KLGJ), si organi kryesor i vetëqeverisjes së gjyqësorit, Dokumenti Analitik identifikoi problemet e mëposhtme: mospasja e rregullave më të qarta për paraqitjen e raporteve periodike dhe publike, të cilat në mënyrë transparente tregojnë parimet mbi të cilat Këshilli i Lartë i Drejtësisë kryen funksionet dhe veprimtarinë e tij; pavarësisht ndryshimeve që i janë bërë ligjit për KLD-në, vërehet se KLD-ja ka një rol të kufizuar në fusha të rëndësishme të mirëqeverisjes së pushtetit gjyqësor; Anëtarët e KLD-së janë thjesht anëtarë me votë por nuk marrin pjesë në hartimin e akteve të tij; procesi i hartimit të vendimeve të KLD-së nuk përfshin të gjithë anëtarët e tij. Për më tepër, duket të jetë praktikë që vendimet të merren edhe jashtë seancave plenare ose me anë të vendimeve qarkore, në të cilat nuk janë të përfshirë të gjithë anëtarët. Mungojnë komisionet, si struktura të brendshme, për shqyrtim dhe vendimmarrje për çështje të caktuara; Ligji për KLD-në ka mangësi në organizimin e punës, konkretisht në mungesën e komisioneve/komiteteve që kanë lidhje me funksionet kryesore të KLD-së, përkatësisht lidhur me disiplinën, emërimet, vlerësimin dhe çështje të tjera që janë në kompetencë ekskluzive të Këshillit. Në praktikë, KLD-ja e siguron funksionimin e saj duke krijuar grupe pune, të cilat nuk kanë kompetenca vendimmarrëse. KLD-ja nuk ka kompetenca për të rregulluar çështje që lidhen me administrimin e gjykatave, këtë e ka Ministri i Drejtësisë.

       

      1. Më tej, Ligji nr. 8678, datë 14.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Ministrisë së Drejtësisë”, i ndryshuar, parashikonte se përgjegjësitë e ministrit të Drejtësisë, në cilësinë e titullarit më të lartë të institucionit që ai drejton, shtrihen në këto drejtime kryesore: (i) ndjek dhe përgjigjet për realizimin e politikës së përgjithshme shtetërore në fushën e drejtësisë; (ii) harton projektet e akteve ligjore e nënligjore në fushën e drejtësisë; (iii) kujdeset për organizimin dhe funksionimin e shërbimeve që lidhen me sistemin gjyqësor dhe atë të drejtësisë në përgjithësi; (iv) kujdeset dhe kontrollon veprimtarinë e administratës gjyqësore; (v) kryen inspektime dhe bën procedimin disiplinor të gjyqtarëve të gjykatave të shkallës së parë dhe të apelit, sipas ligjit; (vi) kontrollon, sipas ligjit, organin e prokurorisë dhe raporton tek Presidenti i Republikës dhe në Kuvend; (vii) mbështet dhe merr pjesë, sipas ligjit, në realizimin e funksioneve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë; (viii) kujdeset dhe mbështet veprimtaritë për përgatitjen profesionale, aftësimin dhe specializimin e gjyqtarëve, prokurorëve, avokatëve, noterëve dhe juristëve të administratës publike; (ix) kujdeset dhe mbështet veprimtaritë shkencore në fushën e drejtësisë dhe përhapjen e edukatës juridike. Të gjitha këto aspekte u gjetën si jo në përputhje me një administrim të pavarur të pushtetit gjyqësor dhe, për këtë arsye, këto funksione tashmë i kanë kaluar KLGJ-së.

       

      1. Po kështu u vu re se kishte pasaktësi konceptuale dhe ligjore për rolin e ministrit të Drejtësisë në sferën e mirëqeverisjes së gjyqësorit, veçanërisht lidhur me sistemin e menaxhimit të çështjeve, marrëdhëniet me publikun dhe median, sistemin e menaxhimit të cilësisë dhe me sistemin e sigurisë së gjykatës. Këto kompetenca, duke përzgjedhur modele të ndryshme, nuk janë të mirëpërcaktuar si të një organi (Ministrisë së Drejtësisë apo KLD-së), çka ka ndikuar në fragmentimin e mëtejshëm të kompetencave në sferën e mirëqeverisjes së gjyqësorit.

       

      1. Një tjetër kompetencë e rëndësishme e MD-së në raport me gjyqësorin ishte udhëheqja dhe kontrolli mbi veprimtarinë e administratës gjyqësore. Kompetencat e MD në raport me gjyqësorin janë vlerësuar si problematike për shkak të premisave për influencë të papërshtatshme në gjyqësor.[3]

       

      [1] Vendimi nr. 14, datë 30.07.2015 i Komisionit Parlamentar për Reformën në Drejtësi

      [2] Vendimi nr. 15, datë 30.07.2015 i Komisionit Parlamentar për Reformën në Drejtësi

      [3] Komisioni Europian për Demokraci Nëpërmjet Ligjit, “Opinion Përfundimtar mbi Projekt-Amendamentet Kushtetuese të Rishikuara mbi Gjyqësorin (datë 15 janar 2016) të Shqipërisë,” Nr. 824/2015, datë 14 mars 2016 (CDL-AD(2016)009): http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2016)009-e.

      1. E drejta ndërkombëtare e detyrueshme për Republikën e Shqipërisë lidhur me detyrimin për të respektuar të drejtën për t’iu drejtuar gjykatës në mënyrë efektive është e parashikuar në mjaft akte ndërkombëtare, megjithatë si pikë referimi mbetet KEDNJ-ja dhe jurisprudenca e GJEDNJ-së.
    1. Si standarde mund të përmenden rekomandimet për krijimin e një organi të pavarur me kompetenca të gjera në fushën e administrimit të gjyqësorit. Shtetet mbajnë përgjegjësi për vonesat që u atribuohen autoriteteve administrative dhe gjyqësore – një detyrë që kryhet pavarësisht kostove apo burimeve.[1] Shtetet duhet të garantojnë shërbime gjyqësore efikase për të siguruar administrimin e duhur të drejtësisë. Në rastin Muti kundër Italisë, GJEDNJ-ja deklaroi se Shtetet kanë për detyrë “t’i organizojnë sistemet e tyre ligjore në mënyrë të tillë që t’u lejojnë gjykatave të respektojnë kushtet e nenit 6, paragrafi 1, përfshi edhe gjykimin brenda një afati kohor të arsyeshëm”.[2] Në rastin Gjonboçari e të tjerë kundër Shqipërisë, GJEDNJ-ja fajësoi Shtetin për mosdhënien e një vendimi të formës së prerë dhe për kohëzgjatjen e procedurës gjyqësore, duke deklaruar se duhet të kishte qenë detyrë e gjykatave shqiptare të identifikonin procedurat gjyqësore të lidhura me këtë çështje, dhe aty ku ta gjykonin të nevojshme, t’i bashkonin, t’i pezullonin ose të refuzonin hapjen e mëtejshme të procedurave të reja gjyqësore për të njëjtën çështje. Sipas kësaj Gjykate, një menaxhim më i mirë i procedurave gjyqësore të lidhura me këtë çështje, të zhvilluara paralelisht, do të kishte kontribuar pozitivisht për një sqarim të shpejtë të titullit të palës ankuese. Gjykata vëzhgoi se sistemi ligjor shqiptar nuk kishte siguruar një zgjidhje të veçantë, që mund të përdorej nga palët ankuese për të korrigjuar kohën e tejzgjatur të procedurave gjyqësore.[3] Në këtë mënyrë, ngarkesa e madhe me çështje gjyqësore dhe numri i kufizuar i gjyqtarëve mund t’i justifikojë vonesat vetëm nëse këto rrethana janë të veçanta, të përkohshme, dhe nuk janë institucionale. Në raste të tilla duhen marrë menjëherë disa masa si, caktimi i gjyqtarëve shtesë apo më tepër staf administrativ për të zgjidhur problemin.[4] Vonesat si rezultat i një grumbullimi afatgjatë të çështjeve të prapambetur në gjykata, kombinuar me mosmarrjen e masave nga Shteti për të korrigjuar situata të tilla, janë konsideruar shkelje të KEDNJ-së.[5] Në një sërë rastesh, GJEDNJ-ja ka fajësuar Shtetet për vonesat në gjykatat civile dhe administrative, ndërmjet të tjerave, gjatë kryerjes së detyrave rutinë të regjistrimit, zhvillimit të seancave gjyqësore apo paraqitjes së provave nga Shteti.

     

    1. Me interes të veçantë janë dokumentet e Komisionit të Venecias dhe sidomos ato rekomandime që janë bërë konkretisht në lidhje me proceset e hartimit të dispozitave kushtetuese për të pasur një organ të pavarur për të vendosur mbi të gjitha çështjet që lidhen me administrimin e pushtetit gjyqësor. Si element i pavarësisë njihet edhe nxjerrja e akteve administrative me efekt detyrues. Kështu, në opinionin e tij final mbi projekt-dispozitat kushtetuese, në paragrafin 20 të dokumentit, Komisioni i Venecias u shpreh si më poshtë: 

    Komisioni i Venecias vlerëson se funksionimi i duhur i KLGJ-së dhe KLP-së mund të kërkojë krijimin e nënkomisioneve (shih Opinionin e Ndërmjetëm, pg.56); kjo mundësi duhet të paktën të përmendet në nivel kushtetues, ndërsa përbërja e këtyre nënkomisioneve mund të parashikohet në ligj.”[6]

     

    1. Ndërsa në opinionin e ndërmjetëm, Komisioni i Venecias mbështeti idenë e për t’i dhënë KLGJ-së të gjitha funksionet thelbësore për menaxhimin e çështjeve që lidhen me gjyqësori, duke krijuar edhe nënstrukturat e tjera të nevojshme për kryerjen e këtyre funksioneve.[7]

     

    [1] D.J. Harris M. O’Boyle & Warbick, Law of the European Convention on Human Rights, Oxford University Press, 2. Edition (2009), fq. 280-282.

    [2] Shih vendimet për çështjet Muti kundër Italisë, 23 mars 1994, paragrafi 15; Süßmann kundër Gjermanisë, 16 shtator 1996, paragrafi 55-56; Boddaert kundër Belgjikës, 12 tetor 1992, paragrafi 39 (ku thuhet se gjykatat vendase kanë për detyrë t’i trajtojnë në mënyrën e duhur çështjet që paraqiten para tyre); Nogolica kundër Kroacisë, 7 dhjetor 2006, paragrafi 27.

    [3] Gjonbocari e të tjerë kundër Shqipërisë, 23 tetor 2007, paragrafi 66, 67 dhe 77.

    [4] Bucholz kundër Gjermanisë, 6 maj 1981, paragrafi 51; Horvat kundër Kroacisë, 26 korrik 2001, paragrafi 59

    [5] Zimmerman dhe Steiner kundër Zvicrës, 13 korrik 1983, paragrafi 27-32; Guincho kundër Portugalisë, 10 korrik 1984, paragrafi 40-41.

    [6] Komisioni Europian për Demokraci Nëpërmjet Ligjit, “Opinion Përfundimtar mbi Projekt-Amendamentet Kushtetuese të Rishikuara mbi Gjyqësorin (datë 15 janar 2016) të Shqipërisë,” Nr. 824/2015, datë 14 mars 2016 (CDL-AD(2016)009): http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2016)009-e.

    [7] Shih Interim Opinion on the Draft Constitutional Amendments on the Judiciary in Albania, pg.56 http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2015)045-e.

    1. Materialet legjislative kryesore janë: (i) raporti që shoqëron projekt ligjin për Organet e Qeverisjes së Sistemit të Drejtësisë[1]; dhe (ii) procesverbalet e mbledhjeve të Komisionit të Posaçëm Parlamentar, të datave 14, 19 dhe 20 shtator 2016, në të cilat u shqyrtua projektligji në fjalë.[2]

     

    [1] Shih http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/290616relacion-qeverisja-e-gjyqesorit.pdf

    [2] Shih http://www.reformanedrejtesi.al/procesverbale.

    • Nenet 147 dhe 147/a të Kushtetutës;
    • Nenet 89, 94, të ligjit nr.115/2016.
    • Nenet 27, 38 të ligjit nr.98/2016.
    1. Vendim i Këshillit të Lartë Gjyqësor “Për rregullat e procedurës që lidhen me statusin e nëpunësve civilë gjyqësorë”, që duhet miratuar dhe përditësuar vijimësisht në bazë të shkronjës ç) të pikës 1 të nenit 90 dhe të ligjit “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”.

     

    1. Vendim i Këshillit të Lartë Gjyqësor “Kodi i Etikës për nëpunësit civilë gjyqësorë”, që duhet miratuar nga Këshilli, pas konsultimit me këshillat e gjykatave, në bazë të shkronjës ë) të pikës 1 të nenit 90.
  • Asnjë koment
    1. Materiale relevante në lidhje me nevojën për ristrukturimin e organeve qeverisëse si dhe zgjidhjet e propozuara janë Dokumenti Analitik dhe Dokumenti Strategjik i Reformës në Sistemin e Drejtësisë, të miratuara nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar.[1]

     

    [1] Shih http://reformanedrejtesi.al/dokumenti-analitik dhe http://reformanedrejtesi.al/dokumenti-strategjik-dhe-plani-i-veprimit.

    1. Ligji Nr. 109/2013 “Për administratën gjyqësore”.
Arta Vorpsi
Marsida Xhaferllari, Arta Vorpsi, Gent Ibrahimi, Alma Faskaj (Vokopola)